장음표시 사용
21쪽
re diuo sum. Quaedam enim natura est qtiae semper eodε modo se habet: ocesi simplaκrseui sunt immateriali Et hanc naturam vocat idem:qitaedain veto natura est qus non semper eodem modo se habet, sed trasmutationem Tuscipit &ditiis onem: sicut sulit materialia,&hanc vo 'eat diuersum. Et existis duo biis. s. ex eodem 5 ditiosor animam dicit esse e5positam, non institista duo in an isma vi paries: sed ipsum quasi media,&Φ natura rati
nalis animae, sit periori biis re omnino imaterialibus sit inferior Oc deterior,& materialibus S in serioribus sit no bilior resuperior. Et ratio huius erat, quia sicut dicta est, simile cognoscitur simili, unde si anima cognosceret om' nia, cic idem de diuersum sint principia, ponebat anima esse existis duobus ei positam, eo modo quo dicto est, ut inquantu habet de natura id Aitatis,cognosceret ead
ponit idem viqitantum vero de natura eorum quae V in caldii tersuin, gnosceret diuersum. s. materialia. Vndeoc hae cognitio e vitii tr. Nam quando colligit genera α'species, tiliae dicit eam representare idem seu idesitatem. 4iando vero differentias Saccidentia assim it, alteristatem ad inuenit. Sic ergo patet quomodo Plato in Ti. maeo dicit animam ex principio componi. Secundum dictum Platonis per quod ostenditur. dixit animam eX princip0s esse, ponitur cum dicit.
Similiter determinatum est ab eodem Se in hisce qur de philosophia dirutur. Animal quidem ipsum
ex ipsius unius idea Drmaue:& ex longitudine pri. ma r de latitudine profunditat e constare . cietera vero simili modo.
Similiter aut e & in his quae sunt de philosophia
. dicta, deteramnatum est: ipsum quidem animal exi ius idea,& ex primi longitudine &latitudiγ ne & altitudine talia autem linuli modo.
Vbi osilaidit animam esse ex principiis similiter cit . ea quod sciendu eis in Plato posuito intelligibilia essent per se subsistentia,&separata oc essent semper inessent causa cognitionis-esse rebus sensibilibus. Quod Aristo. Gqua inconuenita volens euitare coaetii est mo nere intelle tinn agentem. Vnde sequebatur ex politione Platonis. in q, aliqua sunt abstracta per intellectu,seelsent aliqua quae estent per se subsistentiare in actu.
Habemus autem duplieem modii abstractionis per in 'telle iam, unum qui est a particularibus ad uniuMalia: odum alium per qu abstrahimus mathematica a sensibilibus. Ple . Et si e cogebantur ex hoc ponere tria subsistentia. s. sensio bilia: mathematica,& uniuersalia r quae essent causa, Ocquoriim participatione,res etiam sensibiles re mathematicae essent. Item ponebat Plato numeros esse causam rorum,ochoe saeiebat,quia nesciuit distinguere inter unuVnum ' i conuertitur eum ente:&vnum quod in principiuirascei numeri: prout est species quantitatis. Eκ quo sequebaturdis,et P in eum uniuersale separ imponeret causam rerum, α dicam in numeros esse substantia rerum in huiusmodi unitierialia tale. essenteκ numeris. Dicebat enim in principia Omni uen tium essem species-numerus specincus, quem vocabat specificum t qua in posmina eκ specibus. Nam rei p. . sum numerum reducebat laqua in principia re elemen. ta in unum redualitatem.Nam cum eκ uno nihil pro. . cederet,ideo necessaria suit ipsi uni aliqua subiecta natu. . ra a qua multitudo produceretur, se hane vocavit dii Ilitatem. Et inrordinE materialitatis ordinabat illa tria. Qitia enim sensibilia sunt magis materialia Φ mathema Sensibi, trica, Ocvniuersalia immateri aliora mathematicis, ideo
IM, Primo posuissensibilia,si praquς posuit mathematica, Alathe/ oc supra lis uniuersalia separata oc Luas, qus disserunt
a. a mathematicis, a in mathematicis in una specie sunt rivi aliqua,quae diserunt secundu nummim, sed in ideis octalia. subitantiis separatis non uiueniuntur aliqua unius spe.
ciet,qus disserant numero,unius enim specieiunaris in . suit ideam. Quas ideas dicit esse ex nunieris,& fm itumeros in eis esse rationes rerum sensibilium,qus quide con .stant ex longitudine latitudine re profunditate. Et ideo Hiκiii leam longitudinis esse primam dualitatem,lonsitudo enim est ab uno ad unum. s. de pinacto ad piinctia
Latitudinis autem primam trinitatem. nam figura triangularis in prima superficialium figurariam. Profundita tis autem qus continet logitudinem 5c lautudine ideam lixit esse primam quaternitatem: prima enim figura eorporiim est pyramisHiis quatuor angulis consistit unde cum Plato poneret animam sensibilem, suit animam separatam aus esset causa eius, re hane sicut alia separ ta, dc ideas dixit esse ex numeris . .eκ unitate Oc dualita aequς ponebat erincipia rerum. Tmio cum dicit.
Insuper & alio pacto: intellem quidem esse unu
. ipsum. Ipsa vero auo, scientiam .Est enim ipsa tali,' tum ad unum processio. Superficiei proterea numerum.Opinione: solidi sensum et nam numeri quidε, formae ipsς&principia dicebantur. Sunt autem eg elementis. Res vero parti in intelle hirpartim sciem. tia: partim opinione r partim sensu diiudicantur ac discernuntur. Atq; hi numeri,Mrmp sunt rerum. Adhuc autem ti aliter,intellectium quidem mur
entiam autem duo: singulariter enim ad unum: plani autem numerum ad opinionem: sensumvero, eum qui firmi. Num enim quidem, species &primcipia entium dicebantur. Sunt autem er elementis. Iudicantur autem res:aliae quidem intellectui aliae vero scientia:aliae autem opinione: alio vero sensu. Species autem,numeri hi,rerum. Ponit imium dictu Platonis per quod apparet quod: ipse dixerat animam compositam eκ principiis. Plato enim posuit mi meros, sicut dictum est, species re princi . ia rerum: unde cum loqueret dc anima: posuit eam sui
oe venire in cognitionem enti una: q, erat composita eκ principiis. s. ex numeris, re omnes opationes eius ab eis procidere. Inuenimus enim in anima diuersas potentias ad apprehensionem entium. s. intellectum, lentia,opi. Dionem, oc sensum. Dicit ergo animam habere intelle.ctum ocrius operationem in idea Unius, qui s. est in ea natura unitatis,intellectit scitim una apprehensione apprehendit unum. Item scientia ex prima dualitate,scientia enim est ab uno ad unum. s. de principqs ad conclusionem.Opinion vero ex prima trinitainopinio enimes de uno ad duo, est enim de principiis ad eonclusione cum sormidine alterius, ct sie sunt ibi ima. Principium: Oc dux conclusiones, una conclusaec alia formidata. Sensum autem habet anima a prima quaternitate: est eniquaternitas prima idea corporis quod consistit ex qua, tuor angulis ut dictum in t sensus autem corporum est. Cum ergo res omnes cognoscamur istis quam oris intellectu, scientia, opinione, oc sensu , rem potentias dicit .habia animam fim in participat naturam unitatis, dua litatis,octoriar a: Ic quaternar a: manis sum est et, dixit animam separatam:qu5 posuit ideam huius animae: c5. postam eκ numeris qui sunt principia re elementa roxum. Et scpatet in Plato dixit animam esse copos iam ex principηs. Consequenter eum dicit.
