장음표시 사용
61쪽
is eo liarium. Quo tempore conuentus Montione a Rege limicti suerant, eoque Rex cum Regina libentius accedebat, ut de arcem olim sui custodiam reuiseret,& praeterita oppressionis re cordatione , suauiore frueretur prasentis status iucunditate. Sed antequam Rex Montionem veniret, Moncada, & Petrus Alba raetinensiis, adductis secum trecentis leuis armatum equitibus, ad Vescarciam Templarioru oppidum, Montioni proximum , comstiterunt; animo aggrediendi Nunium ad conuentus proficiscem rem. Quod sciens Nunius, Ahonesto, & paucis comitatus eq*iatibus , Regi Montionem aduentanti occurrit, et q. nuntiat, quam tam Monoda equitum manum ad Valcarciam conduxerit, vise improuisum ac inermem opprimat ; troinde precari obnixe, ut Sanctiano honori consuleret, atq. Guillermum multitudine, non
virtute superiorem, procul arceret ue deberi hoc sibi regia cognatione coniuncto. Id Rex cum intellexisset, virilem quasi assumes spiritum, bono ipsum animo esse iussit, promisitque, se , et Guille uni propulsaturum inde; & honorem N unnii,perinde ut reugium . defensurum. Itaque Montionem ingressus , magistratibus p cepit, ut portas et turres oppidi armatis militibus complerent:neque quenquam ex proceribus sinerentiniussu suo ingredi oppidum , nisi uno aut altero dumtaxat socio comitatum . vii ubi Guillermus resciuit, siemebundus se inde recepit, sicq. Nu-nio tum vitam tum honoremope sua Rex conseruauit. Caeterum
peractis, atque dimissis conuentibus, Rex copijs Ilerda, alijsq. ex oppidis accitis,una cum ijs, quas Nimius contra Guillermum coegit , Montione profectus, bello persecutus est Regulos quo da qui vocati Montionem venire renuerant, atque ab obsequio , et obedientia Regis defecerant ue quorum oppida et arces expugna re Rex coepit, atque in potestatem suam redigere , quoad venit Terrosium oppidulum Ilerdae , de Balaguerio urbi proximum, In quo fama eu, tantam inesse salubritatem, vel ex subtilitate aeris, vel ex peculiari quodamter halitu,qui haustus cerebrum ex-i purgat, ut insanos homines . vel furiosos , vel potius a daemone. correptos, eo perducant sanandos : estque in uniuersa fere Cata lonia peruulgato illud prouerbio receptum, ubiquiipiaminiani
62쪽
re, fure eve coepit, Terroseam mittatur randus. Ibi ergo Rex duo sagacis &egregi j pene animi documenta exhibuit'. Ait rum, quod donationem olim a Petro Rege in fauorem Guille Rai mundi Moncadae Cataloniae Senescali iactam , Aytonae.
Serosi ,& Sosesij oppidorum in finibus Aragoniae , de Cataloniae,
ubi Sycoris influit in I berum, positorum, Rex ratam habuit , de eo semauit; ijsdemque oppidis, ad haec usque tempora perillustres Moncadarum familiae proceres potiti sunt. Alterum , quod , vepaulo supra dixi us , de aduentu Gerardi comitis Urgellitani Da' vocam, kex controuersias, quas ille cum alijs gerebat stiper comitatu, hucusque distulit pertractandas, et componendas; quod hae orta fuerint tempore Petri Regis, qui bellum Gerardo intulerat, proptereaqubd Armengolio comite Vmellitano mortuo , Gerarcius cum exercitu impetum facienSin eius comitatum, pulsaq.
