장음표시 사용
181쪽
Rimum agit de ordine5haera m caelestium. Secundum, de constructiora si haerinum,earumque cum eaeis collarione. Tertium, de triplici motu terrae. Quartum docet invenire triplicem terrae motum per sphae
Quintum tradit eonstructionem sphaerae particulam flest rum frarum et globi terreni. C A P v T
182쪽
De ordine Sphaerarum caelestium.
N priori parte explicuimus per globos Vulgares , quomodo per hypothesin
terrae immo ilis juxta mentem Ptole- .maei omnia quae in terra degentibus de caelo apparent contingere videantur. In secunda per novas has sphaeras ostendere decrevimus, qua ratione eadem per terram
mobileti juxta genuinam hypothesin Copernicaeam, in
rei veritate contingant. Verum ut rectius dicta nostra percipiantur, ante Omnia ordinem sphaerarum caelestium prout a Copernico lib. I Revolmionum cap. Io deis
scribitur ; tum & constructionem sphaeratum earumque partium , breviter trademus, atque inter se conseremus. Ordo sphaerarum caelestium talis est: prima ac siiprema est stellarum fixarum, prorsiis immobilis , ad quam motus ac dispositiones orbium Planetarum conferuntur & examinantur. Quod aute' i nonnulli existimant, eam alio quoque modo tardissime promoveri, atque hinc mutari stellarum longitudines , id quidem fieri posse non negamus , verum in descriptione motus terrae, aliam dabimus causis, , per quam probabilius id nobis fieri videatur. Intra Sphaeram stellarum fixarum, orbes planetarum hoc ordine comprehenduntur. Ρrimus & fixis proximus est orbis Saturni, qui intra annos triginta cursim suum absolvit: secundus Iovis , cujus motus perficitur annis duodecim : tertius Martis , cujus motus ab lvitur annis duobus et quartus peragit cursum sium intra annum naturalem , & in eo terra simul cum Luna quae tanquam in Epicyclo circa eam singulis diebus unam absolvit conversionem ) per Zodiacum circumfertur. In quinto orbe movetur Venus , unamque circuitionem perficit intra menses novem. In sexto &
183쪽
tεό DE A D Ο R N A Τ I o N ESoli proximo versatur Mercurius, eumque percurrit diebus octoginta. Omnes illi motus, tam planetarum,
quam terrae ac Lunae, eodem peraguntur modo,ab occidente in Orientem, juxta si iccessionem signorum Zodiaci. In medio autem orbium consistit Sol tanquam in centro mundi, fixus & immobilis et unde tanquam solio insidens regali universum planetarum circumstantium chorum ac familiam regit ac gubernat. Quis, inquit Coperniciu , in hoc pulcherrimo templo , illustrem hanc lampadem in alio vel meliori loco poneret, quam in centro, unde totum simul possit illuminare λQuocirca etiam haud inepte aliqui lucernam mundi, alii mentem, alii rectorem universi eum vocarunt ; & Mercurius Trismegistus, visebim Deum. C A Ρ V T II.
De constructione Sphaerarum,earumque
cum caelo collatione. ORdine caelestium orbium ex Copernico proposito,transibo ad descriptionem sphaerarum,earumque cum caelo collationem. Sed quoniam globus terrae in sphaera generali nimis parvus est, quam ut explicationi meae servire queat, construxi insuper sphaeram terrae particularem. In generali conspicitur ordo caelestium orbium, tam quoad stellas fixas quam planetas; in particulari motus terrae & stellarum fixarum. Generalis autem sphaerae forma talis est. , Extimus ejus ambitus, repraesentans caelum stellarum fixarum , quod primum est & sirpremum omnium caelorum , seipsum & omnes alios comprehendens , constat A quatuor circulis paris amplitudinis. Ex illis latior , est Zodiacus, quoad interiorem superficiem notatus ecliptica & duodecim signis V 'U' II, &c. Caeteri duo supra & infra se a1 angulos rectos decussantes, Zodiacum intersecant ; unus Coturus Solstitiorum in principio Concri & Capricorni ; alter in initio
184쪽
initio Arietis & Librae. Puncta decussationis saperae& inferae referunt Polos Zodiaci , supremum quidem Polum borealem , infimum circa quod spha in pedunculo cui innititur impacta est ) Polum austraem. Quartus circulus ad Zodiacum Obliquus,eumque intersecans in principio & viis, Coturum vero Solstitiorum vessus hoream circa principium Capricorni ad distantiam grad. 23, min. 31 , Circa principium Cancri ad eandem distantiam versus austrum, est AEquinoctialis : cujus Poli in Coturo selstitiorum indicantur per binos apices, quorum supremus est Polus Arcticus , imus Antainicus. Ab uno Glo Zodiaci ad alterum extenditur axis Zodiaci, cujus medio aff-xus est globulus inauratus pro Sole, immobilis & velut in centro mundi. Inter Solem & dictos exteriores circulos, sex insuper sphaerae haerent, una alteram circumdante , & qualibet consecta e tribus circulis aeque
magnis. Prinia & exterior fixis proxima) est sphaera
Saturni, qui cursum suum ab luit annis 3o. Secunda Iovis, qui motum situm peragit annis xa. Tertia Ma tis , qui orbem suum percurrit annis duobus. Quarta, est sphaera terrae , quae eclipticam perambulat spatio anni naturalis. Circa terram est parva sphaera ex tribus pariter circulis composita , in qua Luna tanquam in epicyclo intra dies a9ὲ circa terram vertitur , & sic
mota simul cum terra annuo cursu incedit circa Solem.
