Bibliotheque Classique Latine ou Collection des Classiques Latins

71쪽

24. Logos, id est, ratio ipsa, propter quam homines rationis participes esse dicuntur, ἐκ τω, προλ εωv, id PSt, ea naturalibus illis praenotionibus atque notitiis in animo collectis confici atque consummari constareque dicitur si): quod

primo aetatis Septennario absolvi solere putant. Iam enim eo tempore diversarum rerum notionibus consideratis, alterisque ad alteras comparatis ac invicem compositis, rationes et argumentationes construere, et judicare homines valent. 25. Criterium igitur meritatis Zeno et Stoicorum major

νam , Seu CO rehendentem, esse decreverunt sa). Cujus phantasiae definitio superius a nobis graece recitata, Sic a M. Tullio 3) latinis verbis redditur : α Visum impressum effictumque ex eo quod est, quale esse non potest ex eo. quod non est M. Ac nescio qua ratione, in translatione hac, verba illa desinitionis, κατα αυτο τὸ υπαρχοs , id est, Sicut est ipsum quod est, omissa sint, quum, uti ex Sexti )ex plicatione s is enim definitionem istam late Prosequitur, singulasque ejuS partes interpretatur j, apparet , necessaria omnino videantur. Namque, ut visio aliqua comprehendenS dici mereatur, et ab eo quod est proVeniat, oportet et remita, uti est, repriesentet, HuSIno lique sit, ut falsum aliquod visum eiusdem sormae omnino simillimum, et quod nulla arte a vero discernatur, nullum Contingere queat. χ6. Ac talis certe phantasia reVera comprehendens, et cui. assensus jure optimo deberetur, foret, siquidem ejusmodi

aliqua posset reperiri 5). Nec aliter Academici ipsi censent,

1 Pluta ich. de placit. Philos. lib. IV, seel. II. Et Philo . ita sacrar. leg. allegor. post sex dierum OPus, Pag. 4s, tom. I. α Cicero, Sextus, Laertiu'. 3 In Lucullo, caP. 6. 4 Lib. VII. adversus Mathematicos l. adversus Logiecis , aret. 248-26 o, pag. 4ao-423. 5 D. August. contra Acad. lib. II. cap. 5, tom. I.

72쪽

qui mire desinitionem istam commendant, et Acatalepsiae sundamento utuntur. Nisi quod Stoici multas ejusmodi visiones esse pertinaciter asseverant : Academici nec unam quidem talem umquam contigiSse, aut Contingere posse, probant. Atque adeo quum, uti aiunt, nullum visum sit quod ad hanc comprehendendi veram rationem 4ttinet quod comprehendi possit, retinendam assensionem merito sibi videntur statuere. Atque de hac una re tota fere concertatio est: illis pro sensibus, consuetudine, perspicuitate et ratione depugnantibus; bis, id est, Academicis, sensuum consuetudinisque universae ac Perspicuitatis rationumque

omnium , quod quidem ad aliud quidpiam probabilitate

majus praestandum iaciat, judicium damnantibus ac dilacerantibus. Hinc tot Chrysippi scripta pro sensibus et consuetudine laudantur, totque Academicorum contrariae disputationes. Stoici, apud Plutarchum I), προδικοι τας λαργειας, id

est, e Mesraim a scati et Patroni, Cognominantur. Phavorinus Academicus tres libros adversus comprehendentem

phantasiam scripsit, ut Galenus su) resert: qui etiam tradit Carneadem nec illud quidem concessisse s 3 , n quas duo uni

cuipiam aequalia sint, mutuo etiam sequalia esse M. Ipse Cicero 4 Geometricis his elementis non multum acquiesCit. Verum enimvero nondum ad Academiam divertimus : sunt enim Stoica haec amplius expedienda, quum sint impeditiora.

27. Igitur, primum g) occurrente phantasia animus percellitur; tum mens, ut quae discernendi habet facultatem, rationisque et elocutionis usu est praedita, quidnam sit illud quod Phantasiam immittit, apud se enuntiat : ut puta, a mi visio est haec. Ac siquidem nihil impediat, id est, ut

r) De communibus Notitiis adversus Stoicos. α Galenus, de optimo docendi Genere, Pag. 498, h. 3 Idem, de optimo docendi Gen. pag. 499. d. In Lucullo, cap. 36. I Laert. in Zenone, lib. VII, secl. 49 , Pag. 395.

