장음표시 사용
261쪽
tem ait ille gigni aerem, quem tamen Deum esse censebat, niillo modo movet citur, cum omnino Deus non sit, ita genitum esse verbum Dei . Deum apud Deum t sed longh alio modo, quem nemo, nisi cui ipse Deus inspirarit. intelligit. Illum autem etiam in ipsis corporal; bus t desipere qui non videat, cum aerem gigni dicat, & Deum velit, eum autem, a quo aer gignitur non enim a nullo gigni potest non dicat Deum 3 Cum autem dicitur aer esse semper in motu, nequaquam conturbat hominem , ut propterea illum Deum putet, qui novit omnis cor Poris motum inferiorem esse, quam est motus animi; motum autem animi tompigriorem , quam est motus summae atque incommutabilis sapientiae. ItemA xagoras, sive quilibet, si mentem di- .cit ipsam veritatem atq; sapientiam, quid mihi est de verbo ium homine conte dei et Manifestum est enim omnium rerum descriptionem, & modum de illa fie- . Ti, eamque non incongrue dici iri finitam, non per spacia locorum . sed pei potentiam, quae cogitatione humana compreis bendi non potest, neque quod informe . at quid uilpi sapientia, hoc enim cor po
hunc virum εἶ gnitur, id equi intelligit, non sicut aerst, aliqua causa , ut sit, essi, rum
262쪽
rum est, ut quaecunque infinita fuerint, sint & in rinia. Cicero autem stud o refellendi, quantuin videtur, propter adver-larios corporaliter sentientes, negat infinito aliqv d iungi posse, quia ex ea parte, qMa quu quam adjungitur, necesse est esse in corpo libus aliquem finem. Ideo ait non eum vid fle. neque motum sensuilc continentem, id est, continua copulatione adhaerentem infinito. id est, infinitae rei ullum esse potuisse, quasi de corporibus ageret, quibus nihil iunai, nisi per fines locorum potes: nem sensunt
omnino, quo non tota natura pulla semiret; quasi illedix sset, mentem illam oris dinatricem & moderatricem rerum omnium habere sensiam, qualem haberet anima per corpus. Nam manifestum est totam sentire animam . cum per corpus aliqu:d L ntit.ι nam totam utique non later , quicquid illud est, quod sentitur. Ad hoc autem dixit, totam naturam sentire. ut ili quasi auferret. quod ait . mentem infinitam Quomodo enim tota sentitis infinita est i sensus enim corporis ab aliquo loco incipit, nec percurrit tDtum,
nisi ad cuius finem pervenerit, quod in infinito dici non potest. Sed neque .lle do ensu corporis aliquid dixerat. Et aliter dicitur totum, quod incorporeum est, L 6 ciuus
263쪽
quia sine finibus locorum intelligitur, uti di totum, de infinitum dici possit: totum propter integritatem. infinitum propter hoc, quia locorum finibus non ambitur. Deinde inquit et Si mentem ipsam quasi animal aliquod esse volvit, erit aliquid interius, ex quo illud animal nominetur, ut mens ista quasi corpus sit, εc habeat in. tus animam, unde animal appelletur. V
de quemadmodum corporali consuetudine loquitur, propter sensum crassum, ut opinor, eorum, contra quos disserit,-ta men dixit rem , quae illos, si evigilare possent. satis admoneret, Omne, quod sicut corpus vivum animo occurrit, magis animam habere, ec esse animal, quam ani mam esse cogitari oportere. Hoc est
enim, quod ait; Erit aliquid interius, ex quo illud animal nominetur; sed adjumgit : Quid autem interius mentet Non ergo potest mens habere interiorem antis mam, ut sit animal, quia ipsa est interior. 'Ergo corpus habeat extrinsecus, cui sit interior, ut sit animal. Hoc est enim, quod ait: Cingatur igitur corpore externo et quasi Anaxagoras dixerit, nisi animalis alicujus esset, mentem esse non posse. Si mentem ipsam solam sapientiam esse se tiebat, quae nullius quasi animantis pro
pria est, quia omnibus animis se fiui va
264쪽
Docu MiNTu M XXIV. 313lentibus veritas communiter praesto est. Et ideo vide, quam urbane concludat.
