장음표시 사용
51쪽
ius aliquis , sed non viceversa omnis motus actio est, quippe multiplex existit motus, qui v ratur me. re passio . Quoties motus aliquis producitur activitate cuiuspiati caussae, idem motus dicitur actι. si referatur ad cauliam moventem ; pusio vero, si spectetur in eo, qLod a tali Caussa movetur, liccx.c . unus idemque litanu Dono motus, quatenus a s le egredi cur, actio est, quatenus in aere recipitur ,
y'sed hie , dum in describenda actione & pissione
audis me vocabulum moru alsumere , noli praeprope e suspirari, me de castris venire novissimorum Maiateriali starum, a q ,ibus tantuin disto animi sensibus, quantum distant ipsi a veritate . Cum prae laudato D.
Thoma omnis. Peripateticorum ua Io vocabulum illud servat in Theologicis etiam explicondis: nee infrequens fuit apud aliarum sectarum Philolophos, ε Christianos Platoni Praesertim addictos , inter quosia Austuli. do Dostr. christ. lib. 3. c. ro. in scriptit:
caritatem voeo motum animi ad fruendum Deo pretierissum , O se atque pro imo propter Deum et cup/ditatem autem mοι um animi ad fruendum se m pro imo , ct quolibet eorpore , non propter Deum . Quare non est, cur ego relinquere debeam Vocem tam longo ,& universali usu firmatam ἔ maxime eum doctrinis veterum Theolosorum Scholasticorum praetentem Dissertationein seria a totam compingere propcsueri in , tum quia de verbis. να fotiri comvrransur cx Sera
adeo anxium ci Ie de re Moralem Tractatorem , qui stu es si elatur practicae virtutis , quae suos eultorιι beatos esseit , ut notat S. Isidorus Pelusia i ep. ior. ad Olympiad. Nec me terret, quod Peraccommoda st vox disseminando Materialistarum errorI ; quoniam enD. August blib. a. de Serm- Dom. O monte e. I 2. in oves non desent pelles suas deponero , si aliquando. i, lupi eonte arat. Cum in creatis aliis substantiis , tum Fia homi epotissimum existunt motus duplicis notionis, & a pellationis mox de senatae , homo namque aliquos motus vi in trice sibi propria esticit, Mattion ei di cuntur; alios in se ipso excitatos simit ab extraneis ausiis activis, & tot oner nominantur. Pii0rum motuum, id eli actionum, Principi uin Anima est , quae variis instructa viribus illos producit bifariam; nempe vel quatenus ipsam movct, Vci quatenus motum. edit in corpore sibi inserto: motus , quos in seipsa producit, dicuntur actimes hominis inreriores: quos vero in corpore ciet , exteriores di pellantur. Ita , dum voluntate sola Dcuin diligis , in ιrinsecus tantum agere diceris ; ast dum h)tinnis & canticis ore prolatis ipsum collaudas , etiam extrinsecm npcrari
Iuxta geminas, quae simul in homine con vrcnt , aftivas substantia, , Spiritalem scilicet ac Mater; Iem , sunt quoque ejusdem hominis actiones parti in Spiritales, ut intellectio , volitio , rcminiscentia ;partim Materiales, ut nutritio, rc spiratio, si uidoruineirculatio. Quamvis autem eae omnes fiat revera motus, qui eiscienter ab ipso nomine procedunt ;experimonio tamen ni explorato Oinstat, non e vici amodo singulas iliarum , sive prioris sive posterioris
fine generis, prostyere ab homine, & participare in - TalitaIem , quae rinpraes. nciarum consideranda venit. .
Etenim aliae actiones tuin Spirituales tum Maretiales subsunt imperio animae, & pomunt deliberate ac li-bcre fieri, ut contemplatio vcritatis , deli de riuin vix- tutis, conacmo , motus localis totius corporis vel quorumdam ejus Partium , dum mechanica corporis constructio nullo vitio laborat ἰ aliae contra non subiacene animae dominio, & abique libertatis usu eveniunt, ut sicquentibus excinpiis patefiet. Universim loquendo duplex caussa est cur ab animae imperio subtrahantur nun nullae actiones, sive Spiritales ii ve Materiales, quae in homine contingu: t. Priuia, quia spectata intui a iraturae hi auae eonai- tutione nullo pcicto animae subesse intellis tur. Sc-cunda, quia ta incisi absolute regi possint animae considio, & arbitrio, attamen producuntur interdum sne deliberatione , & lihcitate , vel ob supcrindumctum aliquod natura: impedimentum , vel vitio solius hominis agcntis . Ejusu odi sunt, cx Materia labus actionibus ob primam caussam, concoctio ciborum in ston cho , elaboratio c. iii & sanguinis , pulsus cordis . ob secundum vitio, locutio, gcsticu- Iatio manus . Ex Spiritualibus vero sunt ratione prionis caussae , sinsatio caloris , soni, odoris, &exinde proinauans sensi a voluptatis aut tristitiae, nec non subsequens inclinatio ad prosequenda vel aver- . sanda obiem exicriora, quae organa conporis P rc Llendo prabuere originc in hisce antinae seiuationibu z: . ratione causae posicrioris Censetur assensus ilic , qui praedictis inclinationibus praestatur , quando prae- . ius idem sensus suit ita vehemens , ut nullum reliquerit consultationi locum ; sive , ut 1 holae utamur vocibus , sunt varii illi nictus concupi- sentiae , qui dicuntur primoprimi , hoc est prorsus. inde liberati .
Cum solae actiones hominis , deliberate ac libere productae, capaces sint honitatis , & malitiae motalis, ac dignae praemio & supplicio ; idcirco eae solae vocantur Morales: r liquae omnes ex deliberata ac libcra voluntate minime prodeuntes quacunque ζα
caussa , daturalium nomine designari solent . Rursus quia opcrari, ex eonsilio , & arbitrio est maxime propritura hominis rationalis, prout a brutis animantibus secernituri inde fit, ut peti circs ilae moralea pctioncs dicantur nou tantum homnus I sed etiam. humana , idcst, nou solum ab l Omine prodeuntis., sed prael: rea hominis propriae posteriores c e Cutra rio , quae naturales seu necisIariae sunt, appcllent ut quidem acti crus heminis , sed tamen non humanare censeantur. Ita Theologi Seholarum Cni .es cum Iri
deliberata eroeedunt ἱ si quae autem aliae actiones homi nis conveniunt ', possι Dι diei quidem hominis astrones, sed non proprie LMmanae , cum nen sinr iaminis , m uam rum est Mino . . Quocirca ad dignoscendum , rum actio aliqua sit reputanda humana necne, non suffieit rimari principia, a quibus proxime in holni ne c in tur , utrum scilicet prodierit a principiis , quae sunt laomini communia cum bestiis, aut ab aliis , qtae sunt ii mini dumtaxat et meu ciuia ; na m sculi quandoque contingit , ut maleniales actiones edendi, bibendi , circumeundi ,. quoiuq principia proxima sutid nobiscum brutis communia , denominationem acquirant actuu
52쪽
emitra morsium & humanorum, quia sponte ac livere in nobis extiterunt; ita viceversa fit, ut inita hariam naturalium actionum conli stant plures spiri uales operationes, intelligendi & volendi, quantum vis immediate emanent a principiis homini inaxime
Propriis , quoniam citra libertatis usum emerserunt.
illud ergo in hoe negotio potissime intuendum , an
actiones proeedant Mel non procedant ex volunναι det berata, tamquam a principio aut eliciente, a saltem imperante.
