장음표시 사용
131쪽
tus, Medinae campestri, nisi fallor. sie nos fecimus id
gratiam Petri Navarraei idem ossicium &ardentius adeoque validius,iqu.im pro genuinis Gallis, cum capζ-xetur in exercitu Laut reclano , qui ex egno Neapolitano recedebat. Neque dubitaverim, si quid si nil accis
dili et Rhonio, postquam Galliam deseruit, Philippum
lecundum , cujus οὐ sequium sumpserat, nunquam toleraturum fuisse , diversium quid & a genuinis subditis alienum in eum statui , tametsi natus esset in provincia
Champaniae, & diutissime apud nos gessisset munusi eschalci Ligistici. Neque Dux Mediolanensis, neque Imperator Caro
lus ausi sunt exculare mortem Me mlii, i l. a. cim di. Rin . gono, quod i ii tibi unetit subdita', &jurc, ob contracii tam noram puniti, ici uterque constanter pernegabat, luo justu aut scitu futile riucidatos , pID restati, etiam de patratorum suppi cio eximio , si indicatentur. Navariarum quidem modernus quidam Hilpaniae hilto Iicus fater ur, in carcere ex Juitu Imperatotas fuisse suffocatum laqueot cui id uti putat, iure licebat, integro
iure gemium , quod Navari aus ex iure nascendi luboitus accusatus&Vconvictias ellet cr minis. Hispani tamen illius temporri nunquam hune praetcxtum adduxe-Ie, ut fucum races enim Orii violentae, quami carcerato , adhibuerant . temper protessi mot: ero naturae convcui
eo tem Id quod dicere non sus in uillant, nisi sersitasti
hamulcnt, eun sc m ab Gnii ossicio ptioris obsequii li he tum , e 1 post iii ii quod ini erat lecundum , olun talem constantem & irrevocabilem, Haec ubi tui it. aut . infero conditionem subditoriari genuinorum & ex telorum qui insiti sunt fieri a quat in & aqua balltcI capacem amicitiae prinop lis , i me si commoda quaedam & incommoda nonnulla occultarit nix in quae quae illam his aut illis conserat iugetur. QIMC m sit hoc demum certissimum manebit Eateri, non fac tu ad lumma munia vocari & ad eminentiores IetfUolicae honore S msi iremtis abundent, aut: ndustria eorum rcdd cndolum. Millia proflant exen pla illi neris
132쪽
Cardinalis Mistarini. lib. I I. Iss
ieris, orbi terrarum notissima : si distius exemplum prae et Pharao, qui de industria Iosephi argumentum duxi ex interpraetatione somn orum , quae luta lamentum ie-it potentiae fere suprema, a rege collatae. Huc collinea
iat Elisab ilia Angliae rςgma , cum perci vilitatis verbaeque acuta ac jucunda Crequio diceret , quem I LIre chalcus Bironius sumpserat legarionis scutum, si gemini athae forant Ledigerin , sese alterutrum a rege sibi peri
Cur gemini non semper bene adminis int.
Spius utique aces dirQ, ut pi inceps intimos si uos, ex n a ne to ple: unduc subditi silan genuinorum ad esaia in teipublica ladhibuerit ΠCn quod rerum furenda um essent capaces , sed quod plurimi fierent : ubi satiὰ ropensio animi antevertit emolume Hrum re publicae, α ubmittuntur quae debebantur Maiestati , Ientis humauiatis & sotniae praesta priori,quae an inaam ad oblecta gra. iora violent illim me rapit. Historia nobis legetem exemplorum praebet, ubi tincipes ex effraeni in in t mos propentione , nulla a Cimadversa mensura aut rest ictione bencliciorum , ineetrimentorum caeterorum s uditorum , propriae di deo potentiae eciormiter peccant. Testem laudamus Henri nil II. qui plerunque de qcodam tuorunt, Duce Esper.
uuiuo, diccre solebat , adeo magnum eum Accio, ur, ubi oluero, eum destruere non queam. De solennitate eris iam alterius, quem soro ii Rin Opr Verat , Ducem JoIae iam, Oum renunciaretur , aera i m nonPsussicere tantae pompae, quantam ille desideraret : Conquirendum uti- tueargentum'; equidem ubi liberos sic vocitare ama- ntimos)constabili vero , de ut cessitate Dos illari uir , t tmolumento rerum Pr pt i ta rum culam sis si iam.