Quinta sphaera est Veneris, quae motum suum ab luit mensibus novem. Sexta & Soli proxima est Mercurii, qui eam circumit diebus 8o. In hac sphaera generali
conspicua est vera imago mundi,quantum attinet ad ordinem & shccessum orbium, sed non quoad proportionem distantiarum eorum, & magnitudinem corporum quae eos occupant. Quia enim amplitudo orbis terrae in quo annuo motu movetur circa Solem, non aliam
quam puncti rationem habet ad amplitudinem sphaerae fixarum; extensio sphaerae fixarum ad minimum 2oooo vicibus major est, extensione circuli in quo movetur L terra.
185쪽
1σI DE ADORNATI ONE terra. Exteriores ergo sphaerae circuli squi caelum fixarum reserunt) Σoooo minimum vicibus majores esse deberent, circulo motus terreni in hac sphaera: qui , quia extenditur hic quasi ad digitos al; exteriores quO-que circuli extendendi forent ad digitos soooo, quiessiciunt pedes 4r66, seu perticas 347. Insuper, quia Sol res diri amplitudinis orbis magni Aerreni, in hac sphaera, magnitudine adaequare non posset caput vel minimae aciculae , isque insuper a o minimum vicibus terram superat, & lunam vicibus 6ooo ; proportio orbium caelestium & planetarum mente quidem comprehendi potest, sed nulla arte per instrumenta mechanica
GLobus terrae tres habet motus, duos in seipses, &unum de loco in locum in orbita sua. Primus quihi in seipsum, est diurnus, & spatio viginti quatuor horarum aD occasu in ortum circa proprium axem abQlvitur,essiciens diem ac noctem. Secundus est praedictus motus annuus centri terrae circa Solem , ab occidente
quoque in orientem , juxta signorum successionem, intra sphaeras Veneris ac Martis consectus, describens que circulum duodecim signorum Zodiaci. Atque hoc motu fit , quod ipse Sol per Zodiacum in videatur promoveri. Exempli gratia, centro terrae perveniente ad principium Capricorni, videtur Sol intrare principium Cancri ι illo tendente ad Aquarium , cernitur Sol moveri ad Leonem , atque ita porro. Duo illi terrae motus comparari queunt globo e manu projecto, qui per terram volutus spatium motus sui emetitur ; hoc tantum discrimine ; quod globus inter currendum describat volutatione sua lineam rectam ; terra vero circa Solem mota, circulum. Illud praeterea notandum,quod etsi centrum terrio motu annuo s atur in plano eclipticae,
186쪽
ΕΤ DISTRIB. SPHAERARVIl. ropticae-, nihilominus aequator terrestris non conveniat
cum illo plano , neque axis ad angulos rectos super il- . lud erigatur parallele cum axe Zodiaci ; sed uterque plano & axe eclipticae declinet 3 adeo ut terra in motu 1lio diurno per illam declinationem describat in caelo circulum aequinoctialem. Motus tertius qui paulo minori quam annuo spatio abselvitur, fit in 1eipsum, contra motum illum centri terrae, & successionem signorum circa lineam parallelam cum axe eclipticae, ab oriente i occidentem. Duobus his motibus. hac ratione propemodum sibi mutuo obviantibus, contingit, axem & aequatorem terrestaeem ad planum eclipticae inclinatos fere perpetuo in eandem caeli plagam dirigi, tanquam essent immobiles. Sed ut tertium motum,
qui per se difficilis intellectu est, conmoda similitudine explicem, sic o : pone navi quadam, cujus stimmo malo impositum sit aplustrium circa radium mobile, de in quo sui in schemate) depictus sit globus terrae cum,aXe non erecto, sed ad latus inclinato parallelh cum axe globi terreni, navigandum es-1e in fossa rotunda circa arcem quandam aut fortalitium flante Noto satis valido ; evidens est, aplustrium illud simul cum navi non convertendum , sed vi venti australis ,
perpetuo fore directum ver-1us septentrionem , δXemque pictum ad eandem caeli pla: ita ut quando navis iter
1uum promovens, & circa arcem versus unum latus de loco in locum transiens unam absolverit conversionem; aplustrium quoque eodem tempore circa radium suum contra motum navis unum circuitum perfecerit, missi
que globi terrae depicti dirigatur in eandem plagam L s coeli.