Ob id etiam sequitur, actum aliquem ab immine
productum, sub una ratione esse posse huminum, Mnon humanum sub altera, loquendo in genere m ris. Sic dum quis, bona fide, atque, ex ignorantia prorsus invincibili, rem, alienam detinet, mulierem eognoscit non. suam, amicum loco seras interimit ;cum absolute haec omnia efficiat voluntate deliberata, actus edere dieitur humanos, in quantum simpliciser sunt actus detinendi rem , cognoscendi mulierem. , interimendi aliquod animat: in iidem actus reputa cur non humani sub ratione fure., adulterii, homi-eidii , quam illis inesta prorsus ineulpato ignorat , ω
hoc alterum verum est ,, etiamsi, animo seret ita di DPositus, ut eadem plane ageret scelusia quoque igno
rantia ἰ quippe, ut actio judicetur humana.vel non humana , non ab habituali, .sed ab actuali dispositi
Iuxta hanc observationem Angelicus, & Seraph cus tractantes de ignorantia docent, non statim cen-1endum prorsus involuntarium & ineulpabile aliquod
Peccatum,. eo quod ex ignorantia commissum perhi-
suo genere lethale facinus foret. Hue spectat is, Gersoliti rcgula. sui sin νri de Polluxione norab. 3. inquit: in thremm Dei morali negotio dum inquisiit,sia de aliauibus tectis υει opertaui, an sint, vel qua-
eset peceaxuma Satis eνolutam rubitror naturam actus humaniae v.
moralitia mod si brevibus expressam quis cupit ιν me udicio poterit ita deseribi: M motus praeedensΦa ubero baminis arbitrios stata regula morum , in o dine ad sinem ulιimum. Dum in prima parte defia nitionis, nomino' liberum, arbitrium, non solius v luntatis influxum indigieo, sed intellectys quoque optationem simul complector γ nam en Doct. Angelico r. Lia M. I. Liberum arbitriam es saevitas uriantatis, O raconis: quod optime no3 suta per hoe , prosequitur Soamicus sim 2. is. ἔν. arr. I. q. 3. . Quod die eur tiberum arbstrium, non uno nomine , se . compositor κι unum nomen respondear rationi, ct alis erum v iantasi se Secunda pars clarescat ex iis, quar'
dicemus in s. Articulo, ubi statuetur, moralitatem bonam, & malam actionum sitam esse in conformi tate &, dissonanria earum cum norma agendi. In resetia. parte. indicatu coordinatio cujusvis actionis humanae ad finem ultimum supremae Beat it udi nis ἱ se mel ac enim ejusden 1 assecutio Divino deereto n. a.
se alligata est solis honestis pii Ru operibus tamquam mediis , consequens fit , ut ad talei fi- beatur ἰ qua scilicet agen otuit ignorare solum unam nem bene agendo accedamus', indeque re damus alteram re actionis peccamino lae circumstantiain, α male agendo , quamquam de illo minime cogitemus, se ire absolute actionem esse percam i nosam . Potest Oont ngere,. ait Angelicus 2. z. quήst. 76: ara. i ad Hiluis, ignoret quidem aliquam e reis ianiram. meeati , quam si, seisse , retraheretur a peccando , in t men adhu rem et in eius seientia. a quid , per FU eQn eis illud esse allum peccari et pura Usi a qui per a
e-tiens aliquem seiat quidem ipsum esse hominem , quod. Potin utique homo etiam nam Ies actiones arbitrio. suffieit ad rationem peceati; non tamen se/at , eum esse suo subdere, quatenus ad libycum i psas, vel adjuvat patrem. Vnde lieeι talis propter ignorantiam peeeet vel retardat, v et sistit ἔ, ut videete est in motibus irae , ,
non ramen solariter. e.vensatur
Ex. integrai dictorum frie ' evictns mancit, Mor lis Diseimina directioni eas solas actiones Per. se lubjacere , quas s-9l. humanar. proprie vocanis dast monstravimus; cum non aliae. sint duectionis eo paces, quam quae in potestate libera hominis sunt.
iam cireumstantὰa me sicut es de illo, qui forniea-gulari concupiscentiae, quibus, etsi naturaliter insur--. gentibus, viam praeesudere aut aperire licet variis, modis . Nihilominus, Cum homo nequeat easdemi cohibere vel adiuvare se nisi i consulto ac libere certam alias actionea eliciae vel praetermittat, exempli gratia. abstineat a bibendo, edendo,, dormiendo, &se se. dedat orationi, linioni, labori; exinde confititiam neβίens forniearionem esise peeeatism mortale, seianr tur , solas actiones humanas & liberas per se subessero P morali directioni, quia laarum dumtaxat ope reliquas actionis, , quae naturales & necessariae sunt, homo ut cunque subdit proprio arbitrio. . Satis de Natura actuum humanorum: nune mυμ sionem ac seriem eorum perlustremus . Consestim sese. offert ea pervagata divisio trimembris, qua dicuntur tamen se eognoscere non suam; ' ν une minuit, non
Non debet e memoria nostra, exciderct superior
animadversio num. ρα. in praesertim ubi in pravi
morali versamur. Etenim haud paucos reperire est, qui etsi theo retice talia minime igument.I. attamen Iandoque, ubi se' comparant ad serendum iudiciumι I. Mere elisis , quos nempe voluntas immediate per singulari quamiam actione, . mentis suae aciem ma se Producit, tum citra adminiculum cujusvis alterius sis figunt in i perpendenda morali, natura ipsius actim Potentiae, tum absque ullo praevio imperio proprio δῶnis, quam iniexploranda. actuali dispositione agentist uti sunt primae deliberatae volition f, aut nolition exstqua in re possunt graviter alluimari. Siquidem e -- Obiectorum quorumlibet. N. Mere .mperata, qui vinit saepissime, ut propter dispositionem, quae vel im, delicet ex jussi amfuntatis ab aliis Potentiis proxiinaceellectum vel volantatem agentis respicit. coram Deo eifieiuntur; exempli gratia contemplatio ob cti ab aut levis aula eluia . nulla su noxa, quod alioquin eo intellectu, progressio localis avi mouice .. 3. Eueitia
53쪽
mul, in imperati , qui nimirum absola voluntate profluunt, ex praevio tamen iplius imperi9 , ut pere
secta inimicorum dilectio condo' ' γ- injuriarum ,
aversatio noxiarum cupiditatum , ut quor actus voluntas plerumque non erumpit,. nisi postquam strio confesteque proposuit eosdem elicere , & conti
Actus. a voluntate. quomodocumque Elia.ιοι bisariam, partiris Scholastici moris est , quibus praeivit s. Thomas. c I. R. . quaest. 8. O seq., Ptiore partitione
elii reseruntur ad Prosecutionem boni , . ut amor. de
siderium, gaudium ἰ alii ad Fngam masa, ut odium ι
timor,. tristitia i Desiderium vertatur circae bonum ab sens , Gaudium circa praesem, . Amre ab utroque. ab
strahit; nam bonum amamus,a sve praesens. sive a se . illud sit ἰ. at non. uderamus, nisi.i ab seM ; ne- Iinperium, quod dicitur, Polis um, non ita e--- stringit inferiorem, . quin possit resistere, adeoque in ejussem inercitio .opus est industria; tale est impe- rium Principis in cives , qui sunt sui iuris . . Quod aurem appellatur Disporseum sive Herito, inferiorem ι sic ligat, ut nequeat reluctari: huiusmodi est imperium domini in .servos. proprie dictos , qui juris sui
non sunt . . Cum in homine, utpote plurimis viribus .inixi divinitus in structo maxima oecurrat actionuin varietas, definiri nequit, quaenam illarum computandae sint in numero Moralium, . quaenam, Naturalibus . accensendam; nisi prius suerit exploratum, quibusnam praecise . Potentiis possit voluntas imperare, di quale imPcrium in eas ex cerer nam in consella est apud omnes, voluntate potissimum pendere, ut actio .diel . posse moralis . sive humana. Istud ergo nunc rque gaudemus, nisi de. P senti . Pari modo. Timor dispiciainus versatur. circa. malum absens , Tristitia. circ. prae- Primo , quandoquidem nobi constitistinus , v sensia odium. circa utrumque . iuxta. Partitiovem p luntatem, nostram aliquas sibi praescribere actiones, , steriorem alii versentur circa F3nems, ut Ulitio, in- quaerebeisae simul εc. imperata dicuntur i num. 98. eodem pariter intimo sensu constat, voluntatem Gstentio, fruitio suntque. iidem ipsi, qui . consistunt in prosecutione boni, cum reapse volitto , intentio, ruitio noni aliud esse videantux, quam amori, desiderium, gaudium 3 alii autem circa media , ut electio,. consensus, usus , Inter s. omnes, actias pra,
e nies.sun: Inioris finis, & Electis mediorum . .s gulorum actuum descriptio sic breviter fieri -- ροι co Prorsus imperio imperare quascumque sibi imperat. actione, , Hae' vero sunt omnes illae, circa quas libertatem inrifferentiat habet, . Art. MI.' explica dam adeoque e quae ' citra bona &, mala minora mpariae timeo verantur . Nam ' quod spectari ad am