Cum autem anima motivum&cognitiuum siti quidam virum complexi sunt:at 3 animam nummrum esse, seipsum mouentem aserueriant. Quoniam autem dc motivum videbatur anima
esse re cognoscitiuum: sic quidam complexi sunt ex
Vtrita enuntiantes animam esse numerum moueruiem seipsum.
22쪽
Ponti in quidam philosophi diffinierunt reveneriit
in cognitionem animae ex motu oc sensu simul seu cognitione, dicens,quia anima videbatur eis esse moliua per se
Meognosci iiii complexi sunt ista duo, re diffiniectuntarii mam ex utrisq;. s. motu cognitione, dicties in anuora ius, mari nummis inovens se ipsum. Per numerum quidem fini Euia insinuantes potentiam cognosculuam,quia sin ip supra alam. positi inesse hoc dicebat habere animam vim cogno scitiuam rerum , . participabat naturam numeri speci. fiet,quod erat de opinione Platonis. Per mouere autem seipsam , ut sinuantes potentiam motivam in anima.
omnes tamen de principiisqup" sunt in/ter ses e dissentire videntur. Atm maxime quidem ii qui corporea putat esse: ab hisce dissentiunt qui imcorporea ponunt. Minus autem ab iis qui compo fuerunt: N ex viris v principia rerum alii gnauerat.
Dissenti ut etiam & de multitudine eorudem. Qui/ Bdam enim vn quidam,plura principia dicuntae. At Q ut de principiis senserunt: sic de anima etia doterminauerunt. Non enim abest a ratione: in priurnorum natura, mouendi inulam collocare.
Disserunt autem de principiis, quo & quot sunt:
maxime corporea facientes incorporea. His autem miscentesnab utris pyrincipia enuntiantes.Disserunt autem es cirra multitudinem: hi quidem enim unum rilli vero plura dicunt. Consequenter aut Ehis de animam assignant i motivum enim naturam Primorum existimauerunt non irrationabiliter. Lectio. V.
IN PRARCEDENTIBVs ostindit in quo antiqui
philosophiemi veniebant quantum ad considerationε de anima in hoc,scilicet Q anima es principi uin motus μα cogniticinis . In parie autem ista ostendit qualiter di taphilosophi dii Mificati sunt circa hoc comune. Diuiditur autem pars icta in partes tres Primo enim ponit raedicem diuersitatis philosophorum quantum ad considerationem de anima. Meundo vero illam diuersitate spe cialiterinumerat ibi. Vnde quibusdam octa, ioeollieit Oc epilogat ea sus circa huiusmodi diuersitatese Iidera da sunt. ibi. Distantiam autem omnes oce. γRadix autem diuersitatis philosophoru i considera otione de anima est: quia ipsi attribuebant animam prin. cipns sicut dictum ei iure ideo striduserentiani distorum
philosophorti circa considerationem principiorum, eneriam disserentia ipsorum in consideratione de anima. Dicti veto philosophi licit omnes ponant animam es poni ex principiis, non tamen coueniunt et, ponalitanimam poni in eisdem principqs: sed sicut diiserunt de principiis, ita etiam differunt de consideratione ani iras. Differant autem de principijs quantum ad duo. Primo:
quantum ad substantiam principioru qus P. s. sint,oc Mquantum ad numersi quot F. s. sint. Samum aute ad substantiam quidem, quia quidam ponebant principia
eoiporalia: illi. s. qui posuerat ignem,aut aqua,aut aere: quidam vero incorporali adci materialia, lieut qui po sumim numeros oc ideas, qui iam vero misclara viral,
si eut Platonici qui posuerat principia sensibilia dc sep
rata. Circa numeru vero seu multitudinem disserunt: qa quidam posuerunt tantu Unum primu principiu: sicut Heraciuus qui posuit aerem,oc alius ignem,quida vero
dicut plura prima principia, sicut Empe. qui posuit qua tuor elemeta. Et fini has suppositiones de principiis eo
sequenter assignant animam his principii , quia qui po/nebant principalia materialia:dixerat animam ex ipsis componi, sicut Empe. octauuter hi qui ponebant iiii terialia: sicut Plato . Omnes autem cicistimauerimi anumam esse id quod maxime motivum est. Consequen ter cum dicit.
Quapropter ignis quibusdam esse videtur . Is enim subtilissimarum est partium i re longe magis
qua elemcnta crtera, incorporeus . Mouetur insi periec caetera primo mouet. Democritus autem &
subtilius dixit: cum assignauerit cur est istoru utru/que. Dixit enim animam quidem mentenim idem esse: hoc autem ex ipsis primis atm indiuisitatibus
corporibus cile. Atm num quidem ob subtili
tatem mouere: ob figuram vero moueri. Figuram autem omnium mobilissimam,figuram rotundam
a serit: talem, esse intellectum& ignenti Vnde quibusdam visum est ignem esse . Etenim hic in partibus subtili si naus est,es maxime elemen/rorum incorporeus .Adhuc autem mouetur et quia&mouet alia primo. Democritus autem dulcius dixit enuntians propter quid utraq; horum. Ani/mam quidem enim de intellestim idem esse. Istud autem esse ex primis S indivisibilibus corporibus. Motiuum autem propter subtilitatem partium defiguram .Figurarum autem leuiter mobilissimam, sphaericina dicit .Huiusmodi autem esse intellectum α ignem.
Enumerat diuersitates philosophoru in speciat L Sciε- dum autem est Q inter illos qui ponebant unum corpo/rum esse principiti rerum, nullus dignatus est ponere Q. Iam terram, sed alii posuerunt ignem primu principi ut
alii aerem, alti aqua,terram vero nullus posuit, ni ii qti Posuit omnia elementa quatuor esse primum principis. Et ratio huius est,quia terra propter si in grossitiem,magis videbatur esse composita ex principiis, in ipsa esset principium. Et ideo ei rea hanc partem tria iacit. Primo enim ponit opiniones illorum qui posueriit primu principium re anima esse ignem.Secudo vero ponit opinio. nem illorum qui posuerut primum principia de anima esse aerem. ibi. Diogenes autem dice.γTettio vero po/nit opiniones illorum qui posuerunt aqua esse primum principium oc animam. ibi. Alagis autem rudium. F. Cirea primum sciendum est in propter hoc in animae attribuitur motitiuo cognoscitiuum, visum eliquibus dam, animam esse illud quod est maxime motiuuocco gnosciti uti,fc quia illud quod est maxime sublue,vido
batur eis esse maxime motivum re cognoscitiuum t ideo dixeritii tantina esse ignem, qui est inter corpora magis
subulis Mactivus. Et licet plures essent huius opinionis, Oc sic opinarentur animam esse ignem, Democritus ta men subtilius ocratiotiabilius dixit: hoc enuntiansr.pter quid virum eorum , i. rationE motus oc cognitio nis magis expretiit. Volebat enim sicut dictu et hir ominnia essem eo positaeκ atomis. Et lierim eum huiusmo di atomi essem principi u omnium rerum, nihilominus tamen volebat atomi qui sunt figurae rotundae sient de natura ignis,oc ideo dicebat animam coponi ex illis
qui sunt figurs sphmes. Et hse inquantum sunt prima
principia, dicebat habere rationὶ cognoseendi, inquan tum vero rotund rationem mouendi, Oc ideo inquan tum anima erat coposita ex huiusmodi corporibus iudiuisibilibus rotundis,dicebat eam cognos me dc mouere omnia.Vnde ponens illa corpora rotunda de natura ignis, concordabat cum istis in omnia essem de natura ignis. Consequenter eum MLAt Anaxagoras videtur quidem aliud animam aliud intellectum mentemve dicere: quemdmodaec antea diximus. Vtitur tamen viris diperinde ato
23쪽
Vna natura: verum metem principium maxime orn/ Εnium ponit. Solam itum rerum omnium ipsam simplicem de non mixtam S puram esse sinceram lxh. At v eidem principio haec utraq; tribuit: cogni/tionem inqua& motum idicens uniuersum men/tem ese.
