장음표시 사용
131쪽
cum tute posset de cocordia agere.Quos Iacobus benigne audies annuensq. postulatis, protinus Nunni ucum equitibus decem , ScHebraeo quoda Caesaraugustano, nomine Bachiel lingua Arabicqperito ad illum ire iussit.um urbe ingressi,qua de industria ab ipsis collustrari toti permissum fuit;vi eius ad propugnandum apparatu,beneq. armatam multitudine,nostris referret: tande ad Rege
intromissi sunt: sed quanquam longo spatio temporis cu eo collocuti ; tamen, aut dissimulante ipso, aut eiusdem dicti Hebreo male intereretate, nihil quidem certi ab eo, sed ambigua fere omnia ex eius sermonibus percipi Potuere.Vnde cunct inte Nunio, Iacobus Petrum Cornelium eo lummisit: cui adfuit quidaJEgidius Alago Aragonensis,qui olim nauigans,a Balearicis piratis captus,ac Retabolgo dono datus,ad Machometani festi desciuerat. Is metem sui Regis intelligens, palamCornelio illius sermones hos esse dixit:nepe ipsum compensaturum Iacobo omnes sumptus ab eo.&a procerious factos,in eius expeditione belli,&tranulum Ins la, modo illico Iacobus cu exercitu,& omni classe,ab Insula Barcinone abscederet. Quibus ad Iacobu perlatis res oderi iussit; desineret ille talia frustra iactare, atq. inanibus conditionibus oblatis, sese a libera Sc vera deditione redimere , curaret potius urbe suam ab impendenti vastatione defendere;se enim castra iccirco aduersa ei parti urbis,qua Barcino respicitur, posuisse s videbellata post
se ia uniuersa Inlula sua in Barcinone reuersio, recta fieret per mediam eius urbe. Quae Retabolgus mente perpendens, sequenti die urbe exies, porta Portopinea , tabernaculum magni ficu, purpureis auroq. intextis velis,in capo, Christianorii inspectate exercitu,collocari iussit;eoq. Nunni uaccersivit,vicu eo denuo de honestis deditionis conditionibus pacisceretur: eas tum petens paulo tolera
biliores. Ad quem Nunnius aperte locutus est, fallo sibi ipsum
perluadere Iacobum,qui nihil tam in ea expugnatione,quam tuo rum interfectorum ducum vitionem anhelet , ac vi rerum potiatur,quicquam praeter nudam,atque absolutam deditionem admissurum. No enim Baleares Insulae duos Reges magis quam ter
ra duos Soles habere posse. Quae dicta Retabolgus protinus, vel
sine interprete,percipiens, Nunnium abire nitentem iussit conta
132쪽
stere;eiq. pacti ones loge quiores,atq Iacobo gratiores, se facturupromisit videlicet liberὸ relicturu urbem simul cu Insula de adiacetibus Iacobo classe tame ipsius sibi accommodata, qua tute posset ipse cum tota domo & familia,atq. Vniuersa re,in Africam traiicere ac una deferre secum omnes,qui se sequi vellent sarracenos;pro Vnoquoq. ipsorum quinq. Bilantios quoru singuli tribus victoria tis solidos Barcinonenses appellant, itimabantur erogatum promittens:modo qui remanerent ad culturam Insulae,humane tractarentur. Quae Nunnius ad Iacobum deferens, conuocato consillio Antistitum,ssimul & procerum, atq. primoru exercitus, ea omnia Ordine,quo enarrata sunt,exposuit: subiungens se meam sententia pedibus omnino iturum, quae de pactis & coditionibus diceretur: ne si vi de armis oppugnanda urbs esset,cum ta valde magna exertacitus iactura, alq. Christiani sanguinis effusione id fieret, quata ex tam armata,atq. pro aris,iaci Sq. propugnatura Balearica expectari gente poterat: qua loquidem innumerabilis prope esset in urbe multitudo militum ad propugnandum, ut ipse Viderat, expeditissima.Cuius sententiae vehementer ab omnibus reclamatum est, maxime vero ab Emporitano Comite, tum Rainaudo Alamanto, necnon Cerbellonio,& Claramuntio, Cataloniae proceribus, qui Benearnes,& Moncadae cosanguinei erant; adhuc'. lamentabile eorum interitum lugebat.Vnde ne vehementius inclamaret,indicto silentio, unus ex eis Alamanius pro omnibus ad Rege, sic verba fecit. Difficilis profecto est, ac saepe quide intolerabilis,optime Rex, ultionis cum benignitate societas; quod illa iustitiae, haec autefatuae cuius da aequitatis vices gerat; illius enim leges perpetu sunt,