rem boni iri genere,. vel summi boni , ad.odium test . F. mlitionis . nomine desigmtur amor simplex. mali in genere, vel summi mali , ad amorem fuit voluntatis. respinientis fidem ut in i se amabilem , praescindendo ab ejus possibilitate , vel impossibilis
is , Maesentia. vel absintia; 2. Instentia.importat m itumi voluntatis in finem. absentem, α consequendum e per opportuna media quam ob caussam semper effi- quaest. 3. Ira ordinarur ad aliquid quod, nisiticax esse . praesumitur ad 4 discrimen Folitionis praedi- ao appetis suum ore tum, , mri patet in . ordine votan ctae, quae ab Iute. & ex sese inefficax est atque ad laus mostrae ad beatitudinem O felieitat me, liere au-
sus , ae pwpriae felicitatis , nequit voluntas Pro li-bltu . praescribere sibi istiusmodi actus, . eum sint ipsi
omni. necessarii: Raetianalit voluntas, ait ' Serapniseus Doctor in 1e feni. d. 1. 1 . . pari. I. a P. a. iimpossibilia etiam serri potesti. 3ά Friario indicat
quamdam votantatis, complacentiam, iri: fine iam G. tento quiescentis . . . . Elem. est actus, quci voluntas amplestitur unum medium Prim aliis ad obtinendum finem sibi propositum . . s. Consensus est actus, quo voluntas approbat media adi intellectit preposta causetem determinare ineliaeeων ad beatiaudinem , ad miaraxamen genera Vpetibilitim .illa O eadem voluntaria ρυ- νa est indererminata 3 ira quod nata est ma-ri in opposita , or popterea se est naturalis ψ Μν νamen εnon desinat esse rat oniais, in Gliberari . . Angel cus sI paro. quaest. I9. an. I . in liberum arbitriaia finis consequendi . 6. Usus est actus , quo voluntas habemus re penu eo-m, quae non neeessario volumus τ' applicat alias potentias tibi, subditis ad executionem , vel naturalii instinctu. 2 On en m adia liberum aνbμ mediorumt iam, electorum . . : trium . pertinet , quia volumus esse feliser , sed ad na- Actus a voluntate Imperat. nullam peculiarem di-- inratim. instinctum: Porro h . semii intelligenda iusibimet ipsi num. 97. . Plura potius Obser- Secundo, . si voluntatem limperantem: reseramus ad Φse sistent circa voluntatis imperium et unde iidem Intellectum ι non minus disti hcti e opus est A -- actus denominantnr , quae quidem hoc loco summa- luntatis imperio eximuntur, omnes primae objectorum tim & ordinate simul, proponere coasultui, arbitra- - apprehensones, quae suapte natura ante dere debent quemlibet:voluntatis actum circa talia objecta, cummur . In primis imperium istud est volitio , qua voluntas vel vult. ipia per sei operari deincepsi, vel vult , ut aliae potentiae operentur; ac merito quidem voluntati vitribuitur εἰ quia uti,ex. D. Anselmo ait
moror in toto regno animae, se omniatobed, una sim . Dispestitur hujusmodi imperium N Immediarum, quo - 4 voluntas imperat uebi ζ & in Mediatum, quo, volun . sum aut dissensum, vel castin utrimque: suspendet stas reliquis iacultatibus imperat: Rursus eum ex α propter aliquam caussam, -uriquet Potest vol umo is Aristotile 1: PM. . cat. 3. quod vis imperium, perare intellectuales actav imperatur assensus opi is vel Potii eum se Mi DispoH-m, taeetias divisio ntonibus4 Philosophieisy dea Theologieis, linino di i oppilaauda imperio Fuluntatis . . ba, Religiobis mysteriis utpote obscuria. .
voluntas. non possi T servi in incognitum ἡ itidem eincipere oportet omnia judicis sive vera, ave salsa evi dentri ; illis namque intellectum disseistire, istis consentire, est prGrsus impossibile i Relare vero aἀ alia obterer, quae licti sint apprehensa ,- non ita tamen i tellectum convineunt, qσ3n possita illis praebere asse
54쪽
Respectu posteriorum istorum actuum imperium voluntatis communiter dicitur esse dispoticum ; nihilominus quandoque non nihi I politicum esse videtur. Etenim quemadmodum. P:opria expertcntia novimus, , volvatatum noliram posse pro iso beneplacito applicare intellectum certis speculationibus, vel ab iiDdein revocare , ' vel inducere ut ad res oli in cognitas rcflectat , ita etiam experientia demoni rat, intellectum voluntati praecipienti interdum reluctari , ae magna industria & contentione opus esse, ut intelle eius ad alias cognitiones flectatur, & ab aliis rem veatur i q libuicumque demum ex caussis id eveniat. . Hinc Porro consequi cur, in hisce casibus politi eum dumtaxat esse voluntatis imperium , saltem quoad . exertatium actuum , i ut loquvatur scholastici, sin misnus quoad Dic eationem. Terr o, iiiiiiii forma philosophanduin de Phantasia, & Appetitu Sensitivo. Nimirum primae Perceptiones Phantasticae objectorum ' sensibilium , primique motus seastivi nullatenus subjacere queunt imperio voluntatis, cum Irmem illius actum antevertant. Sed actus alios voluiuatem praescribere pol se utrique Facultati vel ex eo maxime colligitur, quod nos omnes tum naturali, tum Divina Lege constringimur,& imaginationem ab obi en is cogitationibus averte re & motus f nsitivi appetitus cohibere ae modcrari: ad inrpossibile autem nemo tenetur. scimus tamen ejusmodi imperium esse tantummodo politicum, , eum amba Facultates saepius lavita etiam voluntate versentur circa objecta plura sensibilia , a quibus abstinere consultum foret. auarto , idem prorsus judicium fit de Memor/a, cujus ope non scmper recordati, aut oblivisci possumus earum rerum, quas cuperemus menti nostrae esse praesentes, aut absentes. 2uinto, de sensibus Exiernis sequentia haec sunt
probe secernenda ac tenenda. In oderatione 'exterminorum q usque sensuum , rn se praecise spectatas, voluntas diresia nullum habet dominatum . Nam quotiescunque objectum sensibile praesens adest , quantum sat est, illudque percellit sensoria orgada cortorea rite constructa , S integra I tunc necessariu h.ietur sensatio ei uia in oblecti , utpote vitae per naturam corporis, & animae juxta leges.a Divino Opifice sancitas ita detcrminata est, ut eam impedire , aut nullatenus immutare nequeat voluntas. Quocirca lustra voluntas praeci petet ex. ea. sanis auribus, &natibus ne illae tumultuosurn sonitum , i stae scelidum odorem perciperent, quandocumque forinsecus adsunt corpora producentia sensationcm soni, dc odoris. Ea ipsa ratio. a voluntatis tinpnio subrrahit etiam voluptates , ac νristiιias sensum' n. 9o unde proprio experimento quisque novit, se non ossa impedire, ne ex sapido cibo voluptatem percipiat; ae. tristitiam ex insuavi; hujusmodi enim voluptates, ae tristitiae immediate proficiscuntur ex sensationibus praesentibus , quas ser voluntatem iminutari non posse praediximus . Quod si id quςd est nobis voluptati aut taedio, quar usi actu percipitur exteriori sensu, si viceversa taedio vut voluptati ob aliam cauc iam longe divcrsain ; tunc posterioris generis taedium ac volupi as , cum ex sensatione percepta minime orIantur, poderunt dependere a libera nostra volun-etate, si haec quidpiam possit in illam caussam: hujusaei exemplum petatur a conjugato, qui cum taedium
eonei piat cognoscendo suam uxorem desormem, v luptatem in te excitat per desideri una alienae mulieris formosae; & ob hane caussam lubenter continuat, vel iterat,eum actum. Licet autem sensationes , & inde consequentes sensus voluptatis . ac tristitiae a voluntate non pendeant in circumstantiis mox enarratis, retisset tam in vo-nuntas facultatem liberam saltem inderecte imperandi sensibus exterioribus, sicque etiam ipsas sensationes,& sensuales illas perceptiones pro suo arbitrio impediendi , quoties praevisioni S consultationi loeus adest . Voluntas namque continere potest organa se suum , vel situm corporis mutare tensationum piae visarum caussa , vel alio quovis modo impedire, ne sensibile aliquod in organum sensorium agat: ita potest cx. ca. imperare manibus, ut oculos plaudant, aures obturent, & pedibus. ut aliorsum corpus de rant. Quare, ubi voluntas testa sponte ae deliberate negligit Praestare, cum revera Posici, ac deberet, merito ei imputantur sentationes , ae perceptiones
sensualis n. 97.ὶ quamvis istie sint in se operationes
omninu naturales ac necessariae .
