장음표시 사용
301쪽
BER NARDINI GOME. SI I MI EDIS, ARCHIDIACO Ni
. gestis I A C o BI primi Regis Aragonum,
-c bicis digni LIBER. XIIII. ET AT EM mediam Iacobus ingressus erat
annos iam natus triginta quinque; quo tem p re post tot debellata regna, tantaque apud eos, qui sub ipso militauerant, munera, atque bene-ificia collocata; ita se totum ad Rempub. Scam-- plificandum Imperium contulerat; ut domesti- .cas & familiares res,tot indies enascetibus domi haeredibus, quam minime curaret. Susceperat enim ex Leonora uxore prima Al abnsum filium unicum; ac licet diuortium cum illa fecerat; caussis tamen ad numeratis , non modo legitimum Regnorum succetare sibi fore declarauerat; sed eodem naereditario iure Alfonsus iam .Omnia repetere incipiebat. Quamobrem Iolans secunda uxor, ex qua Rex filios mares. ac foeminas ta tu quinq. susceperat,de ipsorii successione, de haered itate sollicita; ac non tam ob Regis aetatem: . quam ob ipsius vitae discrimen, tam multis sese belli periculis quotidie obij cientis, suspensa, die nocteque apud eum lamentabatur se miseram,atque omnino deceptam vocans cum no aliam ob caussam, e sinu patris , tamque remotis locis ducta fuerit, quam ut, aut alterius spretae locum lubiret, aut cuius da quoque pellicis iniurias .patereturiquin,ut priuigno superbo,ac insolenti pareret,atque mulsorum exb redum liberorum mater calamitola fieret a Verum- enim Regem. non modo Reginae, vera plane dicenti verba cruc ciabant, sed Petri quoque,Principis ex ea annos iam octo nati. quem summediligebat. mirifica virtutis indoles ; atque praeci rissima quaedam puero innata dignitas, vehementer commou
302쪽
bant: quod haec heroicarum illius virtutum certam spem asser rent, unusque videretur, qui posset paternas laudes eiusque praelariis imas res gestas in multa lacula propagare. Qualium sane virtutum in Alfontis iuuene,nunquam a materno gremio diuulso nullum apparere vestigium videbat. Quin etiam,& reliquos liberos, quos singulis fere annis e Regina procreabat,ex haeredes relinqui, ta male ipsum habebat, ut nulla cura maior exederet ipsius animu, nullus etiam angor conficeret acerbius. Vnde si pe quidem ille, Reipub.labores, leu pace seu bello, domesticis longe esse tolerabilio res d ice bat:quoci illi suas, utcumque intermissiones, quibus refici,
atque respirare possit animus,habeant: ij vero, nullas. Sicque inter tam multas curas domesticas saepenumero risum tenere non poterat eo quod se tot licet auctum,atque amplificatum Regnis.tamen in filijs duntaxat quinq. quos tunc habebat,collocandis, maior qua pauperrimum quemq. hominem multo plures habentem,premeret anxietas. Quibus de caussis naturae potius, quam suae gentis iure uti volens, Regna quae uni tantum primo nato, dum esset is unicus, adscribi fecerat nascentibus ei fratribus diuidenda, atque ratione seruat partienda esse decreuit. Igitur haec diu secum meditatus, conuentus Magonensium Dar egit: ad quos Ilerdensis quoque ciuitas Legatos misit. In quibus Alfonsus. Regis ex Leonora filius unicus ad Regnum Aragoniae successes est declaratus, atq. ab omnibus Aragonensibus, etiam ab Ilerdensibus Princeps constitutus. Nam ut Cataloniae principatum Petro primo ex Iolante nato cum
maiori gratia Alfonsi.& Aragonensium tradi posset Rex prolatari illud voluit ultra Cingam fluuium, ad ripas utque Sicoris , ac Ilerdenses sub illo comprehendi. Itaque conuentibus ibi actis, Barcianonem se contulit: ubi similes quoque Catalanorum acti fuerunt. atq. ad eundem modum in eis Petrus Princeps, & succetar ad Comitatu Barcinonensem,S Cataloniae Principatu, decedente Rege, fuit quot declaratus:conqueretibus subinde Catalanis, atq. dubia ei fidem prastare significantibus, ob constitutionem paulo ante Dar et editam . qua Ilerdensis ciuitas cum toto interiecto tractu, inter Sicorim,& Cingam fluuios,e Catalonia, atque Barcinonensi Comitatu discriminabaturEx quo fraudari se maxime sentientes,