73쪽

licebant, i, ματα, Vel ἐ,ζασεie I), id est, impeiumenta nulla sint, quominus Visio vera habeatur, mens eam apprehendit et apprehensae assentitur s haec res, si sensus instrumento excepta visio fuerat, Stoicis sensus est . Quod si res, cujus visum perceptum et approbatum fuit, ad naturam judicetur acc9mmodata , ιρ , id est, appetitio, e Vestigio sequi tur; Sin Vero naturae incommoda, ἀνοργια vel tanisic, id est, animi declinatus ac fuga. Est autem ὁρμ , φορα ἐπι τι , id est, impetus animi ad aliquid. Quae vero λοriκη ὁρμη , id est, rationalis appetitis dicitur, illo modo definitur, εορα λανοιας ἐπί τι τωv ἐ, τω πραττMv, id est, i erus Vel motus, vel impulsus mentis ad aliquid eorum qum in actione sunt. Hae apud Stobseu in sa) appetitionis definitiones ex Stoicis sunt exscriptae.

At Plutarchus sa) Chrysippum, in libro de Lege, isto modo

appetitionem descripsisse refert : ἡ ὁρμη του αυθρώπου λοτος ετιπροτακτικος αυτω του ποιεiv , id eSt, Hominis appetitio ratio qua

dam J est , quin illi actionem imperat e quae definitio, quum de animi affectionibus, in Morali s4 tractatione, ex Stoicin

rum Sententia, agendum fuerit, memoriae maxime tenenda.

Cicero secundam illam descriptionem respicere videtur , quum scribit 5) : κ Nam aliter appetitio seam enim esse volumus ὁρμαὶ, qua ad agendum impellimur, et id appetimus quod est Visum, moveri non potest . . Hanc idem Cicero, alio in libro 6), animi appetitum et ascitum interpretatur ;contrarium, id eSt, αρορμηΜ, depulsionem et declinatum vocat; Seneca, fugam. Philo Iudaeus, qui plerumque philos phicis variarum Sectarum vocibus et decretis uti gaudet, in libro cujus index est, ori ατρεπτο, το θεῖο, , id est, Non rase

i) Sextus, lib. VII, adversus Μathemat. I. adversus Logic. , seel. 253 SI, pag. 421 et 422. α Eclogar Ethic. cap. 3 , Pag. IIs, lin. 13, 14, 15. 3 De Stoic. contrariet. Pag. 1Ο37, L . 4 Quam auctor in hoc opere Promittit. D. DURAND.-Vide S VI, et r.

74쪽

dioinam naturam mutationi obnoxiam, de appetitione haec, non quidem Stoica, sed planissime Academica, scripta reliquit : . Id vero quod apparuit visumque Sui impressit, nunc quidem uti naturae accommodatum, nunC Vero ut altero modo habens, assecit animum. Cujus assecuo ea Appetitio nuncupatur, quam definire volentes primam animi motionem esse dixerunt I) M. Πρακτικαv autem , id est, agentem hanc appetitionem Stoici more suo in multa minutiora divi

προαίρεσι, , θέλησiv et quasi dicas, propositum, intentionem , Pria Parationem, conatum, consilium, voluntatent Verum nimis jam multum in Stoicis senticetis haeremus : ad scientiam ergo, haec enim ipsis viae finis et navigationis poditus, ipsaque beatorum Civitas est, tandem accedamus.. 28. Scientiam Stoici varie definiunt : hae enim ejus sunt ex ipsis collectae apud Stubaeum sa) definitiones : α Scientia est firma et immutabilis ac rationi innixa comprehensio , Vel, quae ratione Convelli non possit, comprehensio s. Et, α Collectio ex hujusmodi scientiis in rationali animi parte sapieinis constituta .. Et, α Collectio sive aggregatio ex scientiis artificiosis firmitudinem a se ipsa habens, quales Virtutes sunt. , Vel ,α qualem firmitudinem virtutes habent s. Et, . Habitus ad phantasiarum receptionem accommodatus, a ratione firmitatem habens, ut convelli non possit η , Vel, α quem convellere nulla ratio possit s. 29. In solis autem virtutibus s3) atque in sapiente solo Scientiam esse, Stoicorum dogmatum caput est: quam et summum bonum dicunt et solum. Cicero in Lucullo 4 .