133쪽
V rdeas etiam frequentius, quamvis Principis i ste nihil cogitet , quemadmodum lane non m per id cogi
tant, intimos impetitiores rerum ad clavum rei pubi cae N imo vere, eo. Iamen e iti sunmia vi, quacunque demur; imperitia laborent, ad timonem, ut iebus publicis moture concilient. Id yeὶ haudent, sue arrogent sibi prς ter c*u- scientiam plurimum ex vulgato errore, quasi summus fa- Or aeque ac summa Raunia , soleatini hirare aibar Gallio situs merita. secundum mensuram potecti et sive ex alio ingenij humani errore, qui non moderatur desideriis in cur 1 a fortunς vegrandio iis de 'paucos exhibet Mecq nates de Mares chalcos Rheς. quibus licuit favoris prudenter distribuere rivulos, ut o c invidiam apud riuales, nec qinu lationem apud pi incipem ercit; Ient. fetuqerium propriss cori servationis praevalet, quot hona ni est a natura in i tum , & apud intimos ob Ministeri xij splςne'rem incendit ut , adeo ut pon tantum cum uis Ium & colophonem stati alii ni, ted &stabilitatem & Ionga vitatem sibi illic sit omitiant o Quemadmodum turba mini litorum ad augςndam & stgbiliendam potentiam id impensillime agunt , ut in numerum intimorum adicita cant ir, mentemque Principis faciant suam, pro ratione administrationi S.
Intirni intuentur favorem Principis, . quo ipsorum per- , sonas dignatur- tanquam rem nimis fragilem , &addu- rationas spatia fluxam : hine minimi non adeo innituntur suae indultriae,& operin necessariae, quin norint, grΡ
ria principis ev .in escente , potentiam tuam labascere ac corruere. Sic Wbi favor a ministerio separaturi, quacunque lemum personam ministra & intimi exterius sibi circumdent , quocunque vultu sibi invicem occurrant, struunt tame mutuas insidias, ut e X cuti aut alter alterus
ex grado benev plenciae qui ae mu lationi locum . fecit. Ni- . . l . s et sient. talo ea sortianae gaudeant incolumitate', ut
conser vatio intimorum pendeat a voluntate ministrorum , aut conservatio mimi irorum abvoluntate in trino .irum, ut mutua invicem opera consistant. Alioqui enim 'parum seculis licebit esse a decipulis & laqueis . undi- qua qui
134쪽
itaque dispositis. Neque tamen si e constabit securitat integra cum utrisque sit vigilandum . quasi per holit
cum procederent , tametsi suspensum gradum maxime)issimulent. Cardinalis Richelius omnium optime intelligebat, adeoque callebat hanc sacrari, scientiam, tanquani omnium profundiis mam. Cum enim adpropensionem regis superioris non posset sponte penetrare , N partem animae tene trimam tentare,id saltem praestitit, uti homi- ,es principi impensillime dilectos vel sustineret, vel rem veret. Icemus autem ex veritatis studio, postquam cum admiratione indignaverimus ludibrium fortunae quod illa aliquando tacit actionibus accuratissime dili positis , &exstatera pruden .iae humanae impense Iruti natii; cum ipsum, Cinc maritum , quem Cardinalis ad re- gem admoverat, tanquam clypeum imperuium, & vallum solidissimum ad verius aemulorum quosvis apud princ pem conatus, Cardinali exit um procul asse, praecipitii declivia intulisse, unde miraculi alicuius species saluti fuse quae per occasionem dictatunto.
