장음표시 사용
21쪽
d ubi in vertexe , aut Philosophiae argumen i elle i . . t finire, Quasi fides, in quaestione philosophiae sit, & uuamosi sides humanis acumentAεbriae ur ῖ ..
IKn Sagis' pocleat, cum in aliis doctrinis, tum iu Iaς ---ψ Uia vero fides in primis ad Theologiam saepe , operae pretium nobis facturi videmur, si & de quomodo babeatur , pauca quaedam attigerimus. nee nisi absurdissime iniquae Ilionem vocarentur: sic Primum ergo id statuimus, iuxta. communem legem omnes Christiani istam sive anticipationem sive praenotionem nullo argumento intercedente habent animo quasi insculptam, . Deum esse natura veracem,
neminemque proinde ab eo posse falli . Quod tamen alibi comprobaturi sumus. Neque hinc Imprbdentiae nomine accusari deberimus, si . de re , . quaei controversa esse non debet controversam lacimus, R primum fidei ac Theologiae fundamentum non testimouio Rium , sed etiam ratione constitutinus. Nami disciplinaruin principia
non eamdem rationem universa sub uni. ardam enim sunt' tam nota atque perspicua, ut qui ea in 'quaestionem vocant, . hi non sint verbis, arsumentis ,re disputatione. arguendi , , cum vel sensu vel poena
ut ait Philosophus, egeant Ut quodlibet esse vel
non esse e Omne totum esse maius sua parte . . Alia .
vero Gnd ejusmodi, ut &. negari ex ignorantia quandoque possint ,& rationibus etiam illustrioribus comprobari . Sic enim ille tradidit dialccticem re meta- physicem eos coarguere, i qui aliarum disciplinarum principia inficiantur. Atque ipse idem Philosophus,
laepe ex eueins inanifestis. caum,eorum minus mani iustas. persuadet , . quibus causis tamen, Phinos iae principia con inemur . .
sed & duas esse cuiusque disciplinae partes exploratum est. Unam , in qua principia: ipsa. tanqualmia Mainenta ponimus, statuimus, firmamus. Alteram, . in qua principiis Ulitia, ad ea quae sunt inde consequentia , proficiscimur. Atque in hac quidem poste-
si quia, priucipia. negarit, . quae uim irum ita alia supponuntut , non est cum eo eontcntiosa a utatione certandum . si enim Theologo suas con-
Inos ex pruioi pila colligere volenti neget qui se Deum. esse,.stultus erit, si adversum eiusnodiui utationem.TneoIogicam velit instituerc. In illa vi ro, quam priorem esse diximus, ..licebit utique nou solum obmura perspicuis illustrare,.. sed etiam minus nota principia , . ex his, quae sunt nobis notiora , Fexe autem fir ,- ut causae rerum , quae sunt orapte natura. manifestae, sinti nobi, oscurae. Ut oculo nictycoracisradii solares tenebrae sunt; na fi vero sipienti negaretur Ddus esse', licet pri-inum fit Theologiae. principium, daret tam n klle operam, ut via aliqua &.ratione, Deum esse.constititeret. -
Non igitur mirum esse cuipiam debet i lithoe sane opere, ubi de principiorum Theologicorum,srmitudine agimus, ipsa nos principia nou modo ex Nicemus , verum etiam constituanius. Aliter autem urbium iandamenta inimicus concutit,oquii conatures Itere: aliter artifex, qui nititur noua solum i iis , sed etiam csn mare. ας αὐ
corogliqua exteriora x humana incitamenta necessaria esse, quibus ad. sulcita inducamur. Quomodo Tnim credent et quem non audierunt Rom. I Io: Is Quo modo autem audienti sine praedicante Z Item si non ivenissent, di loquutus eis non sui sic ira , peccatum nCn haberente Sc si opera non fecissem, quae nc O alius secit, exeusatiouein haberent de peccato suo. Non igituc solum necessarium est , ut credituro ea quae 'dei sunt simpliciter ab homiue proponantur , quasi prim ma principia discipulo: verum etian opus est ex eriorevi aliquam persuasionem, & humanum incita- mentum adhiberi, quomodo princisa geometriae non nulla a magistro di explicantur & suadentur . Exod. q.
Hi ne illud. est; quod cum dixSt Moysis Domino, ,
non credent mihi se Dominus; dedit ei potestatein signae faciendi. Mare. I 6. Hinc ruisum illud: Praedica verunt ubique , Domino cooperante , dc scrinonem confirmante sequentibus signis . Huc illa perti m ni r Hic venit in testimonium, Sc. o. I. Ut Oin nes crederet ut per illum . Et Sergius Paulus vir pru- 'dens cum vidissit factum , credidit, admirans supcrdoctrinam Domini .. . ia.' Et Centurio i videns
Rod factum csuerat , glorificavit Deum dicens: Vere
lius Dei erat, iste. . Liu. 23. . Et cognovit, Paters
quod illa hora esset, in qua dixit ei Iesus: filius tuus vivit: & credidit i pie, & domus ejus tota. Αtquc multa hujuscemodi in evangeliis passim obvia sunt. Philippus denique.& Petrus non utcunque fidem Eu nucho, Cornelioque proposuere: sed & causas etiam i
Delude id quoque statuendum est,' auctoritatem humanam &. incitamenta omnia illa praedicta, . sive alia quaecumque adhibita ab. eo qui proponit fidem, non esse susscientes causas, ad credendum, ut crede re tenemur, sed praererea opus esse interiori caussa es ficiente, id est Dei. Occiali. auxilio moventis ad
Icom. lib. I. Rectrach. eap. 2 r. alibi sepe . Quam speciosi , inquit pedis evangelizautium . Pacem sevangelizantium bona. Sed non omnes obedi unt E vangelio. I sa ias enim .dicit, Domine, quis credidit a dilui nostro, & brachium Domini cui. revelatuin est Ronti I o. Itein: nolite murmurare invicem : Nemo po test venire ad me; nisa pater, qui misit me, traXe' rit eum: est scriptum in Prophetis, & erunt omnes docibiles Dei. Isai. sy.. omnis, qui audivit Pa ea tre & didicit , venit ad me. I ann. 6. Et inseri u quibusdamidiscipulis dicentibus , durus est hic scrino, n& quia potest eum audire propterea linquit D. minus, dixi. vobis. quod nemo potest venire ad me, . nili fuerit ei datuuic a patre meo. Et alio loco. Io: II. Cum autem tauta sena secisset coram eis, non credebant in eum: ut serim, Iinae impleretur; μ'
22쪽
Externae igitur omnes &humum persuasiones, noci sunt satis ait eredendum , .quantumcunque ab hosti ni- . bus competenter ea quae sunt fidei proponantur . 'sed neccisaria est in*per causa interior , hoe est, divi , num quoddam lumen incitans ad credendum , Ω ocu
li ouidam interni Dei beneficio ad videndum dati. Viderunt' inquit Moyses Deur. 19. 2 oculi tui signa illa portentaque ingentia, & non dedit tibi Dominus eor ad intelligendum, & aures ad audiendum, nec oculos ad videndum .'Hoc quoque sua voee dilutide confit navit Christus Petro inquiens: Beatus .es Simon , Bariona, quia caro ec sanetuis non reve lavit tibi, sed pater meus qui in raelis ci r r. Certe Petrus audierat Ioannis Baptistae testimo.iiuin, quo aperta voce clamaverat, Christum esse filium i Dei. Multa insuper Christi miracula viderat, & tamen post haec omnia non aut teli imonio, aut auctoritati Ioannis, non miraeulis'visis , o fidei eo sessionem Christus assignat, sed divinae revelationi. 'Et ad Thessalonicenses: r. Thess. t.' Gratias agimus Deo . quoniam cum accepissetis a nobis verbum auditus. Dei, accepistis illud, non ut verbum hominum,
sed sicut est vere, verbum Dei qui operatur in v bis, qui credidistis. Sunt de alia pleraque sacraruin literarum testim nia in hujus rei confirmationem. Ut ad Cor. Nemo poteli dicere Dominus Iesus nisi in Spiritu Sancto, Sc. I. cor. 12. quae sequuntur 2.hcor. I.