inde Aurembaxi de illius filia & hqrede, totum occupauit . Qua de caussa ipsum insectatus est Petrus , atque praelio captum in custodiam et vincula coniecerat , ac bonam subinde comitatus partem recuperauerat. Sed Rege mortuo, Gerardus e vinculis sol tus,cum per interregnum turbata essent omnia ivniuersa oppidae L castella, quae Rex ceperad, quamprimum recuperaui t,strages fedis, oppida diripuit , aliasque quamplurimas clades illis intulit, qui a te ad Petrum defecerant . Itaque ibi Rex, assidentibus Sat Chio et Ferdinando; patruis, multisque proceribus, atque Regni magnatibus , suplici Gerardo, et sactum deprecanti veniam dedit i Quin etia comatatus eide stabilitus hae conditione fuit: ut illa ipsa oppida et castella comitatus P eandemquam olim Comitibus
Barcinonensibus, Regi successori obedientiam praestarent i ne non et Aurembasidi Armengolii, filiarintegrum ii ad comit tum repetendu, Ruge iudice, maneret intcrea Guillemus M cada, qui Montione cum equitum turmaι stribundus in Nunniudiscesserat,maioribus iunctis hbpijs. quas cognatorum atque micorum ope adiutus adauxid, eomitaturi, Rulcinonens em , que Sanctius Nuniiij pater obtinebat ingressi A. magnam. eius partem depopulatus est. : Quod Satastius indigiae ferens . neque es valens saneta Regem iit, eius a ilium contra Guillertiau agros sibi
63쪽
vastantem implo ans; seque illi sibmittens,atque orans,ut de querellis, quas Guillermus contra Nunnium haberet, Rex ipse iudicaret esse enim , ac Nunnium paratos esse, siquid intersit iniuriae. Guillermo compensare. Qua re audita,Rex quanquam animo niale affecto esset in Sanctium ob insidias toties ab eo sibi paratas, i
men eius necessitudinem,canitiemque reueritus , coacto consilio,
quantum auxili j necesse esset, se illi daturum promisit; ratus oportere quidem Guillermum potentissimum Cataloniae magnatem, totque procerum cognationibus confisum, ne maiora moliretur, in tempore cohibere. Ad quem primum mandata dedit, ut a v statione desisteret, atque e toto comitatu excederet. Qua ille parui pendens arces nonnullas expugnauit, & ad Perpinianum nobialissimum, ac praestantissimum comitatus oppidum castra posuitii Vbi Perpinianensibus in eum, duce Gisberto Barberano, impetum de improuiso facientibus, usqueadeo se strenue Guillermus gessit, ut duce interfecto, reliquos cum magna eorum strage intra moenia compulerit. Ex quo uniuerso turbato comitatu . Rex copias eduxit, illumque aperto bello persequi decreuit. Quem sequutus est Rai mundus Folchius Vicecomes Cardonem sis, cum magna suorum manu militum ; tum ut Guillermum, quem male oderat, insectaretur; tum ut Regi, ac Sanctio m rem gerens, auxilio esset. Itaque ex Aragonia profectus Rex, quo venerat ad supplendas copias , Cataloniam repetiit, ac ve sus Perpinianum progressus, in ipso itinere centum & triginta oppida, castra, & pagos , non solum ipsius Moncadae, sed cogit torum quoque amicorum, partim deditione, Partim vi, atq. armis subegit ; eaque omnia fuere Regiae ditioni fit coque attributa; quoad ventum est ad oppidum Cerbellonium prope Barcianonem . quod tametsi arce munitissima, fossaque, & moenijs ci cunseptum; tamen admotis machinis, intra quartum supra decimum diem a Rege fuit expugnatum. Cui obsidioni intererat di taxat Sanctius, Ferdinandus, & Nunius,cum alijs proceribus,dc e quitibus no plus quadringentis: ne maior,quam pro hoste exercitus fieret. Nam Folchius Cardonensis, paucis relictis, cum maiori parte suorum in Comitatu ad sedados tumultus quos da secesserat.
