장음표시 사용
91쪽
siraugustanam Ecclesiam . suo sub praesidio Se tutela Rex tenenda& defendendam promitteret. Quin etiam ut castella, quae Ahonesius olim ex Regio munere vivens obtinebat, Regia ditioni restituerentum Quae vero haereditario iure Asonesij erant, ea Sanctio fratri remanerent 1 cui Merogaretur quaecun De pecuniarum summa olim Ahonesio a Rege debita. Eandem Regis clementia Experti fuerunt antedicti, Cornelius, Alorella, Se Iordanus, caeterique alij, qui Ferdinandi partes secuti contra Regem coniurarat. Ad haec uniuersi utrinque in custodiam de vincula coniecti homunes liberati, atque castella etiam se oppida occupata, suis quoque dominis restituta suere : excepta arce, et oppida Cellarum, quae a Rege vi et armis capta, Regiae ditioni perpetuo addicta fuerunt. Demum declararunt,non ei se negandas inducias ijs , qui coturasse dicerentur. tra decem, supra annum,dies; ut eo tempore de abolendo crimine negotiaretur . Neque interim obliuioni a Rege d ii qui dissicillimo.periculosissimoque eius vit tempore , ipsum fidelissime sequuti iunt quos singulos suis quoque muneribus, atq. honorariis insignivit. Nam ex ijs, Artalum Lunam, qui prefectus erat urbis Borgiae , Tirasonae finitimq; et Garcesium Aguilarium, summum Calatrauensis ordinis praefectum in Aragonia cui inclytum Alcani cense oppidum obtigerat: necnon Peregium Aguit rium, dominu Rhodχ oppidi, ad ripas Salonii fluminis situm,eorii ditiones, et praefecturas , cum aliis quoq. equestribus stipendijs, quae obtinebant , cofirmauit. Quod ad ciuitates pertineret Caesa augustanam, Oscensem,et Iaccensem quae nuper, ut diximus, falso cie sensionis nomine obiecto , sese de potestate regia subtraxerant, Rex id seorsum sibi diiudicandum reserit auit . bentientes ciuitates,restituto in Regis gratiam Ferdinado, et aliis ipsius factionis solis ipfs veniam a Rege denegari ; protinus, ne cunctatione maiorem Regis indignationem lubirent, Dationem ultro mittere quod timoris signum est decreuertiti unde Caesara usta quinqueviros suos , Osca et Iaccas suos quoq. primates legatos ad Regem miserunt,cum amplissimis mactatis ad pacem, et veniam deprecandas. Qui Pertulam intrantes , cumprimum intellexere Resis animum male esse erga eos affectum, neque beneuoleipsos au-: diturum,
92쪽
diturum ad Antistites Iudi ces venerunt, eisque mandata ostenderant, nihil praeterquam pacis, atque veniae deprecationem continentia ; ac modo in Regis gratiam reciperentur , se, quaecunque per Iudices pronuntiarentur decreta,tam proprio, quam ciuitatunamine, ad unguem approbaturos. Qua petitione pacatus Rex, pinunciari fecit per iudices: ut quamprimu abolerentur per ciuiatates earum pacta omnia,mutuaeque promi isines,lc iusiuranda ad
conspirandum, usque in eum diem transacta. Deinde ut fides publica, de obedientia ab unaquaque illarum denuo Regi praestar tur. Praeterea ut iniuriae, & damna a Regio exercitu illata, de quae iure belli fiunt, remitterentur; necnon eos, qui ex Regijs capti, dein custodiam traditi fuerunt, eorumque bona ab ipsis compilata. educerentur de custodia, eisque de publico bona restituerentui Quae omnia Legati,hainius rata,Rex quoque eos, qui de ciuitatibus canti vinculis tenebantur, eripi iussit, ac Legatis restitui. Demum Rex approbatis, atque denuocofirmatis plebiscitis iuribus, ac priuilegiis ciuitatum a maioribus suis ipsis concessis,pacatis omnibus Ilerdam abi jt. Quo Jtalterius finis concordiae, gradus es.set futurae tum venerat Regium fauorem imploratura Aurembaxis filia Armengolii viti mi V rgelitani Comitis, cuius luperiore libro diximus suis se a Rege ius reseruatum ad repetendum comutatum Vmelitanum a Gerardo Vicecomite Cabrerae occupatua
ea quippe lege Sc pacto is illum a Rege acceperat. Itaque Aurem- baxis a Rege petiit restitui sibi comitatum. Quod cum iuste peti.