I 6. Et rursum inter spiritus charismata Paulus numerae fidem : & alibi : Non sumus susscientes ,. Ac. Et apud Lucam et Quaedam mulier colens Deum audivit. Paulum, cujus Dominus aperuit cor intendere his quae dicebantur a Paulo. Et illudi Erigit mane. Isai. so. mane mihi erigit aurem . Dominus Deus
aperuit mihi aurem, ut audiam quasi magistrum. Dies non deficet et si omnia .velimus commemorare ,
quibus secundum hoc tandamentum stabilitur . At . quorsum multa λ Quid enim . apertius hoc Apostoli testimonio jGratia estis salvati per fidem, & hoe non ex vobis, Dei enitri donuin est. Ephes a. Iuod fides non Eeelesiae auctoγι rati, sed divinaei veritati .nnisatur.
PRaedictis autem tertium fundamentum subiicien
dum est, rationem Armalem nostrae .fidei non esse Ecclesiae auctoxi tatem, . hoc est . fidei ultimam re istutionem non heri in Ecclesae testimonium. In cuius conlimrationein illud est: Crediderunt Domino, & Moysi servo4ejus. Exod. l . Non dixit e Moy-s Item ei. .: ia Qui credit in me, non credit in me, sed inaeum qui, misit me, &c. I. Thess. 2. Et Apostoluine Gratias agimus Deo, quoniam, &c.
His vero tribus certis stabilibusque sententiis illa etiam coniuncta est, ultimam fidei nostrae resoluti nem fieri in causam lateriorem efficientem, hoc est in Deum moventem ad credendum. Unde huicῆaditieuloi Deus:est trinus; & huic, Ecclesia non potest errare, .dc caeteris uuiversis doctrinae Christianae Principiis .assinti per intusain si iem .. Non quod Ioannes ii ixerit, aut quivis alius homo, sed quos Deus revelaverit . Huic autetri, Deus revelavit, immediate credo a Deo motus per instinctum specia
tein . itaque ex parte obiecti ratio sormalis movens est, divina veritas revelans: sed illa tamen non ses fiete ad movendum, nisi adsit causa interior, hoe
est, 22. quHr. 2, avt 8. ad 3. Deus etiam movent per gratuitum specialeinque concursum, Lib. I r. Con
Quod si haee omnia unde manant videre volumus illud tandem intelligamus oportet, habitum fidei in ordine ad Τheologiae disci pthiam se habere, ut habitus intellectus se h/bet ad lium anas solentias&f eultates. Ut itaque intelIectus noster in discursu ditaseiplinarum naturalium, primo eum principiis congreditur,'deinde ad reliqua cognoscenda inrisiei stitur , quae videlicet a Principiis eositis verivantur, siein cognitione supernaturalium rerum quaedam sunt principia supernaturalia, ex quorum fide fidelis animus ad caetera investiaenda procedit . Accedentem Hebr. Ir.' inquit ad Deum oportet credere quia est, & quod inquirentibus se remunerator sit. μόν3. Ee iterum. Cum deberetis magistri esse propter tempus, rursum indigetis' , ut doceamini quae sine elemetria exordii sermonum Dei . Et starim doeee quaenam sine eius nodi eIementa inquiens. Intermitia tentes inchoationis Christi sermonem ad persecti nem sera inur: Non rursum jarentes 'fundamentum poenitentiae, fidei ad Deum , bapriminum doctrinae impositionis quoque manuum , resurrectionis mortuo
rum dc judicii aeterni. Quibus rebus expositis iacile ut opinamur intelligi potest, vera esse quae paulo ante sunt icta.
Hoc est oportere, humana qaaedam 4 exteriora adminicula intervenire ad credendum: mee tamen ea esse idonea per se, nee fidei nostrae resolutionem ire eiusmodi seri, sed in interiorem causam divinam quae excitet & moveat ut credamus e In assens uni siquidem principiorum geometriae , 'ves arithmeticae multarveniunt quali Praeambula tu autecedentia ueeognitio sensitiva, explicatio S suasio praeeeptoris qui ea dein principia non utcunque proponit, sed explicat etiam vel per exempla siensibus manifesta. vel per essecta notissima. At ratio allantiendi sermalis non eli quicquam illorum: sed sunt illae quasi determinationes, ct veluti conditiones, sine quibus eiusmodi principia a discipulo non intelligerentur. Ratio autem formalis, lumen naturale est inexistens quo videlicet evidens ille assensus efficitur r ut & tu men hoc exterius ratio formalis est, quae colores e se ficit evidentes. In hunc Crgo modum 'proponere credenda , suadere, miracula facere , determinat quidein intellectum ut credat, quasi conditiones , sine quibus vix unquam intellectus determinatur. At ratiosor malis as nitendi himen fidei est, quod Deus in landit credenti . Iam si haee quae dicimus sacris literis accommoda veris', anvenies Prosecto, ea esse usique adeo consentanea, ut obtinere a quovis vel adversario debeamus. Huc enim pertinet illud Dan s. yο. a. Iim non propter tuam loquelam credimus: iph enim audivimus, & selinus quia hic est vere Salvator mundi. Ut Illa alia praetereamus, quae retro sunt a no
Caeterum si neganti principia Philosophiae natura lis, ex est .ciis notissimis nitamur ea suadere ' non quaerimus causain, a qua principia Philosophiae natu ratia
23쪽
ealia pendeant, sed argumentum aliquod vel indicium
certum eius iei quae in controversam venit, Ac sere in omnibus disciplinis contingit, ut advertas im
tantem causam utamur estectu : dc ad Felsus negantem electum utamur causa, propter utriusque mutuam
connexionem. Ita terram interjici inter solem 6: tu. nam, ex Lunae desectu suadet Astrologus: nee assere
tamen genus argumentationis ineptum.
Quod igitur in caeteris artibus, idem quoque tu
Theologia contingit, ut rerum ordo interdum humani ingenii causa permutetur. Ita fit ut contra nega sis novum testamentum aptissitne argumentemur ex veteri: atque cx diserso contra negantes vetus testa ' mentum, ex noV . Etinim ab his quae notiora sunt nobis, ad ea quae minus nota sunt, quodam quasi
naturae ductu homines ferri, non solum Philosophus author est, sed nullo etiam philosopho auctore exisperimur. Ut Iudaeo, cui vetus testaminium certius est, novum ex veteri suademus. Habemus, imuit , . firmiorem L. Peor. I. Propheticum sermonem , cui bene facitis attendentea, quas lucernae lucenti in
caliginoso loco , donee dies illucestae , si lucifer
oriatur in cordibus vestris. Et in Actis: MI. I . Ii qui eum aviditate ve. bum Pauli susteperant, scrutabantur quotidie scripturas, an haee ita se haberent , Ccu-a vero Oportex ut adversus eum qMiuisum tectamentum recipit, ae .reiicit votus, egnovo veteris authoritatein eclligamus.