atque natura immutabiles;huius vero vis omnis in humano,vario
mutabilique sita est arbitrio, quod quidem si in bello potissimum, quod semper ultionis caussa suscipi debet , iustitiae praeferatur,
praeverti sane omnia atque pessundari necesse est: proptereaquod bellatoribus nihil obuenire possit pernitiosus, quam benignitatis gratia quid impunitum relinquere. Ergone Benearnensis, Monaeadae, aliorum q. sui clarissimi generis, sanguinis adhuc efferveascentis, atq. pro te effusi vitio, iniquissima effundentiu hostium pactione praepond erabitur Tam parui tibi erit tuorum obita pro
133쪽
te mors nece Tariorum, ut ne in ne quidem cupias illam redimere. An non equi multo est;atque pro lege vinductae iustius, ut istorum canum sanguine , amicorum tanguis, quem linxerunt illi , ipsius ante ora exercitus expietur ut pro eo quod tuorumoppetitas pro te mortes, tam belle vindices multorum quoque vitas arctius tibi ad oppetendum addicas sicq. quo teneris ultionis debito absoluaris;&iustitiae vindicis,& magni expugnatoris cognomento
decoreris Age igitur rostili sanguine permitte nobis dextras perfundere nullaque i tatis nulla sexus ratio habeatur ue ac ni si sese tibi hostis libere ac pro arbitrio dediderit, Mullas omnino coditiones pacis ab eo accipe. In Baudem enim Regia illa vulpecula deduceare vult regium leonem. Quid enim commoliri ipsum putas Θ dum se suaque omnia dc quotquot Velit militum, secum asportare posse petit; quam ut auro, dc pretiosissima qua'. re ciuitatem expoliet vidc vacuam capias,& tuos milites illius direptione,taquam laborum premio des audesi Quid,quos velit milites, ut possit adducere,quam ut lectitsimo uoq. perducto secum,livio Afro, inuictissimum inde exercitum reducat quo facile tum Insulam recuperet; tute omnino Regno pellat Quare ipsum abscinde caput Insulae,si tota cupis perfrui tranquille, urbemq. tot perforata locis; tantisq. diuitiis,& spolijs affluetem, tuis militibus pro meritissima laborum ercede intrandam Sc diripiendam concede. Neq enim comiseratione digna est, quae tibi tuisque tot,tantasque ultionis atq. vindidita poenas debetis uacu dixisset Alamanius, Regiacvniuersis cosiliarijs grata omnino fuere ea fac uno excepto Nunnio,illsus sentetiam sequuti omnes.Itaq. protinus deliberata expugnatione,Retabolgum Regem ab omni spe pacis deiecerunt. Quod urbani tam inique tulerunt,ut ex desperata salute, acerrime aut ad sese defenadendum,aut cum maxima Christianorum strage, ante sita moenia oppetendum coniurarint : adeoq. ab ea desperatione magnas sibi vires auxerunt, animati ad nihili vitam ducendum, modo Christianis auferrent ι ut a nostris quodammodo non desierit detrectari expugnatio ι ac, ut in ipso prope conflictu deprehensum fuit, nonnulli ex his , qui Nunnio de pace agenti nimis animose restitera' , ingemuerint, vehementerque; quod ab eius
134쪽
sententia discesserim poenituerint. Verum quod serracenis ab desperatione, id nostris ab spe certa potiunda., atque diripienda
urbis,excreuit animi,uirtuque ac multo plus in Iacobo, cuius mesdiuino freta numine omnis in eo erat, Vt capta urbe mpiaql Maia hometanorum secta extirpata, Christiana prorsus induceretur religio ex quo majori quam caeteri spe erectus ille de potiunda urbe
minime dubitabat. Vnde continuata Obsidione, atque tormentis machinis urbi propius admotis. sese omnesiad oppugnatione praepararunt. Atque ut maiori contentione iniretur oppugnatio, Antistitum, procerum sententia fuit, Vt congregato invia lo cum exercitu ad id sese omnes Iureiurando obstringerent , ut oppugnatione durante, nullus locum, quem tenui stet desereret; seu pedem referret; nisiil tali percussus vulnere fuisset secus facientes, proditionis,seu cospirationis insimularentur.Fuiti tum illud ma' xime commemorandu , quod primus omnium Rex, exteta manu in tabellas Euangeliorum,iuramem se voluerit obstringere i quod