303쪽
apud Regem conquesti sunt,ostendentes,maiorum ipsius Regum constitutionibus constare , inducias Catalanis fieri solitas fuisse quidem a Cinga ad Salsulas,incluso Ilerdensi territorio. Quamobrem ijdem qui tui admodum iuris tenaces sunt, Regi palam dixerunt;le,nisi abrogato prius edicto, atque conteruato antiquo sibi iure, & possessione ciuitatis ac ditionis Ilerdensis , nequaquam
eam Regnorum diuisionem comprobaturos. Quibus ut morem Rex gereret, eoque facilius ipsos in suam sententiam pertraheret, priore abrogata, altera constitutione sanxit, Barcinonentem Comitatum.& Cataloniam terram a Cinga flumine ad salsulas contineri: Aragoniae vero fines, ut prius,a Cinga Farizam usque terminari. Qua antiquata constitutione pacati Catalani, Petrum libentissime ut suum Principem, dc ad Regnum successorem complexi sunt.His constitutis finibus,maior est orta dissensio Aragonen sibus ob Ripagurtiae &Palliariae ditiones, quae sunt ultra Cingam: quas Ra mirus&Sanctius,Sanctiique filij, Petrus Sc Alfonsus Aragoniae Reges, belli iure acquisierant, atque Regno adiunxerant,
ideoque ipsi, in quo iudicio, se ab illis excludi, conquesti fuerunt. Vnde iisdem sollicitantibus, Alfonsus Princeps a Rege dissideἡ
Te, atque ab eius amore dc voluntate paesatim alienati coepit adeo insolenter, ut studi js Aragonensium in Alfonsum accensis, res ad arma deduceretur. Cum igitur Calatai ubi j esset Alfonsus, comvenere ad eum non pauci ex Regni proceribus,sese ei ad omnia paeratos offerentes populariter id quidem atque ingrato animo ; proinouo,& nondum cognito,neq. perspecto Rege,veterem bello, piceque probatissimum,&sapientissimum aspernantes . Quorum Ferdinandus patruus, qui semo,atque aetate ingrauescente, iam se abbatem montis Aragonum nominari permiserat, atque a Rege alienato semper animo, nunc autem aperto in eum odio fuit, primus Alfonso contra patrem , se nunquam defuturum promisit. Deinde alij, quos Rex non solum perquam multis muneribus as-
fecerat , sed etiam oppidis ,& Principatibus donauerat, in Alian- si partes abierunt. Quas etiam secutus est petulantissime omnium Petrus Portugallensis, qui dimissis Balearibus, ut diximus, se in
continentem transtulerat. Itaque diuisa inter se erant omnialaiq.
304쪽
ciuitates,&oppida Aragoni j dc Valentini Regni in bellum intemta erat &ad arma conclamabatmullis quidem in neutram; sed singulis in alterutram partium propensis. Ex quibus, utrique Regno magnum portedebatur excidium ,& execranda ruina: eoque certius, 1i Rex Castellae Ferdi nandus, ut timebatur, in Alitantum inclina ret, cum illius Principe Alfonso successore,qui tum in armis erat, atque cum magno exercitu, multisque Castellae proceribus comitatus, auxilio venerat Murciensibus, qui captis armis a Granaten
fi Rege desciverant: ideoque oppida dc loca quaedam, taquam obsides, Principi tradiderant quibus occupatis, bellu ille finitimis Va. lentini Regni oppidis inferre coeperat;praetexens pertinere ad se iuioru expugnationem ex antiqua diuisione Regnorum, atq. ex pacto inter Aragonia & Castellae Reges. Accedebat quod Sancti is Mamelus Centurio praesidiarius illorum finium, cui Princeps Aucapdetu,&alia oppida ex Murciensibus dono dederat, cum prς-fecto oppidi Algegirae Contestanorum, quod ,ut diximus, inter lui t Sucro, atque omnium Regni munitiis imum est, interque Setabim & Valentiam positum , aliquid de deditione Alfonso facie da egerat: ex quo Regi omnia