De vita Cartusiana libri duo auctore Petro Sutore s. theolog. doctore ac Parisiensis Cartusiae priore olim celeberrimo. Accessit iam primò Arnoldus Bostius de illustribus aliquot eiusdem ordinis viris

271쪽

Lias R PRI ΜVs.riain vitam non laudabilem, sed multo vituperio dignam csse. Quod autem non sit anach retica siue heremitica,facilE quoque conficitur. Siquide vos Cariusiani simul vitam agitis: non igitur anachoreti , hoc est, siccundum nominis interpretationem, sine choro seu consortio via

ventes estis, eaque .de re nec vita vestra anach

retica sanὸ dici meretur. Denique luculenter ostenditur, eam nullo modo mixtam cse. Alio qui dicta non consentirent. Non enim fieri pia test, ut eadem vitae species sit simplex, & mixta Igitur cum vitam Cartasanam profiteris an cnoreticam,& propterea simplicem, non potes eam rectE mixtam dicere. Simplex enim o mixtum, membra sint inter se pugnantia, quae propterea eidem conuenire non possunt. Adde, illud quod mixtum est,nullius illorum, ex quibus miscetur, nomen accipere solere. Deniques Cariusiana vita mixta esset, pura non esset. P E T R. Antequam tuis obiectionibus respon-

deatur, aliqua videntur praelibanda, quae huie negotio non inepta esse putantur. In primis de solitudine, solitariaque vita D inde pecu- liariter de anachoretica seu heremitica, quae solitariae vitae species est. Postea quot modis .suscipi, quot etiam modis deseri queat solit ana vita, praesertim anachoretica, hoc enim p .cto videbitur,quae laudada,& Ediuersi, quae viti

luperanda sit. Ad haec de solitarit viti laudibu

ut quantum inde Cartusana vita sit efferenda, intelligatur. His enim expletis, iacilitis de Car tusiana visa agetur, improbationibusque factis respondebitur . Primum igitur aggredientes, supponamus in primis, solitudinem interdu i

accipi possi pro illa, quae nost tantii homu

272쪽

as DE ViTA CARTusIANA num est,sed etiam aliarum rerii. Dicuntur enim aues quaedam solitariae, dicuntur & bestiae quae- dam solivagae. Interdum vero tantu capi pro solitudines, quae hominibus, aut etiam rebus quae

nonnihil habitudinis ad homines habent, con-

lenit: secundu quam acceptione dicitur selit 'rius homo, solitarius author, solitaria vita, solitaria dom',splitaria opinio, & alia id genus pe multa. Hqc aut solitudo societati opponitur, aut

secundu rem, aut certe secundu rationem, eaq; . . 4

de re tot species, quot societas, sub se coplccti

posse videtur.Nihilominus non ita passim com- munis usus tot solitudinis gradus aὸmittit, quot societatis. eam ob rem satis sit una solitudinis di. uisionε generalem, quae partim apud viros peri tos, partim apud vulgares in usu est. Dicamus

igitur,solitudine esse tripartita. Qusdam est in- lterio exterior altera, tertia ex Vtraque conflantis seu cordi lim

'a.Interior aut, quae& mentis seu cordis solitu do vocatur, esst ipsius metis ab occupatione, agurationeque immunitas,sive vacuitas quaeda,quae &btae,& malesontingere potest, eaq; de re so- , 'litudo interior,in bonam & masam secerni pose se videtur. Bona est,cu humanus animus a vitio ru turba, passionii quoq; & curaru noxiaru strepitu,&dent' ab occupationu cogitationum M'distrahentiu tumultu liber est. Hoc enim modo solus est, qui pacatus atque tranquillus est. Quem mentis statu si passionii turbae tentationumque tumultus oppugnent atq; turbent, si tam ε mens ipsa no expugnetur,non deiiciatur, non super

tur, huiusmodi solitudo interior proptera n 5

perimitur, licet agitetur atque laecatur.Quae sane ad vita solitaria decenter agenda, usque adeon essaria ut citra ea nec suauiter, nec satum . briter

273쪽

briter agi possit. Hinc est illud Gregorii: Quid prodest solitudo corporis, si solitudo defuerit

cordis Hanc nonnulli etia in turbis positi, habent sufficienter, pauci excellenter: hoc est,pa ci sunt,qui a praesentiu rerii sensu ita abstrahantur ac rapiantur, ut quid extra geratur, sere non sentiant. Haec inqua) solitudo praestans rara esl, praesertim apud homines occupatos,& in hum na societate versantes.Quam D. Ii gor. secretucordis in Moralibus vocat, ubi in huc modii ait: si prematur aliquis corporaliter popularibus turbis,& tamen nullos curarii seculariu tumultus in corde patiatur,no est in urbe. De hac quo que interna linlitudine D. Bernardus super Cantica ita in quit: O sancta anima, sola esto,ut sola φ0mniusserues teipsam ei, quem ex omnibus tibi elegisti. Fuge publicum, fuge&ipsos domestucos ..Secede ab amicis & intimis, etiam & ab illo, tui tibi ministrat. Secede ergo, sed mente, non corpore,sed intentione,sed deuotione, sed spiritu.Et subdit. Solus es, si non comunia cogia .