187쪽
x o DE ADORNATIONE caeli. Hi quoque licet similitudine Simonis Stetam,quae' talis est. Si quis in meditullio rosae compassi nautici, erigat frustum straminis directum ad polum mundi,¶llele cum axe terrae: compasso cum navi in fossa rotunda circa arcem navigante,ut ante,manifestum est: quod ubi navis de loco in locum ab uno latere semel circumnavigaverit, rosa compassi interea super acum cui incumbit intra pyxidem , semel quoque conversa suerit ad alterum latus contra motum navis; & qualem portionem conversionis sitae navis abselvorit verius unam partem, talem quoque rosa compassi perfecerit verius partem alteram, stramine perpetuo parallelo manente cum me terrae, ac directe intuente Ρolum mundi. Eadem ratio est in terra, quae quasi motum annuum circa Solem negligens, unamque extremitatem sit axis perpetuo dirigens ad boream, alteram ad austrum, retinetur hoc quidem respectu quasi tam bilis.
Quomodo inveniatur triplex terrae
motus per Sphaeram. ΡRaedicti tres terrae motus hac ratione per sPhaeram inveniuntur. Pro primo,qui quotidie sit in seipsem,
Converse terram digito aut hacillo circa axem sium ab occidente in orientem, videbis quomodo ea in una conversione omni ex parte ad Sorem convertatur , atque ita semel interea temporis undique illuminetur;& contra quo pacto semel omni ex parte a Sole reversa, undique involvatur tenebris, atque hoc motu suo inciat, ut per totum orbem terrae intra 24 horas una fiat dies, & una nox. Motum secundum, hoc est, an nuum,de loco in locum,conspicies hoc pacto. Converte caelum terrae ab occasis. in ortum, & videbis, quomodo dum terra movetur in via sua,Sol nobis judicetur ire per inna Zodiaci. Exempli causa, terra occupante initium ' capri-
188쪽
capricorni, videtur Sol e regione in principio Cancri: eadem promota ad Aquarium, videtur Sol pervenisse ad Leonem, atque ita porro de signo in signum. Insii- per videre est buxta descriptionem capitis praecedentis) axem terrae non erectum esse ad angulos rectos, parallele cum axe Zodiaci; nec aequatorem aut maximum parallelum terrestrem convenire cum plano 'eclipticae;
sed declinare ab eo, ita ut axis terrae parullelus 1it cum duobus punctis in Coluro Solstitiorum, quae repraesen- tant Polos mundi Arcticum & Antainicum; terraque
per motum diurnum circa aXem proprium revoluta ,
describat maximo suo parallelo aequinoctialem circulum in caelo. Tertius motus sannuus quoq; in scipsim in sphaera ita fit conspicuus. Dum terra in via 1ua de
loco in locum trensfertur ab occidente in Orientem,uia demus eam beneficio trium rotularum sub caelo terrae, contrario motu in seipsam semel converti ab oriente in occidentem . Aut ut magis proprie loquamur, resnetur hoc pacto, tanquam motum annuum de loco in locum non curans, in pari semper situ axis sui versus eandem caeli oram,non aliter quam aplustrium aut str men in rosa compassi, de quibus actum praecedenti capite, quae cum nave circumnavigantia motumque illius negligentia, perpetuo diriguntur versus eundem caeli locum. Sine tertio hoc motu, & praedicta inclinatione axis terreni ad superficiem eclipticae, nulla animadverteretur inaequalitas dierum & noctium, sed semper aut solstitium esset, aut bruma, aut aequinoctium,aut aestas, aut eadem sibi perpetuo similis anni tempestas, velut latius patebit ex usu sequenti. In hac hypothesi invenitur mirabilis totius mundi symmetria, & conveniens proportio motuum, & --plitudinum sphaerarum caelestium , quae aliter inveniri non potest. Nempe sphaeras omnes non praeternaturali modo sibi mutuo contrarias ferri, sed pari motu procedero ab occidente in orientem; &juxta descriptionem praemissam, corpora caelestia in minoribus circulis