sulpecta esse coeperant. Quamobreductis tecum Ugone Folcat querio promagistro pr fecto Ampostae,cum equitatu sui ordinis , dc parte exercitus, qui in praesidip erat Setabim profectus est,ubi castra posuit, non tam ut Selabitanos obsideret, atque suo conterreret aauentu, quam Vt Alge Ziranos commertio Sc communicatione Castellanorum prohiberet; ut propior esset illorum agris depopulandis. Interim dum oppugnationi, atque admouendis macninis datur opera, Setabitani equi, tes quotidie in Regia castra erumpebat , viritimque,aut turmatim; praclara utrinque committebantur minuta praelia: intentis tamena Rege insidijs in Algegiranos, si quos posset, aut intrantes,aat exeuntes Castellanos c5prehendere, deq. suspectis cosilijs certior fieri. Quod intelligens praefectus, sibi q. persuades, Regi iam nota esse,quae ipse cum Castellanis machinaretur,totamque Regis iram&obsidionem, in se, ac oppidum conuertendas , triginta sumptis equitibus, sub ipso noctis conticinio, oppido excesiui seque ad Murcienses cotulit. Oppidani vero a Praleho destituti, conti nuo
305쪽
Regi se libenter dedituros significarunt, modo praedia retinerent, acetiam sectam Almo hadum, qua initiati fuerant: erat enim superstitiosior quadam Mahometanorum disciplina. Qui bus concessis, Oppidum omnium munitissimum Regi traditum fuit. Est enim illud in loco plano situm, muro, atque turribus circumdatum; Sucrone magno fluuio feraces usquead eo illius agros reddente , ut omnibus prope fructibus, quibus Valentinus ager , praesertim moretis ad bombycum conficiendum opus,abundet: eodequoque fluuio sese bifariam diuidete, & quasi in duo brachia aperiente ; ac quoad Insulam tantum oppidi capacem efficiat , iterum in unum coniungente; indeque oppido Arabice Algegirae, Insularis scilicet,fuit nomen impositumi suntq. praterea duo hinc inde pontes exsecto lapide extructi, per quos in oppidu tantum est aditus; ut lit in oppidanoru arbitrio & potestate,quibus velint in Re gnum, aut ingressum aperire, aut exitum praecludere: fuitque idcirco id oppidum ab antiquis clauisRegni appellatu,eamq. pro insigni gerit. Quod ingressus Rex ex tribus praecelsis turribus, quae ad
.portam Valentinam sitae erant, arcem costitust, eamque folia cin-rit, atque omni armamentorum genere muniuit ibique demum
praesidia cum praefecto fidissimo posuit, atque Christianos a sarra. cenis separatos, intra arcem se continere iussit. Quo peracto,pM ct isque cum Se tabitatio praefecto initis, ab obsidione recessit, o casione literarum, quae ad eum Lutetia Parisiorum a Gallorum Rege datae fuerunt, quibus rogabat Regem ut veniret in Aquita niam Iconuenturos enim ambos, atq. de arduis Regnoru utrius'. negotiis acturos, in Aruernis, sub ipsis ringorum iugis , ad sacra diuit Mariae Podiensis Aedem . Quo Rex honorifice Regieque comitatus perueniens, mire laetatus est occasione eius visendet aedis celeberrimae. A Gallis igitur magnifice exceptus, confectis nego iijs de quibus nulla est in Commentariis Regis peculiaris facta mentio in Cataloniam remigrauitdnde vero Caesaraugustam progressus, diuino factu est numine vi sedandis tot inter Castellae, de Aragoniae Regna dissensionibus, ac etiam inter Reges simultatibus restringuendis; necnon farracenis communi cosensu bello pedisequendis; pactiones,ac noua foedera inirentur eaque matrimonio
306쪽