Huc sane colliniant um versa illa Divinarum Scripterarum, & Patrum Sanctorum testimonia; quibus subemur perquam caute custodire , rcfraenare , vincere exteriores sensus saliquo scilicet ex praedictis ni dis ne sorte unimas nostras depraedant , atque intravis concupiscentiis rerum , quibus delectari aut ui minime licet, 'exardescere faciant , sicque in
malorum poenarumve illi adem nos inducant. Horum omnium una est ratio ς quia videlicet in moralibus etiam solae omissiones actuum, ubi opportunae cireum stantiae ad quidpiam agendum nos Derurgent , reputantur Pro opere vitioso ac partia dignor unde
Doctores solent omissionibus Perinde, ac ipsis actio nibus applicare definitionem peccati a D. August. Traditam fleb 2. eonrra Fauβ e. 27. ὶ est factum, di-
vel eoneupitum contra legem Dei .erernam . Ex
serie igitur integra superior: s doctrinae poterit unusquisque generales regulas elicere, ad serendum judicium de peccatis exteriorum sensuum : qua in remetieillosi quidam saepenumero frustea animo anguntur , praefidentes vero inisere , e& turpiter halluci
Sexta Potentiae Matricἰ externorum sosporis membrorum voluntatem imperare dispotico & herili prorsus imperio exi . rop. in colligere licet. Et certe ab Auctore Naturae frustra datus esset nobis sensus, qui dicitur externus , nisi vim mo icem conjunctati, haberet, ut per illam posset anima exterioribus membris uti ad adipiscenda, quae sibi videntur congrua ,& ad noxia repellenda. Istud imperium soppon diris Scotus tali ratiocinio demonstrat ,irectatu in dari polo in or a sermone sin Σ. dist..62. au. 4 Porentia mutis in homine est in obedientia Ierditi respectis voluntatis, uuae lib. I Polio. catur dispotiear unde in tantum sui Obedis , quod nullum membrum habile ad morum , nisi m aridum, vesistis imperia voluntatis : sed formare voees articulatas est actus potenxiae motitae , tieeι non tost ebei, nisi praecedente actu imaginarionias, via in ollectus I ergo Iermo est in potestate mluntarii , si lingua non sir impedita , sed dia
Subtilis Magistri verba hoc aliud praeterea nobis
55쪽
iudi orante scilicet herile illud .voluntatis imperium erga potentiam motivam, non absolute & pro quaxis hypothesi admittendum esse, sed sub certis dumis taxat eonditionibus. Itaque praecedens assertis r. Sup.rnit membra corporis esse ad agendum bene dispo-ao nullove vitio impedita et hinc nil mirum, quod paxalypsi vel poplexia laborantes s nequeant pro IN
luntatis determinationi praesternitur . 'Nis praemmis se statuo; voluntatem ab intellectus iudicio practico partieulari non trahi necessario ad agendum; debere
tamen ejusdem normam sequi , quotie scumque vult consulto operari- Idcirco primum, quia secus voluntati sua non con staret libellas indisterentiat; huius enim notio sertis hi tu membra hia resere, aut inovere . a. Respicit' ut πoluntas Possit Peraeque agere vel Hon alere, po- - I r sitis omnibus requisitis ad agendum conditionibus, inter quis numerauit etiam illud intellectuale iudicium. Ideo vero secundum, quoniam voluntas, ubi
quidquid eligit, vel ducitur certa ratione, vel non. Si hoc, iam temere & inconsulto operatur, neque ab appetitu brutorum seoernitur: si ilIud, ergo fatendum .voluntatem semper esse sequa tinpiactici iudicii intelle alis, quotiescumque seipsam Prudenter deinterminat ad operandum t inde est, ut ejusmodi iudi-eium soleat vocari utrimum, eo quod nullo alio coninsequenti dudicio dirigatur ac moveatur voluntas ad agendum . Ad eo lementum huius Articuli placet ostendere seriem, Ec eoordinationem admirabilem singulorum actuum tum intellectus, tuin voluntatis n. 99. quae deprehenditur in quavis operatione vere morali, spectato utroque ordine seu istensionis, seu Exuuii nis. Cum voluntas finem aliquem sibi praefisit assequendum , primus actus ab intellectu elicitur, estque eunissi finis, sive objecti in se ipso. Postea sequitur voluntatis actus, qui simplex & inefficax est τμlitia finis. sueredit actus alter intellectualis, qui est iudieium prinisum, ostendens sinem illum pesse re ipsa obtineri. Prodie dein novus actus voluntatis, qui est inieax talentis finis. Hunc excipit alter actus intellectus , qui meatur consilium, id plectens & inquisitionem meliorum ad finem obtineudum, Sce sultationem de valore mediorum utilium, & comparationem utiliorum cum minus utilibus. Postremus est voluntatis actus, qui dicitur etesis mediorum , seu medii efficaeioris ab imes lectu antea propositi; seque ordo talentionis- completur. Quotiescumque voluntar, poli praestitutum sibi finem, ae t ia' legitima iam determinata praescripsie intellectui, ut stimulos sbi addat ad urgendam executionem; tunc primus actus est periam intellectus hortantis & excitantis voluntatem, ut agat vel amplicet Deu leatra activas inferiores ad opus perficiendum. Hujusmodi imperio, pro cuius necessitate multi decertant , haud video voluntatem egere, quoties ipsa semel ac efficaciter elegit inedia, quae arrident, dissicultatesque adiunctas nonviabent, executionem urget. Secundus actus, qui est a voluntate, dieitur titius, quo voluntas applieat subditas sibi potentias ad executionem mediorum. Hunc cinis sequitur usus passi Dur earumdem P tentiaruvi , estia eientium quidquid necessarium est ad assequendum fi nem . Ubi res seliciter suecessit, enascitur in intellectu eun ιio persecta, & practica finis obtenti; subindeque in voluntate fruitis, seu quies in fine jam atque ita ordo quoque executionis absolis 'inur. actiones, quae sunt singulis membris propriae; neque enim auribus exempli causa , potest imperari visio. s. Ateipienda imagis de actionum exercitio, quam intermissione; quippe ubi praesto sunt omnia requisita, non possunt membra bene disposita , quoties ii-huerit , actionem suspendere r hinc si sonus constanter aures seriat, constans , sit auditio neeesse est. q. Non comprehendit eas motiones, quae fiunt in eorpore , aut intrinsecuν ob sitam Partium texturam , ut est motus perissaltieus intestinorum; aut extrinsecus, dum membra moventur quasi sua sponte ei traullam mentis deliberationem a ut est elevatio Machii hi somnis. Hactenus voluntatem 'spectavimus activitate sita vesse ipsam, vel alias potentias applicantem ad agendum. Nunc breviter explicandum, an Ic quomodo ad ipsus voluntatis actiones concurrat intellectus; dereliquarum enim potentiarum influxu speciatim disi rere praesenti loco videtur minus necessarium. Duo praesertim indamri Possunt. Unum , an praeter impe-sium voluntatis requiratur etiam imperium intellectus, ut ipsa voluntas vel .agat Per sese, vel inseri res potentias ad agendum inducat & in quo praeci- ω eonsistat imperium intellectus Alterum, an voluntas in agendo 2mper necessario ultimum intelle.ctua judicium, quod prastice practicum appellaei consuevit, sequatur p Ut primum dubium statim uuoad posteriorem par- em solvamus, supponendum aliter intellectum, aliter voluntatem imperare. Voluntas imperat propria auctoritate non'solum inferioribus potentiis, sed etiam intellectui, ae sbimet ipsi; intellectua vero nec propria auctoritate imPerat, me omnibus imperat ssed. soli jubet voluntati, ut urgeat executionem eius, quod ipsa iam decrevit facie. dum. Rursus volunta tis imperium eonsistit in effraci volitione; imperium intellicius situm est in quadam suasione 3c hortatu. Quantum ad priorem partem, intellectus imperium keutro ex capite necessarium videstur. Sicut enim vo-buntas potest ad sibi imperandum applicare intellectuin sine ullo imperiet intellectus , ita citra praevium eiusdem intellectus imperium poterit vel seipsam inducere ad agendum, vel alias potentias applicare ad exequenda propria decreta. Est tamen valde utile, quando Foluntas torpida, ac renussa est. Seeundo etiam dubio satisfaciamus. Iudietum, utivo aut practicum particulare, est illud, quo intellectu, proponit & dictat .voluntati faciendum, aut omitia tendam esse rem aliquam omnibus suis indi vidualibua circumsta viis Mestitam. Tale iudicium per nos non est ipsa determinatio voluntatis unum ex duobus ilia iis propositis amplectentis quemadmodum sentire coguntur, quicumque inficiantur cum Chertinania in tellectum eta. activam facultatem secquis enim amia bigat , .voluntatem tequi Pr Priam determinationem λ
56쪽
iaiy. Uoniam actus nostri proprie vocari non possunt humani seu morales, nisi voluntarii ae liberi sint n. 9 I. O 96. quo eorum natura Peni- int pateat, voluntaria, ac iiberi notiones nunc μον- sim expendenis: hinc quisque intelligit, Moralia si-imul & Dogmatici Theologi partes ine utcumque expleturum . Plerique namque Scriptores Morales in hoc primo Τractatu toti solent esse in declarando volun saria & in voluntario , seposita ac Dogmaticis relicta accurata di seu stione liberi presse suinpti pro eo, quod .ex propria electione agentis Procedit. 6c Gutingenter fit . Dum porro audis, me seorsim socuturum demoluntario, ac libero squia scilicet unum sine altero eum notionibus inter se disserant a rite concipi potes non utique postulabis, modo aequum & ben ,olum velis ta ostendere, ut dum primo voluntarium praecise expendo, ins e stanter usurpem di- iones, quae voluntarium simul & liberum exprimunt , minimeque haereain in sola votant Hietas iaceu spontaneitaris voce, quae decurtatam a Novais toribus libertatem signat.1xo. Non, inquam, id a me postulabis , nam cui bono postulari queat, men e nud latenus assequor . Ideniin non requirit I. necessitas vindicandi Catholi- eum Dogma de libertate; quia in Illius savorem tot ac tanta occurrunt deinceps consignata in secunda Sect.