Ad eundem quoque modum authoritas Eeelesiae eum sacrarum literarum authotitate cCnnexa est , &per legem connexorum utramque tu alterius proba xionem sumimus . At si generaliter quaeratur, unde fideli constet, ea quae fide tenex esse a Deo revelata, nos poterit Ecclesiae authoritatem indueere: quia tinum de revelatis est, Ecclesiain errare non polis. Ut ad Timoth. habetur. 2. Timoth, I. Nec verus catholicus, quod nonnulli sogvut, assentitur huic .Ecclesia est verax, solum per coniecturas humanas ,
quibus aequista fides innititur. Ad quem modum de . Saraceni suis praeceptoribus, & Iudaei suis Rabbinis, de gentes suis Philosophis, & omnes denique sui a maioribus inhaerent . Non sic autem Christiani: sed per interius lumen insusum a Spiritu Saino, quo fit
mi mine atque certissime moventur ad credendum, Ecelesain christianam errare non pulla ἐν Saracen rum, Iudaeorum a Paganorum errare posse. Denique nou est Ecclesiae authoritas ratio per se movens ad credendum, sed causa , .sine qua non crederemus . Quippe ut nos credamus a iuxta praescriptam a Paulo legem, oportet ut illa , quae credere debemus, nobis per hominem Pr Ponantur. Providit autem Deus, ut Ecclesia esset, quae certo ac firmo iudicio oea, quae vere nobis sunt crςdeuda, pr poneret . Proponit enim Ecclesia . ue rem exempli causa illustremis, Evangeliu in Marthaei esse a Deo revelatura r nec mihi proponere nisi veruin potest . Ego igitur non credo Evangelist*m dicere verum, quia Miseles .i euin dicat verum dicere, sed quia Deus revelavit. Et tamen Leclesia proponeus ist causa, sine quargo non admitteyem illud Evangpli uin esse Matthau . Spiritu ita ue tincto Ecclesia in afflatam certo credo ,
non ut veritatem aut boritaIemve libris canonicia tribuat, sed ut docxat illos non alios esse canonicos . Nees nobis aditum praebet ad briusnodi incoalthros eo,
gnoscendos, protinus ibi aequiescendum est, sed nI4tra oportet progredi, ct solida Dei veritate niti. ia ex re intestigitur . quid sta voluerit Augustinus cum alta Evangesto non crederem, nisi me Eeoclesiae moverer inuioritas: Ac rursum a Per catholicos
Evangelio credideram. Videlicet negotium Aug erat cum Manichaeis, uta absque eontroversia suo cuidam Evangelio credi volebant, & Manichaei fidem astruere. Rogat igitur Aug. ecquid facturi Γnt, s in hominem incidant, qui ne Evangelio quidem credata quove genere persuasionis fra eum iu suam sententiam ia ducturi. Certe se assirmat, non aliter potuis se adduei ut Evangelium amplacteretur, quam Eeese δε authori laxe victum. Non itaque docet landatam esse Evangelii fidem in Ecclesiae authoritate, verum sim Niciter nullam esse certam viam, quasve infid lea seu in fide novitii, ad sacros sibros ingrediantur, nisi Ecclesae catholicae unum eundemque con sensum. In epis.f. . p. q. Id quod satis ipse ex plieat, qui S tradit, quod certum argumentum iu controversia de uno quolibet libro Dero ex Ecclesiae authoritate sumitur ἰ sed non ad hane . sed ad divinam auctoritatem fides divinorum librorum reseren da est. Et lib. de urit. ered. ad Honor. Atque hVe eo
adducta sunt, quod multis argumentis diluendis servient, ut tu libro sequenti conspicietur.
Da Oobus generibus regumemorum , quibus omnis disputatis transigi Ar . Rgumentum omne, vel a ratione, vel ab au αλ thoritate ducitur . His euim duobus modis cujusque rei, quae in controversam venit, assensionem facimus. Cum vero in reliquis disciplinis omnibus primum locum ratio teneat, postreinum a lioritas δat Theologia tamen una est, in qua non Iam rati nis in disputando, quam authoritaris momenta quaerenda sunt . Etenim locum ab authoritate adeo sibi proprium vindicavit, ut rationes vel tauquam hospites & peregrinas excipiat. vel in suum etiambobsequium adsciscat, quasi longe repetitas. Quippe fidei poti limum iunititur, quae nisi ab authoritate proficiscatur , non modo fides esse, sed ne intelligi qui- idem potest. Est namque fides ut Apostolus tradit
Hebr. II. argumentum rerum non apparentium, quavsi certas eerta die lis ratioue sacere, cum ratione prosccto insanies.
Principem itaque locum, sicut apud fidelea , ita
apud Theologos auctoritas habet. Ratio deinde velut pedissequa sequitur. Id quod Apostolus videtur signis are eum ait; Tit. r. Oportet Ecelesiae docto. rem amplecti eum, qui steundum doctrinam est, fidelem sevino, ein , ut potens sit exhortari in doctrina sana , Bc eos qui contradicunt, arguere . Primum
enim stringat fidei sermonem necesse est, quicumque Christianae stholae inagister esse volet; sed nisi mox doctrinae rationem adhibet, fidelis quidem esse Posterit, fidelium doctor esse non poterit. Nam 8c homines quantumlibet experientes, quod ex Philosopho recte colligit D. Tromas, I. Metaph. disputare eum adversariis non querunt, nisi experi
Utraque igitur Theologo necessaria est, & au illo xitas & ratio. Sed ita tamen, ut authoritas primas in Theo.
24쪽
πheologia partes obtineat, ratio vero habeat postre- cum dicitur, Christum sedete ad dexteram Patris. mas. Unde recte docet D. Thomas, quod arguine n Dexterae enim vocabulo Un corporis pars, sed ho-tari ex aut horitate est maxime proprium hujus do- noris aequalitas intelligitur. Sensus mysticus triplex ctrinae; I. p. qu. I. aar. 8. ad 2. eo quod Principia 'est: Allegoricus, cuin res gestae in veteri lege aeci- hujus docti inae per revelationem habentur. Et sic piuntur ut figura eorum, quae implenda erant in nova oportet quod credatur a uuioritati eoruin, quibus re lege. Sic arUs inher vepres cornibus haerens & ab .elatio facta est.' Nee hoc derogat dignitati hujus Abrahamo immolatus loco Isaaci Gen. Σ1. in sensu doctrinae. Nam litot locus ab authoritate, qui sun)a- allegorico significat Christum spinis coronatum, &tur super raticino humana, ut infirmissinius: locus ta- Cruci affixum . Tropologicus, qui ad informandollinen ab author; late, qui landatur super revelatione mores Pertinet. Sic circumcisio carnis, quae apud Iu- divina, est essteacissimus. Tantum ille . Ratio utrin- datos in usu erat, in sensu tropologico , de motali sique in promptu est. Nam ille ex humana inscitia vel gniticae vitiorum, & eupiditatum recisionem Rom. x malitia salii di fallere potest, at iste nequaquam . V. 29. Anagogicus; & hie est cum verba, & res ζ Κὰρ v.' Scit enim Deus omnia, inquit Sapiens , & stae reseruntur ad caelestem Patriam: sic Apost. Hebr. v. incertae providentiae nostrae . Et cum Evangeli ita & ingressum Pontificis in Sancta Sanctorum refert ad in- Propheta Io. 3. Ps. ras . ait Apostolus ; Ram 3. Est troitum Christi in Caelum. Idcirco sensus mysticus ue utein Deus verax, omnis autem homo mendax. allegoricus, est de rebus credendis, Se refert ut ad fidein Tropologicus seu moralis de agendis, dc re-LOeorum Theotiseoram numerus O Ε ποficio. tertur ad Charitatem. Anagogicus de sperandis, Bedidit ordinem ad spem . QVia Moralis Christiana est Doctrina, quae vel Praeter Verbum Dei scriptum attendendum est quo per revelationem proponitur , vel ex revelatio' que verbum Dei mon scriptuin, idest Traditio noa ire, quantum fieri potest, deducitur, qua percipimus humana, sed divina , non per privatos authores proin .quid agere vel non agere debeamus ut nostram adi posita, sed non interrupta Pastorum successione tide- .Piscamur sempiternam salutem, ac felicitatem: Hinc liter ad nos transinissae quia haec divinam revela- praecipuus hujus disciplinae sons est divina revelatio, tionem Oretenus traditam nobis exhibet. Ha e Tra&-divina Scriptura, quae dicitur verbum Dei scris ditio est secundus Christianae Moralis loeu .ptum, & in Traditione , quae appeIlatur verbum mi Tria sunt genera Traditionum ; divina scilicet, quae non scriptum, continetur. Uerbum enim Dol datum a Christo derivatur; apostolica, quae ab Apostolis or- est homini, ut virtute divinae esa 'itatis purgata ejus tum habet 4 nonnulla eni in Apostoli, ut Ecclesiae Pa- mente a .peccati caligine debita sua ossicia edisceret; stores instituerunt ἰ ecclesiasti ea, quae auctores habet Omnis serutura cait Apostol. I. ad Τimoth. θ utilis Apostolorum successores. Vera nota seu argumentume' ad docendum .... ct erudiendum in justitia, ux divinae Traditionis est, quod omne , cujus initium perfectιιι sit hamo Dia ad omne opus boniam instructus . non invenhur in conciliorum canonibus, nec iiDde- Ratio autem est γ quia cuili ossicia moralic ristianae cretis summorum Pontificum aut in Patrum statutis, sint iuris naturuis, vel supernat malis, in his huma- & semper ,&ubique, & ab omnibus sconuin est i Hoena ratio sine divina revelatione saepe caecutit; ita ut prosecto a Christo Domino originemiducit, ac pro ,omo nec lacile, nec semper absque tali lumine ad- inde est divina Traditio. vertere potest, an dum in moralibus practice agit, Divina Traditio est vera regula in rebus fidei, de dirigatur a solo recto rationis dictamine, absque eo morum , ct ut talis necessario agnoscenda. sie docet quod admisceatur aliqua amoris proprii vel alterius D. Paul. I . Tbus. 2. state , ct tenete traditionea, quarpassionis deceptio. didicistis, sive per sermonem , sive per epist Iam nc iram . Divina seriptura dividitur in vetus, ct novum te- Et hoc observatum fuit etiam in lege AIoysis, ut I stamentum. vetus continet 4s. libros , S Novum 27. Nmi. 6. 6. Interrogate de semitis antiquis' quae sis via sicque sunt 72. libri divini, scilicet Genesis, Salii, bona, O ambulare in ea. Iino etiam ab initio de hoc
euos Tridentina Synodus recenset, &sacros ac canin Moyses Populum ad inonuit Deuter. 32. 7. Interroganteos declarat; & in ipsa divina scriptura sigillatim patrem ruum, O annuntiabit tibi. videri possunt. Libri saeri Canonici appellantur , quia Tertius locus Theologicus est iudicium . consensus. Porma sunt de regula fidei, ac morum, S quia in & auctoritas Ecclesiae, quae est ecetus fidelium homi- Ecclesiae canonem sunt relati . num , nempe unius S ejusdem Christianae fidei pro-Varii sunt divinae Scripturae sensus. Et primo litte- fessione , .& eorumdem sacratnentorum communioneralis , & musticus, seu spiritualis . Sensus litteratis est coniunctus, sub regimine legitimorum pastorum ae ille , quem littera ipsa exprimit, ut ubi ait, Abraham praecipue Romani l ontilicis visibilis totius Ecclesiae duos filios habuit unum de ancilla, alter uin de libe- capitis, ae eiusdem Ecclesiae invisibilis capitis S Spo ra. Sensus mysticus est ille, qui non verbis ipsis , si, Cluisti Domini Uicarii in terris. Iudicium, con- sed rebus per verba significatis indicatur, ut in alla- sensus, & auctoritas Ecclesiae in desiniendis controto exemplo de Abrahamo, ubi non nomina illa an- versiis fidei, & morum infallibile est, ut nec fallere
cillae & Iiberae, sed personae his nominibus mystice nec sani possit . Hine Ecesesia dicitur ab Apostolo
seu spiritualiter significatae, Ierusalem nempe terre- I. Timoth. 3. Coluinna, & firmamentum vericatis. strem, S Ecelesiain significaui, ut ex Apost Gal. 4. Hanc insallibilitatem pollicitus est suae Ecclesiae Chri- Sensus litteratis alius est proprius quem verba pro- stus Dominus cap. ult. Matth. v. ΣΟ. ubi ait se nun-prie accepta important ae ei sciunt a ut in hac pro- quam ei defuturum : Ecce ego vobiscum sunt usque politione, Abraham duos filios habuit; metaphoricus ad consummationem saeculi. Et Ioann. I . ubi alia Yςr. . qui exurgit ex verbis improprie . acceptis, ut loquens Apostolos testatus est ad ipsos missurum
25쪽
aIium Paraeli ra spiritum veritatis taerpetuo in Ec clesia mansurum , qui eos successoresque sum doceret
omnem vetitatem quam ipse eisdem revelarat: Ἀεν-gabo Patre m, O alium Paraes/sum dabιι υσιιν, By. maneat vobiseum in aeternum υννιιum υσι arra, αν. 26. tiae vos docebis omnia , is suacumque dixero vebis. Quare Insallibilis est Eccle-F sive congregata in Conciliis , sive per Provincia1 direres que dispersa. Verum cum Ecclesia praeeipue in .Conciliis congregata suum judicium assensumque proferre solegi, hine Concilia Generalia ad hune
tertium locum theologicum Pertinent; Idcirco res ira exigit, ut at qua brevitor circa rationem UO ciliorum Generalium aperiuntur .
Conestu nomm . idem sigdiheat, ae In regnis e mitia, quae aliud non sunt, quam principum , Pr coram . magΗtoroum in unum locum Congregatio ad regni negotia pertractanda: ideirco Concilia Ecclesiae id non sunt , nisi Ecclesiae Pratsulum conventus, ut de rebus ad Ecclesiam spectantibus agant . Conci-xa, alia Generalia sunt ad . quae congregantur totius Eccles ae Episcopi; Alia Nationalia ad quae conveniunt unius regni, aut Nationis . Praesules I Alia Provinci lia, in quibus sub Metropolitano .reperiuntur um
Provinciae Episcopi ; Alia Dimcesana , in quibus sunt sub Ti,iseopo totius Episcopatus prest mIn quaestionibus morum, Misiemsa post Seraptu in ram, & Τraditionem consulenda est Ecclesia praecipue in Generalibus Conciliis congrcgata, Hest consulenda dunt Concilia Generalia. Concilia Geum ni ea seu Generalia, quae universalis Ecclesiae consen su sunt recepta, divinam revelationem nobis exhibent ac universalcin Ecclesiam representant, quae eum a Spiritu sancto dirigatur, errare non valet.. Unde aiunt Apostoli M. I s. v. I 8. vssum est Dura-νω Saricto, in nabis. Hinc semper Cauciliis Generalibuet liabita est, rem entia . .quae ipsi divino vex exhibetur , ut patet exemplis ipsus naecentis Ec-ENoe ad haee usque temPora, Quartus Ethicae Christianae fons, seu Iocus est Dum mi Pontifici de aliqua morali controversa silamne iudicium . Et hoc comprobatur ex ipsa vivina Scri
bi. Ex scriptura igitur Romanus Pontilax, ut Petri legitimus successor in dubiis circa fidem , & mores nos i cilii tuere debet, hoe patet etiam ex perpetua praxi Ecclesia, quae quovis taculo assueta fuit indubiis fidei, & morum judicium summI Pontifici exisquirere, ae reverenter sxcipere, ut passo habetur
Quintus lans & locus moralis christianae lunt Eo cilia partieularia , id in judicium particularium Ecet satum afive Netionalium , tive Provincialium, sere Dioecesanarum . Tamessi hae particularia concilia universo Ecclesiae consensu non sunt recepta si enim um- vetam xeeipiantur , siunt Generalia, idest vim habentae Generalia in gravis tamen momenti est eorumdem iudicium . M authoritas, ut ipsius Scripturae testimodio
comprobaturr Matth. Is. 2α ων sunt duo, vel tres in nomine meo congregasi, ἐbι sum on meos morum, Concilia particularia proponunt uda Ium plurImorum Episcoporum qui propositam quaestionem examinave- ut , non obiter sed attenee, quilibet antiquam suae
exhibendo Eedesiae Ttaditionem. Ritur hujuscemodi
ludiuium in morali valde aestimandum est, maxime si attendatur ad supra latam Christi Domini promissi nem interessendi conventui , ubi plures in nomine ejus essent oongregati . Praxis quoque Ecclesiae graviter sententiain eonfiimat. Nam illa suit semper E elesiae consuetudo., ut saepe celebrarentur Coneilias articularia, quae vel essent dispolitiones ad Gener ia , aut praeteriti Concilii Generalis executiones a se uti plurima in Ecellesiastica . historia exhibentis