blicae adminili rationem necessatijς destituun tiu iclavum tamen rerum gelendarum ambiunt. Si enim con
tingat, Plincipes pari facilitate & indulgentia , qua sollegitur in fabulis erga filium suille, cum aurigae ossicium
sibi expeteret, illis favere, consequetur utique, ut quemadmodum audaculus ille juvenis &scientia , &rpbore quae adcurrum paten is regendum requirebantur , destitutus, perussit, quae suaviter erant illuminanda & calefacienda , in rami imperiti navem non gubernent sapienter u fellei: ei, postquam a*si sunt clavum arripere,' ' H 'a icu
135쪽
Cardinalismet irini lib. II, 11
ginali, a leo ut nemo non crederet. Cinc marsium in lo- eum Cara inali subiturum; aut saltem lippis Sc tonsOlibus notum erat, quanto studio ille contenderet. Hin apud eriter Smotus animorum diversi. secundum studi- ume gabanc Coronam dexteium sinistrumve. Hollan - di tamen pr e caeteris formidabant , unde princeps Au rai u legi per Stradam renunciare debuit in Rudiliano . itinere. Si rerum summa ex manibus summi minastri transicci in arbitrium intimi , status sibi prospecturos.' Cum enim non videret, qui, pede staret nostra confα- de ratio medit batur separaticinum , ut securitati lita- ret, susceptis ajs conuitionibus , quas prudentia i minime repudiandas suadebat. Rex tamen eo usque non passus erat sese praeoccupati pet pri, pensionem in summum stabularium, & personam illius brutissimam, quin saris aciem adverteret, quatum rerum moles excederet vires illas: dc aversus licet a Caidinale nihil offuciae turbabant, quin animadverte- aet: nihil in eo desiderari po sse. si ve ob industriam, sum- mis rebus pateria, sive oblicem reipublicae comproba - tam. Respondit igitur Stradae. Q uicquid de Cardinale
Richel , : uti tyi esset, cui vita trahebatur tum deplo- rata fere, non tamen sele eo imprudentiae prolapsurum ut cicivum iei publicae iuveni imperito committet e try&: con ersum ad C: avinium & Noyerium mandatarios, Si quid humani ius Cardinati Riche fici accidisset, sese Cardinalis Ma acinij ope tauturum, quem successorem dignum judicaret.
sinire porro, si casus itatulisset, Cardinale Richelio per morbu Narbonense sublito
ijus arbitim reipublicae, si cur regia tu propentioni Sol, i-
136쪽
8ae cie intelligentiae , .qua per naturam pnllebat , adi Giscernendas hominum dotes: quod si noni Ornn jaleste-- da, quae poterat, produceret, insectandum id Rctat per- eriae soli citudini, qtie sinistra educatione vim man supprimebat atque etiam libertati admodum restriri ut per se nihil here ageret. Hinc coorta dissidentia
liti ipsius, illis non san E ingrata, qui ipsi mrsualam volebant, sua lautum cerebella consis ijs optimis abuudare.
Ianti vero Cardinalem Maiarinium faceret; testa tuni habemus in promotione illius ad Ministerium; a deo quegeminatum per summam confidentiam , quant in eo collocabatuniverso illo tempore; quod inter oris leni Cardinalis Richelij, & sitam intercurrit e quo noci tantum gubernabat uti Supremus princeps & sua spon- te, sedeciam couabatur ostentare indepe dentiam quam apprehendisset ad rei publicae administrari quem , singus lis fele momentis protestatus, intactam sese servatur umi
Satis memini, repertos tum, qui dicetent, confidenti-im illam α tenerrimam dilectionem, quam Cardinali Masatinio testaretur, procedere ex nimio obsequio , Minansuetudine ob ante cestoris inititutum gratiore , mari yime vero ob fastidium grave, quod in negotio Tiouin villani ipsi paulo ante morbum objece Iaz ultimum , adeo ut inde restitutionem Caldinalis metueret, salute triscilicet viri. quem credebat neque destructo, neque ul- ierius conser vare poste sinu n agnis intomino dis. Quicunque Vero Iecordabitus, eo intervallo , quod hortem Cardinalis & regis intercessit tantum hono-tem isti Extero esse habitum, quantum nemo subditus enuinus unquam in hoc cegno recepit , adeo ut Del. hin uni, filium nempe primogenitum ad sacros fontes re- generationis,ipsi dederit pro ullum . per morbum lethalemi perpetuo reginam rogasse,adeoque ei mandasse. minim E
sentium pateretur illius ab aula At rebus agendis disces : sum: sponte adiura illa, & stipulatam exegisse fidem , dununquam deserendis liberis , liqua ne cellitas ingruerer,
quod intelligeret, quantopere sollicitudinibus x indust. lia ipsus juycatur.