hujus III. ae etiam in septima V. Articuli , ut hine isdem meam iacile detegere possit quilibet Lector , ut ex Benedicto XIV. n. 72.ὶ & Criticis omnibus
icit, Scriptoris men em non ex at qua particula , sed
di quorum Moralium Auctorum, cui potius praesens ista inethodus apprime consonat i ut paullo ante notavi mus , & plurima monstrabunt testimonia, tum in .hoc, tum in sequenti Articulo iv. producenda praesertiin ex Angelico, & Seraphico, qui diversis tu lo- eis egerunt de libero arbitris, S de voluntaris , aeῶvvoluntario, atque in voluntario explicando eas adhi-huerunt loquendi formulas, quae solius lubentiae seu spontane itatis ideam ingerunt: non quia putarint posse humanos actus laudem, aut culpam habere, si voluntarii seu spontanei tantum sint , R. non etiam liberi in sensu catholico: sed quia ignorantia & reliqua impedimenta voluntarii, quae in hoc primo tractatu Theologiae Moralis solaut expendi, proxime impetant ipsum voluntarium seu spontaneum , quod liberi sundamentum & basis est . 3. Denique non utilitas i gentium; quippe non P test ipsis melius consuli , quam si juxta usitatum Moralium scriptorum morem suis locis distincte ponantur singula, quae notionibus
disere pacit, adeoque diversas exigunt interpretationes . His in antecessum notatis, haud inora voluntarium deseribamus. ari. Vol ira um definitur ab Aristotele s lib. 3. Ethie. e. r.) si od est a principis imri res ah gnoscen- cntas ne Theolog. Moria. Tom. I.
tr singula, is quibus est actio. Nomine nineis'. indiscatur voluntas , quae quidem agenti dianoetico non potest non esse intima, eum sit vis activa animae r tionalis, quatenus cognitum bonum prosequitur, &malum adversatur; unde merito dicitur principium m- νιnsecum . Cum autem pisecedere debeat cognitio e rum, quae a voluntate sunt amplectenda , aut rcspue da , α hanc cognitionem voluntati suppeditet intelle clus , qui altera est animae vis acti va quatenua sibi re-oraesentat onjecta, idcirco ipsa voluntas , Prout vo luntarii principium est, e agnostens nominatur. Quae porro voluntati, ut humano modo opcretur, debent innhiescere praelucente intellectu , tria funt; objectum , circa quod actio 'ersatur: finis, propter quem actio fit ; & circumstantiae, quae actionem comitantur: hinc voluntas, ubi haec comperta habet, dicitur euroscera singula , n qu/bur ama. Eadem occurrit voluntarii descriptio apud Seraphicum n 2.ds. . q. ult. Dus Ium de ratrone voluntaria; videliere eunitio se ru-ι-ιum sive circumstantiarum , O quod operatianis stri esprum H an transecum : S apud Angelicum I. z.q 6.ar . I.) Voluntarsum daei eur esse , feeundum desinit --nem iso oresis, Gregora/ P assens , Damasceni, non Ριum crius prane pium es inira , sed eum ata
Porro si juxta definitionem voluntarii omniuin Doctorum calculo probatam, quidquid voluntarie agitur, prodire debet ex intiina propcnsione voluntatis, supposita intellectuali cognitione eorum, quae ad actio
nem concurrunt: ecquis non videt, utramque ratio
natis animi iacultatem dicendam esse principium ess evns cujuslibet actionis humanae Negari tamen minime potest, quin actio humana jure Dotiori sit at tribuenda voluntati, quia nimirum intellectus quas sincem tantummodo praesert actioni producendae, voluimias vero actionem decernit, ac molitur sive per se , sive minriterio i inferiorum potentiarum: hine usus invaluit , ut actio appelletur simpliciter voluntaria, qualiavis praevitatu intellectua cognitionem involvat. Dcficiente igitur alterutrius facultatis tufluxu mox ex niicato, actiones desinu ut esse voluntariae , adeoque Ilumnae morales e & ob hunc solu iii voluntarii defectum , seclusa etiam conlideratione liberi proprie sumpti , nequeunt actiones imputari ad culpam vestiudem, ad poenam via praemium: nam etsi, ut imputentur ad eorum aliquid, praeter voluntarium requiratur etiam liberum, quod est quid amplius quam simplex voluntarium; attamen, ut non imputentur,su incit solus desectus voluntarii; hoc enim absente, praeterquamquod actio non censetur propria hominis ,rn quantum homo es, in ab alias irrationabilibus erea iuris d/ffert, ut ait Angelic I. B. I. a. I. ia telligitur abesse.eriain liberum , quod in voluntario fundatur. Quare, ut ad observationem redeamus. su periorem num. Ir9 Iao. clarius exinde patet ,
cur pleriq ue Moralcs Theologi inentionem liberi st- ponant in prima disputatione de voluntario, & i
ix Ex inti complexione ambarum animi facultatum, intinccius scilicet& voluntatis, ne Iario conis currentium ad quein libet actuin vere humanu Ha, saricillimum erit colligere discrimen Voluntarii a Coa.cto, Naturali, Spontaneo, Libero Nam Coactum originem trahit a principio , quod est agenti extraneum, ut D inocua
57쪽
motus tunius corporis violentia aliena attracti. Vaeω- ede potest esse a principio intrinseco quidem , sed agente iuxta tendentiam suam sine cognitione, ut igni naturale surium ferri. Spontaneum oritur a prin-,ipio intrinseco cum aliqua eognitione solum materiali, & imperfecta , ut seles sponte amat caseum. Liberism vero non modo fit ab agente intellectoasi cum propensione voluntatis , sed etiam ex indifferentia, & electione procedit. Consuetudo tamen i quendi , quae Vocum e Xactum rigorem non semper servae, in praesenti materia spontaneum eum voluntario eonfundit a uti quandoque & voluntarium cum libero arx . Itidem Voluntarium debet secerni a milia. Paenim . ut aliquid voluntarium sit, debet ex dictis Procedere a voluntate tamquam estectus ἔ ut autem si emolitum, latis eis quod possit esse obicctum volunt iis, atque in eo voluntas sibi complaceat In. m. Sic ex . cau. quod 'Deus portet omnia verbo virtu-
tis suae , glorificetur in consilio Sanctorum, quod -post longa nubila PMebus resplendeat , Uunt hara .emnia mihi volita , sed voluntaria non sunt. Si euti Mero dari potest volitum, quod non est simul voluntatium; ita ex opposito potest voluntarium esse , quod non est volitum , immo expresse nolitum, si tamen 'hoe .sumatur de ine aci volitione, ac nolitioner id patet de quavis actione, quae fieri a nobis solet eum quadam displicentia, live voluntate solum inducta ad vitam servandam a vel ad reparandam sa
.Irs. Quoad volitionis ineaera, & inesseaera distin-Hioncm , quae ad plura inservit in Theologi eis Disciplinis, praestat obiter audire scotum, qui explicans , quomodo malus Angelus potuerit appetere aequalitatem Dei, illam exemplis lic declarat sin a d s. s. q. I. AI- istendi ἀπιex est, simplex, sub eand tione I vias' Hira verινι, es volitiae eax ,
O voliris eo laeentia. Exemplo, alia modo Hsirmus sperans sanitar em vult sanitarem , in alio modo . miis desperans de DAstare t visis enim sanitatem pria
mus , quia frerat banitatem sibi p. bilem , O hab.