64쪽
oppidum caput est totius Moncadae potentatus , arce, Sc moenijs
prope inexpugnabilibus munitum; ieieque in illud Guillelmua receperat. Ad quem Rex per legatos nuntiari iussit, velle se in arcem ab eo excipi hospitem. Ouibus Guillermus respondit, se Re rem libenter excepturum ; sed nullum sibi essὸ ius hospiti cum
holpite tot mala hospiti inferenti. Quo audito, Rex arcem obsidione , tarnetsi diutina, capere decreuit. Iamque machinis atque tormentis expositis, tutiora ad oppugnandum loca hinc inde di squirens in colle arce imminenti castra posuit . Sed ea, ut erat munitiis tria,multoque milite de armis inpleta; quin dc amplissima etiam Moncadarum familia plena, machinas, dc quemui S armatorum iiii petumfacile lustinebat: ac quoniam aquatione prohiberi non poterat, fonte pone muros profluente , oppugnatorum in hoc uno sita spes erat, quod fames Moncadas, non minus quam
exercitus obsidebat: nec dubium , quod prae fame in deditionem venissent illi inisi conniventibus, ac contentientibus Regij exe
citus ducibus, clanculum ab amicis cibaria in arcem inuecta fuissent.Ea enim erat Guillermi cum proceribus necessitudo; adeo leorundem rursus in Sanctum &Nunnium, quorum caussa, non Regis, bellum gerebatur, commune odium Sc malevolentia; ut node essent qui obsidionem palam Regi exprobrarent: sensimq. inter Aragonenses Sc Catalanos, ea suboriretur dissensio; ut conspirationis voces nonnullae auditae fuerint bellum iniustum, impium, ac depraedatorium , succlamantium, Regique maledicentium , ut cui non satis fuisset tot oppida Sc arces Guille rini eiusque familio& amicorum diripuisse, libi t. applicasse, nisi etiam caperta atque de medio tolleretGuillernati, ut perdat uniuersa. Ac quonia Rege puero,certum erat Sancti j dc Ahonesij consilijs geri omnia usqL e- adeo eis ab omnibus mali dici coeptum est; ut iidem coniurationem timentes, Regi persuaserint, ab obsidione arcis, alioqui inexpugnabilis , discederet. Quod Rex, quanquam aegretullti Videns tamen id a Sanctio Sc Nunnio, quorum caussa motum belluerat, tantopere peti, concessit: quasi quod factum ipsis iam satis esse aibeter ab obsidione bimestri disces itiat l. dimisso exercitu,
65쪽
. in Aragoniam redi jt. Quo abeunte, protinus Guillemus cumi expedita manu equitum,banc ij,Mq. Nunni j oppida,& pagos iterum, longeque acerbius quam antea, vastare ac diripere incoepit: quae ubi priim omnium rescivere Ferdinandus Abbas qui O ea Regi obuiam, adhuc regnandi cupidus, venerat, & Ahonesius inter quos arcta tunc, sed suspecta quidem, iniebaturamicitia; ne subinde bellum redintegraretur, consilio i nter se habito, statuerunt, ut anteotiam Regi haec nuntiarentur, secreto Guillermum
accerserent; Iacturictim Rege, ut ei virniam daret, simulque restitueret sublata ab eo oppida, de arces, indeque Chialterinus depositis veteribus quas gerebat, cum Sanctio dc Nunnio inimici-tsjs, nouas cum eisdem amicitias susciperet. De qua re ad Guille
naum scripserunt; data eicide publica, in Aragoniam veniret, in oppidum Thaustium, quod pro honorario Ahonesto cesserat, ac
proximum est Alationae, ubi Rex tunc agebat. Quo, peruenient e Guillermo,Ferdinandus, qui spe regnandi,a religione, qua fuerat -initiatus , alienato semper animo fuit neque profana miscere stacris graue unquam duxit, iuncto Ahonesio magno, ut dictum est, Regis consiliario, nihil non denuo sibi commoliendum putauit, ut Regnum tantopere a se affectatum , quod occupare non pol rat,occupato Rege subigeret. Quare consilio inter ipsos habito, atque mutuo data fide, Regis cultodiam pessi me machinati sunt, quo liberius ac pro libidine cuncta gererent. Quani in hunc modum aggressi fuere; praemissis duobus equitum, peditumque cohortibus Caesaraugultam, atque per urbem distri Dui iussis , Ferdinandus multis comitatus proceribus , Timui io exiens, unum ex ipsis Alauonam ad Regem mittit, cui renuntiet, se, cum vni'
