장음표시 사용
71쪽
ad contemplandas virtutes hortatur. Imperitandi autem modum eum esse utilem censet, qui ex tribus fuerit temperatus. Nec enim vel optimatium, vel etiam popularis imperii solos & meros status utiles arbitratur ; nec impunitas rectorum culpas relinquit: sed magis censet his debere constare snationem, qui sim potiores potestate. Et alii publicarum re-ium status definiti ab eo putantur nitentes ad bonos mores; α super ea republica quam vult emendatione constare, rectori mandat, ut prius residuas flegesi compleat, aut vitiosis leges correctas velit. deinde mores perniciosos,&discipli- ianas corrumpentes commoda ciuitatis ad meliora conuertit
a quibus si consilio &suadela deprauata multitudo deflecti
non poterit, abducenda est tamen ab incepto vi & ingratis. In actuosa vero ciuitate describi, quemadmodum simul omnis hominum multitudo bonitate & iustitia conducta r shabeatur. Hi tales complectentur proximos, honores custodient, intemperantiam arcebunt, iniuriam refrenabunt prudentiae ornamentisque caeteris vitae honores maximos deserentes. Nec temere multitudo conuolet ad eiusmodi rerum
publicarum status, nisi qui optimis legibus&egregiis inst: - 1o
tutis fuerint educati moderati erga caeteros, inter se congruentes. Quatuor denique culpabilium ciuium genera esse ait: num eorum qui sunt honore praecipui: alterum faucorum, penes quos rerum est potestas: tertium omnium: vltimum
dominationis tyrannicae. Et primum quidem confunditur, et sciam prudentiores viri per magistratus seditiosos ciuitate pelluntur, deserturque potestas ad illos qui sunt manu tantummodo strenui: nec ii qui blandiore colitio asere res possint,adipiscuntur imperii facultatem, sed qui turbidi violentiq; sunt. Paucorii vero status obtinetur; cum inopes crimi- 3 enosi multi simul paucorum diuitum impotetiae subiacen tes, dederint se atq; permiserint: omnemq; regendi potestatem non mores boni, sed opulentia fuerit con ecuta. Populatis autem tactio roboratur, cum inops multitudo viribus obtinuesit aduersus diu itum facultates, Lexque cius sub populi 3 s sierit 3romulgataiudi io, ut ex aequo liceat omnibus hono
i res capescere. Adhaec tyrannidis illius singulare caput tunc oritur, cum is qui leges contumacia sua rupetit, simili legum coniuratione adoptatum inperium in ualerit: constituens deinceps ut omnis ciuium multitudo desideriis eius&cu- opiditatibus parens obsequiu suum tali fine etiam in oderetiat.
72쪽
STV Drusi sapientiae, quod Philosophiam voeamus,
pleris quo sidetur tres species habere. Naturalem, Moralem; &de qua nunc dicere proposui, Rationalem, qua continetur ars differendi. Sed cum differamus de Oratione,c io ius variae species sunt,ut Imperandi, vel Narrandi, Mandasv- di, Succensendi, Optandi, Fouendi,Irascendi, Odiendi, In- uidendi, fauendi, Miserandi, Admirandi, Contemnendi, Obiursandi, Poenitendi, Deplorandi tum Voluptatem aia serendi , tum Metum incutiendi; in quibus oratoris excellentis est,tata anguste, angusta late, vulgata decenter, noua usitata noue proferre, eatenuare magna, maxima Emi nimia posse essicere,aliaque id genus plurima: est una inter has ad tropositum polimina qu* Pronuptiabilis appellatur, abs utam senten tiam comprehendens, sola ex omnibus veritatiso aut falsitati obnoxia. quam vocat Sergius Effatum , Varro Proloquium, Cicero Enuntiatus Graeci Protasin, tum Axioma. Ego verbum e verbo, tum Protentionem, tum Roga mentum. familiarius tamen dicetur Propositio. Propositio- numisitur, perinde ut ipsa tum Conclusionum, duae species s s sunt,stera Praedicativa, quς etiam simplex est ut si dicamus. Qui regnat,b-m em altera substitutiva vel Conditionalis,quet etiam composita est: vi, Aiax qui regnat , apis, an s. Substituis enim Conditionem,qua, nisi sapiens est,noa sit beatus. Nos nunc de Praedicativa dicemus, quae natura o prior est, ac velut elementum Substitutivae. Sunt & aliae di A
scientiae, in nutatis α 2 litati , in litatis quidem.