- In quibus f virtutibus J solis inesse etiam Scientiam dicimus , quam nos Stoici et Antiochus J non comprehensio-

M Cap. 8.

75쪽

nem modo rerum, sed etiam stabilem atque immutabilem

esse Censemus u. Et paullo ante libri sinem si) : . Nos enim Stoici J defendimus, etiam Insipientem multa Comprehendere. At scire negatis quemquam rem ullam, nisi Sapientem. . Plutarchus su), Stoicorum verbis : α Omnis comprehensio in Sapiente et memoria, quae Constantiam et firmitudinem habeat, protinus Scientia est, magnumque 3C maximum bonum , . Omnia enim quaecuInque in Sapiente sint, bona esse : in stulto, id est, vulgari hominum conditione, nihil bonum, meliora media esse statuebant. Unde . et ossicia quantumvis recta, in Sapiente solo perfecta ethona, et κατορθωματα, id est, recte facta; in Insipiente, non

nisi media et imperfecta ossicia appellari volebant. Sed de his alius erit dicendi locus. 3o. Quibus autem quasi gradibus ad hoc summum bonum deveniatur, et ex iis quae dicta sunt jam elucescit, siquidem memoria tenes, quid Visa, quid Notitiae, quid Proleps

sint, quid Memoria ac Usus sive Ars, qua ratione Mens, Dialectica otiam ductu, ex Notitiis Rationes conficiat, De-eretaque statuat et firmet : quae omnia etiam stulto ante sapientiam contingunt, nec, ut modo dicebamus, quantumvis speciosa, illi plus quam media sunt; neque Propterea aliquid est Consequutus, quo minus stultus plane et miserrimus habeatur, nisi quod iis stationibus ultimo tandem pedatu scientiam tenet, repenteque ex insipiente et iti- felicissimo, cuique nullum malum absit, Sapiens beatissimusque evadit, α Mentem persectam, ait Plutarchus 3 .summam sapientiam, diVinae pareIn Conditionem, scientiam ab opinione omni liberam, immutahilemque habitum consequutus ; quum tamen antea nihil ei ex nequitia decederet:

sed repente sparum est quin dicere ausim) in Heroem quem-

3 In eo libro, cui titulus: - Quod Stoici poetis magis inopinain dicunt is, pag. Io58 , h et c.

76쪽

piam,aut Daemonem, aut Deum ex sera pessima mutatus. Qui enim virtutem ex Stoa sumptam habeat, dicat statim licet :

Opta si quid vis, omnia tibi aderunt, etc. . Illos gradus idem Plutarchus alio in loco si) indicat aperte, dum Stoi

corum inconstantiam accusat : quos ita sibi non constare, neque quid dicant animadvertere, ait : α Ut quum notitias repositas quasdam mentis Conceptiones esse definiant, me morias autem Constantes et habitum adeptas impressiones , scientias vero etiam omnino cogant et quasi coagulent, ut quae immutabiles ac firmae sint; sundamentum deinde sedemque istis ex lubrica et non stabili, sed dissipabili semperque fluente natura substernant, animum videlicet ex tenui aura compactum s. Longa de hac re Lucullo habetur oratio, ab illis statim verbis, Ordiamur igitur a sensibus, etC. quam apud Ciceronem legas : nos integrum librum exscribere

nolumus. Duo tamen loca apponere ne essarium existimamus. Altero tota Stoici Criterii ratio, ex Antiochi fidei a Varrone describitur ; altero Zenonis imago, qua omnia haec repraesentare ipse solebat, Ciceronis verbis depingitur.

η Visis, inquit Varro a , non omnibus adjungebat fidems Zeno J, sed iis solum , quae propriam quamdam haberent

declarationem earum rerum, quae viderentur : id autem visum , quum ipsum Per sa cerneretur, Comprehensibile.- retis haec Θ - Nos vero, inquit: quonam enim modo καταληπτdv. diCeres Sed, quum acceptum jam et approbatum esset, comprehensionem appellabat, similem iis rebus, quae manu Prenderentur : ex quo etiam nomen hoc duxerat, quum Eo verbo antea nemo in tali re usus esset; plurimisque idem novis verbis nova enim dicebat usus est. Quod autem erat sensu comprohensum , id ipsum Sensum appellabat et et, si ita erat Comprehensum, ut convelli ratione non posset 3), Scientiam; sin aliter, Inscientiam n