tum sui muneris esse videns, quod antea promiserat exoluere;rem
se ut propriam suscepturum iisdem pactis, ac conditionibus, qui bus prius, Aurem baxidi denuntiauit. Nempe si primum Aurem
baxis tanqua legitima Vrgelitani comitatus haeres,cederet de omni iure dc actione si quam haberet ad Urbem Ilerdam, olim a cc mitibus, quacunque tione&caussa obtentam. Deinde ut icto foedere pei petuo, atque beneficiario iure recognosceret, se, a Rege comitatum accepisse Praeterea pacto quoque adiecto, ut&ipsa Sc eius successores pace& bello tenerentur, Regem eiusque sue cestares recipere in arces, siue oppida nouem, scilicet Agramor tium, Lineroiana,Menarguesium,Balague riu, Albesam, Potium,
93쪽
Nlianam Calasangi R Albedam modo Rex etiam restitui cui raret Aurembaxidi oppida & arces, quae ab ea occupauerat Ponetius Cabrera Gerardi filius . Demum adiecit ipsa similique pacto
romisit, se nulli,quam cui Rex vellet, nupturam viro. His transastis,iureiurando promisit idem,presentibus suis Sc quibus comi. tata proceribus Aurembaxis venerat, se, cum omni ope Sc armis non defuturum , quoad eam in totius Comitatus pollessione in immitteret. Itaque conuocato consilio, cui tunc praeerat Bercngarius Eril Antistes Ilerdensis, edixerunt, ut Gerardus inius vocaretur, atque intra certum tempus sisteret se Reghaud itaque Aurem baxidis petitione responderet. Verum neque Gerardus , ne l. Pontius, tametsi bis in ius vocati fuerant, comparuerunt: sed eorum nomine Guillermus Folchij frater Regi astitit, allerens Vice comitem Cabrem,simul&Vrgelitanum,nullo iure obligari adsistendum iudicio ob ea, quae iusto titulo per viginti annos, dc eo plus possidebat . Cumque interim Guille us Zasa lanus omnium sui temporis iurisconsultus peritissimus. llegatis Aurem ba-xidis iuribus instaret,ut Rex Gerardum ad restitutionem oppidorum,quae ab illa usurpaverat,compelleret ι Guillermus nihil aliud respondisse fertur,quam Cabreranum no ideo casuru esse causta, quod hac a multitudine legum per Zafalanum allegaturum obrrui'ideretur innuens,eiusmodi litem no esse coram litterario, sed coram armigero Iudice quod in armis ius eisset contes adum. Od Rex intelligens atque obstinatam Gerardi duritiem,non amplius verbis,sed armis esse potius molliendam decernens, protinus scripsit ad Tamaritum Literanum, oppidum Aragoniae inclytum. paruo distans ab Ilerda interuallo, precis iens magistratibus, victi
magna oppidanorum manu,& commeatu triduano, Albelam comitatus oppidum conuenirent: ac etiam litteras ad Guillerenum.& Rai mundum Moncadam,de Guillermum Cerueram, Catalonie proceres dedit, exhortans .ut quantis possent proprijs,& amicorum copijs coactis sibi adessent ad eius belli subsidiu, cui ipse
met preesse decreuerat. Itaque subsidiorum spe fretus, tam paucis comitatus ad bellum Ilerda profectus est; ut cum Petro Cornelibantesignano vix tredecim equites sequerentur. Vnde perueniens
94쪽
Albisam quo tametsi nondum Tamaritani ve nerant,ibi tamen inuento Bertrando Calas angio cum expeditis militibus septuaginta,Albe sanos obsidere, ac conterrere statuit: sua enim conspici eda praeientia & aspectu, no minus formidolosus, quam amabilis ubiaque erat. Dum igitur oppidum expugnari incipiturioppidani qua uis a maiori exercitu sese potuissent defendere, tamen conspecto Rege defecisse animo visi sunt quandoquidem postero die, vix cospectis Tamaritanis in castra venientibus, oppidum una cum arqce Regi tradiderunt. Quo peracto, atque direptione prohibita, Monarguesium par Albesano oppidum transijt; illudque statim Regi sese sponte tradidit. Eo loci d euenere copiae ex delectu Ar