uersis Regni proceribus vensre, ut Regiam eius Maiestatem; Reginam clarissimam, Caesaraugustam deducant. At Rex tametsi ficto officio, ac simulata sedulitate, ita fieri cognosceret; tamen ibbenter te illum excepturum dixit s atque interim Nunnio, &Azagra: Aula praefectis pracepit, ne quemquam cum Fel dinam do oppidum intrare permitterent, prieterquatuor ι aut quinque ad summum proceres . t reliquis per suburbia distributis : i
se vero ad excipiendum illum oppido esti egressus. Sod .dei nile ,- D a siue
66쪽
siue incuria, siue consulto praefecti secerint , equites ducenti, inicio Rege, cum eo ingredi oppidum permissi sunt. Sequenti
vero die Ferdinandus eadem caterua procerum comitatus, in Aulam venit ; atque omnibus praesentibus, sermonem breuem, sed assentatorijs omnino conficium verbis , cum Rege habuit. Inquiens, neque sibi, neque utriusque Regni proceribus, qui ad
. rant, tam quicquam esse cordi, quam regiam eius maiestatem, cuius nutu tam feliciter cuncta gerebantur, colere, venerarique , ac
se, suaque omnia pro eo liberalissime impendere: ideoque , ut . parta iam bello pace frueretur , Caesaraugustam, totasseetantibus proceribus,cum reliqui js exercitus ouans , dc quasi triumphans im traret: vi publicam Sc communem rem ibi melius commodius administrare posset. Quae Rex audiens , ac interim circunspectans , proculque inter confertos proceres dignoscens GuilleMinum Moncadam, se inscio dc inconsulto, coram venisse; acin- super , neque Nunnium, neque Ahonesium, neque alium que ruis ex intimis ad aurem accessisse, qui summatim, qua re ondem .da ellent, ni solebant,suggererent: iam quod paulo ante suspici ne odorabatur, pro certo habuit Ise , a suis omnino cosiliariis pri ditum esse. Ac quoniam uniuersi cὁmurmurantes, respdium a Re .ge quasi reposcere videbantur, placido ac sereno vultu, se libem ter, quo ipsi vellent abiturum respondit: existimans, quocunque an statu res essent, quove denique propenderent , satius esse intra urbem,quam extra consistere ; atque ficiissimos Caesaraugustanos elues sibi non defuturos sperare. Igitur urbem, nulla admissa pmpa, Rex N Regina ingressi, ad Sudam veterem Regum Aulam,sortam Toletanam dictam venere Verum Ferdinandus,qui tunc consentiente, ac siimul conspirante Sanctio, omnem gerendarum rerum curam susceperat, vocatis ducibus regiae cohortis, Guiller-mo BoynoAc Petro Sanctio Martello, arcanum quid confingens. quod ita patrari tum regno commodum, tum Regi honorificum prosperum suturum esset , alterum personae regiae, a qua nuL'uam oculos deiiceret. custodem praelecit: alteri totius Aula, atque ianuarum asseruandarum curam dedit . Ac protinus ea dem nocte , semotis omnibus Regis & Reginae seruicijs, ac binis
67쪽
unicuique tatum cubiculariis relictis , cunctas Aulae ianuas id feneia stras, praeterquam lumini recipiendo necessari as, clavibus, vectibus que obserarunt; sic ut neque u ideri Rex, neque videre quemqua. neque alloqui, ad aliquemve scribere posset, nisi sciente Ferdinando ac permittenter: eoque ipso interim per schedulas Regi pro ponente, inter alia,ut omnia oppida, arces, Sc pagos, quae a Gualter-mo M o ncada,eiusque cognatis,dc necessari js, vi lustule rat, restitui iuberet: quin Sc pro damnis etia,quae ille bello passus est, morabati . nos viginti mille eidem persolueret;alioqui ipsum,neq. e custodia. neq. rerum suarum,ullum unquam exitu habiturum. Quibus respodere disterebat Rex, postulans dari sibi aliquem ex consiliariis non
suspectis,qiacum rem communicaret,atque consuleret. Cumque
ex iis unus Atho Focius intimus,ac fidissimus, ipsum alloqui vehe-
meter contenderet,ut conlilio iuuaret,a Rege q. ide m petereturiste
fuit a Ferdinando reiectus,ut prς bili Olcam ille abierit.Vnde Rex.