Hoc patet. etiam ex ratione. Concilium iUnivers le est anfallibile.. quia uni versam Ecclesiam repraelemtat, quae est columna fidei, & .veritatis firmame tum . Igitur & Concilia particularia Gravis sunt aurictoritatis, utpote quae totam Ecclesiam particularem reptiesentant; idcirco a Conciliis Generalibus, loe lia, seu particularia semper habita suere in magna honore, & aestimatione, ae fideles eis subjiciendos esse decrevere. Et de hoc Plura habentur exempla. Sextus locus seu sons Christianae moralis est iudi-eium Episcoporum ., praesertim quando plures in idem consentiunt. Et hoc itidem ex ipsa scriptura comprobatur. In veteri enim lege quando dubium aliquodetrea res ad religionem spectantes Iudaeis oriebatur, ad Sacerdotes inittebantur'Deuter. 7. 9. Venies i quit De ad Saere νυ Levitici Serieris; θ' adIn dieam , qui fuerio su tempore, cuia indieabunt σιώ. Iudicii υeritatem . Imo Christus Dominus ita praeceis pit Matth. M. f. cathedram Moysi fideriangseruae., o Plaariseia . omnia ergo quacumque vobis dixerint, facite . Et ita etiam docuere Patres, quorum plurima habentur testimonia, quorum brevitatis gratia , recensere .praetermitto . Episcopi revera tu te divino Rectores sunt Ecclesiarum , Patres, & etores populorum ut Apostoli Act. xo. i 8. SpiHitia Sanἱius posuir eοι Etiμοροι rvere Ecelesiam Dei. Igitur in moralibus etiam Episcoporum judicium con
Septimus Christianae moralia so .est Patrum auctoritas, suae major, Vel .minor est, uatcnus plures vel pauciores io idem consentiunt, aliis non contra,ceatibus. Patres sunt ii , quos Deus iuxta Apostol. I. Cor. Ia. 28. Potuit in Ecclesia tamquam Doctores: 'quocum eorum doctrina in Moralibus reverenter ample ctenda est. Patres insuper habentur hi, qui tum ola eminentem scientiam, tum M insgnem sanctitatem, tum ob venerandam antiquitatem censentur Traditionis eustodes. Igitur sicuti quando sunt concordes, ir- restagabilem faciunt auctoritatem ; ita dum plures in Idem dogma convectunt, auctoritarem habent nouspeetnendam, sed summopere venerandam e Hinc in m talibus consulendi sunt Patres, illi praecimae, quAmateriam aliquam Pertractant. Octavus Ethicae Christianae sons est TheoIogorum Seholasticorum authoritas; non eorum tamen, quiem sola ratione, sed eorum qui praecipue ex divina revem latione, ex Ecclesiae, Pontificum, Patrumque orarulis doctrinam morum percipiunt i ex his peti possunt argumenta ad fidem moresque spcctaneia , quos Ecclesia ipsa consulit, ubi de fide, di moribus agitur, quo rum sententiae rationem habet. ε . Dixi qui ex revelatione doctrinam morumperet μα- quia Theologi , qui solam rationem, quae corrupta αcaecutiens ςst. ostem a minime audiendi
26쪽
Mendi sunt igitu insigniores morales Theologi, qui divinae revelationi nituntur, di principem locum hahent inter Ethicae Christianae D D. , quales sunt SRThomas, Bonaventura, Antoninus, Raymundus &e. Hos eni in commendat eruditio in divinis summa , &Profunda, atque vitae integritas, undo digni habiti sint ut Ecclesia eos in albo Sanctorum adscriberet , qui ex sineero fidesissimoque veritatis amore, non in genio contendendi scripsere. Hujusmodi pariter, sed in inseriori etalla sunt Cajetanus, Silvester, Soto , Sylvius, Doletus, Comitolus, alii ve multi ingenio,& doctrina insignes, & integritate morum spectabi
Ies, dummodo tamen veteres non reprobent, & in contrarium sensum detorqueant. Consulendi sunt pariter inligniores Canonistae, quales sunt Panormitanus, Navarrus, Covaruvias, Fa- manus, Cabalatius, aliive non pauci. Canon istarum enim authoritas magni est momenti.
Magni item habendum est doctrinalei judicium S. Theologiae lacultarum , . seu Academiarum , seu Uni
Uerlitatum, ae earum praesertim, quae per orbem to
tum sunt in summa aestimatione , cujusnodi sunt Lo-vaniensis, Duaeensis , Salmaticensis, a m Iine Sorbonica Parisiensis, quam Episcopi, imo & lanam
Pontifices consulere non dedignantur. Nonus Moralis Christi nar sons est naturalis ratio, juxta illud Isaiae cap. 46. 8. Redire praevaricareres adeor 2, id est natupalis ratio revocet peccatores ad con scientiam. Ratio enim naturalis homini a Deo data est ad varitalia agnitionem comparandam ἰ cum na turalis ratio sit Divini ipsius luminis communicatio Iut ait coronatus Propheta; Signaνum est super nor tamen vultus tu. , Domine. Quare valde utilis est na turalis radio in Christianae moralis siudio. Hate enim suppeditat communia iriorum principia, cujusmodica sunt: Ronum est faeiendum , , malum fugiendum' quod tibί sieri non vis, alteri ne feeris: Ex his variae deducuntur conclusiones, quibus varia explicantur Ossicia, quae exercere tenemur erga Deum, erga Proximum, erga majores, erga nos ipssis: Uerum ratio naturalis versari debet in theologicis non ut domina , sed ut famula , ω pedissequa : oportet salto. Thomas ta p. quaest.. I. art. 8. ut radio sui se viat . inser Uire debet naturalis ratio in theologi eis tamquam pedissequa ex principiis revelatis concluti nes eliciendo, ac regulas exponendo, ad quarum normam ordinare seu consormare debemus actiones nostias, uti bonae sint , & vitia ab his arceamus. Quare nemo non videt eos ratione abuti, qui in rebus theologieis primum locum tribuund rationi; non
secus ac ia rebus fidei haeretici faciune; nonnulli in
moralibus, qui Dei ipsius ait Iuveni nus 9 judices se
constituentes , assirmane saltem indirecte, virtualuer,& interpretative, hee aut illa praeeepta, si ad litteram sumerentur, non satis sere attemperata infirmitati nostrae , & ex hoc temerario judicio argumenta petunt , quibus praecipua Dei mandita clare caetero quin in divinis litteris exposita convellere, vel saltem sophisti eis ea villationibus subvertere, aut enerFare student, ct conantur. Neminem latet nullum elle Praeceptam in Decalogo, quod suis ratiociniis ex
in is principiis c ut iis videbatur) deductis , non la-
factaverint, ut notat Iuveni nus . Unde Alexander
ripa VII. die as: Septembris an I 68ς. de ejusin di scriptorum placitis'merito dixit, opiniones Christianae disciplinae laxativas & animarum perniciem inserentes , natas ex sumina lux ariantium ingeniorum scientia .
D. locorum seu Fontium Theologicorum usu QCIrea usum vero praedictorum Christianae moralis sontium seu Locorum, cum haec non sint aequa lis pondesis, & auctoritatis, sua prudenti cautione adhibenda sunt, nempe ubi quaestio moralis'resolvi potest per expressam revelationem , standum est revhlationi, quidquid in contrarium ratio humana suggerat, aut reclamet. Revelatio siqui dein in se resul an certissimam morum contiuet, utpote quae in lallibili verbo Dei nitatur, cum ex opposito humana ratio erroris pericula subiaceat , ae proinde mendax im' scripturis, divinis homo appellatur Rosian. 3. vers. q. omnis autem homo mendax , & Deus ex opposito ita luera est, ut sit i pia veritas; . idcirco nee sallere,
nec falli possit. 4 uod si quaestio solvi nequeat mr expressum Dei
verbum, sed per necessariam demonstrationem' ex principiis. revelatis; standum est hujusnodi demonstrationi nihil attendendoe ad id quod ratio humana nebulis passionum obcaecata in contrarium suadeat. Propositio enim , quae ex propositione revelata neces. 'sario sequitur, irrefragabilis est auctoritati s. Si quaestio autem moralis, neque Per expressum Dei Verbum, neque per necessariam demonstrati nein ex' revelatis resistri queat j audiendi sunt hi ,.quorum in Eeelesiis est facultas doeendi simul & praeeipiendi quid super eam quaestyon m definierine, cum hi ad divinam revelationem propius aecedant. Quiae uiri Deus eos constituerit ut genuinum Seri prurae, αὐτtaditionis sensum exponant, isti consulendi sunt ubi manifesta non habetur revelatio: Lalia Sacerdotis eustodiene Mentiam , in legem requiren/ ex ore ejus .