Quod quoniam non placet, inquit, hoc
est, non placet Anaxagorae, ut illa mens, quam dicit Deum, cingatur corpore ex
terno, quo animal sse possit, aperta simplexque mens nulla re adiuncta, qua se
tire possit, id est, nullo corpore adjuncto, per quod sentire possit, fugere intelligentiae nostrae vim & notionem videtur. Nihil verius, quam fugere hoc vim & notionem intelligentiae Stoicorum & Epic reorum , qui nisi eorporalia cogitare non possunt. Quod autem ait, Noctra. humanae intelligi voluit: & bene non ait,fugis,' sed fugere videtur. Hoc enim dIis videtur , neminem hoc posse intelligere, &ideo nihil tale esse arbitrantur. Sed quorundam inteli gentiam, quantum homini datum est, non fugit, esse apertam simpliucemque sapientiam atque veritatem, quae
nullius animantis sit propria , sed qua
communiter omnis, quae id potest, anima sapiens & verax essicitur. Quam si sensit esse Anaxagoras, eamque Deum esse vidit , mentEmque appellavit, non solum nomen Anaxagorae, quod propter literatam vetustatem, omnes, ut militariter i quar, literatiores libenter sussiant, nos
doctos & sapientes non facit, sed ne ipsa quidem
265쪽
ctu dem eius tognitio . qua id verum emt
rsia, chira esse debet, qix a non latuit Anaxago m . sed quia velitas est, etiamsi nullus eam cogno, issct illorum. Si igitur nec ejus hominis. qui verum sol stanvid e, cc gnitio no infl debet. Diea quasi docti eise videan iuris i nee ipsius vera inlida res , qua vela doct. esIeposisumus, quanto minu eorum Dominum,
qui scisa senserunt , nomina & dogmata nostram possunt adiuvare doctrinam, relatentia cognita facere Ccim. ii homines
sumus e magis nos contristari deceat tot de tam nobil talorum hominum erroribus, si eos audire contigerit, quam hare propterea studiose quaerere, ut inter eos, qui illa nesciunt, jactatione inan ssima ventilemur. inanio enim melius ne au, dissem quidem nomen Democriti, quam Tum dolore cogitarem. nes, io quem, suis temporibus magnuru putatum, qui Deos esse arbitraretur imagines, quae de solidis corporibus sturient, si lidaq ae non ess .nt, easque hae atque hac motu proprio circumeundo , atque illabcndo in animos hominum, facere ut xis divinac
'gitetur, clim profecto illud corpus, unde imago flueret, quanto sol dius est . prae
266쪽
fluctuavit ejus, sicut isti dicunt nutavitque sententia, ut aliquando naturam quandam, de qua fluerent imagines. Deum esse diceret, qui tamen cog tari non posset, nisi per eas imagines, qua, fundir, ac emittit. id est, quae de ilia natu ia, quam nescio quam corpoream dc empiternam, ac et iii per hoc divinam putat. quasi vaporis similitudine, continua velut emanatione ferrentur, dc venirent, atque intrarent in animos nostros, ut Deum vel Deos cogitare possemus. Nullam enim aliam cauissam cuiuslibet cogitationis nostrae opinantur isti , nisi cum ab his corporibus, quae eogitamus , Veniunt atque intiant imagines in animos nostros: quasi non multa ac proph innumerab: lia cogitentur incorporaliter atque intellig. biliter ab eis. qui talia cogitare noverunt, sicut ipsa sapientia dc veritas. Quam si isti nocicogitant, miror quomodo de illa utc unq; dii putent. Si autem cogitant. vr ilem mihi dicerent, vel de quo corpore , via qua- lis in eorum animos veniat imago velit tis. Quanquam Democritus etiam hoed stare in naturalibus quaestionibus ab Epieuro dicitur, quod iste sentit inesse concussioni atomorum vim quandam ais nimalem Sc s iritalem: qua vi eum credo
, di imaginea ips divi tate praeditas dice.
267쪽
1e, non omnes omnium rerum, sed De
rum, & principia nientis esse in universis. quibus divinitatem tribuit, & animantes imagines, quae 'el prodesse nobis soleant
Vel nocere. Epicurus vero neque aliquid in principiis rerum ponit praeter atomos, id eu, corpuscula quaedam tam minuta, ut etiam dividi nequeant, neque sentiri, aut Vstu, aut tactu possint: quorum eorpula Iorum eoncursu fortuito, & mundos inis numerabiles,-animantia, de ipsas animas neri dicit. & Deos, quos humana forma, non in aliquo mundo, sed extra mundos, atque anter mundos constituit: & non vute omnino aliquid praeter corpora eo- tamen ut cogitet, imagines dicit ab ipsis rebus, quas atomis formari atque in animum introire subtiliores, quam sunt illae imagines, uuae ad oculos veniunt. Nam & videndi cau- iam hane esse dicit, ingentes quasdam Imagines , ita ut universum mundum complectantur extrinsecus. Intelligis autem iam, ut arbitror, quas isti opinemur Imagines. Miror non admonuisse Dem critum , vel hoc ipso falsa esse, quae dicit,
quia venientes tam magnae imagines in tam brevem animum nostrum, si corpo reus, ut alii volunt, tam parvo corpore in-
totae illiini tangere non possimi.