goniae,ic Cataloniae comparatae,equitum tricentorum, cum expe
ditis mille peditibus,quibus,tanquam iusto exercitu reliqua comitatus oppida lustrare,atque expugnare constituit. Nam profectus est inde in oppidum Line rotam a Gerardo munitum, satisque ad sese defendendum paratum. sed celeritate Regis praeuentum, ac deditionem detrectans, animose a Regijs est oppugnatum, atque vi captum; una cum ijs,qui sese in praealtam, valloque Sc fossa munitam turrim receperant.Inde se in urbem Balaguerlum contulit. quae Sucori alluitur fluuio,& taquam totius comitatus caput habetur: ubi se Vicecomes Cabrera continuerat, eamque multo milite& commeatu compleuerat. Vnde Rex traiecto flumine, qua parte monticulus, Almatan dictus, urbi imminet castra posuit; cui loco magna pars urbis sese aperiebat; neque a pilorum coniectione, atque tormentorum emitsionibus domus defendi poterant. Eo tempore adueniente Guillermo Benearnensi Sc Cerbera,cum cohortibus iussu Regis coactis,exercitus fuit auctus ad numerum quadringentorum equitum,peditum vero bis mille . Ac quoniam fossa & muro oppidum munitum erat, neque cominus oppugna
ri poterat, duas immanes machinas fudibulares instruxit,quibus. coniectu lapidu murus& domus intus infestissime quatiebantur: quarum custodiae praefecit Rai mundum Moncadam,cum alijs tribus proceribus,paucis tamen adhibitis militibus,quod non longe essent a castris. Ici sciens Guillermus Cardona,qui urbi praeerat,cuexpeditis equitibus viginti quinque,ac ducentis peditibus, sub ipsum
95쪽
sum matutinii crepusculii per muri ostiolu secreto exeunte equites intelis hastisan custodes irruerui;pedites aute, accensis facibus, machinas petierunt. Que impetum Pomarius unus ex custodibus, aut quod sustinere no poterati aut,ut Rege suscitaret viderat enim diuisos pedites, partim in machinas, partim in tetoria ad utraq. succen
dendu inletos relicto Raim ido,illo properauit. Unde Guillermus
directa acie in Raimundu,feroxq. in eu prorupens, ipsi, ut dederet sese quasi victo imperabat. Cui viriliter resisteteRaimudo, occurrit Rex,qui dispositis,qui tentoria ab igne defenderet e machinis sollicitior ad eas in uniuersa turma equitii procurrit; iaq. comisso pr lio,superatibus regijs;& machinae, dc tentoria ab igne erepta fuere;&Guillermus cunonulla suoru iactura in oppidum abire copulsus. Itaq. perspecta Balagueriensiu pertinacia, Rex amoenissimos illorii hortos di suburbana edificia vastari permisit:ex quo magna ciuium consecuta est in Gerardu indignatio; atq. ab eo tepore ab ipsis deliberatu dedere se Aurebaxidi verae ipsoru dominae, quae nuper venerat in castra Regis. Vnde secreto Legatos ad ea miseriit de deditio . ne acturos. At vero interim, cu quicia ex urbe, qui permum dispositi erat,cunonullis de exercitu Regis colloqueretur, cospecti ab ijs qui arce custodiebant, sagittis configebatur. Quare denuo comoti ciues,la no clanculu,sed aperte indignati cotra Gerardu, noua lega tione se Regi Sc Aurebaxidi, urbe cum arce tradituros obtulerunt. Quod sentiens Gerardus,illico Regi scripsit se esse propium arce ei tradere,modo eide pr ficeretur Rai mundus Berengarius Agerius.
qui utrius'. nomine teneret comendata illa,quoad decerneretur ad que Comitatus iure spectaret.At Rex,que accuratius ciues sollicita .