Anaxagoras autem videtur quidem alterum di. cere animam S intellectum i sicut diximus prius . Vtitur autem viris v sicut una natura . Verutamen
intellectum ponit principium omnium maxime, solum v dicit ipsum, eorum quae sunt, simplicem esse& immixtum N purum. Assignat autem virul ei dem principio, cognoscerem & mouere i dicem in
Ponit Anaxa. opinionε, qui sit hoc cocordabat cum pricedentibus, i ei dena. caninas attribuit rationε cogno F scindi oc mouetidi. Hie aut mi ali uando videtur alterudiem esse animam ct intellectum stetit dicti ina est supe rius: sed aliquado utitur utris i. s. anima oc intellectu si
cui una natura. Ipse enim dicebat animam esse motiua re cognoscitiuam. unde cum ipse poneret intellectu mo. uentem omnia dc cognoscentem,pro eodem accipiebat
animam re intellectu. Sed in hoc differebat ab aliis,quia
Democritus ponebat anima esse natiirs corpores,op te ex materialibi is principiis cono sita. Ana κ a. vero di. cit intes lectum esse si implicitii, ut exciti dat diuersitat Ein essentia immixtum, ut exciti dat poni cum alio
re purum γ ut excludat additionem ab alio. Sed mo
Herere cognoscere assignat eidem pricipio. s. in talectui. Nam intellectius ex natura sua habet Q sit cognoscens, motum autem habet, quia ipse, si eut dicti im est, dicit intellectum omnia mouere. Consequenter cum dicit.
Thales etiam videtur ex hisce quae tradita me moriς sunt: motivum quodda animam ipsam esse putasse. Si quidem dixit magnetem habere animarquia mouet, trahit, ferrum. Videtur aut cm oc Thales, ex quibus reminiscun/tur, motivum aliquid animam opinari i siquidem dixit lapidem animam haberei qm ferrum mouet.
Ponit opinionε cuiusdam philosophi. s. Thaletis qui
in hoe solum concordat cum superioribus, ilia illud di ei tesse animam quod habet virtutε motitiam. Hic emim. L Thales fuit unus de septe sapientibus. Et cum omnes alii studerent circa morali hie solus dedit se in astioni rerum naturalia, ocesi primus naturalis philosophus. Et ideo dicit. Ex quibus remittiscuntur Fc qui volunt. aqua esset principium omnium rerum. Hie enim Fin HGsiderationem principia in rebus animatis opinabatur esse principium omnia rerum. Vnde cum principia seu semina omnium animatorum sint humida, voluit init Iud esset principium omniu rerum quod est maxime hu midum,et quia huiusmodi est aqua,dixit aqua esse prino pium omnium renim. Sed tamen non eos equitur opunioneni sua in in hoc et, diceret animam esse aqua: sed lud dixit animam, quod habet virtutem motiu5. Vnde cum lapis quidam. s. magnes moueat serrum, dixit illa habere animanti Ponatur ergo Anaxa. oc Thales cum istis, non et, dicat animam esse ignem,sed quia di euntiblud esse animam quod habet rationem selisus re cognistionis, sicut dixit Anaxagoras, seu motus sicut dixit Thales. Deinde eum dicit.
Diogenes autem: sicut & alii quidam, aerem ip/sumcciuuit inei hune subtilissimae substantis, rorum 4 principium esse putans . Idcirco cognoscere atq; mouere animam dixit .Hoc quidem cognosce re: quo primum est,& ex hoc ipso enera constant i hoc autem ese motivum quo subtilissimum est. Diogenes autem Multi alteri quidam, aerem hunc opinans omnium sibtilissimum esse & princiὸ pium, de propter hoc, cognoscere & mouere mismam. Secundia quidemst primum est,ec ex hoc roliqua, cognoscere: secudu vero et subtilissimam est,
motivum esse. Ponit opiniones illorum qui dicunt aerem esse primu Principium re anima. Et liquidε sint tres. Primo ergo Ponit opinionε Diogenis qui volebatinaeresset princi
Pium Omnitim,re esset subtilissimum omnia eorpor Unde re animam diiut esse aerem, oceκ hoc habere virtutem cognoscendi oc mouendi. Vimitem quidem coognoscendi habet,quia aer fineum est principiis Onimis. Cum enim cognitio fiat per simile,sicut ductu est, oporatebat Q si anima cognosceret omnia, esset composita ex Principiis omnium rerum. Virtutem vero mouendi lia. bet quia aer est subtilissimu omnium corporum,oc ide' maxime mobilis. Secundo eum dicio
Heraclitus quom principium ait animam esse. Quippe cum exhalationem esse: ex qua cptera dicit constarer x maxime incorporea esse: dc semper fluore dicat,atoe id quod mouetur, ab eo quo motu es
tur, cognosci constat . Moueri autem res uniuersas
Sipse ec alii complures arbitrabantur. Heraclitus autem principium esse dicit animam siquidem vaporem ex quo alia constant etenim im Her elicorporalissimum esset fluens semper. Quod vero
mouetur ab eo quod mouetur cognosci. In motu
autem esse 'ugnant,& ille arbitratus est &ntulti.
Ponit opinion E Haerael tu,qui non dicebat simpliciter aerem esse principia renim, sed aliquod conitan in aeri s. vaporem qui in medius inter aerem Ocaqua Hieenim non posuit aqua seu ignem Vel aerem principium rerum, sed aliud medium, quia non posuit nisi materi lia tatu, illud voluites principiis rerum,qd esset maRis rena otum a contrarietate. Et hoc videbatur ei inesset vapor,re ido sin hoe voluit anima esset vapor,quia ex hoe dicebat animam maxime cognoscit tuam remotiuam esse. Ipse enim suit huiusnodi opiniora, . omnia essem in continuo fit ii, oc . nihil vel ad horam qui saeret,nec poterat aliqua oratio determinate dici.Vnde Cum vapor esset inter alia maκime fluxibilis, dixit illuesse omnium rerum principium. Et hune dicit esse an is mam. Et dixit in naturam cognoscitiuam habet ex hoe in principium: motivam vero eκ hoc ut est incorpo ratissimum oc nuxibile. Tertio vero cum dicit.
