장음표시 사용
91쪽
, ileae abstineant consulares vero lasere, praetextant, eundemque sellam, nihil aliud, quam pompam funeris, pu lani claris in rebus, ut insulis velati, ad mortem deatinari. Quod si confusatus tanta dulcedo sit, jami nunc ita in animum inducant, consulatum captum et repressum ab tribunicia potestate esse consuli, velut apparitori tribunicio, omni ad nutum imperiumque t uni agenda esse. Si se commoverit, si respexerit Patres, aliud quain plebem. esse in republica crediderit, exsilium . Marcii, Menenii damnationem et mortem sibi proponae ante oculos. ' is accensi vocibus Patres consilia inde, non publica, sed in privato, seductaque a plurium conscientia, habere; ubi quum id modo constaret, jure an iniuria eripiendos esse reos, trocissimae quaeque maximo placebat sententia; nec
auctor uuamvis audaci facinori deera Igitur judicii die,
quum plebs in foro erecta expectatione cret, mirari primo, quod non descenderet tribunus deinde, quum jam mora suspectior fieret, deterritum a primoribus credere, et desertam ac proditam causam publicam quem Tandem, qui ob-yersati vestibulo tribuni fuerant, nunciant, domi mortuum esse inventum; quod ubi in totam concionem pertulit rumor ssicut acies funditur duce occiso, ita dilapsi passim alii alii Praecipuus pavor tribunos invaserat, quam nihil auxilii sacratae leges haberent morte collegae monitos. Nec Patres satis moderat ferre laetitiam adeoque neminem noxae poenitebat, ut etiam insontes fecisse videri vellent, palamquθferretur, malo domandam tribuniciam potestatem.
LV.sub hac pessimi exempli victoria delectus edicitur
'ventibusque tribunis, siue intercessione ulla consules rem peragunt. Tum vero irasci plebes, tribunorum magis silentio, quam consulum imperio, et dicere, ' Actum esse de libertate sua rursus ad antiqua reditum cum Genuci unam tuam ac sepultam tribuniciam potestatem aliud agendum, ac cogitandum, quomodo resistatur Patribus. Id autem unum consilium esse, ut se ipsa plebs, quando aliud nihil invitii habeat, defendat. Quatuor et viginti lictores apparere consulibus, et eos ipsos platas homines. Nihil con-umptius, neque infirmius, si sint, qui contemnant. Sihi quemque ex magna atque horrenda facere. ' is vocibus ii alios quum incitassent, ad Voleronem Publilium, de ple- hominem, quia, quod ordines duxisset, negaret, se mili-- fieri dabere, netor missus est a consulibus Volero ap--lat labinos Quum auxilio nemo em , consulas spina
92쪽
ri hominem et virgas expediri jubent. ' Provoco ' inquit,
id populum, ' Volero, ' quoniam tribuni civem Romanum in cοnspectu suo virgis caedi malunt, quam ipsi in lecto suo a vobis tru dari; ouo ferocius clamitabat, eo infestius circumscindere et spoliare lictor Tum Volero, et praevalens ipse, et adjuvantibus advocatis, repulso lictore, ubi indignantium pro se acerrimiis erat clamor, eo se in turbam
eonferiistimam recipit, clamitans, ' Provoco, et fidem plebis imploros adeste cives adeste commilitones nihil est,quc exspectetis tribunos, quibus ipsis eistro auxilio opus es boncitati homines, veluti ad proelium, se expediunt: apparebatque omne discrimen adesses nihil cuiquam sanctum, non publici fore, non privati juris. uic tantae empestat quum se consules binIissent, facile experti sunt, parum tutam majestatem sine viribus esse violatis lictorious, fascibus fractis, e foro in curiam compelluntur incerti, quatenus Volero exerceret victoriam. Conticescente deinde tumultu, quum in senatum vocari jussissent, queruntur injurias suas, vim plebis, Voleronis audaciam. Multis ferociter dictis sententiis, vicere seniores, quibus, iri Patrum adversus temeritatem plebis certari, non placuit. LVI. Voleronem amplexa favore plebs proximis comitiis tribunum plebi creat in eum annum, qui L. Pinarium, P. Furium consules habuit contraque omnium opinionem, qui eum vexandis prioris anni consulibus permissurum tribunatum credebant, post publicam causam privato dolore habito, ne verbo quidem violatis consulibus, rogationem tulit ad populum, ut plebeii