268쪽
Docu MEN Tu M XXlV. 3sy A magno enim corpore cum parvum corpus attingitur, a toto simul attingi nullo pacto potest. χomodo igitur totae sis
mulcogitantur, si intantum cogitamur, inquantum venientes atque intrantes ani Inum attingunt, quae nec totae intrare possunt per tam parvum corpus, nec totae tam parvum animum attingere t Memento me secundum illos haee diceret non enim ego talem animum semio i aut si incorporeum Democritus animum existismat, Epicurus quidem solus ista ratione urgeri potest. Sed etiam ille quare non vidit, non opus esse . nee fieri posse, ut im
corporeus animus adventu atque contactu corporearum imaginum cogitet. De visu eerth oculorum, ambo pariter redaris guuntur, Tam breves enim oculos, tam grandium imaginum corpora tota alti gere nullo modo possunt. Cum autem quaeritur ab eis, quare una imago videa tur corporis alicuius, a quo innumerabiliter imagines fluunti Respondent, eo ipso, quo sequenter fluunt, &transeunt imagines, quasi quadam earum constipatione Sc densitate fieri, ut ex multis una videatur. Quam vanitatem Cicero ita r nil t, ut eo ipso neget aeternum Deum eorum posse cogitari, quo innumerabiliter fluentibus & labentibus imaginibus cogi-
269쪽
cogitatur. Et quoniam innumerabilitat. atomorum suppeditante, dicunt fieri foris mas Deorum sempiternas, ctim ita disceridunt quaedam eorpuscula de divino eorinpore. ut alia succedant, & dissolvi illam naturam eadem successione non sinanti omnia ergo, inquit, aeternae ment, quia nulli deest ista innumetabilitas atomora,
quae terpetuas ruinas subinde suppleat.
Deinde quo modo non vereatur isteDeus, ne intereat, elum sine ulla interm ssione pulsetur, agiteturque atomorum ineu sone sempiterna t Pulsari enim dieit illud corpus, quod irruentibus atomisi&riatur. oc agitari, quod penetretur. Deinde cunti ex ipis imagines de quibus iam satis dictum est, semper Muant, quomo. do potest de immo italitate esse securus In quibus omnibus deliramentit haec optinantium, illud praecipuε dolendum est,
quod non sufficit ea narrari, ut nulla euiusquam disputatione adversante respuatur. Sed acutissimorum hominum inge-kia id etiam negotium susceperunt, ut copiose ista refellerent, quae statim dicta etiam a tardissimis derideri, abiusq; debuerunt. Si enim concesseris esse atoismos, si concesseras etiam concursu fortuito si ipsas pellere. Sc agitare, num S illud eis fas est concedere, ut inter se atomi fortuit
270쪽
tuito concurrentes, rem aliquam ita conficiant, ut eam forma modificent, figura determinenr, aequalitate poliant. colore
illustrenti anima vegetent quae omnia nullo modo nisi arte divinae providentiae fieri videt, quisquis magis mente . quam oculis amat videre. idque ab eo expetit, a quo factus est. Nam nec ipsas atomos esse ullo modo concedendum est. quod,omicra subiit itate, quae de divisione corporum a doctis traditur, vide quam Deila secvn.dlim ipsbrum opinionem possit ostendi. Certh enim ipsi duunt omnia, quae sint naturae. nihil esse aliud quam corpora de
inane, quaeque his accidant, quod credo motum et pulsum dixere,oc consequentesserinas. D eant ergo, in quo generc p nant imagines, quas de eorporibus solis dioribus pssi aere putant, ipsas mini elidas. ita ut tactu, nisi oculorum , cum videmus, &aoimi. cum cogitamus, sentiri non possint, si se ipsa corpora sunt nam
ita censent, ut eκ ire a corpore, & venire ad octilos, vel ad animum p ssint . quem nihilom:nus dicunt esse eor potiti. Queinro. u)rlim etiam ab ii sis atorim affluant imagines ρ Si . . Muunt. quomodo lain iunt atomi, a quibus at qua eorpora separantur Si non affluunt. aut potest aliquid