189쪽
a 1 DE AD ORNATIONE . mota, velocissime ; in mMoribus vero tardissime, &majori tempore, suas ab luere conversiones. Item, tempora revolutionum quadamtenus proportionalia esse amplitudinibus caelorum. Praeterea quoque in ea tanquam in rei veritate apparet, cur Planetae etsi in nudis circulis, sine epicyclis, pari passis motus sios perficiant vi eantur nobis nunc velociter nunc tarde moveri, interdum vero stare, aut retrogredi ; & cur motus illi veloces, tardi, ac retrogradi, majores videantur in Iove quam in Saturno, nec tam magni in Iove quam in Marte; cur item majores in Venere quam in Mercurio. Quare etiam saepius id in Saturno contingere videatur,
quam in Iove, & in hoc saepius quam in Marte; in Marte vero rarius quam in Venere & Mercurio. Praeterea qui fiat, quod Saturnus, Iupitet & Mars, terrae multo sint propiores in oppositione cum Sole hoc est, cum terra est in recta linea inter illos & Solem & contra longe reavitiores h terra in conjunctione eorum cum Sole hoc est, cum Sol in recta linea inter illos ac terram intercedit) velut diligens ejus rei observator ad oculum in Marte potest notare. Nam is Chronico ascendens hoc est, quando Soli oppositus, oritur vesperi Sole occidente) noctu Iovem magnitudine visbili sequare videtur, colore selum rutilo ab illo discretus . ubi contra set,vicinus, cum vesperi sub illius radiis se condere incipit, aut mane ex illis emergit, vix stellae
secundae magnitudinis videtur posse comparari. Quae Phaenomena omnia, ex selo terrae motu ortum ducentia, tam consono testimonio' ac valido argumento Evincunt terram moveri ; ut qui ei contradicere velit, videatur cum ipsa pugnare ratione.
Quod autem varietas illa quae in planetis se offert, non deprehendatur in stellis fixis, certissimum argumentum est, immensae illarum a terra distantiae. Ex quo etiam clarum est & evidens, circulum viae terrae circa Solem , qui ad minimum zoooooo milliaribus Germanicis patet in diametro, ad sphaerae stellarum
190쪽
ΕΤ DIs ΤRIB. SPHAERARRM. ' 1ν fixarum amplitudinem , vix puncto esse majorem, &prorsiis insensibilem. Tanta ac tam admirabilis est haec Dei Opt. Max. fabrica. .
De constructione Sphaerae particularis
stellarum fixarum & globi terreni. QVanquam in supra descriptis sphaeris caelestibus generalibus terra multum excedit justam magnitudinem juxta proportionem partium circumstantium ;nimis tamen exigua est , & circumpositis Planetarum orbibus impedita, quam ut juxta propositum meum mechanice ostendam, omnia quae ex apparentiiS caelestibus proponuntur, & per vulgares glo, s ex mente Ptolemaei cum terra immobili perficiuntur ; in hac nostra sphaera juxta mentem Copernici per terram mobilem, eandem habere demonstrationem, vi operis exitum haud diversiim. Quocirca peculiarem construxi
sphaeram,quae motum terrae refert intra sphaeram fixa-Tum exclusis caeterorum Planetarum orbibus,ea forma quam nunc describam. Pars ima est crux quatuor aut sex radiorum pro magnitudine instrumenti,totidem incumbens pedunculis: ei superinjecti sunt duo disci,quorum inferior & major immobilis cruci adhaerens, in medio amplum habet foramen, in quo saperior mobilis axiculo foramen claudens, circumverti potest. Extra discum mobilem , in limbo immobilis, Calendarium circum appositum est Romanum juxta stylum novum, divisum in xa menses, hique iterum in suos dies, ac juxta Iasgna Zodiaci, cum suis gradibus. In disco mobili est planisphaerium caeleste, ut o eo
constellationes earumque consequentia cognoscantur. In extremitatibus crucis, columellae erentae sunt, 'stinentes simul magnum inculum repraesentantem ZOdiacum , & interiori superficie signatum Ia fgnis ;