magistratus tributis comitiis fierent. aud parva res sub titulo prima specie minime atroci ferebatur; sed quae patriciis omnem potestatem per clientium suctragia creandi, quos vellent, tribunos auferret Buic actioni, gratissimae plebi, quum summa vi resistereni Patres nec, quae una vis ad resistendum erat, ut intercederet, aliquis ex collegi auctoritate aut consulum aut principum adduci posset res tamen, suo ipsa molimine grai certaminibus in annum extrahitur. Plebs Voleronem tribunum reficit. P res, ad ultimum dimicationis rati rem ventursim, Ap. Claudium, Appii filium, jam inde, paternis certaminibus invisum insestumque Rebi, AnsuIem faciunt Collega ei T. Quinctius datur. Principio statim anni nihil prius, quam de lege, agebatur; sed ut inventor egi volero, sic Laetorius, collega eius, auctor quum recentior, tum
acrior erat. Ferocem faciebat belli gloria ingens; quod
93쪽
teiatis ejus haud quisquam manu promptior erat. Is, quum
volero nihil praeterquam de lege loqueretur, insectatione abstinens consulum, ipse in accusationem Appii familiae, que superbissimae ac crudelissimae in plebem Romanam,
exorsus, quum a Patribus non consulem, sed carnificem ad vexandam et lacerandam plebem, creatum esse contenderet rudis in militari homine lingua non suppetebat libertati animoque Itaque deficiente oratione, Quandoquidem non facile loquor, ' inquit, v Quirites, quam, quod locutus sum, praesto, crastino die adeste. Ego hic aut iueonspectu vestro moriar, aut perferam legem' occupant tribuni templum postero die consules nobilitasque ad impediendam legem in concione consistunt. Submoveri Laetorius jubet, praeterquam qui suffragium ineant. Adole-lcentes nobiles stabant, nihil cedentes viatori tum ex his prehendi quosdam Laetorius jubet. Consul Appius negare. lus esse tribuno in quenquam, nisi in plebeium. Non enim populi, sed plebis eum magistratum esse nec illum ipsum ubmovere pro imperio posse more mea rum; quia ita dicatui et Si vobis videtur, discedito, Quirites. Facit eteontemptim de jure disserendo perturbare Laetorium poterat. Ardens igitur irae tribunus viatorem mittit ad consulem consul lictorem ad tribunum, privatum esse clamitans, sine imperio, sine maestratu violatusque esset tribullus, ni et concio omnis atrox coorta pro tribuno in consulem esset; et concursus hominum in forum ex tota urbe
concitatae multitudinis fieret. Sustinebat amen Appius
pertinacia tantam tempestatem certatuinque haud incruento proelio foret, ni Quinctius, consul altera consularibus negotio dato, ut collegam vi, si aliter non possent, de foro abducerent, ipse nunc plebem saevientem precibus lenisset, nunc Orcuset tribunos, ut concilium dimitterent Darent in spatium; non vim suam illis tempus aderia plurum; sed consilium viribus additurum et Patres in populi, et onsulem in Patrum fore pοtestate. LVI Ahil sedata ab Quincti plebs, multo aegrius consulittor a P tribus. Mimisso tandem concili plebis, sena-ium consules habent ubi quum timor atque ira in vicem sententias variissent quo magis, spatio interpusit', ab impetu ad connullandum advqcabantur, ee plurum abhorrebant aeertatione animi adeo ut Quincti gratias agerent, qu dejus opera mitigata discordia esset. Ab Appio petitur, Uti niam consularem majestatem esse vellet, quanta esse in
94쪽
conrardi civitate mares Dum trilium remuleaque a se quisque ouinia trahunt, nihil relictum esse virium in medio: distractam laceratamque rempublicam magis, quorum ill manu sit, quam ut incolumis sit, quaeri. Appius contra, testari Deos atque homines, rempublicam prodi per me, tum M deseri non consuiem senatui, sed aemium consuli deesse graviores accipi legos, quam in Sacro m te accep-- sint. ' Victus tamen Patrum consensu quievit lex si lanti perfertur. LVIII. Tum primum tributis comitiis creati iribusi sunt: numero etiam adultos tres, perinde ac duo antea fuerint, Piso victor est. Nominat quoque tribunos, C. Sicinium L. Mmitorium M. Duilium. p. Icilium, L. Maecilium Volscussi