Dat,Gerardi oblata pacta δc coditiones placere sibi, sed cucosilio, se responsuru dixit; remq. differebat. Sed Verardus, siue stulte, siue co
sulto id fecerit,dissimulas quasiq. ignoras ciuiu negotiatione, perinde ac si Rex pactu accepisset, solus urbe exijsi accipitre manu gestis,Mq. Beregariu Finestrativ,vnu ex suis ad Rege mittit: ut qui iuberet BaimuduAgeriu in arce ex pacto venire, seddu is quatritur,ciues vexillu Regis in prospectu omni u in arce collocarui. Quod intues,e ius rei inicius Finestratius, cdfusus ac derisus inde abi j t. Balaguetio capto, Gerardoq. Monmagastru in suis seute, protinus Auretaxis Rege in possessione urbis immissa estJnde vero ambo cu exercitur Agra .
96쪽
Agramoliti perinsigne comitatus oppidum contendui, in quod se Gaillelmus Cardona defensurus intulit. Sed exercitus collocatus est in acclivi motis Alme naresis, in prospectu oppidi,toco superi re ac comodiore ad oppugnandu. Id c5lpicatusGuillermus,noctu, antequam oppugnaretur oppidum, relicto eo & arce, occulte cum suis abijt : quae protinus sequenti die in potestate Aurebaxidis venere. Idipium & Pontianetes decreuerut,occulte misso Legato, qui renuntiauit, illos venieti Regi se illico tradituros.Vem Rex eo venire noluit Fbdrelcisset oppidua Folchio Vicecomite defendi; quem
nodum, ut moris erat, prouocarat, neq. inimicitias indixerat ante
qua b c liti in eunde movisset.Vnde Agramoiij sistes, Aurem baxi decu Guillermo de Rat mundo Mocada, alq. cu omni exercitu eo mi etit;quindecim dumtaxat secu relictis equitibus. Accedete Potium exercitu,neq..coparente Rege,indignati Potiani, oppido exeuntes.
instructa acie Regios magno animo aggressi sunt qui ab illis viriliter excepti, comitio praelio, oppidanoru acies a regia tande in fuga coverti coepit;atq. cu magna ipsorum strage in oppiducopulsa suit. Cumq Aurebaris locu ad deditione faceret oppidani sint ij costanter rei podemi, nulli preter qua ei de ipsi Regi, se dedituros. Quo intellecto Rex protinus eo abi jt, cui una cu oppido arx, qua Folch ius reliquerat munitissima, in potestate venit: laluo tame V icecomitis iure si quod ad oppidum haberet, Rege & Aurebaxide,pacto,atq. iureiurando id conrmantibus. Capto potio, Vliana, aliaq mota oppida,& arces, uae interluit Sycorisse Regi te Aurebaxidi dedideriit, sicq. Aurebaxis subsidio de ope Regis, totius comitatus domina et Princeps effecta est. Qua Rex illico Petro Portugalesi Principi cosobrino suo, qui eo tepore Porrugalia exul in Aragoniam ad
Rege venerat,in matrimoniu collocauit.Demu Gerardui Cabrer
Vrgelitano comitatu pullus, Teplarioru societate ingressus est; ius filius Potius, Aurembaxi de sine filijs decedente, postea antiquo repetito iure,comitatu recuperauit Quo finito bello,ac tum procerum Catalonia; tum ciuitatu Aragonia, comotionibus sedatis, dimis Io exercitia, Rex abiit Tarraconem. V bi ostiu ei magnu apertuest diuina reserante man a Ad permagna foris suscipieda facinora,
97쪽
BER NARDINI GOMES II MI EDIS, ARCHID 1 A CONI
gestis IACOBI primi Regis Aragonum ,
N N V S Christiant salutis ducetissimus vigis
simus octauus supra millessimum, Iacobi vero vigesimus erat, quo idem multis antea Aragoniae, Cataloniaeq. procerum cum controuersijs dirimedis implicatus, tum eorunde ac ciuitatu in conspirationibus coprimendis praepeditus; at