77쪽

minabat: ex qua exsisteret etiam opinio, quae esset imbecilla, et cum falso incognitoque communis. Sed inter scientiam et inscientiam, comprehensionem illam, quam dixi, collocabat; eamque neque in rectis neque in pravis numerabat, sed soli credendum esse dicebat. E quo sensibus etiam fidem tribuebat, quod, ut supra dixi, comprehensio facta sensibus et vera esse illi et fidelis videbatur : non quod omnia, quae essent in re, comprehenderet; sed quia nihil, quod cadere in eam Posset, relinqueret, quodque natura quasi normam scientiae et principium sui dedisset,

unde postea notiones rerum in animis imprimerentur : equibus non principia solum, sed latiores quaedam ad rationem inveniendam viae reperiuntur. Errorem autem, et te meritatem, et ignorantiam, et opinationem, et suspicionem , et uno nomine omnia, quae essent aliena firmae et Constantis assensionis, a virtute sapientiaque removebat :atque in iis sere commutatio consistit omnis, dissensioque Zenonis a superioribus v.

3I. Haec apud Ciceronem Varro : illo autem altero loco si)ipse Cicero : α Et hoc quidem, ait, Zeno gestu Conficiebat:

nam quum extensis digitis adversam manum extenderat,

Visum , inquiebat, hujusmodi est e deinde quum paullum

digitos contraxerat, Assensus hujusmodi: tum quum plane CompresSerat pugnumque secerat, Comprehensionem illam esse dicebat. Qua ex similitudine etiam nomen ei rei, quod

antea non fuerat, καταλ. iv, imposuit. Quum autem laeVam manum Puguo admoVerat, et illum pugnum arcte vehemen' terque compresserat, Scientiam talem esse dicebat, cujuβcompotem, nisi Suientem , esse neminem M. Cernis ergo

quo ista ordine procedere Stoici velint: hoc nempe, Phon imis , O rehensio, et Sensus et Assensus, Memoria, Scis' tia. Assensum autem ideo in imagine apprehensionem prae Cedere Suspicor, quod in plerisque hominum id soleat

i) In Lucullo, cap. 47.

78쪽

accidere, ita ut minus firmus et pertinax assensus quam comprehensio sit, si vulgarem hominum conditionem spectes. Namque in Sapiente comprehensio approbationem antecedat necesse est, aut opinari Sapientem; a quo maxime Stoici abhorrent. Aiunt enim peccare homines, dum Phantasiis assentiuntur : α Siquidem incertis cedant et abduci se patiantur , proruentes ac praecipites, quasi qui cadere festinent; si vero falsis, deceptos; sin autem communiter

imperceptis, opinantes si).. Stobseus de Stoicis α) : . Nihil

vero existimare nisi firmiter, ideo nec opinari Sapientem. Ac duas quidem esse opinionis species : alteram, quae Sit assensus sine comprehensione; alteram vero, existimatio infirma. Utramque alienam a Sapientis assectione. Quare et approbatione apprehensioni praecurrere, quod προπι eatu, dicunt, temerario ac Praecipiti, sapienti vero atque perfecto viro minime accidere,. Harum duarum opinionis specierum priorem simpliciter Opinationem, alteram suspicionem a Ci-eerone, in Varronis Verbis quae retulimus, Vocatam adVertere debuisti. Esto ergo Scientia maximum Summumque bonum; sed quae tandem ejus est utilitas, si nemo futurus

est, qui ejus compos fiat ξ Ait namque Cicero 3), qui Sa

piens sit, ciue fuerit, nec ipsos quidem Stoicos. dicere solerer id est, Mon habere eos, nec pronuntiare cujuspiam nomen posse, qui illam magnam felicitatem Consequutus umquam fuerit. Contingere quidem posse virtutem et sapientiam, inde

sibi Posidonius Stoicus colligere videbatur 4 , quod So

crates Diogenesque ac Antisthenes ad eam prosectus fecis Sent e tamen neminem , qui virtutem ipsam obtinuisset, Stoici noverant, aut fuisse aliquando credebant. De quoruIn

sententia illud a Plutarcho 5 , quum de Stoico sapiente

et Plui. de Stoic. contrar. Pag. ΕΟ56, L a) Eclogae ethleae, cap. s, Pag. 183, Iin. I I et aeq. 3 In Lucullo, CaP. 47. 4ὶ Apud Laert. in Zenone. 5 De Stoicorum contrarietat.