Ioalantis filiarum Regis natu maioris ,& Alsonsi Castellae Principis conciliarentur.Vasoletum, quae Pintia esse plerisque iam videtur, perhonorifice deducta Iolans, nuptijs concordie&alacritatis plenis,cum Alfonso coniuncta fuit. Post haec Rex ad compesce dos insolentes quorundam Aragonensium procerum conatus,qui Alfonsum Principem filium ab ipsius voluntate Jcobedientia deducere nitebantur,ex quo Regnum in partes diuidi coeperat,atque tranquillus Reipub. status perturbari; ales multos in Aragonia manere voluit; suaque praesentia Sc affabilitate , flectere ac moderari animos;& Alfonsum aequiorem sibi reddere. Qua caussa conuentus generales oscae agi voluit;vt Aragonentes,quos tot annis in a mis secum esse fecerat,ipsoque efferati bello,atque victoriis insolentes,in ijs,qua pacis erant,sese superbe,atque immoderate gerebant, diiciplina quoque pacis erudire,sanareque,dc ad meliorem vitae frugem reducere curaret. Ac ut illorum animos, quorum corpora a
mis munierat,legibus, sanctisque institutis imbueret, procerum atque ciuitatum consilio,accitis ab ipsa Oscensi ac etiam Ilerdensi inclytis Sc antiquis Academiis, viris undequaque peritissimis , leges, ac vetusta Regni plebiscita,institutaque maiorum,in unum corpus redigi fecit quorum,quae obscura erat,explanariuequa diminuta suppleri, mendosa corrigi;&ad perspicultatem,claramque rerum,at' verborum intelligentiam omnia reduci curauit: ut secundum id ius emendatum, caussae, Sc controuersiae omnes dirimi,ac iudicari possent. Praeterea ad vitandos tot litium anfractus,& controuersiarum,quae ex aliarum legum discrepantia ac varii , dc detortis imterpretationibus quotidie oriri solenti persancta appendice sanxit .ut in his,quae dubia essent,neque huiusmodi institutis decisa, iudices non ad alias scrip as leges sed ad arbitrium boni viri confugerent. Adeo is summus Princeps,nullo armorum strepitu, sed inter arma,legibus scriptis,iudicijsque constitutis, Aragonenses glori
sissime lubegit. Nam antea, patriis dumtaxat moribus,instituisSq. ciuilibus maiorum, facinorumque usitatis exemplis, iisque per mamnus traditis,usii fuerant:ideoque'spe,quod iustum erat ignorantes,'
ius cum iniuria confundebant. Quae postquam expedivit Rex,ati ut rata diuulgari fecit.Interea nominil otii;& a negotiisReipub.dc
307쪽
a bellicis nactus ad domestica Iolante procurante,conuersus,Regna sua denuo liberis diuidere decreuit: certissime sciens nullo polle arctiori vinculo, tam a maioribus accepta, quam a se parta Regna, integra, ne dilaberentur,retineri, quam conitabilita liberorum interie concordia. Quamobreny ut Imperij fines singulis ebstitueret, Regna per designata oppida, tum pagos,montes, dc saltus partitus est. Qua partitio, quoniam a Hieronymo Surita in suis tum annalibus Hispanis . tum Indicibus Latinis, speciatim & accurate perscripta est,eam hic ad verbum subijciendam duximus. Iacobus ex Iolante secunda uxore,quattuor filios susceperat, Petrum, Iacobum Ferdinandum.& sanctium:flias totidem,Iolantem Constitat iam,Sanctiam,&Mariam. Valenti ad xiiij. Kalen. Februarii, Al-
sonsum Aragoni j Regni instituit h redem.&ab Oriente Sole in Occidentem Cinga mimine,Farizam usque;& a Septentrionibus, diuae Christinae summi pyrinai saltu:in Meridiem, ad Alueto a fluuium finibus circunscribit.Cataloniam adiuncta Ripagurtia terra,& his oppidis qua trans Cingam amnem debellata fuerant: & BD learicum, Insularumque adiacetium Regnum, Petro filio attribuit. Iacobum valentini Regni;& Ferdinandum Ruscinonensis Comitatus Confluentiae , Ceretania, Mompellerij ciuitatis, atque diticianis.Castet noui, Arcissatensis,Frontinianaeomeladesij territorij leturium Melgoriensis,Palliani Lupiniani Carcasonensis,Thermitani .Rodensis Fenoliadensis Gaualdani,&Comitatus Aimilianensis haeredes scribit. Sanctium sacris initiandum Ecclesiae dicat: Secundos haeredes substituit neque in hareditatis partem filiae ab eo vocantur. Sed ex Iolante filia nepotes substituuntur ι modo Regni Castelle successor.Aragoniae Regni haereditatem non adeat :& is qui Regnum adeptus sit,Castellae Regi subijci non possit. Hac ille. Ex qua Regnorum diuisione maiores consequutae fuerunt inter Alfonium & Regem discordiae. te dissensiones non tam ob discrimi natos a Regno Ilerdenses, quam ob interceptam uniuersorum liq-redi tale quam Alsonsus,cum esset natu maximus, spe iam deum rauerat. Qua caussa idem,cu Petro Potiugalensi, ac proceribus suae factionis armorum subsidia a R ege Callelis poscere, atque ciuitates, & oppida Regni cρmmouere tentauit, obisiens ad tuendum