137쪽
qua mentes Gallorum,&cursus rerum nostrarum voluebantur, si quis dubius haereat. Ut autem res ipsa subjiciatur oculis, ego vero nihil largiar heiae volentiae, aut cuicunque animi motui, unde sermo meus aliquid suspicionas pollet conti ahere , duas apρonam considerationes , quas extendi&delinea vi ici primi libri locis nonnullis, ut manifestum fiat, me veritati emice studere.Demonstrabo deinde, quomodo Deus Cc-neratim praeparaverit, & determinaverit , in particulari genium istius Cardinalis, ut Galliae inserviret in ea itatione cui rex superior eam admoverat, ut a regina assirma
Prima consideratio ducetur a morte regis superio iis, silm regnum ex una parte laboraret bello externo. quod saevissimum & dissicilius , quam ullum omnium tem p Iumertinguebatur. Ex altera parte instabat bellum civile quod eo atrocius, funestiusque fuisset, ex fervore externici potentia aliena, ad audendum. Neque vero hostes pro strati jacebant ex iacturis, quas postmodum susceperunta nec defatigati uti impraesentiatum, ex diutino belli cutita. Quid vero ex ea rerum constitutione videbatur cxpectandum ps aeter calamitatem aliquam vete grandem , nisi inventus luisset qui tranquilli alis domi servandae gna rus, media praebuisset , quibus maiorem vigoren exotiiscis, apud vic nos, qui sedem t)elli sustinebant, applicate
licuisset. Nisi Deus regi superioli suggessisset instincta
benigno, ut reginam obligat et , ad Cardinalem M isarinium rebus agendis prorsus praficiendum , adeoque terugina fiduciam posuim i in illius prudentia, Si studio.
Discessistet utique Cardinalis . quod constituerar, nisi regina eum attinuisset : nunquid vero licebit coritate, praeter fallidia, quae per alterius admini liratione iusse Perat, &incauto numero eorum, qui quo tu e , quave injuria , non lubet hic disquireret indigna passi fuerant; propinquos fuisse persequendos , ad exitium & exterminium i b ud institutum quantam seriem traxisset e quid non produxisset deiidelium tortunaris. serendae in mentibus eorum , qui. virtute , argento
138쪽
humerato & amicis abundabant , munimenta praete ei; potiola fui raregni pulch. trilina possidebant, si ad in
citas eos redige ieellemus conati, & detrahere manubrias diuturnis & fidelibus o ficus , quae regi de reipublicae
praestiterant, procu tacite Cardia ale , propinquo utique suo, pallast Tempora pacis me nullum hic forent ras sa tumultum, sed per inceri ita belL xterni, &occiit luim inimicorum, quibus solitum , quaelibet in tuum convertere emolumentum , adeoque machinationes bellorum civilium acuunt mentem, plurimum profecto erat metu cndum:
Dabitur itaque nobis; Cardinale Maserinio viridis magis idoneum nul piam facile inveniendum fuisse , qui rancorem in animo reginae sponte adversius propinquos superioris Cardin iis pullulantem di, ertili et , revulsis, indictae stimulis, quos indignis bundi subdiderant, eum
ex eo numero etiam essent familia rus mi debebat pro fecto id memoriae antecessoris, qui amicitiae est existimationis magna ipsi reliquerat testim tinia. Ossicium tamen particulare effagitabat emolumentum reipublicae; quae hanc methodum ex causis supeIioribus elligebat: maaei me Vbi Cardinalis, dum in fortunis propio uos superio- his sui tentati regi conservavit ministros utilissatos, & regno fidelissimos ; quod expetientia docuit . se quotidie compertum dat. Se eundum eadem principia apud animum regis supe-lioris apprim Elaboraverat, ne illi sentite cogerentur ima minutam tratiam Cardinalis paulo ante obitum:
Quod si erga ipsos indicium faceret; quasi cojjata se
neficia recepturus , Orbem terrarum inde arguiturum ea non ex regia electione obtigisse, sed ex motu alieno;
cdi judicium suum subjecisset, & voluntatem mancipandiser. Addebat etiam, nunquam non malo exemplo fuisse si .irtus si ustratam sese doleat meritis ue unde peioris foret odoris in Cardinale Ricbello', qui regnum tam loc- go rerum prosperarum cursu beati et , m ipsius propinqui, benefici js utique non indigni, eam sortem primi subirent,
139쪽
tardiualia; ovet concordiam domi. 9. sedera apud socios.