in stabiliendo sibi Regno, tredecim circiter annos domi retentus; nullum adhuc foris bellum gesserat; nullis praeterduam paucas e tra Regnum excursiones fecerat. Exquo angi qui de ille, premique vehementer solebat; quod tatem tam apta attingens a a gerenda bella,nondum tame ipsos praesertim Christiana fidei hostes Maii ros, maiorum suorum exemplo, magno aliquo persequutus bellosueratmon arces,non oppida,neq. urbes,in quas Christianam religionem induceret,ab eis vi & armis sustulerat. Id, quod a principio Regni sibi suscipiendum proposuerat, tum maxime, cum ad redimendos Christianos homines e potestate Maurorum, secietatem illam religiosorum, de sua supra diximus . instituit. Ab eo quippe tempore eiusmodi belli motionem pro summa ipsius animi magnitudine commoliri coeperat. Verumenim cum eius rei maturitas nondum venisset,neq. aetatis,neq. consilii,neq. autori tatis demum quorum summa in externis ducendis bellis ratio haberi solet,lepemuitas accesisset; matura fuit ei cuctatione opus,leq. domi potius, quam foris versatum fuisse,ac vel cum paucis , tenui-busq. exercitibus tyrocinium suum egisse, magis quoque consentaneu proptereaqubd necesse subinde fuerit eunde tametsi paucorum duce; at uniuersoru curam gerere:acno per alios quod in ma-F a ximis
98쪽
ximis fit Hercitibus sed per seipsum ordines ducere liis ac db
micationibus quibusvis interes leue militum laboriosissimis operibus sese immiscere; consilia pro tepore ac pro re capere; quin etiamaturare,cunctari,insidiaytimere dc facererisicq. ab strenuode valeti milite paulatim M quasi per gradus,ad magni qum. ducis,atque
Imperatoris munus obeundii peruenire.Qua occasione,in tam cotinuis sese ille corporis & animi laboribus exercuit adeoq. militari, bus simul de Imperatorijs virtutibus profecit: ut quo magis tunc fuit domesticis intentus armis,atq. foras abire cohibitusi eo quide ad infereda bella exteris euasit multo paratior : Haud secus qua inexpugnatione urbiu, ad earumq. dirueda moenia euenire olim solebat dum adhibiti arietes & tormenta,quo fuerat colenta&add cha vehemetius,eo maiores emissiones habebat Perinde ut etia de
Africano fertumqui cu inSicilia, Syracusis dies multos egiste ibiq imirissima illam Carthaginis euersione per otiti meditatus fun-
idq. tacitus tu multas extruxisset machinas,tum ad eas com
moliedas, se toto animo applicuisset, in illa postea felicissime prorupit. Exquo appositissime de illo haec referensValerius conclusit.
Strenua et illustria ingenia,quo plus recessus sumul eo maiores impetus edui. Ouod igitur in Sicilia Syracusana urbs,tot terra: mariuque comoditatibus opportuna,Africano profuit ad euersioneCartnaginis machinanda: id ipsum Iacobo ad Balearicu suscipiedum bellii, non minoribus qua illa opportunitatibus aucta praestitit Tarraco,urbs antiqua & pernobilis Romanorii Colonia: ac no modo conuentus& Prouinciae Tarraconesis; sed totius fere citerioris Hispaniae caput obm,atq. Princeps habita.Quae in edito mole posita, tametsi nuc parua est, atq. ab ea,quae fuit quonda plano etia in loco explicata magnitudine,& ciuiu frequetia,ad paucos redacta; tamemultorum opem splendore ac molibus avnc quoq. cospicua est, satisq. freques,dc amoena,atq. ad colligedos exercitus, omniq. ornandas re classes comodissima. Idq. opportunitate potissimu tum subiecti ad ortum maris ι tum celeberrimi ad meridiem portus Salo nij; quibus no solum piscatu copiosissimo; sed omni mercimonio& commeatu rerum abundat: praeter opimam pastionis,atque lyluarum magnitudinem, qua versus Aquilonem eius ager exuberat: maximeque tandem, ob latissimum urbi adiacentem campums
99쪽
rum , ad occasunt hinc mari, illinc montibus undi'. septum: qui
α fertilissimus est; de multis aquarum derivationibus irriguus; quibus fit, ut de cultissimus, x ad omnis generis propagandos fructus alijs longe aptior sit atque consitior. In quem ciuitas tot adeoque praeclara oppida & municipia tanquam colonias dedu-αit ; ut ciuitatis illa: cum pars magna sint , tu eidem perinde ut me bra capiti pareant atque assistant. Eiusce ergo adducti commodictatibus Romani olim, militares in ea stationes posuerunt; de ad defendendamprouinciamsec terra marique profligandos Carthagivienses, praesidia collocarunt. Ideoque urbem dc cinxere moenijs, di