Simili modo de Alcmeon de anima putasse vide tur. Dicit enim ipsam immortalem esse, eo quia similis ipsis immortalibus est. Mod quidem ideo dixit ipsi competereiquia semper mouetur. Moutitur enim de res omnes diuinae continue semper:li ira inquam, sol, stellaertotumq; coelum.
Similiter autem his re Alcmeon opinari visus est . de anima.Dicit enim ipsam immortalem esse, pripter hoc: assimilatur immortalibus. Hoc autem inesse ipsi,taqua senaper motae: moueri enim dc diis uina omnia continue semper, lunam: solem astra de
totum coelum. Ponit opinionem Alcmeoni qui concordabat cum istis quantum ad motum tanta, qui dicebat animam esse
24쪽
quid mobili munimi Vnde quias per molietur, assi mi latur imoitalibus. Leorporibus est inibiis: dc ideo diacit ramini mortalom seu orpora esliniat re se esse de naturarilesti re diuina, quae semper mouerim ut lunaro sol,& huiusmodi,qiix sena per inouemur & immortalia sui itiNam Fineum, sicut motus causat iii eis immorta. litatem,itare iii anima quae naturae mobilissimae est. Deinde cum dicit.
Quidam & magis importuni animam aqua esse
dixeriint: ut Hippo. Q ii quidem ad hanc sententia ratione seminis videtur esse aepulsus, quia omniusemen humidum est. Etenim redarguit eos qui lamguinem animam asserunt: quia semen sanguis non D. Hoc vero primam animam eue est.
Opinio Magiu autem rudium de aqua quidam existimas Hippo. ueriinc et ut Hippo, Suaderi enim visi sunt ex geni,
tura: quoniam omnium hunuda est. Et nam arguit sanguinem dicentes animanu quonia genitura non est Gguis. Hanc autem esse primam animam.
Hic ponit opinionξ illoriani qui posuerunt aqua primum principium omnium rerum. Fuerunt enim quidamdes discipuli, de sequaces taleiis r qui sicut dictu si voluerunt eo parare principium viii iis rei ad priticipia tot his navi me. Et isti videbant in principitini omni u vi Menti im sithilini dii, unde opinabatur Φwdε mo principi uolum remini sit hii midii. Clim igitur aqua si humidius elementu interestera,dixerunt ipsam esse principia Omnivraiam: oc us p ad hoe secuti si uitii agilitum si s Thaletem. Sed in hoc diis ruri quia Thales licet poneret aqua esse Oiunium principium,iion iam ea dixit anima ole aqua, sed virtutem inouentem: si eut dictam eii. Isti vero denumero rudium dixerunt aut inam eice aqua: ut Hippon. Hienais arguebat qiiosdam qui dicebant ani mam esse sanguinein,ex hoc in sanguis non est genitura sol semen rerum animararum, qua licebati teste prinia animam reli attribuebant aquae propter launii dita tem . Guasequenter eum dicit.
Sunt A qui sanguinem ipsam esse dixerunt i ut
Critias . Senti rei plum maxime propriu animae esse putantes et quod quidem competere propter natu ram sanguinis crediderunt. - Alii autem sanguinem, quemadmodum Critias, . '' ipsurii sentire,aninas maxime proprium opinantest. hoc autem inesse propter naturam sanguinis. Ponit opinionreuiusdam philosophi qiii magis considerans animam quatit in ad cognitionem, adhuc grosi sus locutus est de ipsa dicens ipsam esse saliguinem. Ciseius ratio eli, quia in animali no est sensus sine sangui ire,oc ideo cum anima sit principis cognoscendi: dixit ip/sam esse saliguine, sine quo non est sensus animali,eκan. gilia enim puta ossa et vitres ,redentes, sine sensu sinat, licet nerui une sanguine ictentes inaxime sensitivi sint.
Et hoe dixit. Critias. Quia vero posset quaerit qtiare in consideratione de anima non iacit mentionem de terra, sicutes aliis elenientis,ideo incusat secum dicit.
Ita Omnia elementa, praeter terram, iudicem hu erut .Hanc autem ii emo tribuit animae: nili quispiam dixerit ex omnibus elementis. constare, aut
Omnia enim elementa iudicem acceperunt, Pr ter terram. Hane autem nulli protia terunt initisi aliquis dixit ipsam ex omnibus sementis esse,
Di id fin hoc opinati sunt de anima,si t de prin/
, cipiis. Vnde terra nullum iudicem accepit F. i. ni illusi iudicati it eam esse principium, per consequens ni illus dixit animam esse terram, nisi sorte aliquis dixerit antimam eo poni ex omnibus principiis, sicut Emped. aut Omnia principia, sicut Democritus. Deinde cum dicit.
Vt igitur in summam omnia redigamus r tribus his omnes animam: motu,sensu i incorporeoq; SD finiunt: quorum unumquod F reducitur ad prin/cipia rerum, ut patuit .Quapropter & ii qui combtione diffiniunt animam,aut elementum:aut ex elementis seciunt ipsam, sinu liter omnes, praeter unii, dicentes. Inquiunt enim simile simili sibi cognisci. At meum uniuersa cognoscat ac perm latani/mar ex uniuersis rerum principiis ipsam constare dicunt .Qnibus igitur placuit unam causanare lenien/, tum* vn una ponere rerum: ii animam etiam virui velut igneimaut aerem esse ponunt. Qui vero plu/ra rebus principia tribuunt i ii plura quoqi dicuntaniniam esse. Difiiniunt autem omnes animam, tribus ut est dicere)motu, sensu, et incorporeo. Horum autem unumquodq; reducitur ad principia. Vnde di in cognoscendo damnientes ipsam , aut elementum aut ex elementis faciunt, dicentes similiter inuicem, p/ter unum. Dicut enim simile cognosti sinuli. Quoniam autem amnia omnia cognostit, constituunt eam ex omnibus principiis. Quicunq; quidem 6- igitur unam aliquam dicunt causam:& elementum unum d animam Vnum ponunt ut igneno aut a rena. Plura vero dicentes principia, dc animam plu/- ra dicunt. Epilogat Acolligi x his omnibusqlix di κit, suam
intentioliena. Et priino quantum ad ipsa principia. Se 'cundo vero quatum ad contrarietates quae stitit iii ipsis Principiis .ibi. Qui ei in ii autem contrarietates ααλ Qitantum vero ad ipsa pi incipiar quia ipsi tria attribue. bam animae. s. Q sit quid subtilissimu:u, sit quid cogit sellii ium,S Q sit quid motiuii,5 haec tria. Livii susem tris: N incorporei im,riaticut in priticipii m. Illud enim dicunt esse pili cipiti quod est simplex. Item principium ex se habet Q sit co noscitiuunt, quia sicut dictum est si milesimili cognoscinir, undere dicebat animam com Poni ex clementis, aut esse elementa, quia dicebam in si-inile simili cognoscitur, praeter Ailaxa. qui ponebat in tellectulit immixtu in . Item quia principium ea subtili nimuim dicebant illud maxime moti iiiiiii : oc quia anima glaoscit omnia, sicut ipsam coponi ex omnibus prin, diphs. Et hoc dicunt omnes: quia fini in ponunt princi. pia, ita ponunt animam. Vnde quicun* ponut unam aliqua causam seu principium re elementum unum: isti dicunt animam esse illud unum, sicut iam patet: ut igne alit aerem seu aqlia. It illi qui dicut plura principia esse,
isti similiter alui anima esse plura illa: si ex his coponi. Solus autem Anaxagoras mentem passione vacare dicit: dc nihil prorsiis cum c eris habere comu ne .verunt cum talis sit, quonam νω cognostet:
&qua ob causam:nem ille dixit ineq; ex dictis peraspici potest.