Ubi talis quaestio, neque pra recllationem expres. sain , neque per necessariam demonstrationem ex revelatis, neque per superior uin Decreta solvi nequit, consulendi sunt, qui auriquitate, doctritia , pietate sunt in Ecclesia excellentiores. Habene enim hi ab antiquitate, quod testes sint, ac custodes divinae trajditionis I a Doctrina, quod sint divinae revelationi interpretes p a Pietate, quod ab humanis assectibus in exponendis morum regulis, eorumque disse ultatibus dissolvendis imitriines extiterint. Ex 'quo paIet quod cum major, ac stanior Pars antiquorum Patrum, , ω Theologorum in aliquod inorum dogma convene rint, illis est adhaetenduin . Quod 'si tandem circa inorales dissieultates Patres Patribus adversantur; Theologi insisniores alii alia tradant, celebriores Canon istae diversa opinentuν, tune rationis'est definire . Sed in hor necesse est ut masna cautione procedatur, idest I. opus est ut caveamus, ne rem secun dum inclinationem pravorum nosi rorum affectuum de cidamus; quidquid enim placet, & amamus, hoe bonum , & sanctum nobis est . Unusquilque proprium desectum S passionem excusat defendit, dc cohonestare studet. a. ut caveamus, ne a parrium studiis seu assectionibus abducamur. Ex hoc enim fit ut
quisque pro sulceptis sive iure, sive injuria semel f
27쪽
patribus, vestatem stare pertinaeirer tueatur, eaque Omnia , quae contra sentiunc aliarum partium de sensorea ut lata rejiciat , ac respuat. 3 ut medio quantum seri potest inter laxiores & rigidiore toplis niones tramite incedamus. Etenim sicuti sine culpa
nee gravari potest dulce Christi jugum , ira nee via
salutis amplior reddi potest; dun angusta in Evange. lio designatur . 4. Oportet ut in opinionum ambituitate, quod proPius revelationi accedere depro dimus, ac parti quae magis levi. favere videbitur, religiose adhiareamus De usu conciliarum, seu rorem canonum in restieridis ealitatis conscientiae
Nota I. Concilia in. suis Canonibus dae tribus agere solent; de his quae ad Fidem, a. de his quae ad mores, de his quae ad Disciplinam pet-tinent. Et cum Ius civile & canonicum ad invicem aliquando juvent, hinc fit ut quandoque agant de his quoque quae ad jus civile spectant. Canones Fidei exisponunt quae credenta Aut non credenda sunt: Canones morum quid cirra mores fieri possit aut debeat, quid non possie fieri nec debeat. Canones Disciplinae statuunt quale esse debeat regimen ecclesi sticum. Nam quod in civili Republica appellatur Politia, in Republiea Christiana dicitur disciplini. Regula: cano.
nico civiles hae sunt , quae institutae sunt ab Eccle,sia ad ius civile firmanaum... Ibia U. Quod cum Conciliopum canones non uno eodemque tempore constituti sint, hinc fie non in omnibus eumdem stylum inveniri, nec. formulas eas.
dem loquendi; etenim. nunc comparantur ad mores unius region: s α gentis; modo ad instituta alterius regni seu natiouis. Imo ex quo non uno eOMmque tempore conseripti sunt canonis, cxinde contingit quod variegas, vocum modo purae, modo barbarae latinitatis in lili seperiatur , undε non Ie vis exoritur
difficultas, ut eorum onuinus sensus intelligat udi; cavet maxime, quod pro LMnporum v 'rietate eadem vox quando unum, quando aliud signis at . Quare ad verum eoruin lam Canonum sensum adequendum opus
est recurrete ad Glossarium Ducause, vel si hoe ha-bsit i sacile nequeat, ad P. Annatum in suci Theolo. giae Apparatu, ubi agit de Conciliis .. ibi enim i Geniet studiosus quae ad intes ligentiam Canonum conj
mi igitur uti voluerit sacris Canonibu ad .resoletendos casus conscientiae, profecto opus es ut priua plane dignoscat quinam sine canones fidei , quinam morum , quinam disciplinae. , ac tandem Auaenam re sulae canonico-ctiales. Canones fidei in variabiles sunt; eum in variabilis si fides quam explicant; cum Deus
nequeat inter se mutuo pugoantia, redare,. vcf. gr.
hodie revelare quod sit trinus, postea declarare quod irinus non sit: quia ita sibi pcrte contradiceret. Canones quoque morum invariabiles sitiat; quia i . praecepta Decasogi quae ipsi explicant, variare nequeunt, cum praecipiant. quod intrinsice bonum est, L prohibeant quod ab intrinseco est. malum. 2. Praecepta parie r Evangesita quae per Canones explican-rux, sunt inviolabilia, quia legi Evangelicae non debet a a divitia lex sueccdare. Foncilia.enim in suisca Ouibus tota sunt, ut infruente aliqua tueres,ves gravi dilῆcultate ei rearires fi iei, vel morum, eleeIa. re it, seu clarius exponant quae Deus in suis divinis seripturis,subobscure revclavit , seu praecep e auo
prohibuit, absque eo quod ne minimum quidem v ritati revelatae addant, vel detrahant. Quocirca canones fidei in generalibus Conei liis editi, sunt uberiores articulorum fidei, sive praecentorum Decaloigi cxpἱicatioues, non secus ac conclusioneν in se te ei is naturalibus taut uberiores expositiones principiorum, quae in iridem scientiis sunt per te nota. Ca-nones tamen disciplinar variabiles sunt, eo stricie pacto quo varia est saecvnris Politia pro diversitate loci, temporis , Vel Permarum Regulae autem can nic civiles non plus haiant firmitatis quam leges civiles, utpore quae non at o h; re constituantur, nisi ut jus civile in suo robore maneat . Igitur qui uti voluerit Conei Iiorum canonibus ad casuum moralium resolutionem, ad haee omnia attendoee s. Me, ne regula variabilex cum invariabilibus. eonfandac se Ex plo vero aliquo res apertius circa disserentiam eanonum fidei, inorum, & disciplinae' explicabitur. Si Doctor cum pertinacia assereret usuram noῖν esse peccatum, esset haereticust non esset vero haereticus mercator qui amore pecuniae usuras exerceret . Et ratio est ἔ quia Doctor . peccaret contra canonem fidei, quo definitur usuram esse peccatum: & mercator peccaret contra canonem morum, quo utura interdicitur. Rursus, nec contra fidem nec contra mo
res , scd contra dileiplinam peccaret ignarus Par chus, qui publicum usurarium eccletiastica sepultura: non privaret, modo. illud non tactum sit nis litiose Et ratio in; quia Parochus nee fidei nec momum canonem, sed canonem disciplinae violat'. Quare ut haec regula ad Praxi in reducatur, Doc. absolvi non m sex, nisi iraeresim retractaret: mereator, nili damnum, temporale repararet parochus, nisi consulto prius Episcollo noviset. quomodo se in hoc casu gerere dc-beret. Et sic in aliis dicenduri. Q 3 -
Qui autem dictos eanones distinguere velit, uti dcbet gravi consideratione, euin nihil dissicilius sit sequam uistingucro exacte quinam sint canones fidei se uinam inorum , quinam disciplinae P dum isse lim
tria in uno eodemque objecto conjuncta reperiunIuτν
puta in Baptisino.ad sidcin pertinet te scire bapti
mum rebus constare, materia nempe &. sorma, scilicet ucra ac naturali aqua, quae est materia, & verbis ego te bapti. in nomine Patris &c. quae sunt sor-ma . Ad mores , quod adultus non reii piat baptis-
nisi cum Linctis dispositionibus, & quod minis ernon illud conserat cum . sonscientia peccati mortae lis. Ad disciplinam, . quod Baptisicius talibus ac tam libus ritibus accidentalibus conseratur, qui ultra.