73쪽
qudd aliae uniuersales sunt ; xt, Omne Dirans uiuis: a Particulares; ut , Quadam animalia non pirant: aliae Indesinitae; vi, Animal irat . non enim definit utrum omne, an ali- 'uod . sed tamen pro Particulari semper valet: quia tutius est id ex incerto accipere, quod minus cst. alitatis autem, quod aliae Dedicatiuae sunt, quod dedicant aliquid de quopiam: vi, Virtus bonum e Z dedicat enim virtuti inesse bonitatem. aliae Abdicatiuae, quae abdicant aliquid de quopiam: vi, Vo reptas non est bonum. abdicat enim voluptati in ei te bonitatem. At Stoici hanc quoque Dedicatiuatri putatu, cum inquiunt, Euenit cuidam voluptati bonum non esse. ergo dicit quid euenerit ei id est, quid sit. Idcirco Dedicativa, tu uiot, est, quia ei in quo negauit elle dedicat id quod non videcesse se. solum autem Abdicativum vocant,cui negativa particula praeponitur. Verum hi quidem cum in aliis, tum in hac re vincuntur; si qui ita rogauerit: suod nullam Absantiam habet, non est. cogentur enim secundum quod dicunt, confitericile quod non est, quod nullam substantiam habet. Caeterum x Propositio, ut ait in T heaeteto Plato, duabus paucissirinis orationis partibus constat. Nomine & Verbo: ut,
Apuleius disperiri quod aut verum aut falsum est:& ideo Pro positio est. unde quidam rati sunt has duas solas Orationis partes esse, quod ex iis solis fieri possit persecta oratio: id
est, quod abundesentensiam comprehendant. Adverbia aurem & Pronomina,& Participia,& Coniunctio,& id genus' caetera quae Grammatici numerant, non magis partes Ora tionis eme, quam nauium aplustria, & hominum pilos, aut certe in uniuersa compage Orationis vice clauorum, &pi- eis , & glutinis deputanda. Porro ex duabus praedictis partibus altera Subiectiva nominatur, velut subdita; Vt, Apuleius : altera Declarativa ; ut, Dis eris , vel Non dises it. declarat enim quid faciat Apuleius. Licet autem, eadem vi manente , utramuis partem in plura verba proten dere. Vt, si pro Apuleio dicas, Philosophum Platonicum Madaurensem: item pro Disserendo, dicas eum, Prioratione Plexumque autem subiectiva minor est , Declarativa maior: α non hanc modo , sed alias quoque Subiectivas comprehendens. Non enim solus Apuleius disserit, sed etiam alii plurimi, qui sub eadem Declaratione possunt contin n. nisi sorte Proprium cuiuspia de eo declararetur ut si dicas, Cui eruis , hinnibile s. at Proprium est equi. Hinnire. Et idcirco IaII
74쪽
Da H Asietv D. DO QTR. nideirco in his Propriis par est Declarativa, pax subdita; aenon, ut in caeteris, maior: quippe cum eadem possit, mutata vice , Subdita fieri: & quam prius habuent Subditam nunc habere sui Declarativam. ut si verso ordine ita di- s cis , mo hinnibiles, equu est. At non itidem v bi impares partes sunt, conuertere vices possis. Non enim quia ve-ium est, omnem hominem animal esse .lcisco si conuertas verum erit, Omne animal hominem es. Neq; enim ut Proprium
est equi hinni bile,ita proprium est homini,animal esse;cum ac sint animalia alia innumera. Agnoscitur hinc de pluribus Declarativa, licet conuerso ordine Rogamentum propon tar : primo, quod plura comprehendere potest Declarativa quam Subdita: dehinc, quod nunquam vocabulo sed semper verbo terminatur. quo praecipue etiam in illis i
Π tibus a pari Subiectura discernitur. Id etiam pro similitudia ne tenendum est, quia visunt Propositiones Definitae &Indefinitae sica etiam constat Particulas tam Subiectivas quam Declarativas partim definitas est e vi. homo. animal pauim Indefinitas, ut Non homo , non animal. Non enim definiunt