79쪽

agit, pronuntiatur : . Est vero hic, aut fuit nusquam gentium Nec solis Stoicis hoc placuit, sed et omnes fere gentium Sapientes producere possemus si , qui non solum nulli umquam Sapientiam contigisse, sed nec contingere homini

POSSe aperte sunt professi. Sunt autem hae gentium conses-Siones animadversione dignae , pro illo Divi Pauli dicto: Nihil enim ad perfectum adduxit lea sa) : Philosophia enipi instar legis habet, nam ejusmodi legem non habentes, ipsi sibi sunt lex 3). Illud etiam non praetermittendum, quod a Diocle apud Laertium s4) est traditum, fuisse Stoicos aliquos , quibus Zenonis de Criterio sententia non probare-tUr. Nam antiquiores quidam Stoici, ut Posidonius in libro de Criterio scripsit, rectae rationi judicium veritatis tribu runt. Boethus s5 mentem, et sensum, et ορεξ iv, id eSt, v Petitum, Seu ametitionem, seu desiderium, et scientiam, Cri-teria dicit : Chrysippus in libro de ratione vel sermone, SenSum et prolepsin, criteria statuit 6). Tamen Galenus ), Zenonis sententiam, de Criterio, Chrysippo tribuit. Haec de Stoico Criterio. S V. De Carneade, et noνα Academia. 32. Arcesilae successit in Academia Lacydes, qui, dum adhuc viveret, Telecto et Evandro Phocensibus scholam regendam tradidit. Evandrum sequutus est Hegesinus Pergamenus, Post quem Carneades Cyrenensis , Clitomachi Poeni, quem Larissaeus Philo audivit, magistor, ACademiam tenuit. Hic est ille Carneades, cujus et in Oratoria, et in

1 Vide Plutarch. in Lyeurgo. α Ηebr. I, Vs. 19. 3) Rom. 2 , VS. 14 a 4 In Zenone, lib. VII, seel. 48 , 49. 5 alentia male scripserat Boetius. 6) Laert. in Zenone, lib. VII, secl. 54.

80쪽

Philosopia magnum nomen est, quique Verus D Vae ACademiae auctor habetur : quam enirn hic philosopharidi ra- . tionem edixit, eam plerique omnes, qui Academicorum cognomento gavisi sunt, Postea tenuerunt, Certe tenere et

sequi sunt prosessi. Quare et nos omnia, quae de hujus disciplina invenire potuerimus , colligere , et in medium afferre curabimus; nec diligentiae et laboris pro viribus parci

erimus.

33. Igitur Carneades hic suti videbatur ) de Arcesilae illa

Pyrrhonia ac rigida pertinacia aliquantum laxans ac remittens, serarum potius more ait apud Eusebium si) Numenius), ut auctis viribus et contentis majori insultu et impetu

adoriretur, retrocessisse existimandus. Gravior enim et ex

pugnatu difficilior, quam Arcesilas, Carneades hostis, dogmaticis omnibus infensissimus, sed praecipue Stoicis, suit. Tota vero ejus sententia hujusmodi fuisse videtur. 34. Primum quidem certe Omnia sunt ματοαηπτα, id est, incomprehensibilia, nihilque est quod percipi et Comprehendi possit. Verum hoc non rerum ipsarum culpa ; Sua enim ipsae apud se natura constant, ut si quid de illis af5rmetur, aut negetur, effatum aut Verum aut falsum n licessario sit, re parte rei, ut nostri Philosophi loquuntur. Tamen hominibus non obtigit facultas, Vel ars aliqua , quaverum a falso discernant et dijudicare valeant. Similiter et de phantasiis, quod quidem res spectat quarum imagines sunt et a quihus ingeruntur, vel Verae, Vel salsae sunt, Veraque nuntiant, aut mentiuntur. At quum sua veritas apud res ipsas remaneat, ipsaeque immotae perstent non enim S animos nostros ingrediuntur ), immissa tati tum nobis. Se phantasia atque similitudine quadam, quae Plerumque, uti mali nuntii, mentiri et fallere solet; nec nota aliqua R0biS Comperta sit , qua veraces a mendacibus Visionibus di5tinguamus ; nullum apud nos visum comprehensum eSSe