Anaxagoras autem solus impassibilem dicit imtellectum i dc nihil comune nulli aliorum habere. Huiusmodi autem cum sit: quomodo cognoscitrix propter qua causeminem ille dixit i nem ex his qus dicta sunt, conspicuum est.
Et quia dixerat pomnes conueniunt in hoc .ditae animam
25쪽
nnimam eon poni me principiis, quia oportet coenos i a simile simili puter unu. s. Anaxa. ideo cluridicit Anarua. autem soliis γ ofundii qualiter differt ab eis , dicensu, Ana κ a. solus dixit intcllectum esse impassibilem, neola abere aliquid e5ni une alicui. i. titilli eorum qua scii similE. Sed qtialiter eognoscit intellectust neo An Xa. dixit, ne peli manifestum ex his quae dicta sunta
At vero qui contrarietates in principiis faciuntili canficiunt animam etiam ex contrariis. nii vero tantum alterum ponunt contrariorum, calidum in
quar aut frigidum: aut aliquid aliud huiuscemodi, ii similiterct animam unum istorum aserunt esse. Qitapropter & nomina ipsa sequuntur. Nam ii quimidum esse dicunt: inde inquiunt ipsum vivere ductum nominatum p fuisseat ii ruinis qui hi dum esse censent, animam inde nuncupatam ob res ira ationem de r. rigerationem asserunt esse .Hpc igitur quae de anima tradita sunt a maioribus nostris, &hrc sunt caula, ob quas illi talia de ipsi dixerunt.
Texti Quicunm autem contrarietates faciunt in priri, co. n. cipiis,&animam ex contrariis constituunt. Qui cunq; autem alterum c5trariorum,ut calidum, aut
Bigidum aut ali uid huiusnodi aliud idc animam similiter unum aliquid horum ponunt.Vnde & nominibus consequuntur i ut calidum quidem dicen, tes: quia propter hoc dc hoc vivere nominatu est. Qui autem rei dum propter respirationem defrigerationem vocari anima . Tradita quidem igie de anima:& propter quas causas dicut si chpc sunt.
Colliguintentionein suam quantum ad eontra icta. Vsquae in ipsis principius sunt,dicens Q quidam poniit cprincipia reni in eontraria, oc ' consilii iunt animam ex principqs contrariis, sicut Emped. Dans enim elonen. iis caliditatem frigiditatem,litimiditatem resecitatem, dat oc animae in ede eo uarietatis has. Di tat enim Q, ter
ratia intuemur, aqlia autem aqtiaece . a iidam vero posuerunt principium omnii in esse unum elementoria,
Gillius qualitatem apposuerat animae, si quidem ignis - caliditatem, qui dixerunt principiti omnium esse ignε, illi vero qui dicunt primum principiis omnium aquam, apponunt animae trigiditatE. Vnae Fin qualitates piincipioru quae ponunt dicunt similiter esse animam, ut de natura caloris aut frigoris, re huiusmodi. Et hoc etiam ostendunt ex nominibus quibus nominant ipsam ani mam, quia illi qui dicebant animam esse de natura calo. ris,denominabant eam acin vel som. i. vivere quod denominatii mestae ein quoi est seruere. Illi vero qui dicebant animam de natura frigoris, nominabant eampsi. is, e chron, quod est frigidum,undeoc ab hoe venit psichi. i. anima propter resti rationem,quae saluat animal ex re sphratione.Sic ergo pateta, at 3 nominabant animam avita. s. illi qui dicebant iplam de natura caloris. Ald aut respiratione. s. illi qui dicebant erat de natura frigoris. Ex his omnibus con ludit dicta in haec sunt quae tradita sunt de anima, 5 propter quas causas sic dicunt de ipsa.
Considerandum est autem primum de motu . Nani fortasse non solum filiam est subflantiam animp talem esse qualem ii dicunt,qui animam id asso runt esse quod seipsum mouet aut mouere potestrsed etiam unum id esse quoddam videtur eorum tqup nequeunt esset motum inquam ipsi inesse atq; competere. Non neces Iarium igitur ese rad omne moueri quod moueti olim iam diximus & proba/Rimus :Cum autem omne quod motu cietur: dupli
citer moueati triaut enim per aliud: aut per semo uetur. Per aliud autem ia omne moueri dicimus t quodest in eo quod motu cietur . Vt nauigantes thi nam no perinde at* nauis mouentur. Iinc enim per se mouetur illi vero motu cientum quia sunt inco quod motu cietur . Quod quidem ita esse patet in partibus. Motus enim proprius pedum, est ana bulatio: qua mouentur de homines: tunc autem hi/sce motus non inest ut patet in nauigantibus. Cum
igitur id quod mouetur ut diximus bifariam di
eatiar moueri, confideremus nunc oportet de ani
ma,si per se moueatur, motu sp particeps sit. Consideradum autem primum quidem demo tu .Fortassis enim non solum falsum est substatiam ipsius huiusmodi esse qualem aiunt, dicentes ani mam esse quod est seipsum mouensi aut possibile mouere: sed unum quiddam impossibilium, inesse ipsi motum . Quod quidem igitur non necesse sit, mouens de ipsum moueri i prius dictum est. Dupli/riter enim mouetur omne . Aut enim sm alterum: aut sin seipsum. Secundu alicrum dicimus, quscum mouentur ex esse in eo quod mouetur, ut nauis. Non enim similiter mouentur naui .Hrc quide sinscipsam mouetur illi autem ex esse in eo quod mo/uetur. Manifestium autem in partibus est. Proprius quidem enim motus pedum, ambulatior haec autere hominum est. Non inest autem nautis tunc: Du/pliciteritam dicto moueri nunc intendimus deamma, si per seipsim mouetur de participat motu. Lectio. VI.