quicumque inter seditionem Romauam est bellum coortum vastaverant agros, ut, si qua secessi plebis fieret, ac se receptum haberet; compositis deinde rebus, castra retro
movere Ap. Claudius in Volscos missus. Quinctio AEqui provincia evenit. Eadem in militia saevitia Appii, quae si mi esse liberior, quod sine tribuniciis vanculis erat. Odii,
se plebem plus urem paterno odio ae victum heis et a uni, o consule objecto adversus tribuniciam potestatem, peria, in legem egres ouam minore conatu, nequaquam tanta P trum spe, priore impedierint consulem laec ira indignatioque ferocem animum ad vexandum Quo imperio exeret tum stimulabat; nec ulla vi domari poterat; tantum certamen animis imbiberant Segniter otiuge, negligenter, coli
tumaciter omnia agere nec pudor, nec metus coercebat,
Si citius agi vellet agmen, tardius sed ut incedere et si adhor
tator peri adesset, omne sua sponte motam remittere . dustriam pretegenti vultu demittere, tacite praetereuntem
Maecrari ut invictus ille odio plebeio animus interduae moveretur. Omni nequicquam acerbitate prompta, nihil jam cum militibus agere et a centurionibus eorruptum exer eitum dicere.: v tribunos plebei ' cavillans, interdum et 'o
LIX. Nihil eorum Volsci nesciebant, instabantque eo a es, Sperantes, idem certamen animorum adversus Appiussi abiturum exercitum Romanum quod adversus Finium cou sulem habuisset. Ceterum multo Appio, quom Fabio, violes itor fuit. Non enim vincere tantum noluit, ut Fabianus es ercitus, sed vinci voluit Productus in aciem turin fugase
in castra nec ante restitit, quam signa inferentem si
95쪽
eum munimentis vidi foedamque extrem agminis caedem. Tum expressa vis ad pugnaendum, ut victor jam fi vallo submoveretur hostis satis tamen appareret, eapi tantum castra militem Romanum noluisse; alii gaudere sui clade atque
ignominia. Quibus nihil infractus ferox Appii animus, quum
insuper saevire vellet, concionemque usi stret, concurrunt
ad eum legati tribunique, monentes, ne utique ex riri vellet reperium, cujus vis omnis inre sensu obedientium esset. Negare vulgo milites, se ad concionem ituros piissimque exaudiri, es postulantiam, ut castra ex Volsco agro moveantur. ostem victorem ullo ante prope in portis ac vallo fuisse ingentisque mali non suspiciemem modo, Redapertam speciem obversari ante oculos. Victus tandem, quandoquadem nihil praeter tempus noxae luebarentur remissa concione, iter in insequentem diem pronunciari quum jussisset, prima luce claes co signum refectionis dedit. um maxim agmen o castris explicaretur, esset, ut eodem signo excitati, novissimos adoriuntur. A quibus perlatus ad primos tumunus, eo pavore signaque et ordines turbavit, ut neque imperia exaudiri, neque inserui acies possent;
nmo unius, nisi fugae, memor. Ita effuso agmine per stragem corporum armorumque evagere, ut prius hostis desisteret sequi, quam Romanus fugere. Tandem, collectis ex distipato cursu militibus, consul, quum revocando nequicquam suos persecutus esset, in pacato a ' castra posuit
advocataque concione invectus haud falso in proditorem exercitum militaris disciplinae, desertorem signorum ubi signa, ubi arma essent, singulos rogitanis, inermes milites, signo amisso signiferos ad hoc centuriones duplicariosque, qui reliquerant ordines, virgis caesos securi percussit celara multitudo sorte decimus quisque ad supplicium lecti. LX. Contra ea, in AEquis inter consulem ae militem comitate ac beneficiis oertatum est; et natura Quinctius erat lenior, et saevitia infelix collegae, quo is magis gauderet ingenio suo, effecerat. uic latitae concordiae ducis exercitusque non ausi ossere se, qui vagari populabundum hos-lam per agros passi. Nec ullo ant, bello latius inde actae praedae omnis militi data est. Addebantur et laudes, quibus, haud minus quam praemio, gaudent militum animi. Tum duci, tum propter ducem Patribus quoque placatior exercitus rediit sibi parentem, alteri exercitui uominum datum ab senatu, memorans. Varia fortun1 belli, atroci dis
mi domi forisque annum exactum, insignem maxime eo.