neque ab Antistitibus,neq; a proceribus fuit illi permistum. Quae gesta fuere ipsomet die festo Natalis Christi domini nostri solenniter Sc quam deuotissime a Rege dc uniuerso exercitu celebrato. Quo d te quidam nobilissimus eques,nomine Carrocius ut autoreii Asclotius Catalanus,antiquus huius historis scriptor e magnis Germania proceribus oriundus, qui Rege in eo bello suis stipen- dijs sequebatur militari auctoramento, publice,ac cu magna popa a Rege fuit insignitus. Cui deinde propter eximia ab eo,ta in Balearico , quam in Valentino paulo post consecuto bello, exhibita, erra marique, militaria officia, tu illi maris praefectura delata est, tum amplilsimis a Rege praedis in Valentino Regno idem cum latus.Nam insigni tunc Rebolle dano oppido,eique proximo Carrocij fonte nuncupato,donatus fuit.Cuius postea filii,&successores,sub eodem Iacobo,aliisque Aragonis Regibus militantes tam proprijs,quam paternis promeritis,non in Valentino Regno solii, sed in Catalonia & Sardinia, cum perampla ac perillustri iamilia, quae nunc extat; tum praedijs,oppidisque,tam valde ditati fuerunt; ut magnatum quoque titulo 3c insignibus decoratos esse inueniamus. Caeterum nullis acceptis a Iacobo coditionibus a Balearibus
135쪽
oblatis; cum desperata omnino res esset , tam obstinato illi animo esse coeperunt Ut nulli usquam ciues ad occumbendum pro defensione patria inuenti fuerint paratiores. Nam &frumetariare,& commeatu,& armi S.& multo munita milite urbs erat Si studio propugnandi,propter desperatam salutem, mirum inmodum fi mala quin&praeter urbanos, magna Inlulanorii manus sese paul tim collegerat, R. in motanas cryptas,& inaccessas spelucas, abdiderat ;vtoc se defendere, de opportune urbanis subsidio esse postset.Nam ij quidem,si urbem ingredi potuissent, haud dubie inexpugnabilem fecissent. Vnde timeri iam a nostris, non contemnit ut antea coepit hostis: ut qui a tergo furtim; a Dote manifeste premere posset in caussa Rex accuratius munire castra ac nisi ex lectissimis exercitus presidia collocare; ideoque tres cohortes, cem tum quamque equitum praeparari iussit , quae pro castris excubias agerent Quarum una praesidio esset machinis & tormentis: alterae regione Barboletanae portae,quae arci urbis coitincta est,staret tertia contra portam Portopineam, ut eruptionibus urbanorum occurrerent. Verum eo maXime anno,rigente bruma, neque tantam
vim frigoris noctu sustinentes milites viro, aut altero relicto in statione equite,qui de eruptione nunciaret, reliqui sese in tabernacula recipiebant.Id Rex animaduertens,egreque feres, non amplius fidens illis ex cohorte regia,quam habebat lectissima, fidissima l. totidem elegit,quibus eiusmodi excubias comisit. Cui rei usque- adeo intentus erat,deque incolumitate exercitus tam graui, nocte dieque cura angebaturivi vel quinque diebus, quibusyraeparandae oppugnationi nauata est opera,a nemine visus fuerit somnum capere,vixque cibum sumere eoque magis;quod per id temporis, taingens fuit nummariae rei inopia ut necesse Regi fuerit, ad sustentandum exercitum,Bisantiorum sexaginta millia, aureorum nummorum vix decem millia constituentium, mutuo accipere a memcatoribus,qui e Catalonia venerant cum ingenti summa auri,ut direptioni urbis interessent, ad redimeda parui, ut solci, a militibus spolia. Itaque sequenti nocte, nempe tertio Kalendas Ianuari j, publico denuntiatum edicto fuit; ut sacris sub auroram factis, atque sacratissimo Christi corpore ab unoquoq. deuote sumpto , ad Um
136쪽