resperiti ejus volitionem e cacem , O imperativam me- διὸ λ dueent ibus sanitatam. Sed desperans vias voliatione eomplaeen νῆα , sed non votitione e ais, quia nanauaiar media inducentia μnitatem, pro eo quod non
ad meritiam vel demerisum; quia etsi sit imp bile , Tamen potes quis eo entire tui Men. ωnfensu , O saioli1 ion e potuit Angelus appetere κεMalrtatem Dνυ viam. Huiusmodi potTo doctrina monstrat Doctor ,
verum esse utrumque istud dictum Philosonhi in Ethicis e voluntas potest esse sm bitiam i dacti. non est impo ilium .
i 16. Efformata iam ae rata Voluntarii idea, progrediamur ad eius Divisionem , quae multiplex est, ut passim apud Auctores legitur; eis non omnes eo Girent in denominandis .singulis divisionem membris, maxime ubi de voluntario in ea usa, Ad recto, timetiali, knter retariso agitur; ex quo periculum suboritur confundendi 8ivisionem unam im altera. Sextuplex notari debet divisio voluntarii. Prima dieitur voluntarium vel propria, vel Hiena voluntate: illudunt 3 nostra procedit voluntates uti sunt quotidiana
ea delicta, in quibus teste Seriptura sacra offendλωε
omnes: istud primario est quidem ab alterius voluntate , sed tamen moraliter imputatur etiam nostrae, uti originale pectatum Adami , in quo juxta Apost luin omnes peeeoerunt: quia scilicet omnes fiserting n ipsa, dum peceavit ἰ O quia omnes .in ipso patu runt obluario ut explicat S. Bonavent. in z. q. 33. art. I. v. a. Sic aurem nobis imputatur a Deo, quatenus a Protoparente illud peccatum , quod fuit in ipso actuale , via generationis carnalis in i omnes posteros transsunditur , eosque instar maculae habitualis contaminat e unde apud eunt dem seraphi- eum D. Anselmus inquit e Parvias non damnantur pro eulpa Adae rantrem , sed pro culpa propria, quam
habent , licet non habeanx eam affendo . sed eoner henda aret . Reliquae quinque Divisiones spectant soIum
voluntarium, quod diximus voluntatis propriar nam tibi de peccatis modo agitur, ea nequeunt nobis imputari , Inisi a voluntate nostra aliqua ratione Pendeant , S profluant; ex eodem enim Seraph. Doct re, prπιer Adamum , qui fotus habuit potestatem --tiandi totam massam genoris humani , nutias Parma proximus potest an prolem suam eu am assiualem transfundere. Unde cum Exod. e. 2O. dicitur: Deus et uter vindicare preeata pravum in filios Qqua in teriam, O quarram generaιiorem , monet intelligendum esse alterutro isto in sensu; nempe uod peeeatum parentum νranseat ad praem vel imitatione, quomodo peeeata proximorum parentum in filios frequenter ρεν- granseun3 ς vel punis one, eaque xantam temporali, non aeterna . 'Siquidem ut ipse argumentatur ex aliis Scripturis E eehia cap. M. diciturmius non porta in bis νn'Mitarem patris . Ergo si Me mon es verum de
parente remoto oedam , saltem veritarem habet eirea propinquor, & ad Galat. e. 6. nusquisque mus suum sarrabir: sed F peeeara parentum redundarent in pro-em, non portaret unusquisque mus suum s νmmo etiamati eriar.
II 8. Ad omnia prorsus veri nominis peccata, quae sunt alia ab originali noxa , necessario requiri spe ciem aliquam voluntarii proprii, non privata nostra
doctrina est , sed ψerissima fides Catholicae Eeele-
, quae Lutherum, Baium , eeterosque Novatores perecripsit etiam hoc nomine , quod docuerint mo- tua inordinatos eoncupiscentiae, rationem quoque aCvoluntatem nostram praevenientes, esse sormalia pe cara, interdicta naturali divinaque lege. Huius erroris iundamentum est , qnia iisdem Novatoribus per--asum , ad rationem peccati in nobis non requi lvoluntarium voluntate propria, sed sufficere volunt rium voluntate aliena Adaini, qui non solum originaria labe nos foedavit, isd etiam ingeneravit nobis pravam illam eone pistentiam . Satis hoc totum mainoises avi e Baias in tripliei praesertim damnata Propositione: nempe in 46. Ad rationem, O desinitionem peceat non pertinet voluntarium e nee desinitionis quae-flis es , sed ea se originis, utrum omne precatum de beat esse voluntarium o Prava desideria, quibos raris non consentis , O quae homo invitus parisur, sunt prohibita praeeptor non eoneupisces. s I. conc-
piscentia sive lex. membrorum . o prava ejus deside Na, quae inviti sentiunt iam nes, suas vera ιegia
58쪽
ta'. In favorem tam absurdi erroris plura ostendi possent testimonia Ecclesiasticorum Doctoriun , quae specie tenus haud modicam difficultatem ingerunt.
Nos , ne ab instituto nostro nimium recedamus, pauca pioducemus ex Augustino, Angelieo, Seraphi-Co, aliquantulum duriuscula , moxque sano in seniuinter pietabimur ἰ ut inde pateat modus rite exmnendi quaecumque alia pomini occurrere seu in ipsi
rum , seu in aliorum Libris . Augustinus lib. 4-
coni. Iul. eap. 2. ait i concupisceritia, in quanιum est, naeet , etiamsi ei non eonsentiaιur. Et s M. I. G vi. O cine. e. 33.ὶ docci, eos qui non consentiunt concupinentiae allicienti ad illicita , servare idein mandatum Ecel.. e. l8. in Fil- , post. eone pia scentias tuas non eas ἔ sed non illud D calogi, non eoncupiseer. Angelicu4 s. ω t. q. arr. 4 i. y Motus ar
esse etiam peccatum morιale: si autem praeveniar Jud cium rarionis , est qμidem peccatum m δε sendar m at Psod illieitum: est tamen pee tum veniati O levisy um ; o hie dieiι- nMus motus peceat. . Seraphicus in A. GR. - p. v. ara. L q 2. I contingis Luctari ad asprehensionem delinabilis ante adυ-rentiam delectat sonis r O hoe est sensualitatis , O absque tabis precatum veniale . contingit delectars post appreheἡmnem delectabilis , in pereeptionem det euationsi, ante plenum eonsensum delibera: Ania ei es Me est inferioris partis , O H quando mortale , aliquando veniale. Et
.dist. 2I. dub. 4.ὶ ait cum Migistro, quod in nobis rentaria hostis potes esse sine leceato , νωται io earn
tio. Supervacaneum plane est' contrarii congcrere testimonia, in quibus praelaudati Doctores , non semel, sed centies etiam ei eatis ipsis in libris 3 sseruere , nullum in nobis motu inti nullum, actum posse ini
nere moris peccatum esse, nili aliquo' pacto sit voluntarius ei, a quo prodit. Vsque Meo peccatum voluntarium est malum , ait S. Aug. tu. deverit. relis e. q. J ut nullo m do sit 8eecarum , nisi sir voluntavrum : O hoe quidem manifestum est, ut nulla hie δε-ctorum paueisas, nuria indo: forum turba di sentiat. Ini textu i xitur priori nocumentum quod nobis adser concupiscentia , non vult Augullinus situm csse In hoc , quod curam Deo nos vere culpabiles reddat circa ullum etiam assensum. nostiae voluntatis; alias non dieeret In lib. I. de peeeat. merit. e. 4. In grandibur ba- t axas ad agonem manet e Oneupificent ιa,.nοπ sibi aiataeira. eonsuetudinibus n/bil omnano noeitura : sed potius iae eo reponit , quod dum sumus intenti. repri, menda' cnncupiscentiar, non tantam percipere possi
mus delectationem spiritualem , quanta frueremur, status in nobis omnia. forent Pacata, . ut liquhi emprogressu sermonis ebis . I 3r. In posteriori vero textu sentit Augustinus moAtus concupiscentiae prohiberi mandato Decalogi moneonculisera, non tamquam peccata, seu transgressiones
legis, quae a jullo judice possint ad pinnam imputari , sed tamquam ea , quae repugnant persectioni fina-Ii , ad quam lex illa tendit, & ad quam in hae viita aspirandum cst, licet non possit comparari nisi in alia Deata. Sicuti enim ex Bonav. in dist. 17. q. aett.