cum amissa libertate tu suorum alloquio quod multo aegrius ferebat penitus interdicto,ac neque a ciuibus educi se, sed ab omnibus destitui videns; Ahonesium, tametsi alterum coniurationis caput, non tam rogandi quam obiurgandi caussa, ad te accerii iussit: queintrantem placide edateque Rex excipiens,apprehela manu, cum eo in partem aula secessit; ibique seuero ia, alq. mutato vultu, sic est locutus. Non possum equidem, Ahonesi stuporem tuum, seu per ni istam potius cum animi languore perfidiam, tibi non vehementer exprobare; quod tu in primis ta immemor, qua fueris de meo patre,ac de me, pro tantis tuis in nos offici j muneribus benem eritus,atque ab utroque rursum, quot ipse beneficia acceperis, in me tamen unum nunc tot simul maleficia contuleris. Quod pergraue malum,non tam quod ratione mala facias , quam quod nulla tacis, in te est longe grauissimum. Cu neq. timore maioris vitandi mali; ne q. spe maioris cosequedi boni, iam illud facere possis. Neq. enim me pueru,que tu ingenue educasti,tam immitti ingenio, crudeli venatura praeditum ei te vides ut presagire possis, me viru,quod Nero Senecae hoc ide tibi facturu;neq. rursum speraresupremo,quem tenes,dignitatis gradu melius qua me Rege,te unqua potiturv. Cumno aulae modo primus, atq. liberalitate mea proceru potentissimus
68쪽
eua seris sed summul mihi semper consiliarius assederis; sicqde pro
arbitrio tuo cuncta gesseris,ut non consulere , sed peraeque mecum regnare videaris. A quo te graducum tam multi conati fuerint deiicere,atque perdere, nonne ego solus contra omnes defendimum
opis non fuit nostrae , quod de Artalo Luna, tuo graui&acerbo inimico tam honorifice t riumpharis Sed haec tu nunc, consilij plus quam quisquam hominum inops parui ducens Ferdinandi factionem,quam infestissime insectabaris,modo studiose sequeris; vitvrannum,cui seruias,pro Rege,quem tu regebas commutes; scilicet ut honoribus atque amplioribus Regni beneficijs cum illo implearis ac me,quem Regno tantopere pr fici curasti, ex Rege ac domino captiuum contempleris.Sed esto, vicisti tandem Ahonesi, deq. Rege,ac Regno triumphasti. Veruntamen caue interim, ne de victoria insolens glorieris. Nam curabo sedulo, ne tu meorum in te
beneficiorum tam sis immemor,quam tuorum rurium in me maleficiorum ego semper ero memor . I dictis Rex, ne iusta ipsum ira vinceret ut in Ahonesium irrueretirelicto illo alid diuertit. At vero lenex a puero conuictus,vsqueadeo obstupuit,ut ne mutire quidem coram potueriinatque inde abiens ad Ferdinandum, quae secuBex egerit narrauerit: sed nihilominus custodiam Regis ambo li. bertatem , ac Regnum suum putantes, in proposita, 'obstinataque sententia perstiterunt:eoque magis Regni honores,aliaque emolumenta de vectigaliaRegia,haud quaquam in aerarium conferre; sed inter te amicos,de familiares prolusissime diuidere curarunt. Quae omnia Rex facile ex ipsa Ahonesij obstinatione coni jciens, atque suae procrastinatione custodia augeri indies Ferdinandi tyrannidem videns; quibus se modis inde eriperet, ac populo ostenderet, die nocteque animo versabat, seque tandem una cum Regina, si le- qui vellet, per fenestram demittere decreuerat. Verum Reg,na,vierat prudens, de magnanima, meliorem rerum exitum sperans , ac
non tam demittend i periculum, quam Regis ex fuga ignominiam perhorrescens , consilium minime probauit, sed pie potius, viriliterque Regem admonuit, ut alma Dei genitrici Mariae, cui se ipse
a puero deuouerat, nunc totum commendaret: fore namque,
ut eadem ipsius ope V irgi nis,qua fuit a Monfortio, dc arce Mon- tionis
69쪽
tionis liberatus, a praesenti quoque custodia honorisce eriperetur. In cuius dictis Rex acquiescens, prudentissimae consilio Reginae opericulum simul de ignominiam vitavit. Quamobrem instante
denuo Ferdinando, ut Moncadae damna retarcirentur, atque blata ad unum restituerentur, Rex postulatis annuere deliberauit; exique paulatim relaxari coepit e custodia, ab eaq. tandem,in qua dies amplius viginti fuit, exiit ;Ferdinando tamen Regni procurationem retinenteiac perquam multis etiam reclamantibus, omnia gubernante. At vero Rex protinus Caesaraugusta excedens, quae