96쪽
milia tributa effriunt res major victoria insevii certaminis, quam usu plus enim dignitatis comitiis ipsis detractum est, Patribus ex concilio submovendis, quam virium aut plebi additum est, aut demptum Patribus. LXI. Turbulentior inde annus excepit, L. Valerio, T. AEmilio consulibus, cum propter certamina ordinum de lege agraria, tum propter judicium Ap. Claudii cui, acerrimo
adversari legis, ausamque possessorum publici agri, -- quam tertio consuli, sustinenti, M. Duilius et C. Sicinius diem diamre. Nunquam ante iam invisus plebi reus ad judi--ium vocatus populi est, plenus suarum, plenus preternarum irarum Patres quoque non temere pro ullo aeque annis sunt: Propugnatorem Senatus, majestatisque vindicem suae, eumnes tribunicios plebeiosque oppositum tumultus, modum duntaxat in certaemine egressum, iratae objici plebi. Unus
Patribus, ipse Ap. Claudius, e tribunos, et plebem, ei suum judicium pro nihilo habebat Ilium . minae plebis,
non senatos prece perpellere unquam potuere, non my qui vestem mutaret, aut supplex prensare homines; sed se
ut ex consueta quidem asperitate orationis quum ad populum agenda causa esset aliquid leniret atque submittereLIdem habitus oris, eadem contumacia in vultu, idem in ora, tione spiritus ergi adeo ut magn* pars plebis Appium nollininus reum timeret, quum consulem timuerat. Semel cauam dixit, quo semper agere omnia solitus erat, accusatorio
spiritu adeoque constantia sua et tribunos obstupefecit ei plebem, ut diem ipsi su voluntate podicerent trani deinderem sinerent. Naud ita multum interim temporis fuit an, te tamen qnam prodicta dies veniret, in bo moritur cujus Aulum laudationem tribuni plebis impedire conarentur, plebs fraudari solenni honore supremum diem fanti viri noluit; et laudationem tam aequis auribus mortui audi ii, quam viri
accusatiοnum audierat; et exsequias frequens celebravit. LXII. Eodem anno Valerius consul, cum exercitu i AEquos profectus,quum hostem ad proelium elicere non posset, caStra oppugnare est adortus. Prohibuit foeda teospes,tas, cum grandine ac tonitribus coelo desecta Admiratio, nem deinde auxit, Signe receptui dato, adeo tranquilla serentias redditari ut velut numine aliquo defensa castra opi g
nare iterum, religi fuerit; omnis ira belli ad populati uium agri vertit Alter consub imilius in Sabinis hellum gessit; et ibi, quia hostis moenibus se tenebat, vastati agri fiunt. Is,cendiis deinue, non villarum suo, heu etinim visuruis , qui
97쪽
bassequenter habitabatur, Sabini exciti, quum praedatoribus occurrissent, ancipiti proelio digressi, postero die retulere castra in tutiora loca. Id satis consuli visum, cur pro victo relinqueret hostem, integro inde decedens bello. LXIII. Inter haec bella, manente discordia domi, T. Numicius Priscus, A. Virginius consules facti. Non ultra videbatur latura plebes delationem agrariae legis, ultimaqueris parabatur, quum, viscos adesse, fumo ex incendiis vularum fugaque agrestium mnitum est. Ea res maturam jam seditionem ac prope erumpentem repressit. ConSules, eoacti extemplo ab senatu ad bellum, educta ex urbe juventute, tranquiIliorem ceteram plebem fecerunt. Et hostes quidem, inhil aliud quam perfusis vano timore Romanis, citato agmine abeunt. Numicius Antium adversus Volscos,
virginius contra quos profectus ibi ex insidiis propoprimo proelio hostes, fugaque
res erant, opulentissimam acti quam consul oppugnare non usus, Cenonem, aliud oppidum, nequaquam tam opulenium, ab Antiatibus cepit. Dum qui Volscique Romanos exercitus tenent, Sabini usque ad portas urbis populantes incessere deinde ipsi paucis post diebus ab duobus exercitibus, utroque per iram consule ingresso in fines, plus cladium, quam intulerant, acceperunt.
LXIV. Extremo anno pacis aliquid fuit; sed, ut semper aliaes, sollicitae certamine Patrum et plebis. Irata plebs inieresse consularibus comitiis noluit. Per Patres clientesque Patrum consules creati T. Qvinctius, Q. Servilium similem annum priori consules habent, seditiosa initia bello
inde externo tranquilla Sabini, i ustuminos campos citato agmine transgressi, quum caedes et incendia circum Anienem numen fecissent, a porta prope Collina moenibusque pulsi, ingentes tamen praedas hominum pecorumque egere; quos Servilius consul infesto exercitu insecutus, ipsum quidem agmen
adipisci aequis locis non potuit; populationein adeo effuse fecit, ut nihil bello intactum relinqueret multiplicique capisi praeda rediret. Et in Volscis respublica egregia gesta.