tes. si non affecte, praesentia, si despicias quod multi suspiciunt, sit fastidias quod Onan es destia derant, si iurgia deuites, si damna non sentias, s non recorderis ini larum. Alioqui nec si

solus corpore es, solus es . Videsne,posse esse te& solum, cum inter multos, di inter multos, solus est Solus es si quantacunque hominum verseris frequentia: tantum caue,alienae coue sationis esse aut curiosus explorato aut temera rius iudex. Haec Bernardus. Sed iam de mala s litudine agam . Solitudo interior mala dicitur, cdm a virtutum commertio, sanctorumque co- ω .gitatuum,&c celestium occupationum societ is fis vacuus est . Dς qua illud rectὸ accipi potest

274쪽

ris D E ViTA CARTu si ANA Ua soli. Que enim hoc modo solitarius est, nec diuinae gratiae, nec ibidiosorum quoqueocc pationum potitur consortio, sed aut mald vacat, aut certe tumultuantes passiones, cogitatio nesque varias animam ipsam miserό laniante habet: quae miro quoda modo cum mala sociestate infaustam, miramque solitudinem es fictui. Infaustam quidem, quoniam inscelix illa mens est,quae virtutum sanctarumque occupationum commercio destituta est: miram velo, quia&in m diis urbibus,& in multa hom inii freque tia plane frequentissima est. Quae nihilominusi, ipsis etiam sylvis ac desertis inuenitur, cam scilicet solitario inania castra fabricatur, in dialia desideria corde volutantur, rixantur passiones,& denique insensata cogitamina solita

riam mente installiciter occupant, quae & inter dum ita uitant,ut in verba, gestusque solitari dus ipse erumpat. Inuenire enim est quos dii soli- ' tarios,qui plenamque cum absentibus altercam 'tur , iaculantur conuitia, comminantur . Alios vero reperias inanes choreas ducentes, saltan-

tes,lasciuientes. Alios quoque offendas, qui so- . --li loquuntur, solique agentes, nullum quod mirum est)silentium obseruint. Denique alios . comperias, qui vel fortasses causta agant, vel eriter disputent, vel concionentur ad plebem, vel interpretantur, vel dem ni aliquid huiusncemodicasso labore essiciant. Q aod referente Cassiario de institutis coenobiorum lib. i l .cuidam solitario in heremo Scythiae commoran- ti,contigit. Cum enim senςx quidem ad cellam eius,gratia visitationis, accessisset ostioque . propinquasset, atque audisset eum intritisecus

loquentem,paululum subsistit, cognoscere 'o'

275쪽

nioriter recenseret.Cumque aure diligenter applicata curiosus explorasset, audissetque eum concionantem,ac in Ecclesia exhortatoriit pi bisernionem facere posteaque mutato officio, missam thecumenis velut celebrantem, tunc

demum senex pulsauit ollit a. Qui introductus&ab illo fratre rogatus, quando venisset, ioc lariter senex ipse grateque respondit:Modo,inquiens, quando tu missam Cathecumenis cel brabas. Q o nimirum exemplo probatur,quod diximus,& solitudinem internam, miseramque nonnunquam in desertis inueniri,& cum exte- .riori solitudine insceliciter sociali. . De sac aut . mala solitudine,accipi mysticὶ potest illud Psal mistae ; Erraueruntin solitudine in inaquoso. od

tamen peculiariter D. Bernardus interpretatur aere de solitudine superborum,dicens:Solitudo haec superborum est: quia solos se reputant,solos appetunt reputari. Literatus est,odit socium.Asti tus in negotijs secularibus, neminem vellet sibi similem inueniri. Pecuniosus est, si ditescere via derit alterum, concitatur. Fortis est aut so mosus: da ei parem, & contabescit. Solitarius est, sed erroneus. Err tin solitudine sua. Non enim solus habitare poterit super terram. P test nihilominci de omni solitudine mala ve bbum illud intelligi, quandoquidem non soluimper superbam cordis solitudinem,sed etiam pecquamuis aliam miseram atque iηeptam erratur

siue peccatur. Verum hac interna solitudine praetermissa, utpote a qua passim solitaria vita . . . minimὶ nuncupari sileat, de exteriori agendu rest, quae scilicet alterius rei, quam mentis, v cuitas aut sireularitas quaedam est. Haec autem