o quid sit cum hoc non sit, sed tantum ostendunt aliud praeter hoc eae. N unc dicendum est quemadmodum quatuor illae Propositiones inter te affectae sim: quas non ab re est in qu drata formula spectare. Sunt igitur in superiorelinea, ut hi fra scriptum est, uniuersalis Dedicativa& Abdicatiua - Vt s Omnis voluptas bonum es, Nulla voluptas es bonum dicantiamque hae inter se Incongruae. Item in inferiori linea sub vita que particulares subnotentur z dam voluptas bonum Q Quadam mm es Gn: dicanturq; hae inter se Subpares Deinde ducantur obliquae lineae ansulares : altera pertinens abio uniuersiali Dedicativa ad particularem Abdicatiuam; altera a particulari Dedicativa ad uniuersalem Abdicatiuam duae inter se , de Quantitate, & Qualitate contrariae, Alterutraenominentur; quod iam necesse est alterutram veram esse - ciliae dicitur persecta pugna & integra. At inter Subpares M.' s incongruas pugna diuidua est 3 quod Incongruae nun quam qui clem fiant simul verae, interdum tamen simul mentiuntur: subpares autem, mutata vice numquam quidem s-mul mentiuntur, interdi a tamen fiunt simul verae &ideo utriusvis harum reuietio confirmat alteram. non tamen re o vitiusvis confirmatio reuincit alteram. De Inconstruis uui
mamuis posuit, utiquc alx am tollic: non tamea . muta,
75쪽
Alterutris Qui utramuis comprobat, nunquam alteram resu-iatin qui alteram refutat, utique alteram comprobat. Ca te vim uniuersalis utrauis particularem suam comprobata uti que confirmat,reuicta non utique infirmat. Particulatis axi- ,
Certum est enim, quod concedat qui aliquid propolitetar. Destruitur autem utravis Vniuersalis trifariam : dum aut Particulatis eius salsa ostenditur, aurvtrauis ex duabus cae- Uteris vera, sue Incongrua siue Subiectiva. Instruitur autem no modo, si Alterutra eius salsa cistenditur. Contra Partieularis uno quidem modo destruetur , si Alterutra Vera ostenditur.Instruitur autem trifariam : si aut Vniuersilis ei vora est; aut utrauis ex duabus caeteris salsa, siue suppar eius isue subiectiva. Eadem seruabimus etiam in aequi pollentibus Propositionibus. a quipollentes autem dicuntur, quascia enuntiatione tantundem possunt in simul verae fiunt, ut simul salsae: altera ob alteram scilicet, sicut Indefinita &Particulatis. Item omnis Propositio si assumat in principio negativam particulam, fit Alterutra eius Equipollens. ut cum sit Vniuersalis Dedicatiua, Omnis lupim bonum: si
ei negatio praeponatur, fiet, No mnis Voluptas bonum,tan- tundem valens quantum valebat Alterutra eius , Quadam vostm non es bonum. Hoc in caeteris tribus propositionibus intelligeadram
76쪽
Dt HABi Tu D. Docet. PLAT 3 uertibiles propositiones dicuntur, uniuersat s Abdicati uaci Alterutra eius, id est particularis Dedicatiua: eo quod particulae earum Subiectiva de Declarativa possunt semperse uare inter se vices, permanente conditione veritatis aut falsior tatis.Nam ut vera est haec propositio, Nullusprudens si pius. ita , si conuertis partium vices , verum erit, Nullus impiusprudens. Item ut falsum est, Nullus homo est animati it si conuertas falsa erit , Nussum animat homo. Pari ratione & particularis Dedicativa conuertitur, Luidam Grammaticus, ho- es;& Luidam homo, Grammaticus est. Quod duae caeterae propositiones semper sacere non possunt, quamquam interdum conuertantur. nec tamen idcirco Conuertibiles dicuntur. nam quod alicubi fallit pro certo repudiatur. Ergo unaquaeque propositio per Ompes significationes reperien- da est, an etiam conuersa congruat. Nec innumerariunt istet, sed quinque solae. aut enim Proprietas declaratur alicuius, aut Genus, aut Differentia, aut Finis, aut Accidens: Nec praeter haec unquam inueniri potest ulla propositio. ut si Hominem substituas: quidquid da eo dixeris, aut Proprium eius