tuum ducis, tum militum opera Primum aequo campo signia collatis pugnatum, ingenti caede utrinque, plurimo auguine; et Romani, quia paucitas damno sentiendo propior erat, gradum retulissent ut salubri mendacio consul, iugere hostes ab cornu altero clamitans, concitasset aciemuimpetu facto, dum se putant vincere, vicere. Consul metuens ne nimis instando renovaret certamen, signum receptu
98쪽
dedit. Intercessere pauci dies, velut iacitis induciis utriu-que quiete sumptre per quos ingens vis hominum ex omnibus volAcis Equisque populis in castra venit, haud dubitanss, Si Senserint, Romanos nocte abituros. Itaque tertia fere vi illi ad castra oppugn-d, veniunt. Quinetius, Sedat tumultu, quem terror subitus exciverat, quum manere in tentοriis quietum militem jussisse ruernicorum cohortem in stationem educit; οrnicines tubicinesque in equo, impositos, canere ante vallum jubet, sollicitumque hostem ad lucem tenere reliquum noctis adeo tranquilla omnia in castris fuere, ut somni quoque Romanis copia es,et Volscos specie armatorum peditum, quos et plures esse, et Romanos putabant, fremitus hinnitusque equorum, qui, et insueto sederite equite, et insuper aures agitante sonitu, Saeviebant, intentos velut ad impetum hostium tenuit. LXV. Ubi illuxit, Romanus, int,ger satiatusque somno productus in aciem fessum stando et vigiliis Volscum primo impetu perculit; quanquam cessere magis, qu in pulsi hostes sunt quia ab tergo erant clivi, in qui, post prineipia integri ordinibus tutus receptus fuit. Consul, ubi aed iniquum locum ventum est, sistit aciem miles aegre teneri, clamare ei poscere, ut perculsis instare liceat. Ferocia agunt equites circumfusi duci vociferantur, se ante signa ituros. Dum cunctatur consul, virtute militum fretus, lueo parum fidens, conclamant, se ituros et clamoremque res Si secuta. Fixis in terram pilis, qu ' leviores ardua evaderent, cursu subeunt Volscus, effugis ad primum impetum missilibus telis, saxa ducentia pedibus ingerit in subeuntes, turbatosque ictibus crebris urguet ex superiore luco Sio prοp oneratum At Sinistriam Romanis cornu, ni referentibus jam gradum consul, inci 'pando simul temeritatem, simul ignaviam, pudore metum excussisset. Restiae re primo obstinatis animis deinde, ut in Minentes locum vires ferebant, audent ultro gradum' inferres ei, ela more renovato commovent aciem tum rursus, impetu eap
to, enituntur, atque exsuperant iniquitatem ioci dum pro- in erat, ut in summum clivi jugum evaderent, quum ter nostes dedere: effusoque cursu pene agmine uno algiente, sequentesque castris incidere. In eo pavore castra capiuntur: qui Volscurum effugere potuerunt, Antium petunt.
Antium et B manus exercitus uucius et paucos circum8eS
sum dies deditur nud oppugnantium nova via sed qu illam inde ab infelici pugna cistrisque amissis ceciderant animi.
99쪽
I MO TU SEDITI RS de agrariis legibus saetae. m. Capitolium a exstilibus et servis oceiip. tum eae is iis receptiim est si Census his aetris est prior rustro Prisa sunt civi im castita centii quatuor minia duoenti quatuor secim, Praeter Othos orbas lue XXI S queriti Oentum septemdecim millia duoeuta novemdecim xvi. Quum adversus uos res mala gesta essPt, L Quinctius Cincinn: tus limator factiis quum rure interitus istico operi esset ad id bellum P rendum arcessitiis est. XX III. I vietos hostes sub jugum misit. . XXX. Tribunorum plebis itum merus ampliatus est ut essent decem trigesimo Pxto aisnni primis tribunis phoebis. XXXI Petitis ph bele atum et allatis Attiej legi hus, ad e stituendas eas proI,onenda si uel eemviri pro eonsuli hus sine ullis aliis magistratibus cieati altEro et redontesimo arino quum Roma ovilita erat et, ut udi gibu ad constites ita bonsi thus ad decemviros, austatum imperium. xxx V Me. Hi decem tabulis legum p sitis quum modest se in eo homnrir' gessissent, et O , id in Alteraim quoque Minum eundem esse magistratum pineuisset, duahua tabulis ad decem adjectis, quum complura in potentur teciment, magistratum noluerunt depouere, et in tertimis annum retinuerimit XLIV. o Dolie inviso eorum imperio finem attulit liuido P. Claudii. Qui quum an amorem virginis iiscidissest,submisso, qui eam in gemitutem Peteret, necessitatem pati i tiris Virginio imposuit, rapto ex ut 3erna proxima cultro, ut filiam intemineretri quum aliter eam tueri non posset me in potestatem stupimm illatu i veniret. L, Hoc tum magnae itinuitiae exemplo pleh ineltata iurantem Aventinum oecupavit coerit in descemviros abdicarae se magistratu ex quibus ppius et unus collegarum, qui praeeipu pinuam meruerat , in carcerem embectita ceteri in exsatum acti LX. o. Respi-tem Eoriti a Sabinos, et Volscras et aequo prosper gestas continet. LXXI.