ii R in soli

276쪽

Σι8 i Da VrTA CARvvs IANA M. insolitudinem corporis, loci,ac utriusque, prim, fronte diuidi potest,& lassiciunter quidelix. tanquam nonnulli sin quibus est Petrarcha alium quendam exterioris solitudinis moduni siue speciem ponunt, dicentes, quandam csse temporis solitudinem, quando videlicet a ii multu ventorum , aliorumque huiusmodi αer immunis est, muliumq; habetur silentis. Tunc

tacet omnis ager, tunc sunt sine murmure fron

des:tacent & strepitus in urbibus,tranquillaque sunt omnia, nec clamores Vspiam audiuntur, Pintempesta nocte saepius euenire solet. Ver ni haec temporis solitudo in communi usu no est. Nec immerito quidem,cum ab huiusmodi sol, tudine hum na vita nomen non accipiat. Alias ciues omnes, nullis flantibus austris,nullisq; tu multibus resonantibus,solitarii essent. E diue so cum tepestates sonant,pei fiantq; omnia ven

ii, hi qui solitudine colunt, solitarii non esse

Non negauerim tamen, hanc temporis s litu nem, quae potius temporis tranquillitas dicere tur, ad vitam solitari in suaviter agendam mululum conducere, sine qua tamen etiam recitEesi,& agi potest Q iapropter ea dimissa praesitae diuisionis quam posuimus membra breuiter tangamus, dicentes, solitudinem corporis est Gquando quis corporaliter in aliquo loco ita

constitutus est, ut nec comitem, nec poenite tem alium tunc temporis socium habeat, sue locus sit suapte natura solitarius, siue non. modo dicere solemus de aliquo societate carem

te solus est. Unde & in urbibus huiusmodi IDaudo haberi potes Linam quidem amasse credi tur Imperator ille Domitianus, qui ut liberii muscar psequeretur, in suo se Ubicul'oc I

277쪽

LIBE R PRIΜvs. Σώbat. Cuius vesaniam Crispus orator eleganter risit. Ab eo enim cum quaereretur,an quit quam cum Imperatore esset, respondit: ne musca quudem.Haec autem solitudo ad lectionem orati nem,caeteraque spiritalia opera multa conserie putatur. Ideoq; non citra causam obseruatur ab

illis ipsis,qui vel sciεtis vel sapientis vers pro sus incumbere volunt. Verum si sola fuerit,scis licet, sine solitudine cordis,nullius aut parui est mometi, iuxta illud Gregorij in Moralibus iam superius allegatum: quid prodest solitudo co poris, si solitudo desuerit metis' Q ii enim corpore ut idem ait remotus uiuit,sed tumultibus conuersationis humans,terrenorum desideri

rum cogitationi se ingerit, n5 est in solitudio :Haec nihilominus, ut diximus, potest spiritalio exercitijs multum comoditatis afferre. Sed iam de solitudine loci agamus. Solitudo loci dicitur solitarius locus,inanis, vacuus,hoc est,a tu seu frequentia hominum, praesertim eorum,

qui imparis sunt propositi, seiugatus. Cuius quidem tres species traduntur, scilicet deserti, claustri, & tecti. Q cum suis cultoribus per tres aues, scilicet pelicanum, nicticoracem, &passerem designantur, & a Psalmista tanguntur, cum inquit: Similis factiu sum pelicano sum iudinu, factus sum sicut nititicorax ni micilio, o factu Ium sicut pser solitarim in tecto. Per pelia

canum, autem, quae auis est & nimiae maciei,

di solivaga, significantur tum heremi, tum heremitae ipsi, qui propter victus asperit rem macilenti sunt, & in desertis se continent. Per nicticoracem qui publico remotus, &habitans in parietibus, hoc est, ruinis, ubi sci

278쪽

rso Da ViTA CARTYsi ANAdumque aues aliae dormiunt, vigilat , sibiq; pratescas significantur tum claustrales solitudi nes,tam solitarij claustrales. Q ippe qui pub lico semoti & in tugurijs habitates velut in no depositi nesciri cupiunt, dumque alii malum quandoque somnum dormiunt, ipsi & spirital,