rum, & ὀisciplinae augetur a mutua eorumdem Caia num ab invicem dependentia, quia regulae disciplinae moralia praecepta determinant, &. moralia praecepta. sdem v. va.n reddunt .:. v. g. fides credendi Deum e sese adorandum , nisi . talis fides ad praxim redueatur, per illud morale praeceptum memento ut diem sabbata
sanitisices , de praeceptuuilioe sabba hum sanἱt eas vingum est n:li ad aliquem particularem Religioni πacivin determino ur, uti fit pec ecesesiastieum μ. ceptum
28쪽
eeptum, quo iubetur ut eo die Missa audiatur, de eivinis officiis sistatur. Ad hoc vero ut canones fidei, morum, & disciplinae dillinguainus, opus est ut haec tria attendamus: nempe r. SImbolum Apostolorum , ut cognoscamus canones filo; I. Praeeepta Decalogi , per Evangelium
exposita , ut a nos inus canones morum . 3. Praecepta inere Ecclesiastica, ut canones disciplinae de prehendamus . Nam sicut antea jam nodavimus, canones fidei non aliud sunt, quam explicationes ampliores Symboli Apostolorum I Canones morum, uberiores expositiones Decalogi ; canones disciplinae , certae iuris ecelesiastici applicationes. igitur si velimus praedictos canones distiuguere , oportet ut haec tria attendamus. Ut enim fiet nos ilignoscere eanones fidei, si eos ad Symbolum eomparaverimus: sic apprehendemus canones morum , si cum Decalogi praeceptis eos e seramus ; tandem Percipiemus canones disciplinae , si cum praeceptis ecclesiasticis comparaverimus . Diximus notam er eum praee tis ecclesiastieis; quia, quando praecepta Ecclesiastica iubent quae fidem respiciunt , vel imponunt quae respiciunt m etes, tunc vel ad fidem, vel ad mores spectant, &non secus ac praecepta fidei di motum, ipsa quoque praecepta ecclesiastica circa res hujusmodi versantia, sunt invariabilia. Ex dictis igitur colligitur I. eanones Omnes quibus statuitur Deum unum esse in substantia, trinum iapersonis, caeteraque alia quae in Symbolo continentur, ad fidem spectare; canones omnes explicantes Praecepta affirmativa, vel negativa, quibus praecipiuntur actus interiores exterioresve fidei, spei, charitatis & religionis ei rea haec mystesia exercendi , seu actus vetantur hujusmodi mysteriis adversantes, sunt
enones ad inores spectantes, utpote qui sint latiores seu uberiores expositiones illius Decalogi praecepti D
minum Deum tuum.a rabis. Item canones omnes,
quibus stabiliuntur dies festi, & soleinnitates circa Trinitatem, Incarnationem &c. canone uni disciplinae I quia non aliud sunt quam Ecclesiastici praecepti
Colligitur 2. omnes illos canones esse de fide, qui determinant Ecclesiam saeram esse Rempublieam , non civilem seu politicam, utpote non ab hominibus, sed ab ipso Deo fundatam instnutamve, ae consistentem mon in puris hominibus, sed civibus saero baptisma te initiatis, & Praesulibus, idest Episcopis, Sacerdotibus, Diaconibus per Sacramentum ordinis consecratis , cuin hare omnia pertineant ad articulumsdei credo sanctam Eeelesiam. Ita ea nonis omnes stalluentes, quales dispositiones inesse oporteat in iis qui in Ecclesia praesunt & subsunt, sunt canones morum , quia sunt ampliores explicationes illius praecepti Decalogi Honora patrem tuum , O matrem suam. Regulae item omnes quae ordinant tempus, locum pro recipiendis sacris Ordinibus, seu vestes Praescribuntur quibus convenit ut clerici a laicis distinguantur, sunt canones disciplinae. Ita pariter canones omnes pertinentes ad Sacramentorum substantiam; v. gr. quod homines nonnisi oer Baptismuin in Ecclesiam recipiantur, non corro-horentur nisi per eonfirmationem, ac nonnisi per Eucharistiam nutriantur, huiuscemodi canones ad fidem si actant , utpote qui sint fusiores explanationes arti- roine Theolog. Moral. Tom. I.
euli credo ira remissionem ieeeatorum; quo articu lo 4ignatur , homines justificari per sacrainenta ,
aut eorum votum . Quod vero Sacramenta recipienda non sint ab adultis nisi eum sanctis dispositionibus, cum sancti tate a Mini tuo & illo consecrato co serantur , ad canones morum sunt mectantia . Quod tandem Baptisma non conseratur solemniter nisi in festo Paschatis, vel Pentecolles; quod onfirmatio deintur immediate post Baptisma, ut fiebat olim , vel in adulta aetate, uti nunc fit, ad meram disciplinam pertinet. Ad fidem pariter pzrtinet non unum, sed plures debere esse Episcopos Apostolorum. successs res, quod sancta ordinatione consecrentur; quo explicatur articulus credo sanctam Eeelsam catholieam . Item ad fidein spectat quod Matrimonium .sit Sacramentum. Pertinet autem ad mores quod Episcopi vocati sint a Deo, non intrusi, docti & non indocti, sancti Se non vitios, ita ut praeeminere debeant laicis sanctitate, utpote qui Chrilli Domini vices, seu personam retraesentant: idcirco hoc canone explicatur locus ille Sancti estote quoniam ego sanctus sum. Sic ad mores pertinens eli , quod Matrimo uium habeat ea omnia, quae ad essentiam contractus sunt spectantia . Ad disciplinam tandem pertinet extensio major , vel minor Episcopalis Dioecesis, eum limites Episcopatuum crescant & decrescant pro arbitraria determinatione Ecesinae. Item quos Praelati instituti sint modo sorte, ut Matthias, modo ad preces Populi, ut septem Diaconi , modo clectione , modo praesentarione , ut contingit in quibusdam locis. Et res nectu Matrimonii talia, vel talia impedimenta ad illius invaliditatem ; cum hoc iure positivo sit inductum . Patet igitur quod varietati quam pati possint canones disciplinae quoad circumstantias loci , itemporis, pr Gnarum , non sint subjecti etiam eanones fidei & morum, utpote qui pertin ant ad Deca dogum , id est ad legem naturalem , ira ut ubique terrarum δε genti uin ab omnibus generatim sint admittendi. Colligitur 3. canones fidei & moruin sic invariabiles esse quoad substantiam, ut nunquam iactum sit in illis variationem contigisse , nisi circa expressones . Et ratio est; quia doctrinam fidei & morum non recipit Ecelesia ab hominum documentis, sicut humanae scientiae, v. grat. Physica quae inutatur secundum varia quae nobis objiciuntur , phaenoinenorum experimenta 3 verum doctrinam fidei & inorum recepit Ecclesia a Deo revelante, cujus infinitar sapientiae nulla nova cognitio advenire potest: Et cum sit immutabilis, nequit suis senaei revelatis contradicere ς ac ideo canones posteriotes fidei & inorum possunt quidem priores explicare, minime vero prioribus derogare. sic evi gr. unitas Personarum in divinis, quae ante Synodum Nicaenam exponebatur, quod Per Ionae essent quid unum, post eamdem Synodum , quod Perintonae essent consubstantiales &c.