bis oppugnationem, sua quisque in statione armatus consisteret. Oui dum praesto sunt, ac pugna signum expectant;ecce Lupus Ximenius Luesanus nobilis Aragonensis; atque regiae cohortis praefectus , ad Regem, qui intra vallum acies ad pugnam disponebat, venit;significans se a duobus scutiferis secreto in urbem missis acta cepisse, perpaucos in urbe esse,qui excubias, &custodias noctu agerent; atque toto eo interuallo, a quinta usque ad sextam turrim, ducto a summa arce,ad laeua numero,nullas omnino fieri: inesseq. praeterea vicatim,& per plateas Vrbis, magnum cadauerum numerum; atque uniuersam ciuitatem, etsi plenam multitudine, tamen timore,moeroreque pleniorem esse.Proinde oportere statim conacubia nocte, intrare urbem,ac rerum potiri. At Rex prudentissime confideratis omnibus,quae pro honore, dc incolumitate exercitus facerent, noctu rem tantam periclitari se nolle respondit: ingenium ille militu a Leonis natura minime diuersum agnosces.Ni quemadmodu,inquies, dum is a nemine se videri putat,venatoreser sentiens fugit, leseq. timidissime occultat: si vero aliquem praesentem habuerit,sistit gradum,atque ad nullius occursum expauescit;immo strenue cum fortissimo quoque dimicat: sic miles pera
pugnax licet noctu,cum neque ducem a quo laudetur,neque commilitonem, cuius fortitudinem mutetur,neque decurionem,que Vereatur,videat;neque se a quoquam videri sentiat,timore obscuritate aucto; dc pe ricula d itagit,& v mbram potius, qua hostem petit, Sc militari cuiuis iureiurando,& honori unam sui tantum incolumitatem praefert. amobre crastino die,luce palam esse confligendum censuit. Cum igitur dies esset, dimissis cohortibus duabus, quq castra de impedimenta custodirent; si forte montani hostes in ea irrumperent; Rex medio in campo, agminibus inter v bem de castra instructis, locu paulo eminentiorem conscendens,
vidensque maiorem partem procerum, atque exercitus , non tam
ad urbis direptionem,quam ad suoru ultionem esse inietos, breui uniuersos, sic est ad pugnam cohortatus.Εtsi scio milites,pro laboribus,quos mecum ipsa pertulistis,proque victorijs, quas manu mihi vestra peperistis, uniuersa Regna mea si dedero, parem adhuc
Vestris meritis gratiam me non esse relaturumi tamen ne interl m, volun
137쪽
voluntate tantum, aut verbis pascere vos videar,ecce urbem vobis ostero omnium regnorum meorum opulentissimam; ut & extremum de ipsa supplicium,quod cupitis amissos bello locios vicit cedi gratia sumatis & spoliorum atq. manubiarum copia referti, diuites ac felices ad vestros,atque in patria re migretis. Prom te pergite, atque omni studio & viribus, ad hanc oppugnationem incumbite. Nam de propitium habebitis Deum, de cuius inimicis vindictam sumitis : de me vobis maxime deuinctam reddetis,
cui hodie manu vestra Balearicum triumphum decernitis: vobis strenue demum pugnantibus,terra famam, coelo gloriam immortalem comparabitis.Haec dicens,ligno ter dato, in urbem impetum fieri iussit.Tum peditatus, quem illico sequutus est equitatus,vrbi ac fossae appropinquarunt: atq magna vociferatione edita,qua murus antea,impleta fossa, perterebratus fuerat, ipsam intrarunt;quingentis praemissis peditibus, quibus totidem ex lectissimis sarracenis obuiam fuerunt verum ob angustiam vicorum, ad trige nos hinc inde deducta est concertatio. quanquam anceps quidem illa, tonec per transuersos calles inuolas equitatus,sarracenorum confertam manum perrupit. Quo die, non Christianorum modo,sed sarracenorum,qui aderant,testimonio comprobata fa