iuuarunt aquaeductibus , dc naualibus ad aedificandas classes munierunt; ac etiam ut Romanorum memoria perdignam ostende rent, duo inprimis Scipiones, non modo iure lati j donarunt i ve Eun theatris, tropheis, sepulchris, alijsque magnificis structuris operum & monimentis , 'uorum praeclara adhuc manent vestiagia mire ornarunt &lificarunt. Qui igitur situs urbis,atq. amplitudo portus,c te q. expreissae loci comoditates effecere, ut quila uis ab Aragoniae Regibus lusceptae maritimae expeditiones,Tarra cone tanquam opportuniore totius orae loco iniretur. Quamobrequae sese in ea ad Balearicam suscipiendam occasio Iacobo obtulerit; quam iusta ad huiusmodi commouendum dc prosequendum bellum caussa etia se dederit,ordine dicamus. Pacatis omnibus Regnorum tumultibus atq. Aurembaxide,ut d ictum est in potesta. tem Comitatus restituta, Iacobus dimisso exercitu Tarraconem venit , adiunctis sibi Nunnio Sanctio Ruscinonens atque. Ugone etia Emporitano Comitibus;necnon Guillermo MoncadaVicecomite Benearnensi alijsq. nobilissimis Cataloniae proceribus. Quoetia inuocati c5fluxere,Rege visendi gratia, pleriq. ciuitatu optimates,aliorul ordinu homines, qui prosedatis tot Cataloniae discor. dijs,maxime vero Urgeutanare coposita, comunem Regnoru pa ce & eoncupita diu tranquillitate, ad eum gratulaturi conuenerat. Itaq. magno vndiq. in urbe concursu facto,cu omnia ludis de spe ctaculis, Rege recreandi gratia, plena essent: Petrus Martelius ciuis locupletissimus δc in numero optimatum descriptus, Regem cum uniuersis Aulae proceribus conuiuio excepit opulentissimo , it .
100쪽
ludque Catalanb,ut vulgo dicunt,more celebrabit. Solent quippe
Catalani, quos omnium maxime frugi homines, atque Lacones
Hispaniae vocant, conuiuari raro, sed perquam magnifice ac sple-dide. Vnde triclinio magnificentissime structo in editiore loco urbis,qua subiectum est ei mare, ut longe lati Teius in omnes partes pateret inde prospectus; post secundam mensam, quae peru rijs atque conquisitissimis dapibus fuerat extructa ι voi cie pulsis fame, ac recreato gustu, reliqui sensus suos quoque pastus quarunt: mare, quod nunquam non pascit oculos, contemplantibus omnibus , Rex percontari coepinquanam insulti Tarraconi prorsus adiacerenti Tum Martelius, naualium rerum peritissimus,qui cediterranei maris Insulas omnes saepius collustrarat, Baleares duas, maiorem dc minorem, una cum Ebulo ,α Frumentaria. propiores ei continenti esse dixit: Quarum aberam, praesertim maiorem. reliquis Ibericis insulis latiorem sertilioremque esse asseruit. Quin de adiecit etiam, deuictis illis , non sollim Christianis omnibus toto mari reddi a piratis tutam nauigationem; sed paucis ibidem extructis triremibus, facile esse transitu prohibere Afros, ne Cataloniam infestarent. Demum tantam illis ubertatem, cum incredibili pecudum Sc armentorum copia ac multitudine inesse subiunxit; ut eas, non frumentaria re modo. atque omni commeatu abundare; sed lignis , ferramentisque etiam susticere ad maximas aedificandas classes, ac inuolandum ultro citroque in Africam, de Valentinum Regnum 3 ipsosque Mauros terra marique infestandum. Quaecum dixisset Mart lius, assensi sunt ei uniuersi conuiuae, eiusque sententiam variis argumentis Scrationibus confirmarunt; quibus plane Regem ad e iuscemodi suscipiendum bellum, toties a maioribus suis initum. sed ei fortasse diuinitus concessum ac relictum; vehementer in
flammarui:eoque magis quod impia Ma omelana sem ab Insulis pulsa, sua quoque manu, sacrosancta Christi religio in eas esset inuehenda. Interea vero, occasioni magna sese eiuld em belli mouendi caussa subiecit. Nam sub id tempus. nuntius e Maiori
Balearium allatus est, fuisse ab eius Rege omnino negatas onerarias naues illas Catalanorum , quae onust e mercimonio no