ob custodiae in ea perpessione mac ciuium dissimulationem fastiadio ei erat, Montionem cum Ferdinando, Sc aliis Curiam seque citibus proceribus, dc Ecclesiarum Praelatis venit. Vbi de statu Reipub. de administratione Regni agentes; multa ultro citroq. singuli proposuere, quae praetextu publicae, atque communis utilitatis, in
propriam cuiusque vergebant: neque tamen Rex ea poterat, peretatem, annum non excedens decimum sextu, conglomerantibus
sese in contrarium plerisque proceribus, auctoritate sua impedirer Vnde neque proceribus satis inter se conuenientibus, dimissis co 'mitijs, necesse fuit Regem Caesaraugustam remigrare. Vbi ,reposcentibus ciuibus, regiam fortassis ira, ob dissimulatam custodia . in posterum timetibus, priuilegia et plebiscita a maioribus irrogata liberalissime qua ille semper usus fuit magnanimitate confirmauit : necnon Guns aluo Ioannio magno magistro aequitu latra-
uenii, Alcaniti j oppidi florentissimi in Aragonia,eiusque ditionis
donationem ab Alfonsio Rege auo eidem magistratui ac societati factam, dc a Petro parente approbatam,Rex tua quoque auctoritate sanxit Sc confirmauit. Inde vero Dertosam concessit, quae urbs maritima neq. enim ultra sex milliaria a mari, in quod innuit Iberus fluuius, distat non longe ab Ilergaonum finibus posita est: ab Aquilone quide excelso protecta monte;ab occasu autem, eodeIbero fluuio,vbi altissimus est,alluitur. Apud quam ne que de ea
comemoratione digna sunt reticeamus lampetrarum, mugilum, strutionum, trissarum, Sc aliorum delicatissimorum pisciu, e mari aduerso flumine ascendentium, tanta est foetura& piscatus, ut in hisce Meq. varietate, neq. suauitate,vlla sit maritima totius Europae D. T
70쪽
Ora cumDertosa a comparanda. Quam sibi oblatam piscium
bertatem mire Dertolanorum ars effert, mercemque ex ea esticit
satis quaestuosam. Nam capti subinde pisces, tum tale puteali, quo ager abundat conditi , tum subacto atque ocreato contecti pane , eoque pistorum arte , ductili ex massa filo, quasi vermicula to adornati emblemmate, atque in furnis cxcochi, in tanta Huidem copia & multitudine apparantur ivt non Der sanis ac vic nis molo sufficiant: sed ad uniuersa Aragoniae, Cataloniaeque, &Valentiae oppida magno cum quaestu compendioque deferantur. Quorum tam suauis est esca & pabulum i sacram praesertim cumuinterdictionem patientibus ; ut hanc ipsi leuius ferant; quinimmo ad carnes reuersi, propter pisces suspiret.Itaq; per id temporis Rex Dertosa abire statuit, ut a se Parumper abigeret importunam procerum frequentiam; maxime vero Ferdinandi, atque Ahonesii procacem ambitionem , dc insolentiam ; quae ipsos,ob impunitam custodiae iniuriam, intolerabiliores usqueadeo reddiderant:ut nosolum Regni administrationem, reclamante Sanctio, sibi totam arrogarent ; sed quosvis Regis conatus superbe nimis infringereti
Sanctiumque ut lenem capularemi Regem Vero ut puerum,a Reipub. gubernatione amoliti,neque in occultam,quam apertam iam dominationem exercere conarentur. Inde igitur Hortam Iemplariorum id erat oppidum Rex cocessit: ubi militari edicto pro cepit uniuersis utriusque Regni proceribus, ijs etiam, qui honorunomine, stipedijs regali munere donati erant a vi quantis pollent copijs, in certam diem, Turolium urbem, ut diximus, finitimam Regno Valentino conuenirent. Bellum enim sacrum a se strui ignificauit, pro Christiani nominis propagatione, aduersus Va-
kes' c ---encias excursiones in Vicina O neque Perci manuuS, neque
Ahonesius,quod incontultis te, prodiisset, non solum obedire noluerunt; sed de flocci pendere, atque alias Aragoniae ciuitates ab ea expeditione reuocare procurarunt quin & relicto Rege , Caesaraugustam venerunt: scilicet, ut conatus R egis pueriles, ut dicebant, inde melius contemplarentur, ac deriderent: quos ne impedire
quidem tentarunt, haud dubia spe sinistri alicuius belli euentus, de