ma fuit;in prima equestri Christianorum acie, equitem quendam fulgentibus indutum armis,equoque, dc epiphiis splendentem albis,conspectum fuisseteiusque aspectu,& pugnandi ardore, arracenorum animos maximo consternari timorc coepisse: quem creditum est regia testante historia beatum Georgium fuissse,qui patronus ac defensor Regnorum Aragoniam in eo conflictu suis cotta sarracenos adfuit militibus ijs praesertim,qui eius insigne, pumpuream scilicet crucem Domini gerebant: ea quippe cataphracti specie dc figura ,cum in hac pugna; tum aliis multis in pnelth, cum in prima acie,sepe cum illo insigni victoriae fuit visus. Itaq. magna
cum Ar gonensium,&Catalanorum mulatione commissa cum
Iarracenis pugna extitit: multis utrinq. cadentibus sarracenis quiadem, nihil non in sui defensionem commolientibus .perq. vicos δc domos, lapides, saxa,fustes tegulas,ignem sagittas, ministrante
furore ii nostros iacientibus;nostris vero,scutis telorum vim tam ti tam
138쪽
tam sust ientibus atque testudine facta in eam partem ubi hostes
magis conferti essent, impetum facientibus . verum sarracenoruvis omnis,cum in multitudine,tum in conspectu.& pra sentia Regis sui posita erat. Nam ide iple Rex armatus albo inlidens equo, primus erat in acie suos animose ad se, urbemque defendendam exhortans; adeoque cunctos eius urgebat praesentia, ut gloriosius ducerent coram pugnante ipso, vita profundere; quam eo victo, vivere ac luperesse .Quamobrem coglobato agmine, sic se defendebant , ut nequicquam in eos nostri proficerent, immo pedem quandoque cogeretur referre. Sed interim, uniuerso equitatu selein urbem i mmittete,atq. in pedestres sarracenoru acies vicatim tr. rumpente,coclamata a nostris Victoria, protinus costernato illi animo fuere, ac neque resistere valentes,per Barboletana de Portopineam portas, cum uxoribus cuncti sese fugae mandarunt: tanta vero fuit fugientium multitudo,ut omnibus illius statis scriptoribus, de historia Regis attestantibus, compertum fuerit,triginta milliunumerum utriusque sexus hominum expleuisse, qui sese in montana loca recepere.quos tamen nulli ex nostris insequi voluere, adeo
sese praedae omnes,atque direptioni urbis dedidere. Quae militum auaritia,atque in persequendo hoste socordia,in caussa fuit,ut bellum longe acrius cum montanis postea fuerit gestum.Itaq. fugientibus ex urbe sarracenis, ac Regem suum secum abducere nitentibus abire ille noluit,neque urbem deserere seseque potius in vetus quoddam palatium recepit, tribus,vel quattuor suis intimis comi latus. Quo tempore Iacobus cum equitibus Regiet cohortis urbe intrauit,atque ipsis in direptionem abeuntibus,cum paucis arcem peti jt,inquam te receperant nonnulli ciuitatis primates,qui coi pecto, atque agnito Rege, continuo se ei cum arce dedituros dixe runt i modo ipse relinqueret aliquot ex suis, pro foribus arcis qui praesidio eis essent contra direptores. Sed cum intellexisset illorul egem ab arce abesse, relicto uno ex proceribus cum aliquot milhtibus in custodia arcis iuncto Nunnio, Regem ccxpitconquirere, quem tandem in eo, quo dictum est, palatio inueniens, atque ex fulgentibus armis, Scoptima corporis habitudine eu esse dignoscens, manu illius barbam apprehendens se enim apprehensi trum ulto
139쪽
multo ante praedixerat) noli, inquit, timere, captus a me es, vives. Eoque in custodia relicto, Iacobus arcem repetiit; quae protinus ei fuit tradita: inuento ibidem, atque capto filio Regis puero annos nato tredecim. Is postea Christo nomen dedit,& Iacobus vocatus
est, atque in Aragoniam a Rege in triumphum ductus, donisque, ac praediis multis fuit cumulatus. Tametsi de eius parete Retaboy-go nulla fit amplius in historia Regis,aliorumve historicorum metio. cum a Iacobo, neque in Hispaniam translatus fuerit, neque, in triumphum ductus ι quinimmo creditu est, illum in urbe in vinculi, fuisse relictum ι ibique situ & siqualore, atque moerore confectum interijsse. Demum sarracenorum tanta fuit in urbe strages de occisio ut ad viginti millia occubuisse compertum fuerit; nec inulta quidem; quandoquidem ex nostris quam multi perierunt. Hune ergo in modum Insula maior eiusq. urbs gloriosissime a Iacobo expugnatae fuere, pridie Kalendas Ianuari j, anni Christianae salutis