308쪽
sui Principatus,atque Regni ius,in Regem,vel parentem conspirari posse. Verum Rex,qui prudentia de magnanimitate cunctos superabat machinas,& noua contra se consilia,sua conspicienda, ac decoris,splendorisque plena praesentia perinde ut Sol nebulas dissipabat; suaque suaui affabilitate auersos animos,aut urebat,aut mire ad
se pellicie bat.Quanqui in eum neque praesentem,neq. absente, quicquam aperte unquam ausus est moliri Alfonsus. Interim perlatum fuit ad Regem,Rodericum Liganam quem Valentini praesidii praefectum atque totius Regni Vicarium reliquerat, cum quinque cohortibus, uec una Almugauarum, quos in praesidio Regni Rex dimiserat excursiones fecille in eas Regni partes,& oppicia,quibuscum neque pactae induciae fuerant,neque ad Selabitanos spectabant;sed ad eos potissimum qui hostiliter bellum in Christianos mouebat. Vnde excursione iam,dum in urbem cum ampla reuertuntur pH da, atque collem quendam pia in Alba identem convallem est iter. non longe a Selabi pertranseunt,vicini sarraceni Oleariae vallis, quae cum Albaldensi committitur,vna cum electo Setabitano equitatu in eos impetum facientes, sauciato Almugauare, alijsque fugatis. predam e manibus diripuerunt. De qua re litteris Liganae factus Rex certiora tari visus est;eo quod rupto a Selabitano pr fecto foedere legitima sese caussa obtulerit,ad obsidendam denuo, atq. Omnino oppugnandam Setabim. are praemonitis proceribus,quos sibi fidiis imos habebat, eisque Regnum commendans, ac rursum sumptis alijs secum, qui secretb Alfonsum sequebantur, inprimis Ferclinando patruo, praecipuo illius fautore ,ut factionem diuidearet,in Valentinos se contulit, atque in itinere Saguntum sese ei dedidit,quod oppidumgressus illiusTheatrum ac vetusta sepulchra.
cum vestigijs Hippodromorum vehementer admiratus;audito etiam antiquorum ciuium excidio miserabilis, vix se continere po- tuit,quin eis illachrymatus fuerit. Sequenti vero die, abijt Valestiam,ibique Regio more exceptus , atque a praefecto factus omniu
certior,quinque peditum cohortibus,cum equitibus centum,ac to
iidem se postea sequi iussis, Selabini profectus est. Sed dum esset Algegirq,' paulo ante capta fuerat, mi sit ad illius presectum, ut
continuo,ude data,veniret ad se. Quo veniente, petijt,ut oppidum
309쪽
vum utraque arce, nulla pacta conditione, sibi traderet, praefixo ei octo dierum termino ; alioqui se flamma & ferro omnia ad ciuiuulque internecionem vastaturum. Abeunte praefecto, Rex etiam cum Regina, Ferdinando, Sc proceribus, cum nonnullis equitum, atque peditum cohortibus , Castulonem oppidum antea sibi a Se-tabitanis traditum,abi jt. 9 protinus venξre legati a praefecto,per quos se ille excusauit,inquiens, non tanti fuisse excuruonem in Licianam factam,ut ob eam esset ad deditionem compellendus. Procurante Rege,ut iuri ac iudicio Ferdinandi staretur,legati, recusato iudice,abierunt. Miratus Rex illorum indies accret centes spiritus,& insolentiam, ab exploratoribus didicit, in caussa esse Castellanos,qui ab Alfonso eorum Principe, apud Murcienses cum exercitu agente, missi quotidie,secreto intrabant Setabim, ac praefectu,