In praee νο diligenia o eum ex toto eorde duplex toralἰ-rias eordas indieatur: una , qua exeludit omnes affectur
caut rataos amori. Dei, ha ut nihil diligatur supra Deum, vel aqualis ιν Deo p ct ad hune modum diligo
quae exeludit omnes affectus extraneos, sia ut omnea'
motus cordi, per assectum reserantur in Deum, O hic ma-dus , eum in gloria suum post haber. , non obligaν aes,
sui impletionem , sed tamen exprimitur in proepto a Masciam1M quo per amorem debeamωs tendere. Non absimili ratione etsi praeceptum non concupiscendi indicee tum finem , qui non est sentire motus concupiscentiae, tum media, quae sunt non consentire iis moti-bus ἱ attamen sti icta oblig. tio in ptae senti sarculis est solum resipe tu mediorum . Hinc idem Seraphicus
Tyr. Ad textus autem Anselici', & Seraphici, ea-dem opponi potest reisonsio, quoniam eodein ferme modo loquuntur , eumdemque scopum ambo spectant Nresponsio prono veluti alveo fluet, si diversa haec tria Ldoarinarum capita perpendantur , quae S. Antonin pari. I. Summa rie. . e. I 6. de Fensualitate) proteuatur se hausisse ex variis Angelici Docratis libris ita Est illud: Motus sensualitaris es duplex: unu res qui dieitur primoprimus, scilicet motus sensi star naturalis , quia imaginaiionem non seqΜitur, sed stam
actionem narurasium qualitat tam , procedens in corpora
ιi dispositione, vel eamplexione , O nultas talis motu sysic Iroveniens est preoarum r ratis huius est , quia ne 'Mncet imperio rationA , vel voluntati A ut mnust senpualitatis est, q- dieitur secundoprimus sellisorqu/'imaginationem , vel deliberationem sequitur , . hies est pecea ume ratio hujus est , quia raι r apprehensis ,,
i33. aequitur e vestigio 2. -rur sensual tarn illi-eiti possumi considerari dupli eiter i modo singillae rim, O per se, o sic funx in potesta:e nostra , O υλ
rare possumus; quia quemliber eorum praevidendo impenaeire possumur: alio modo possvnx considerari in genera in
quia dum uni obviare nitimur , ex alia parte motus/ι ilia itus surripere nis: cujus ratio est , qvra non prest simul insemio votant Mis venitentis contra disersinin actur quod quidem a Seraphico in V dimari. I. qt r. in illustiatur axemplo NaturAE , quν pote Ppraecavere, o custodire , ne aqua per aliquod serametrdeterminatum infrediatur in navim , nota tamen potest saereo, quod nullum hasear ingressum . 3. Denique . .Rαι ἰο- ροι est se habero ad motus illicitos tr lieiter; sei licer ut resistens D ut reei iens , ut non impedian .m ma ratio se habet ut restipens, quando ipse ratis , e υο untas motiιωs illieit ιι sensualitatis resistunt, habendo displieinitam de tali motu, eonatum ad repellen
illiei; os sensualismis , -- aliquis ex proposito morum mneuti sientia excitat , in imperat: ti ne, si ' iusin
tum m genere precari mortalis , erit mortale. Tere vatio veI voluntas se .habet ni non prohibens motu 'lieisor sensualitatis; sune talis non prohiberer , cum prohibere ris', peceus venialisteri dieitur aurem ali
59쪽
134. His oblemtis aio, Angelicum & seraphicum abs re digressi paulli*rr sumus ea usta resvmndorum
lat.textibus i n. 229. in haec docuisse V t. Peccata νε- Novatorum, persequamur reliquas cn. 126 o . iotaia esse tentatione carnis , & inordinatos motus volumarii divisiones. Secando dispescitur in neee,a- neupiste tiae, non quidem omnes universim , quos rium, & eontingenas & utriusque istius voluntarii in-- experimur degentes in hoc mortali corPore, sed il- telligentia pendet ab iis, quae de libero dicemus i .los dumtaxat, qui sunt di potestate rationis, aevo sect. t. hujus Articuli. Utcumque tamen in testet ,:luntatis, & possunt vigilante. ratione Vel Praeveniri si advertas contingens esse illud , quod prodit a vo& impediri ne oriantur, Vel iam exorti cohiberi &. luntate operante eum indifferentia ad duo contradi
domari, ad discrimen reliquorum undequaque natu- ctionis extrema; atque a1 diversas etiam unius ex . . la ἔ tremi species. hoe est ad . volendum, & non volea
dum , & ad volendum hor vel illud ἔ necelsarium vinro, quod procedit ex inclinatione& lubentia quidem voluntatis, at determinatae ineluctami ii er ad unum. dumtaxat agendum. Sit loco exempli duplicis una servens charitas Bia Patris Francisci a D. Bonaventurar
in terreno incolatu adhuc positus, sebito ad auditum a amaria Domini excitabatur , . eiebatnr ω Asiammaba palium, scilieet ex naturali temperie corporis , &qualitate organorum insurgentium etiam sine ulla prae . ' via imaginatione seu apprehensione, adeoque nullatenas voIuoratis imperio subjectorum . 1. Prioris genetia metus esse peccata, non praecise quia inord
nati, luat rectaeque rationi adversi ; sed quia, cum inordinati sint , simulaue constituti in potestate voluntatis , in nobis existunt non sine aliquo ipsius vo. iuretati, assensu saltem interpretativo ει indirecto t Ἀ- quatenus iuxta Seraphicu 3 in a. en . dist. I. ar .. 3- ω - plectra meis extrinse- ehorda chordis insin
prohibente vel . praecaum e , dum potes prohibere vel praeaυere. 3. Eos Motus indefinite pro Peccatis v nialibus habendos, licet secundum totam suam eol tectionem neqReant caveri in praesenti statu naturae infirmatae ; quia juxta Anmicum sin eod. arsist. 2 r.
conrangenrere ast, dum modo Paradisi gaudiis iam, insertus, quasi earbo unisus mutat amoris flamma
absorptus pergit amare, .idem amor est solum volun tarius neeessaria . I 37. Tertia , . voluntarium dititur aut Mediatum aut Immedias .m . M utrumque percipiendum sufficienotare quae scribit Angelicus i I. a. n 6. gro. 4. keν habis. istiuuid de. rasione pecca i , ticu non habeo Duplex est actus. voluntaria; unus qui est ejus imme- sisnam pauesti peccari , q-d est peccatum morta- diate veωι ab . a elisitus, ineuiset velle; alius, P. ιε . Hujus. generis motum diei pramum motum iee- est inissa voluntate imperatrus, O mediante alia pomeaei quia eu primum illud , qRod tamquam Cul tensia exe itur, ut ambunis, O loqui, qui a istan pabile imputatur voluntati, facta analys Peccati con tate .mperatur mediante potens a mοιὰυa. Qui libez er summati seu mortalis , ad Quod pleno tonsensu tan- go actus, quem diximus n. 98.4 mere esse sum, So. tum pertrahitur voluntas illecta a concum scentia elicisum simul O imperarum, centetur voluntarius νm non. quia sit motus vere primoprimur cuc in schm mediater 8 alius quicumque, quem mere imperarum
lia dieitur & nihilominus, peccaminosus ἰ quippe vocabimua, erit mediate .voluntarius. Hinc idem An ex dictis, liquet, esse primos condum ob aliqualam gelicus quaest. . 74. art. I. in docet in sensualitate Posconsensum voluntatis eomirantis, O non pr caventis. se dari peccatum, eo quod allias sensuadriatῆι ρε essPorro hae omnia caussam Bais nullatenus iuvant , esse voluntarius, in qωμι- sensualia as nata es avo immo plane exortunt; quia juxta Dinares lauda- tantate movente; & hoe ipsum extendit sanr. a. ad fisa motus sensualitaris non essent peccata, nisi ori- omnes alias potentias, qua possunt moveri ad actus rentur a voluntata non prσc-enta , dum potes prα- suos, .vel lab eis reprimi pis . votantatemr quod simili cavere . ter a Seraphico n 1. do. 4r. art. q. 1οὶ doce
ras. Wrum, si , quod adhue smaeresset dubium eidi tur . Elusinodi autem doctrina magis confirmat praeca interpretationes Textuum hactemu a nobis vindi- cedens rati inium nostrum s n. I 34. ubi necessita catotum, illud penitus dissipabunt vel sola tae S tem voluntarii rad peccaminosos sensualitatis motus raphiel Doctoris verba, quibur clariora nemo potest deduximus ex ipsis textibus utriusque Doctoris, qui desiderare . sie ait scamp. Theolet. Uerit. Udir. 3ἀ videbatitur eontrarium insinuare . Nam si eatenuaeae. Io. I cum loquimur de primis moribus, qu. -nr. sensualitas, & alia quaevis potentia , nata a volun peeeata, inreuisendum es de secundo'rimis, qui sunt tale moveri , potest, esse si biectum peccati, quate
sensiualitatis; quia primoprimν non sum peccara , cum nus actus talis potentiae potest esse voluntarius m es narurales extra. genus moris; qMod paret per dia e ; plane sequitur, nullum adesse peccatum quo ., quod ν lea non se visnrur imaginat sanem, sed sa ties contigit eumdem actum nulls msdo volunta.