Et parum hon tum populi Romarii judicium qui judex inter Ardeates et Aricinos sumptus, grum, de quo ambigPhatur, sibi adjudicavit
I ANTIO caseo, Ti. Emilius et Q. Fabius consules fi
unt. Mia erat Fabius Quintus, qui unus exstinctae ad Cremeram genti Superfuerat. Iam priore consulatu A milius dandhagri plebi fuerat auctur. Itaque secundo quoque Consulatu ejus et agrarii se in spem legis erexerant, et tribunirem, contra consules Saepe tentatam, adjutore utique consule, obtineri posse rati, suscipiunt; et consul manebat in gententia sua. Possessores et magna pars Patrum, tribunicras se
jactare actionibus principem civitatis, et largiendo de alieno popularem fieri querentes, totius invidiam rei a tribu ni in consulem averterant. Atrox certamen aderat, ni Fab
100쪽
vius consilio neutri parti acerbo rem expedisset T. Quinctii ductu et auspicio agri capti priore anno aliquantum a
Volscis esse Antium, propinquam, opportunam, et maritimam urbem, coloniam deduci posse Ita sine querelis possessorum plebem in agros ituram, civitatem in concordia fore. Haec sententia accepta est. Triumviros agro dando
areat T. Quinctium, A. Virginium, P. Furiums jussi nomina dare, qui agrum accipere vellent. Fecit statim ut fit fastidium copia adeoque pauci nomina dedere, ut ad explendum numerum coloni Volsci adderentur cetera multitudo poscere Romae agrum malle, quam alibi accipere. qui a Q. Fabio is eo cum exercitu venerat pacem petiere, irritamque eam ipsi subita incursione in agrum Latinum fecere. II. Q. Servilius insequenti anno is enim cum p. Postumio consul fuit in AEquos missus in Latin agro stativa habuit intra castra quies necessui morbo implicitum exercitum tenuit. Extractum in reinum annum bellum est, Q. Fabio et T. Quinctio consulibus. Fabio extra ordinem,'uia is victor pacem quis dederat, ea provincia data; qui, haud dubia spe profectus, famam nominis sui pacaturam AEquos legatos in conciIium gentis missos nunciare jussit: N. Fabium consulem dicere, se ex aequis pacem Romam tulisse, ab Roma quis bellum Afferre, eadem dextra. armata, quam pacatam illis antea dederat; quorum id perfidia et
periurio fiat, Deos nunc testes esse, mox fore ultores. Se tamen, utcumque sit, etiam nunc, paenitere sua sponte aequos,
quum pati hostilia, malle. Si poeniteat, tutum receptum ad expertam clementiam iure sin penuri gaudeant, iis magis iratis, quam hostibus, gesturos bellum. aec dicta adeo nihil moverunt quemquam, ut legati prope violati sint, exere citusque in Algidum adversus Romanos missus. Quae ubi Romam sunt nunciata, indignitas rei, magis quam pericu lum, consulem alterum ab urbe excivit; ita duo consulares exercitus in hostem accessere acie instructa, ut confestim dimicarent. Sed quum forte haud multum diei superesset, unus ab Matione hostium exclamat: ostentare hoc est, Romani, non gerere bellum in noctem imminentem aciem instruitis; longiore luce ad id cerimen, quod instat, nobis opus est. Cra in die oriente sole redite in aciems erit copia pugnandi, ne timete. is vocibus irritatus miles in
diem posterum in eastra reducitur, longam venire noctem ratus, quae moram certamini faceret. Tum quidem corpor
cibo somnoque curant; ubi illuxit postero die, prior si quanto constitit Romana acies; iandem et Equi processere,