Maeci xxx. Ergo urbe capta, alq. eius praeda militibus concessa,tanta fuit eorum in colligenda cupiditas; tanta rapacitas, ut vel exacto . triduo, vix ab ea reprimi potuerit exercitus: tametsi diuina certe cautum prouidentia fuit, ut minori cum ipsius offensione direptio fieret ; elabentibus una cum viris, atq. in montana fugientibus, te nera ac iuuenilis aetatis foeminis. Vnde direptio, quae saepe ob captas foeminas , exardescente libidine, bilem, atq. execrabiles contetiones, in ipsamet direptione commouere solet; illis absentibus, longe fuit pacatior, atque ad eam, quae postea sequuta est manubiarum diuisionem faciedam, multo facilior. Quae aute in urbe fuerit auri numerati,&argenti facti, atq. signati , summa: qua valorum,
tum vestium, ac etiam equorum , dc omniS generis iumetorum imnumerabilitas comparata : quae denique manubiarum, in Regia, Se in templis copia, vix credi potest. At vero spolia, dempto a iro, item argentora gemmis,quae facile abscondi, atque negari poterant; neque extorquere a militibus tutum erat , uniuersa in unum
coaceruari, atq. inita olim pacta de diuidudis spolijs Rex obseruari iussit, statimque ea publice sub hasta vedi coepere: ac pro unius. cuiusque merito, & in bello factis impendijs, ita cuiq. diuidi. Quae ut fidelius, ac sine querela ferent, eius rei cura demandata fuit Ba
140쪽
cinonensi ac Ilerdensi Episcopis;& Nunnio Sanctio,& Emporita:
no, nec non Rai mundo Alamanto, & Berengario Ageresi, qui adiunctis sibi Petro Cornelio , dc Simemo Vrrea, spolia diuiserunt Tametsi. vi fieri solet in diuisione rerum, neminem fere sua con . tentum forte esse , ubita contra diuisores exorta est rebellio a miliatibus fuereque ex eo nonnullae procerum domus direptae. Cui rei protinus Rex occurrens , nonnullos ex compilatoribus comprehe- di iussit; atque illico tumultus & conspiratio sedata fuerunt. Sed in ea spoliorum diuisione Rex magnam haberi voluit rationem fratris Bernardi Campanij praefecti Mirauete alis, atque in Regnis Aragonum,Magistri Templariorum, diximus, vicarii; obstrenua. praestantissimaque eius ac multoru equitum sui ordinis facta impediaque. Qua caussa eide,& praedia,& pagi Sc locus etiam ad conde dum temptu,& milites quadraginta iplius ordinis sustentandos, liberalitate Regis in Insula concessa fuere. Ea igitur communi manubiarum diuisione, tamque liberali bonorum communicatione. Rex multum sibi apud omnes,& audiaritatis,&nominis , atque beneuolentiae comparauit. Interea Nunnius, ut tuta essent omnia undique, parari fecit expeditam, atque celeritate praestantem naue unam duabus vinctis triremibus ut iis Africanam oram percurreret, videretque, numquis iam ex finitimis Insulae Regibus, aut re, aut copiis, Balearibus sublidio esse , aut exercitum eo mittere curaret. Verum lubito a cepto destitit, occasione pestis crudelissimae quae ab infecto,& contaminato aere, tot proiectione cadauerum inlepultorum, perniciosissime orta fuit: quaeq. uniuersam Insulam, maxime vero ciuitatem, sic inuasit,ut non solum plebeios,atq. infimos quosque homines, ad infinitum prope numerum; sed primarios exercitus viros, miserabiliter interemerit. Nam uno mense Clara montius Alamanius, PereZius Mirtatius Aragonensis nobilissimus , quin dc Cerbellomus, una cum bellicosissimo Emporita no cur maximo Regis, atque totius exercitus dolore,de medio sublati fuere: cum nulli magis quam ij,& oui antea cum Benearnensi & Monoda occubuere proceres, Regem tum re,& armis, tum consilio& fidelitate iuuerint:& in occupanda Insula pars
magna tuerint. Quorum interitu Rex, societate & comitatu pro