ιummodo naturaliam qualiratrim actionem. Morus a- rium esse .sem secundoprimi sun 3 peccara , quia sunt actus in ore I 8. Quarta divisio est uoluneatli temQἰ, σdinari in genere moris . Quod pater per hoc , quod ta- persecti, quae eruitur ex definitione voLimatu 1 12 Io,es motrus μοι sensuatita is ι qua subdaees in talibua O Ixx. commonstrante duplex estini,sa princi--- damnia voianratis e voluntas autem est principium -- pium voluntarii , selliret eos nitianem intellectus , ει νatiam , sicuri habatur 7. E: hie. Hinc es, quod ib. trapensionem voluntatis di ubi enim hae ambae plene α anm mον ι primν incisis , Bbi dominium voluntatis integre concurrunt ad aliquem actum, dicitus is νιν 'Πυ.nitur: hoe aurem est in.sensualitate. Haee Sera, luntarius prefecte ς uti nil ex. eau. adulterium Da Mictis, cui Angelicum. quoquesu imgum non cre vidis; ubi vero aut utraque., aut alterutra dimi dere agem ntem . nuta est , actus dicitiit eoruntarius impersectes eu
336. Nunc in viam nostrua Lede αε, , adde non iusinodi. Hi concauus, Lota. eum tillabus , qui
60쪽
Seraphico in x. sent. dist. 22. ru sine in non om- mno excusatur a eulpa ineestus, eum eo ovis filias uar , quia non fuit .n eo plena .gnorantia . Diu isto narc prae opulis habenda , quoties definiendum es delethali malitia cujuspiain actionis; quia peccato mortali locum non esse, nisi ista tria conspirent S uniantur simul materia gravis ex se, ves ex line Legislatoris, persecta cognitio, & plenus consensis , Auctores ouaues tradunt. Huc etiam spectat communis 4lla doctrina de peecatis venialibus ob imste Milonem actus in rebus , quae secundum genus suu in spectatae non admittunt veniale ob parvitatem mater e , uti sint venerea r talem enim impersectioncm actus designat, quod hic dicitur imoerfectum voluntarium. Lx9. Duae aliae, quae adhuc restant, divisionesv luntarii valde momentosae pariter sunt, & in Theo- logia Morali passim ab Auctoribus usurpatae . Sed mirum est , quanta vocum varietate , & confusione a Permultis euerantur , uti num. Ixo. iam adnotavimus. Nos ad evitandam omnem aequivocati Cnem , . ux Pthrumque errorum parens est, arbitramur aptitasime illas proponi sub ii, sermulis , quas adhibuit Angelictis Doctor r. 2. quaes 77. art. 7. Itaque Murnio voluntarium aliud eu seeundum se, sive serina de , quando voluntas directe in ipsum fortur, aliud secundum suam eos am, seu virtuale, quando votan as temtur 1n ea sam, O non in effectum . Sic mempli loco Ied reapte nulpiam , multor, quae non intentiane ρr voeant iasos ad eoncupiscentiam, ut loquitur idem An- Eeιlcus .2. a. q. 67. ari. 2.) sed ex quadam levisaeo . vel vanstate propter jactant ram quamdam , utatur passim ornatu νnverecundo O impud O , ita ut ei possit merito applicari ilhad oseae se. z. auferat fornicationes adac/e Iua , O adulι er/a sua de medio uberum suorum :qualcm Hopletea ornatum recenti memoria Summi duo ontifices, Uen. Inn. .XI. R Clcm. TI. prohibuerunt severaminis edictis pro hae Urbe, teste Lambere ino. ι. II. ae Syn. Dν c. c. I x n. 6. tunc peccatum letara-yra, vel vant rat/s, quod ex suo genere ac praecise ac- Ciptum est dumtaxat moniale, ceu setur mulicri vo-dulitarium secrendum se; pecu una vero mortale scan- D illorum Omnium, quibus , eoneupistentibus ipsa
gradiva fatius es, ur loquitur Tertullio. lia decutru Semrn. reputatur eidem voluntarium facun-
Ig. Quoniam malum hoc tam grave S exitialeeli., o mconsulta mulier, quaeso, pergit Tertullian. έ Do. re veland. et/rg. eap. I 6 ela eaput, &quidquid Nudor absolute tegi postulat. S. mater es pro
patres et omnes an te aetates periclitantur ἰ indue armin
suram Ddoras . Cum eximio Dei beneficio , ubi te prius de Brmem Salutaribus Undis mundavit, deputata itin sis Supernar Civitati ambulantium cuin Agno In albis; cave, ne te seducat seu recenter, du antiqvitus inducta consuetudo terrenae Urois , in qua
πυρνια est. Nam , ut observat Gregor. IX. Summus Pontifex relatus simili in caussa ab eodem Lam- Dertino eas. r. n. 2. ) consuetudo nec iuri passi Avo pr Micrum generat, ns sit rationat,s, O lees rame procrapra; multo magis caussa erit, quae natu-xales di v. inasque leges servandae inodestiae exterioris Di Iumdat . Remo enim sanae mentis infellisis , naιώ- ωοme Theol. Moria. Tom. L
rati Iura a evus transgressio periculum salutis in i Ac i, quacumque consuetud/ne, quae dicenda es veνlia sn hac parte corruptela , posse aliquatenus ueroear. .
alios dec ira, quasi sic orneris, ut morosio pla 'eas luarito. Prima ci im, quid si a viro trobibit nihiL-
G. vr mi oro foras compr/ssima procedis. Tandem , ut praecIpiat revera maritus iminodestiam vestium uom
Oam, ad eamque fovendam diurni nocturnique Tlaboris mercedes Insumat, P terquam quod is non
vult at tendendum, atiud diaere divitem, altu perem, al/ud τι am et aLud eonjugatam ἰ neque toreaνra vestium cornvenire ικrgensi aliaui seminae duot reginae; nurnquid imperio suo honestabit eorrupi iam naturisti Iurν repugnantem Utique ex An 'elico citato art. z. Mutieres litate se possunt ornare .
P d sup raddere , ut plapant viris stare at orna iugsemper intelligitur, qualem ipse ex Apostolo describit: cum verecundra, o sobrietate , ut decet mulie 2r, qu pNςatem Fromentur. Nunc, dimisso sequio re sexu , rem nostratu denuo agemus. 34 r. sexro tandem , voluntarium explicatum ab Angeli eo r. i. quae si s. art. 3. quaest. γε. arta per actionem, & nudipnem actionis, di iditur communimine In Dι rectum, & Indi rectum ' prout nempe ab atiqua die/ιur esse aliquia dupliciter et uno mo do in νecte, uuia procedas ati aliquo A quantum sagens, sicut calefactio a ealore ς alio modo δε directe ex hoe ipso qι od non Vix , sicut submersio nazis dic esse , P ber store, rn P tum Me is a puber-
quod voluntas positi 'o influxu operatur sive per se,ske per sub ectas sibi potentias: quomodo Filius Heli Sacerdotta voluntarium crat peccatum erande ni
mra, quo rerrahebant homines a fieri ο Domini Regum cap. In directum autem est quod proventa a voluntate non operante, cum possit & interdum etiam debeat; siruti erat ipsi patri Heli idem peccatum Puerorum, qui Cum pro suo munere te neretur , maxime post auditum universi Populi rumorem S scandalum, acriter illos increpare & punire ἰ ad tamen facere praeterinisit, ea enim tarda ,& blanda allocutio : suare facitis res hujuscemodi, quaseeo audio , res pe1 M , ab omηι populo ς nolite, filii
rran gred/ facrato Populum Doiani: non fuit sufficiens correpti O, Immo mala ex D. Bona v. in Bul l. mir. cap Π ὶ ait: Heia Sacerdos maue eorrexis μοι suos, deo ram se quam sui a Domino sunt eunsis. Eodem modo & reliquis Parentibus imputantur Peccata praesertIm notoria filiorum , hos lenteremisseque corripiant: di in vobis res pessimas, non 6i ιοna fama, nolite filia meir vel si etiam ex praem. 1lcro nymium amore nullatenus increpent eo Praetextu, quod tenerat ac ter venti aetatis sit indulgendum. ac potius excipiant durius amicos aut propinquos, qui bono fine