svi R A posuit philosophiis opiniones aliorum philosophoro de anima, hic consequenter disputat contra eas. Sunt autem tria qlix dicti pia ilosophi attribu inani animae. s. ν si principium motus: in si principi a cognitionis, re in sit ineorporali mi iniim. Inter qu duo ex eis sitiitqlia si principalia, quae primo re per se animae auri. buebant. s. a, sit principiti motus, ct in sit principium initimius. Tertium autem quod attribuebant animae. s. si iubtilissimis, quantu ad aliquid bene dicitur quantum ad aliquid male. Si eni in si billissimum accipiatur simpliciter dictu de anima sic bene dicitur uia sine du-hio anima in morali ima 5c si ibi dissima est. Si aut Enon aeeipiatur simpliciter, sed eum eorpore, ut dicatur anima silvuli nimii eo tisi se male dicitii tira ideo phulosophus non utitur nisi duobus tantum. s. moti ire ognitione. Diuiditiir autem pars ista in tres partes. Primo enim inquit it de animaeotia opiniones philosophorum quas dixerunt ipsam animam esse principiu inotus. Secundo contra opiniones eoru qui dixerunt ipsam esse principiti cognitionis. ibi Tribus autem modis tradi, iis oce. FTertio vero mouet quanda quaestion , ut . s. mouere, sentire,ec cognoscere attribuantur ani iras, sicut uni principio, vel sicut diuersis. ibis uilonia autem eo gnoscere animae est. FPrima para diuiditur in duas. In Prima disputat contra ea quae dicuntur de anima finivest principium motus,ex eo et, ponunt ipsam prinopia motus. secundo contra quandam opinionLquia supra hoc in dixerant animam esse principita motus, quidam attribuunt ipsi animi aliquid alii d. s. ip sit numerus motiens seipsum. ibi Multis autem his quae dicia sunt ista tionabilius. FPrima pars diuidit in duas. Primo enim disputat contra opiniones illorum qui attribuebant motum animae, fim Q ips attribuunt animae motu. Secun db inquirit vimini per aliqi iam aliam viam: motus ani mae attribui possit. ibi Rationabilius autem dubita .
bit Σαγ Pars prima diuiditur in duas. Primo enim dis putat Aloueriduplis
26쪽
spina in Gmuni contra illos ut di eum animam prim A pium motus. Secundo uci O scindit ad quasda quinctiones in speciali. bi Quidaui autem re mouere dcc.γPrima pars diuidis iii duas. Primo enim manifestat sua intentione. Mordo ponit rationes ad propositum ostendendum .ibi Qitatuor autem modis eum sint θαγ Dicit ergo primo in sicut ex silperioribus habetur,Philosophi eκ duobus veneriint in copnitionem an in s. s. moture sensu. Et inter haec primo cossiderandum est de motu. Omnes autem Philosophi qiuvenerui in cognitionem
animae ex motu, hoc principium habebat coinune. s. pomne quod move mouetur, unde quia naturale est ani/mπέν mouereticredebant P ei sit connaturale id moueo
retur,oc hoc habere animam eκ substantia su unde reponebant in eius diffinitione motum,dicentes animam esse quid mouens seipsum. Est ergo hie contra duo disputandum. s.contra rationem mutionis,oc contra ipsam positionem. Virissim enim est salsum. Nam&ratio poὸ Bsitionis istorum: sessa erat: oceorum positio. Hoe enim quod supponebant i aqua per se verum L. Omne quod mouet mouetur: salsum est, sirit satis probatur in .vi q. physi. ubi ostendin1rjest quoddam mouens immobi se Liquantum ad hoc perlineubreuiter potest ostendis aliquid mouet,non oportet in moueatur. Costat enim fini mouet,χ in actu, in q, mouetur,est in postiaret se idem re fini idem esset in se potentia: quod estineonuenietis. Sed hoc fiermisso disputemus ad positionem e riam: utrilin. s. anima moueatur. Dieebat alitemissi duo. s. anima moueriuroc Φ motus esset de stiba antia animae Aristo. alitem vim in negat dicens. ratastis. γ Hoe dicit: quia nondum probauetat hoc quod dicit, non solum salsum est in motus sit de iubstant inani dicunt diuinientes ipsam: dicentes animam esse quod est seipsum mouens aut posmbile mouerei sed totaliter impossibile est ipsi animae conuenire in mouea tur. Et hoc prilis dictum est. Lin. viii. physi. videlicet et Cnon sit necis omne mouens moueri. In in inteream
seipsam, duo sint,vnum mouis re aliud motum, im postibile estir illud quod est mouens, moueatur per se. In animalibus autem licet non moueatur per se pars moriens: mouetur tam po accidens.Omne enim quod mouetur: mouetur dup.icuere quia velim se vel testem , seu pre accidens, insequando res ipsa mouetur: ut na Dis: per accidens: vel fim alterum t quando rion mouetur ipsi, misedilhid inqtio est, sicut nauta in naui mouetur: non quia ipse moueatur,sed quia nauis mouetur. Vnde haec est vera.s nauis mouetur is aura vero fim accibdens. Et non mouetur nauta per se, patet,quia quado aliquis mouetur per se, mouetur m partes suas, sicut inambulatioe prius est pisum ambulatio, oc hoc, cum est nauta in naui,non inest ei. Siee o patet . moueri dicit duplicito fim se,& Fin accidens, sed isti attribuebant animae moueri Fin scire ideo pretermisso ad prssens vini manima moueatur per accidens, iniendamiis de anima si mouetur Fin se, dc participat motu, scutissi dicebantiri quod non mouetur per se probat Aristo.&κ rationibus. Circa quas rationes considerandum est, quod licet ra/tiones Aristo. parum videatur valere,nihilominus suntestica s,quia sunt adpositionem Aliter enim argumDrandum est ad eum qui simpliciter intendit veritati, quia ex Veris oportet procedere, sed qui arguit ad positionti procidit eκ datis,& ideo isequenter Aristo. α quando
argumetiratur ad positiones, videtur quod inducat rationes parsi estieaces, ga procedit ex datis ad interimen.
dum position . SQ ergo prima rationem ponit. ibi. Cum igitur quatuor sint motus . Latior altera tio: accretio atm decretioraui istorum mor aut plu/
ribus aut omnibus ut patet mouebitur . Quod si
non per accidens moueaturmatura sine motus inorit ipsi . At si hoc sit i locus etiam eidem identidem petet. Omnes enim iam dicti motus in loco sunt. Quod si substantia sit animae, stipsam motu cierer non pra accidens inerat ipsi motus i ut inest albedi/ni: aut tri cubito. Mouentur enim et ipsi: verum per accidens: quippe cum corpus id moueatur, cui res
tales insunt. apropter de locus nullus ipsorum
est. At erit animς sine controuersia locus r u natura motus particeps est. 'uatuor autem motus cum Patri oci mutatio. terationis, augmenti, S decrementi i aut fretinum horum mouebitur i aut fim plures t aut omines. Si vero mouetur non m accidensinatura in
rit motus ipsi. Si autem hoc:& lociis.Omnes enim dicti motus in loco sunt. Si autem est sebstantia animae, mouere seipsam: non sin accidens mouoi ipsi inerit, sicut albo de tricubito: mouisur enim S lirci sed sin accidens Cui enim haec in lant, mouetur iblud corpus. Vnde non est locus ipsorum. imp au tem erat, siquidem natura motu participat.
Qiix talis es.Si anima mouetur, aut mouetur per se, aut per accidens Si per accidens, tunc motus non erit delabstantia animx:quod est conira inrised mouetur sciit album re tricubitum: quae mouentur Fin accidξs, re ideo non exigitur ad hoc locus ipsis. Si vero molietur per se, ergo mouetur aliqua specie motiis. Species autem motus sunt quatuor. s.fm locum: augmentir re decrementi localterationis. Generatio enim occorruptionsi fiant pro prie moria sed mutationes t quia motus sunt sil essuila sed generatio Oc corruptio sunt mutationes instantaneo Ergo anima mouebitur aliqua specie istorum motuum, vel fini locum, vel fim augmetinim,ves fim decrementu, vel fim alterationem. Si ergo mouetur aliquo istorum,scomnes iis motus sunt in loco .ergo anima erit in loco.