significaueris, ut Ochinnabile raut genus, ut anima aut Dis serentiam, ut rationale aut Dianationem, ut animal rationati mortale : aut Acci lcns, ut orator. QAippe omne Declarativum alicuius, aut potest eius vicissim fieri subiectivum,
aut non potest. Sed si potest;aut significat quid sit, do est Deas finitio:aut non significat, est Proprium. Sin autem non potest; aut id est quod in Definitione poni debeat, ut est Genus vel disserentia: aut quod non debeat, ut est Accidens. Igitur per haec agnoscitur particularis Abdicativa non es le conuertibilis. Vniuersalis autem Dedicati ua&ipsa quidem 3 omon est conuertibilis, sed particulariter tamen potest conuerti, ut, cum sit, Omnis homo anima non potest ita conuerti, ut sit omne animal sed Particulariter potest, Luidam ani Ihomo. Verunt hoc in simplici Conuersone quae inconclusionum illationibus Reflexio nominatur. Est enim & al-3s tera Propositionum conuersio, quae non rautum ordinem, sed etiam ipsas particulas in contrarium perducit; viqii De- . finita est, Indefinitasat: & contra, quae Indefinita est, De nita. Hanc conuersionem vicissim reliquae duae admittunt, uniuersalis Dedicativa,& particularis Abdicatiua: vi. Omniso homo, imal, omne non animal, non homo. item, uoddam Animal non es ratio uictuo damnon rationale, anima Idita
77쪽
illis propositum esse, ut eorum usura potiantur, a mo1 voluptate & delectatione ardorem suum mulac lae veto facetae & urbanae sunt. Animas bonorum deamare. α studere illis, fictumque velle uti quam plurimum potiantur bonis artibus.& meliores pr stantioresq; reddantur. Me- F dias ex utroq; constare: nec delectationibus corporu pror- sus catere, & lepidis animarum ingeniis capi posse. Vt igitur ille Amor teterrimus ac inhumanissimus atque turpis non ex rerum natura sed aegritudine corporali morboq; colligitur: sie ille diuinus, Deorum munere beneficioque concessus, a. aspirante caelesti Cupidine in animos hominum creditur enire. Est Amoris tertia species, quam diximus mediam, diuini atque terreni proximitate collectus, nexuque & consortio parili copulatus,&,ut Rationi propinquus est diuinus
ille: ita terrenus ille cupidini iunctus cst Voluptatis. Culpabilium autem virorum quatuor formae sunt: quarum prima Honori petarum est, sequens Abstemiorum, tertia Popula- , Tutannicae dominationis est ultima. Quapropter illud
ritimum Mentibus euenit vitium, cum vigor Rationis elan-
uerit, superiorque S robustior sdem Aminae portio in qua Ira dominatur ni ααία dicitur. Ea sic nascitur, cum propter pessimum pastum eius partis Animae quae ex Cupidita- ibus constat, non luna rationabilis & Irascentiae loca posse
sdentur, sed etiam eius quae non necessarias Cupidines acuunt Hunc talem Plato Lucricupidinem,atq; Accipitrem pe- , cuniae nominauit : Qualitas popularis existit, cum indulge- ia cupidines laboratae, non solum iustis desideriis exarde- scunt ; sed his etiam quae obuiae atque occursantes, & tiram eonsiliariam, & illam alteram iratiorem animam conditionibus suis petesserunt. ui; est luxuriosa M plena libidinis γvita Quae ex infinitis & diuersis & illicitis voluptatibus co-
sata, mente tota dominatur. autem omnium pessimus, eum, non solum turpem & damnosum & contemptorem deorum,& immoderatam x inhumana atq; insociabilem vita ait vivere,sed nec cum proximis secumue congrue- 3 εre, atq; ideo non modda ceteris, verum etiam a se discrepare: n-c aliis tantum,sed etiam sibi inimicum e dc iccirco hunetbem neq; bonis, nec omnino cuiqua, nec sibi quidem amicum esse ed eum pessimum videri quem nulla malignitatis superlatio possit excedere. Hunc talem numquam in agendis rebus expedite se rose, non λlum suopter instientiam,