Alfonsi nomine ad deditionem sollicitabant,data fide, se illico veturos ad oppidum ab obsidione liberandum. Id quod reipsa comprobatum fuit. Nam erumpentibus Setabitanis equitibus,ac parua Laelia cum nostris committentibus,captus ex illis fuit a Petro Loerano Aragonens nobili miles quidam cognitus Christianus, de Castellanus,atque in castra ad Regem dedullus. Qui tortus fassus est, se esse Christianum, ac fratrem Antistitis Conchensis: venis teque saepe Setabim ab Alfons 6 Murcia missum, mercatorem se limulantem tentorij barbarici magni precii,ibi confecti ut ea si
mulata occasione cum pr secto ageret, adfuturam ei defensionem Alfonsi contra Aragonenses promittens; modo Setabis Altans traderetur. Quo audito statim damnatus est, ac morte multatus; proptereaquod Rex, pridie eius diei,quo captus ille fuit, praecone edixerit capitis poenam interminatus;ne quispiam Christianus ,inscio Rege,Setabim intraret, neve congrellum, aut sermoneS cum Setabitanis haberet:secus facientes, caperentur,& ad Regem deducerentur,eandem poenam lubituri. Per id temporis oppidum Enguera ditionis Setabitanae, sponte sese dedidit cohorti militum ab Assonso misi; ad Selabitanos.Id omnium grauissimum Regi fuit,
generum suum eo insolentiae processisse,ut se pr sente,& obliden te Setabim,oppida,quq eius essent ditionis, occuparet.Quaproptermissi equites fuerunt cum bona parte peditum, ut excursiones in
310쪽
Engueranos facerent: iamque in insidijs locati, decem & septem ex illis oppido exeuntes ceperut: statimque Rex affuit. atque oppidanos per legatos hortatus est,ut se illico dederent: quibus renuentibus atque Alfonsi auxilio fretis,conuitiaque in Regem iactatibus iratus Rex in eorum conspectu, ex arboribus suspendi iussit paulo ante captos ex eis: se simili supplicio ipsos affecturum commina tus; uoad oppidum desertum,ac solo esset aequatum. et cum Alfonso nota fuere, misit legatos ad Rege, rogatum, ut colloquio ii terse agerent se enim huius rei gratia venturum Algegiram. Quiabus rei pondit Rex,se, nequaquam cum illo conuenturum usquam,'
quin prius damna quae sibi intulisset,compensaret. At Rex interim cum equite sui amici si imo,ordinis Calatrauae,qui Vilienam dc Salxium, pro Alfonso in praesidio habebat,egit, ut conseruatis oppidis saltim castella sibi traderet,atque Aragonensium praesidia in eis poneret; quibus ille consensit. Quare misso equitatu,non solum cadstella antequam subueniret Alfonsus,occupauit sed obiter,eadem opera Capdetanos,& Bugarram, oppida sarracenorum,quae ditionis Castellanorum erant, ex improuiso cepit. Quo nuncio obstu pescens Alfonsus,denuo legatos misit ad Regem,ne grauaretur. medio in itinere, inter Almiziram,ubi Rex castra potuerat,& Castdetanos,ubi Alfonsus teloria fixerat,in collo'uium venire : annuit Rex; eoque processit cum Regina,comitantibus Guillermo Mon cada Sc Holpitalis ordinis Promagistro, Simone PereZio Areno so,Carroclo,alijsque non paucis equitibus. Cu Alfonso autem venere Magister Templariorum, S: Vclensis,LopegiusPharenis dominus V igcai ,alijque proceres Castellae,5c Galletiae. Postquam conuenere,atque in campo, praeter pri cipuum negotium,nullum'collocuti fuere, Alia us Reginam socru visurus, in Regia castra se conilit;quae in ipso Almizirae egressu posita erat: procurante vero Alson se,ut in Regium tabernaculum,quod ipsi fuerat apparatu, Iacobus migraret,in suum maluit:quod illico prope Regium fixit. Vbi magna cum laetitia diem cum nocte traduxeruti tametsi in couitia protinus illa versa fuerit.Nam sequenti die,Vclesis,& LopeZius tabernaculum Regis ingressiab eo petierunt, ut Setabim oppidum cum eius ditione,Al nso traderet:quandoquidem nulla nuper debellati Va-