In hac autem ratione vid iuresse duo dubia Vnum de hoe quod dicit quod omnes dicti motus sunt in lo. eo, quod quidem de locali re de motu augmenti re dooementi manifestum est. Sed de alteratione videtur dis ficile. od quidem se in ligitur ab aliquibus,quia enim omne quod alteratur es eorpus , 5c eorpus est in loco, ideo alteratio dicitur fieri in Ioeo. Sed hoe non saluat litera Aristo. quia Aristo dicit quod huiusinodi motus sunt in loco, d non sunt fim Ioeum. Et ideo di. cidum quod sine dubio alteratio est in loco. Aliud enim
est motus in loco, ocaliud motum esse fin locum. Altes ratio non est Fri locum, sed in loco. Nam in alteratione oportet quod sit appropinquatio alterantis ad alteratu. ec sine hoe nihil alteratur. de cum appropinquatio fiat per motum localem,oportet quod lit ibi motiis imeatis ut eausa. Secundu dubium est, quia Fin istos non erit ineonum tuus si anima esset in loeo, eum ponerenteam moueri per scioc ideo non videtur valete sua ratio. Ad hoe autem potest responderi dupliciter. Vno in do quod istud in conueniens,deduciturper sequentes rationes. Al Fodo , 'uia propter hoc est inconueniens, uia si anima esset in loco,oporteret quod asignaretur sibi locus proprius in corpore separatiis, oc sic non esset forma totiuς corporis. Secudam ronem ponii csi dicis.
Prrterea si natura motu cieturivi quosv moueri potest,& si vi mouetur i & natura moueri potest. Eodem modo de quiete quoid dicere possumus. In hoc enim natura res quiescere solet i in Q suapte natura mouetur. In hoc pari modo vi plane qui scit:in quod vi pulla mouetur. At qui motus erunt
27쪽
animae violenti,quietesuerneq; si fingere volumusi dasignare facile possumus. Amplius autem si natura mouetur, & violentia mouebitur &si violentia,& natura. Eodem autem modo se habet de uiete. In quod enim mouer na/tura de quiescit in noe natura . Similiter aute 8e ad quod mouetur violentiar& quiescit in hoe violemtia.ς les autem violenti motus animς erunt &quietes mel fingere volentibus facile est reddere.
is talis est. Si anima mouetur per se fim locum: mo/Metur naturaliter, omne autem quod moves naturaliter, mouetur violenter,sed si mouetur naturaliter,quiescit naturaliter, disi quiescit naturalite quiescit violenter,ergo anima inpiimar violentur,oc quiescit violenter. Sed hoc est impossibile. s. r moueatur violenter, oc quiescat vi lenter, quia motus animae re quies sunt voluntam. In hac autem ratione videtur dubium esse. s. pid quod in o. iuetur naturaliter,moueatur violenter: nam coelum moluetur natiaratim ,rion tamen violenter. Ad hoc diciti.
dum est, in illa propositio seri veritatem falsa elui sed mpositionem vera, quia isti nullum eorpus ponebant na. turalitermotum,nisi quatuor elamenticin quibus vide mus motus re quietes naturaliter re violeser fieri,*fimhoe procedit ratio. Tertiam ratione ponit eum dicit.
At vero si sursum mouebituriignis erit i si deor, sum: terra. Hisce nai corporibus hi motus compe tunt. Eadem est & de mediis corporibus ratio. Amplius, si quide surium mouebitur:ignis erit isi vero deorsum: terra. Horum enim corporum intus,hi lant . Eadem autem ratio & de memis.
Quae talis est. Illi dicunt ν anima inouetur,re ex hoc mouet corpus, hune inmitin dicunt habere ab aliquo elementorum,aut ergo sequitur motum igitis aut terrae, caut aliorum Hemtioris. Si ergo participat motum ignis, mouebitur solum sursum,li terrae, deorsum. Sed hoc est salsum, quia anima mouet ad omnem partem. Et lixeratio procedit ex suppositione. Qitaria in rationem ponit cum vicit.
Prpterea eum videatur anima corpus mouererrationi consentaneum est, iis motibua ipsum mou reiquibusvipsi mouetur . Quod si id sit; conuer. tendo vere quom dicere possumus: eo ipsi motu cierit quo mouetur corpus . At latione corpus mouetur. Quare mutabitur de anima perinde attempust&aut totai aut rtibus locum mutabit.
Quod si id fieri potestineri quom potesti ut ei es
sa: rursas corpus ingrediatur. Ex ouo fiet ut anima lium ea qus mortem obierunt,rerurgant. IQuoniam autem videtur mouere corpus: ratio nabile est his mouere motibus i quibxis re ipsam uetur. Si autem hoc i&conuertentibus erit dicere verum: q, sm quod corpus mouetur r hoc de ipsi. Corpus autemna ouetur sis loci mutationem: quare de anima mouebitur siti corpus:aut tota: aut sinpartes transtata. Si autem hoc contingit, re exeun/tem, iterum ingredi continget,fieri nullo modo potest,ut mortui reuiuiscant. Ad hoc autem sequetur, resurgere mortua animalium. Qiis talis est. Vos dicitis animam ex hoe moueri,
mouet corpiis, ergo rationabile est di circiquia illis in tibus mouet corpus quibus ipsa mouetur, econuersor verum erit dicere id illis motaus mouetur, quibusnio uel corpus. Sed eorpus mouetur Fin loci mutationem,oM anima mouetur fim locum . Sed si moueri animam
seeunda loeum est mutare eorpus, eontingit ipsam anibmam eκeuntem,lierum intrare corpus. Et quia animam ingredi corpus est vivificarem iis, sequii ad hoc mora tua de numero animalium,seeunda naturam resurgere, quod est impossibile. Contra hane rationε aliqui obii ciunt dicentes: quod hocis in anima moueat isdem mo. tibus quibus mouetur, non est verum, quia anima non mouetur nisi semiadu appetitum 5e voluntatem,mouet autem corpus es is moti is. Ad quod die dum quod appetereae vellere huiusmodi non sunt motus animaersm operationes. Alonis autem re operatio disserunt, amotus est actus imperiacti,operatio vero est actus pene G.Nihilominus tamen vera est illa propositio secunda positionem, quia illi dicebant animam non aliter mobilem,nisi secundu in m et corpus. Sed nunqiiid sequi turillud inconueniens:q resurgant corpora animalium s anima mouetur seeundu loeum. Dicendum quod quidam divirunt in anima est eo mixta toti corpori, ocvnita secundu quandam proportionem, re ν non separatur nisi soluatur illa proportio, vii de qliantu ad istos non sequitur. Sed quantum ad illos qui dicunt animam esse in corpore,ut in loeo seu in vase oc intrare re egredi aliquando, sequitur illud ineonueniens Aristo. Quin tam rationem ponit eum dicis.