78쪽
seditionem mentibus pariat: impediens incoepta eius, atquc meditata consilia, nec permittens quidquam eorum quae volet. Pessino quapropter deterii inoque non ea tantum vitias quae secundum naturam sunt, pariunt execrabilitatem, ut est inuidentia, ut est de alienis incommodis gaudium : sed etiaquae Natura non respuit, Voluptatem dico, atque aegritudinem, desiderium,amorem, milericordiam, metum, pudorc, iracundiam. Iccirco autem hoc euenit, quod immoder tum ingenium,in quaecumque proruerit, modum non habet. aul; ideo semper ei aut neest aliquid, aut edundat Hine eiusmodi hominis amor omni tenore est corruptus, quod non solum effrenatis cupiditatibus & inexplicabili siti hauti re auet omnia genera voluptatis, sed quod ipso J etiam so
mae iudicio, irrationabili errore dist rahitur: ignorans veram pulcritudinem, & corporis es etam & enervem & fluxam
cutem deamans. nec saltem coloratos sole aut exercitatione
solidatos, & opacos umbra, vel molles desidia, sed cura nimia medullatos artus magni facit. Non sponte grassari ma- se litiam multis modis constat. Namque iniuriam, inordi natam passionem & aegritudinem mentis esse est. unde liquido arbitratur, homines non sponte serti. QiIis enim tantum mali voluntate susciperet, ut in optima mentis suae parte scelus &flagitium sciens veheret λ Cum ergo possen i sio mali ab imprudentibus capitur; usum eius& actiones oportet ab ignorantibus sustineri. Iccircoque peius est nocere quam noceri. Etenim his rebus nocetur quae sunt viliores, corporis D sciliceti & externis 3 quae vel imminui possu nt; vel iraudibus interire rillaesis potioribus, quae ad 3 ipsam attinent Animam. Sed nocere longe peius esse. Exi suo intelli potust, quδd animis bonis eo vitio pernicies Einsertur: plusque sibi obest qui alium cupit perditum, quam
illi nocet adversum quem talia machinatur. &cum nocere . alteri malorum omnium maximum sit; multo prauius est,
3 s si qui nocet, abeat impune : grauiusque & acerbius est omni unlicio, si noxio impunitas deseratur, nec hominum
interim animaduerso ne plectatur. Sicut grauius cstace hiis morum morborum carere medicina, medentes fallere: nec uri aut secari eas partes, quarum dolore incolumitati residuarum partium consulatur. Quare ut optimi medici cε- clamatis de eratisque corporibus non adhibent medenteis
79쪽
manus. ne nihil prolatura curatio doloribus spatia promulset: ita eos quorum animae vitiis imbutae sunt, nec curari queunt, medicina sapientiae, eos mori praestat. Namque eum cui non ex natura nec ex industria, recte vivendi stu- - dium conciliari potest, vita existimat Plato esse pellendum ' rvel si cupido vitae cum teneat, oportere sapientibus tradi, quorum arte quadam ad rectiora flectatur. Et est sane melius talem resi, nec ipsum regendi alios habere potestatem nec dominari, sed seruire seruitium, impotem ipsum alioruoddici potestati, parendi potius quam iubendi os scia sortitum. Virum pessimum non solum deteriorem etiam dicebat esse, quod distrabatur semper editione vitiorum, etsi aeside-.xiorum aestibus differtur: qui quanto plurium cupidior sit, tanto egentior sibimet, & propterea aliis videri potest. Sp xata quippe atque exoptata vix pauca & cum maxima ae- i ixumna proueniunt. iisque flagrantiores cupidines flores succedunt,nec futuris modo angitur malis , verum etiam Iraeteritis transactisque torquetur. Qissos omneis morte so-a ab eius cemodi malis deduci posse manifestum est. Sed adprime bonos, & sine mediocritate