ter,& corporaliter Vigilant, spiritales aeternosi cibos sibi parantes. Per passerem vero qui soliis tarius siue unicus eth solitudo tecti, siue etiari solitarius in iccto manens inteli igitur,qui ad a ia virtutum euolans, laqueos vitat periculosos Praefatis solitudinibus localibus addi potest quarta species, quaescilicet ex eis, aut aliquibi' earum simul confici possit. Verum nominalis potius, quam realis huiusmodi additio videtur Non enim ex tribus una realiter confici,sed vita quandoque triplici nomine denotari posse putatur.Exempli causa.Detur claustrunt Cariusia num in desertis sicut assolet extructum: Car tusiana utique domus & deserti, & claustri soli. tudo erit, quin imo & cella Carrusiana tunc mul deserti, claustri,tectique solitudo,iure pia terit vocitari,quod in deserto,claustroque constituta, tectum sit solitariae vitae aptissimum. Non igitur semper realis est huiusinodi men obroru distinctio,sed interdum nominalis. Iam vero membrorum ipsorum tangamus descriptiones. Solitudo deserti locus est ab hominum praesertim eorum , qui alterius sunt propositi

rba atque frequentia longius semotus. Qui, idem interdum saltuosus est , interdum montuosus, nonnunquam vallibus resertus,aliqado campestris & apricus. Visus enim communis

deserta vocat loca, pene infructuosa, Moppidis hominumque habita tone longius segregeta.

279쪽

Li, P R et M v s. Loea enim fruges era no ita propriὶ deserta sui. Loca quoque arboribus glandeseris plena, syl-uas vulgus nuncupat, non deserta. Huiusmodi vero deserta sbii tudo, aliquando est remotior, interdum vero hominum habitationi vicinior, quandoque ampla,nonnunquam angusta. i libet tamen accidentariὸ est solitudo. Loca Gnim', in quibus ingcntes urbes nunc conditae sunt,antea vastae solitudines extiterunt.Ediue la loca quaedam deserta traduntur,in quibus V bes olim suerunt gloriosae. Dii ina enim vindicta,urbes nonniiquam in deserta redactae sui,

cuius aliquando misericordia,quae diruptae sit rata sunt in pristinam gloriam instauratae. Non igitur intrinsecἡ & ini arabiliter, sed contingenter & respectiuὸ locus aliqui olitarius dici debet.Sed reliqua prosequamur. Solitudo cla stri dicitur, claustralis locus, hoc esst,muris,sos satis, ut aliqua huiusmodi clausura munitus,&ad solitariam vitam agendam institutus. Cla strum enim claudendo dicitur. Igitur si ad agendam vitam propriὸ solitariam, qualis est vita Cariusiana, claustrum suerit ordinatum, tunc claustralis solitudo recth vocabitur. Si vero ad vitam Ytcunque solitariam, qualis est c nobilica, improprie dicetur claustri solitudo. Neque vero a siluatione,sed a vitae qualitate ni xupatur solitudo claustralis . Si eniim claustrum coenobilicum, hoc est, illorum qui socialiter vivunt, fuerit in deserto situm, claustrum qui dem vere dicetur, sed itanen non propterea v cabitur apte solitudo clausti . Ad 'itae ergo c5 ditionem aspiciendum est , si apte terminis uti velimus. Ex his colligere est,duo haec non omnino idem sibi velle, scilicet in solitudine esse, R 3 & soli

280쪽

lauri.

1si DL V1TA CARTvsr ANA&solitariἡ vivet e. Vnum enim sine altero esse potest. Quando enim populus Israel in desertis erat, solitudinem quidem incolebat. sed tamen solitarie non agebat Denique solitudo tecti, est tectum solitarium, hoc est ab aliis semotum, litariae vitae aptum, vel est in tecto, siue sacro sue prophano,locus quidem secretior, in queri, quis aptius se recipere, es ab hominum consor tio segregare potest. Nonnulli enim turbas his

minum, negotiorumque strepitus fugere gestiunt, quibus tamen nec desertum, nec claustrum adire mens est. Itaque secretum, abdiatumque locum, vel in aede sacra, vel domo priuata sibi deligunr, ut ibi mores discutiant coni ponantque, vel orent, aut contemplentur, ait otio literariorandulgeant; aut sapientiae potius de ustandae incumbant,aut dem iiii libros con . sicunt posteritati profuturos. Hanc multi, saltem pro tempore, coluisse creduntur. In primis

coluit Iudith, quae in superioribus domus sus sibi cubiculum secerat, ubi cum puellis suis sola

morabatur. Coluit quoq; Sara iunior, quae molestijs affecta, superius domu sitae cubiculum gratia orationis conscendit. Coluere etiam pro tempore Helias& Helisaeus,quibus coenacula insuperioribus domus consecta suεre. Coluit in super Anna,quae non recedebat de templo,ietu, niis& orationibus vacans. Coluerunt denique alii permulti,interdum perpetuo,interdum v ro pro tempore, ut faculis tulit, vel voluntas iiit. Qui sibi incumb re cupientes, nec deser ii, nec clausi i solitudinem ferre valentes aut volente i secretiorem locum eligere, & spretis mundialibus curis, Deo sibique vacare curauta

te. Penim cyt exterioris sputu ipis membrii scruta