l D vero peream rerum tempestatem , ubi nihil potest esse exiguum , qu0d ad turbandam rempublicam si Griat, magnum quid erat. Nihil tamen, ad ea Cardinalis ossiciarumquae poti modum contribuit ad conservandam rem coli iam & unionem in familia regia , ex cujus dissidio redundassent in rempublicam calamitates incredibilis tenoris. In primo libro mentionem feci, cui haec sub heii, tantum, tres aut qu.ituor ea uias , ipsi satis particulares,& quae in alia per na non simul congciatilent, effectum adeo salutarem praestitisse. Prima latet in multitudine mediorum, quibus ille ab undat , ad suffocandas in primo germine & ad phi in uini adicium , turbas , quas principes regiae familiae dare
Altera patet in gignitate Cardinalitia , qtiae reverena. tiam aliquam particularem imprimit , & obsequij speci' ein apud filios Ecclesiae erga principes illius laudatos. Tertia ingeritur ex administratione, quam regi uni versam devoverat , ubi nulla labes separati compendii .pparebat, nihil ex beneficio aut spe in contrarium proa
bia manufesta est ex Reginae instituto, quae propatet studium adeo putum & desecatum in Maiestatis causam,cui de industria & peritia resum accedebant, pariatem curatum publicarum deterre voluit. Altera consideratio , quae propos ionis meae Verita Hiem luculenter demonstra , sumitur ex fiducia , quam foe' derati in ipsius studio & in sincera mente ad promovendam causam communem collocabant.VSi enim illa fiduacia morte regis superioris concidisset . potuissemus eos
verdere, uti alibi monuimus , & perinde soli obluctatii tantis
140쪽
tantis hostibus quorum illi vires partiebamur, & per Uci
maulam,&pcr flandriam occupatas: quae conjuncti olues nobis d ra commin bamur, lita vero fiducia, qu m priori libro delinea vimus, n- de procedebat, quod Cardinisti Mas tinio uti mundo universo innotu t. animus Carcinalis Ricii et ij pateret; unde verti fiet, iis mi 'e, eadem sent. & aetio ma im de traxisse. Quemadmodum a mim testimon m it Mid non poterat ne paci praeter justiiram, intactione Rclig: Gnariorum de-priciu nda, in optetit Orie foederator X na avertenda, mau. rhoritate regia apud omnes omnino subdito, aliarcnda, ita nemo unquam mentem ted i verius Gallicanam , aut equis ii nes generales ad emolumentum i eis riblicae rectius
congruerent , at eo caetera requireret conrinuatum cur
faederatis stadnim, in quod cum ipsis , aut fropter ipsos fueramus ingressi. Hinc sibi pelluasere illi, Cardinalet Maiarmium aia inlii tuto non receisu Ium,poli quam Richelium nulla necess tudine contingeret . qui perinde ex solo ae litinio vir cutis, regem moriens rogaverit, ut sibi substitue retur, certus utique de vestigi)s, quae observata onem pactcrum ,&sustentationem faederum Coronae hsiic debent. Nemo denique ignorabat , non posse ipsum ulic modo ad Austriacos conjcere oculos, qui tam impense eritium iptius quaesierant, unde ne cellum foret, Ipsum cos nixe in emolumentum Galliae,&eorum, quos illa faederibus esset complexa, contueri, dum Austriaci bellum fac
Hec tamen adduco non tanquam argumentum essentiale fiduciae quam in illius instituto ponere licebacum certum sit nec dubitabunt qui . unque in animum illius introlpex crum cuni per principia nobili Ora agetent ed tonquam dii cuilum, qui pervasit ipsor una mentes taliae duxit, quod mihi licuit adniscere,ex aliquo Minittro,que I .iriter cordatiotes habeat. . Tan 'em igitur. eum anima iv rterent, nihil immitatum a mDI te iuperiosis Cardinalis, ad obitum usquc regis, athii fetellisse axioma illud honoris quod exigi ait Iculatam Oblei va Ilo Ium nuda um ι ipsumque adeccose stat