deterrimos, paucos admodum, rarioresque, &, ut ipse ait, numerabiles esse: eos autem qui nec plane squidem optimi, nec oppidis de terrimi sint,sed quasi medie morati, plures esse. Sed neque superiores obtinere recta omnia, neq; culpabiles in omni us labi. Horu vitia nec grauata nec intempestiua sulit, aut ni- nium criminosa. quorum substantia est ex redundantia vel desectu. quibus & adprobationis integritas& modus est. dc qui inter laudem vituperationemque mediam viam vadant, ct rerum capessendarum eiusmodi studio excitantur ; ut nunc boni atque honesti eos ratione inuitent; nunc inho- nesta lucra & turpes illiciant voluptates. Talibus viris nec . amicitiarum fides perseuerat,& amores non semper impro-Pbi, nec honesti tamen, eorum animos incurrunt. PerfectE
sapientem esse non posse dicit Plato, nisi ceteris ingenio prς- set, arti bus & prudentiae partibus absolutus, atque iis iam. 'xum a puero imbutus ; factis congruentibus & dictis assue rus : purgata & essecata animi voluptate ; eiectis ex animo. liine abstinentia atque graderetur doctrinis ex rerum scien- itia eloquentiaq; venientibus. Eum qui per haec prosectus denti&securo gradu virtutis viam adeptu solidam vivendi
80쪽
Det Ha arrv D. DOCT. PLAT. siti suturiq; a ui ultimas partes attingere,&esse quodammodo in temporalem. T una post haec vitiis excfusis. insertisque α immissis omnibus quae ad beatam vitam serunt, non ex aliis pendere. nec ab aliis deferri sibi polle, sed in sua manu en se sapiens recte putat. Quare nec in secundis rebus effertur, nec trahitur in aduersis: cuse ornamentis uisita instructu sciat, ut ab iis nulla is egregetur. Hunc taleno solii inferre, sed ne referre quidem oportet iniuria. Non enim eam contumelia putat, quam improbus faciat: sed eam no putat, qua φ patientia firmiter toleret. Qi 3uide naturae lege in animo eius sculptum sit, qηod nihil horupossit nocere sapienti, qui opinantur ceteri mala esse. Equide sapiente illum, cos cienti sua fretu securum & confidentem in omni vita dici :&sutu- . Iu quod omnia accidentia reputet ad meliores rationes tra' i hens:&quod nihil morose vel dissiculter excipiat, sibiq; persuadeat, pertinere res suas ad immortaleis Deos. Idem ille dis mortis suae propitius nec inuitus e spectat ; quod de animae immortalitate coiidat. Nam vinculis liberata corporeis sapichis anima remigrat ad Deos & pro merito vitae purius ch ' istius e transactae,noc ipso vi deoru se conditioni conciliat. Eum te sapientem optimum nominat, ac bonii, ac prudente recte arbitratur cuius sane consili acu factis rectissimis con- ruunt,& cui principia prosecta sunt a iusti ratione. At Eunc sapiente & fortissimu dicit esse qui vi eo re mentis ad omnia perpetiendast paratus. Inde est quod sortitudinu neruos i-rsas animi ceruices ait: ut ignauiam animae dicit imbecillitati esse sint ima Diuite hunc soluin quidem recte putat: quippe cum thesauris omnibus pretiosiores solus videatur pollidere virtutu opes; etiam quia solus sapiens sopes potest in usibus neces lariis retere, via eri ditissimus debet. Na ceteri, quavis sn opibus a musites, tam si quod vel usum earu nesciant, vel deducant eas ad pellimas partes, inopes v idemur. Egestatemnamq; no absentia pecuniae, sed praesentia immoderatarii cu- spi in ca si nit. Philosophus oportet, sin hil indigensent, A
3 s omnium biit contumax,&superior iis quae hos ues acerba toleratu arbitratur; nihil sc agere, quam ut semper studeat anima corporis conso it o separare: &ideo existimandu philosophia esse mortis a flectum, consuetudinemq-c moriendi. Bonos omneis inter se oportet amicos est e, etsi sint imitius