Colligitur 4. canones pariter disciplinae, prout habent explicare canones fidei , vel morum ,l cum ex hac parte spectent ad ius naturale, esse prorsus invariabiles, & solum variabiles esse posse quoad modum , quo vel fidei exercitium determinant , vel praecepta Decalogi applicant ad praxim; dum ex hoc capite pertinent ad ius, seu ad legem positi-vain. Sic canones quibus Ecclesia statuit solemnitatem Festorum, jejuniorum austeritatem &c. ea parte
29쪽
qua praeeipiunt pietatem erga Deum, vel sobrieta- . quae spectant ad substantiam votorum & essentiam tem in nobis iptis, quia secundum tale munus per- Clericatus, nunc quoque suum habent vigorem, evin . tinent ad ius naturale, variari nequeunt; Uariari Tridentina Synodus Autiquos canones innovaverit. quidem valent quoad modum celebrandi sesti , vel ruta III. Tunc canones Alisciplinae vigere.desia ieiunia obsersandi; suia 'secundum talem refrictum nunt, quando Ecclesia contrariam legemistatuit, aut spectant ad ius. sitivum. usum contrarium mon obsisteudo permittit; quia tune Dia. L Canones disti plinae, etiam ex illa parte aut mutationem decernit, aut saltem eam tolerat . qua variabiles sunt, variandi non sunt nisi s lica Sic Praeceptum irecipiendi quater in anno et Eucharia Eeelesiae authoritate, quae vel etiam mutationem sta- niam, mutatum est a Goncilio Lateranisi ean. Omnia euat, vel iussis de . caussis' permittat, iminime vero miriusque sexus in praeceptum sumendi semel in an- authoritate privata; quia nulla lex auctoritate pri- no. Sic ieiunium non amplius viget in tanto rigore , .ata mutari potest sicuti .quacido fiebat 'hora tertia post meridiem, nee Nata II. . Canones diseiplinae, tamdiu ivalere seu fiebat comula quae MunebPermittitur vespere, di e permanere 1 a suo vigore, quamdiu Ecclesia statuit mesti seu prandium circa meridiem. .Et hoc: permim novas poenas, vel istatutas innovat contra inobe- titur in Resigionibus etiam strictioribus. Si e poeni-dientes, vel aliquid aliud adhibet ut vigorem ein tentiae. peccatoribus olim per eanones injungenda rum tueatur. Quare canones antiqui quibus discipli- EMesa permixtente, prudeatiae Coas sarii. celictae,na Μωastica, & Cleri resermatio satuitur circa ea . sunt. Ite .cte. l
30쪽
s id sis Ins canons cum bus saeculis per octingentos annos usa est; & hoe eonstat variis Canonibus Apostolorum , nempe Co ciliorum &. Pontificum. Canones Apostolorum sunt nonnulla praecepta , quae Apostoli Episcopis S Pres Is Canonicum idem latine sonat ac regula exl byteris ad animarum curam, Ecclesiarumque guberna
At eam Gn. dist. 3. &, lair nomine significantur lin tionem generat in pertinentia' tradidere, , quae' longo v ges ecclesiasticari ad divinum cultum &ad super- tempore hominum memoria conservara, tandem lcriptis L naturalem finem pro animarum salate ordinatae consignata sunt, licet authore ac tempore incertis. Ius Canonicum aliud est scriptum quod eontinetur Unde nati sunt Canones' Apostolici seu Constitutio- in corpore Iuris eanoniel; &:est illud , quod proprie aes Apostolieae. quae s. Ccment, Papae attribuuntur, , solet appellari jus canonicum, sertur ab Ecclesi ' tametsi eorum Apostuli eorum Canonum authoritas non stico legislatore, qui plerumque. leges suas per scri- sit omni exceptione maior ἰ quandoquidem diversa di- Huram promulsare solet . Aliud non scriptum-hoe versix temporibus illis additamenea appara su M. Cain: consuetudo, quae Iongo usu - firmata non secus ae nones antiqui Conciliorum ii fruit, qui in pluribus lex, seu ius scriptum vim habet obligand , . Conei liis priorum temporum editi fuere..Prioribus ε non scriptus generim aereptus dividit ut laeea ' enim inculis plurium Civitatum Episcopi nonnunquain aonem specifice iunipeum ἰ, seuda significationa minus ampla, in decretum, in epistolam , in Decretalem, ain dogma, in imandatum, , in ii terdictum & sanctionem. Hae divisio sertur. a Glossa. in D creto Gratia n, dist. 3. v. Omnes . . Nomine canonis speci e sumpti, seu in significatione minus ampla , intelligitur. Constit utio, seu . lex' edita a Concilio Generali. D
ad Meldendas caussas, majoris momenti Amub convenere, quorum Congregationes Concilia Focabantur. Haec tamen tribus prioribus iaeulis ob aestus persecutionum rarius agebantur ἔ nonnulla tamen etiam ex
diffihillimisi illis temporibus ad nostram notitiam pervenerunt ,. veluti, Concilia sub . Victore Papa habita de . Pasithae controversia; Carthaginense sub Agrippina rerum etiam speeifice sumptum estConstitatio edita . Episeopo, cuius meminit Cyprianus Epistola τι. να
a; summo Pontifice nulla praecedeme. alleus Donsul-- alia plura, , dum toties tales Coa ventus haberentur,tatione . . Epistola Decretalis dicitur. Constitutio iacta. quoties eommode fieri poterane . Uerum ex quo sub a Summo Pontifice ad consulpa tionem alterius cripto transmita & . publieaea. . Dogma est Constitutio dia riualis circa fidem ι mandatum Constitutio circa in res; interdictum Constitutio aliquid prohibena, nubia certa poena pro transgressoribus , imposita .. Sanctici
tandem per quam aliquid prohibetur, , ut simul adjiciatur aliqua poena transgressori . . Omnes har. Constitutionum species aliquando ventune N eonfunduntur sub uno eodemque canonis , nomine. .mnon edenique alius dieitur extravigans, alius inclusus in eorpore iuris r hie dicitur omnis Constiturio, , quae reposta est inivoluminibus componendibus corpus juris canonici. Ganon extra vagans Vocatur ea Constitvvio, quae nondum posita est in dictis voluminibus I sed quasi extra- vagatur, quales sunt Constit utiones Summor Pontifiaeum editae post compilationem totius iuris Caconici; quod nomen'ad tria retinent quaedam Constitutiones,
quae 'componunt librum travagantium 3 intra corpus
Magno Constantino pax Ecclesiae reddita, ille, se . quentius ac meIiori ordine facti suere Epistoporum , Conventus risub ipso Constantini imperio celebrata
fuere Ancyranum in Galatta arano 3i . Neocaesarien-ca in Ponto, . quae sunt eorum, quorum canones supersunt, antiquissima Concilia..Ejusdem imperatoris auspiciis eoactum sui anno 33s. Nieaeae in Bithynia Cone ilium ineumenteum primum, ad quod omnes
Episcopi Orbis eonvenere. Nicastrum se Iuta sunt tria particularia, scilicet Antiochenum anno.34l..Laod cense in Phrygia anno 37 . & anno 3 I. Gangrense in 'Paphidisonia, quorum canones maximi habebantur. . Tandem anno 38 r. . habitum: fuit. Constantinopoli, eumentemn secundum Horam septem Conciliorum, nempe duorum Uni. versalium it . quinque pari cularium canones in unum eorpus collecti sunt , quod appellatum fuit codex e nonum Ecclesiae Universalis, quo constat usum' fuisse iuris; quia tale. nomen habuerunt, antequam eidem . Cone ilium Chalcedonense, cujus canon primus gen
Corpus Iuris Canonici est.Collecti, emonem III eum seu regularum ὸ quibus Christiani diriguntur vel
ad divinum cultum exercendum, vel ad eorum sum naturalem fiaem altequendum. Corpus Iuris eanonici aliud est antiquum, aliud novum, aliud novi s fimum; α. illud dividitur in commune omnibus Christianis, R . in particulare alicui nationi seu Genti. Corpus j . ris canonici antiqui illud est , - in quo per; varios a Maures canones sellecti sunt, quibus Ecclesia prioris ratim comprobatur. Huic Codici accestere canones
Concilii Ephreni Teumenici tertii habiti anno ερο.&ῆ Chalcedonensis ineumenter quarti celebrati anno o. Item Canones ro. Apostolorum, α Cancines
Concilii Sardieensis celebrati l anno 3 7. a pluribus Ecclesiis pro eontinuatione Concilii, Niemis adj cti suere huic Codici. S Omnes isti eanones gra ea uingua concepti tumea . Verum in Ecclesia Occidentali retenta scit tantiqua verso latina, cujus author ineratus in . Haec verus