At enim motum per accidens, ab alio quom mo/uebitur.Animal enim vi pelli potest. Non autem oportet et cuius in substantia inis i a seipso moueri, id ab alio motu cieri nisi per accidenset quemadmo/dum nem quod per se i vel propter se bonum est, hoc quidem propter aliud, illud vero alterius eu/iuspiam pratia est e oportet. Anima autem, si in uetur, a sensibilibus maxime quispii dicet moueri. Μotum autem accidens i et ab altero mo ueatur. Depelletur enim utiq; violisia animal. Nooportet autem cui a seipso moueri inest in substan/tia: hoc ab alio moueri mist sm accidensi sicut ne h
raa sm se bonum: aut propter seipsum et hoc quis
propter aliud esse: hoc autem alterius caula. Animam autem maxime dicet aliquis vitio a serusibilibus mouerit si quidem mouetur. Qiis talis es. Constat in illud quod fini se inest ali ires, no est necesse quod inlites sin aliud, nisi sorte peraces dens.Si ergo inest animae pnioueat Fin se ocim natura su mini sariis est,anima sit mobilis fini sciergo non indiget et, moueatur per aliud Ac ab alio. Sed nos vide. mus Q mouetur a sensibilibus in sentiendo,Nab appetibilibus in appetendo, iiqn ergo anima Per se mouetur. Ad hoe obuiam Platonici dicentcsjanima non in unu ra sensibilibus, sed occurrunt motui animae: in 'tiantum anima discurrit per ea. Sed hoc est salsum: qalicut Aristo. probat, intelle bis possibilis reducit per ipsa. s. aspecies renim sensibilis, in actum,oc ideo oportet ii moueatur ab eis hoc modo. Sexta rationε ponit eu dicit.
At vero si mouet seipsam anima ipsa quom
mouetur. are cum omnis motus, exitus at 3 re
motio sit eius quod motu cietur . ea ratiis quamotum subitanima nimirum ex iubstantia dimoueturre exit misi semiam per accidens moueat.At motus,
ut inquiunt, lubstantiς est ipsius per se. At vero si mouet ipsa seipsam r& ipsa moueturvum Quare si omnia motus ex distantia est ab eo quod mouetur r sm Q mouetur, de anima distabit Hii a substantia ipsius sm seipsam inisi fini acci/
dens seipsam mouin i sed est motus substantiς ipasus per se.
o pati disti mi intur legeri, huius
28쪽
Qusialis est. si anima mouet scipsam, constat. ipsa Amouebitur fim suam substantiain: sed omne quod move tur, distat, vel eκit ab eo a quo oc fim quod moueturisicut si aliquid moumira quatiuintciexit oc distat ab ipsa quatitate qua mouetur. Si ergo anima mouetura substantia stare a seipsa,sciit illi dicitiit, distabit re exibita substa,
tia sua,& sic motus erit tibi causa corruptionis, quod est contrarium illis qui dieinant animam propter motum ipsum assimilari ditiinis,& immortalem esse,ut superius patet. Et haec ratio procedit quantum ad eos: qiii non disti guebam inter operationem re motum. Operatio enim non facit distare, sed perficit operantem, sed in motu oportetis sit exitiis.
Quidam autem asserunt animam r id corpus in quo est,eodem mouere modo quo dc ipsa mouetur ut Democritus .md quidem perinde atq: Philipp' comicus dicit. Ille nam Dedalum ait ligneam ven rem confecisse quς motu movebatur argenti vivit B quod in illam infudit. Demoaitus pari modo pilas indivisibiles secum trahere corpus totum latin ino uere diem,ex eo quia nuquam ipsisquiescunt ni apte natura,desinui . moueri. Quidam autem & mouere aiam dicunt corpus in qu o est sicut ipsa mouetur, ut Democritus simi liter dicens Philippo cointdiarum Didascalo. Re fert enim Daedalum mobilem secisseti eam Vene/rem, cum in illam infudisset argentum rusile, Simi/liter autem & Democritus dicit. Motas enim inquit
indivisibiles sphnas, propter id ql aptae nato nitit
nusqua manerer contrahere.,d mouere corpus oe. Lectio. vii. SUPRA posuit Philosophus rationes ineomnitani contra eos qui posuerunt animam in se mouerit hie Cvero ponit rationes in speciali contra quosdam qui ali quid specialis difficultatis vid iur dixisse cirea opinio nem eorum deni ovianinis. Et circa hoc tria tacit. Primo enim ponit rationes ad opinionem Democriti Secundo vero ad opionem Platonis. ibi Eodem aut modo etαγTertio vero ad qliandam aliam opinionem. ibi haautem qusdam opto 5ce. irea primum duo iacit. Primo enim ponit opinion Demotati de nioni animi, re exponit eam. Secundo vero ob est in contrarium. ibi Nos autem interrogabimus.J Circa primum sei dum euin in praecedentibus ponitur una ratione. s. in quarta Aristo. contra illos qui poniit animam molieri fini sectae ex hoc mouet corpus, Q, si ala mouet corpus et necesse estu, illis motibus inoli eat,q tibiis ipsa molietiir. Et hoe Geedebant quidam qui dicut aiam mouae corpus in quo est,sciit iplamoumara illis motibus mouere quibus ipsa rimouetur. Et hic suit Democritiis. Et inducebat adhoe si Mmilitudinem, quia erat quidam magister comoediarum note Philippus. Hie recitauit in libris suis: v qitidam no mine Daedalus fecit statuam ligne ideae Veneris: de lixe statua erat mobilis ex eo et, erat intus argentum fusile. i. viuum,& mouebatur motu ipsius argenti vitii. Simile erae huic dicii Dei nociitiis in opinione sita de moret aiae. Dicit enim in ala est composita ex idiuisibilibiis sphaeris ut superius patet. Et quia huiusmodi id tuis biles sphaerae
Latomi figurae rotunds,continue moiiciatu ex eo quodnuquam qitiescunt, contrahut remouent totum corpus fim ιν ipsae mouem iri Dei de in dicit.
Nos autem ipsum interrogabimus et si quietem etiam idipsum sectat nunquam. At quonam pacto quietem facieti difficile est dictu , vel potius dici
Nos autem interrogabimus: si&quiescere facit hoc. Quomodo autem faciet hoc: difficile aut im/possibile dicere.
Obiicit Aristo. Contra hane opinionem Democriti: duabus rationibus. Prima ratio talis est. Constat palanon solum in causa motus in alati, sed quietis. Sed secun dum opinionem Democriti, anima non est causa stetis, licet sit eausa motus in animali: quia difficile aut ipossibile est dicere, illa corpora si h silea id iiii sibilia quiescant cum nucb immota permaneant, ut dictum est. Secun/dam rationem ponit cum dicit. Omnino autem anima non sic mouere videtur
animal, ut inquiunt ipsi i sed electione quadam, in
tellectioneue. Omninoautem no sic videtur anima mouere animat: sed per volutatem quandam & intellectum.
is talis est. Constat totus que argentum vivum causat in statua,non est motus volutarius,sed violentus. Sed motus aiae non est violentu', sed voluntarius, quiam et per volutatem re intellectum,& ideo nulla vivi est politio Dei noerit L Deinde cum dicit.
Eodem autem modo Timaeus etiam animam corpus mouere dicit. Mouere enim ipsam ex eo censetiat si erit, corpus: quia mouetur: propterea quod ad ipsum connexa est. Eodem autem modo & Timpus physiologizatainimam mouere corpus. Ex eo enim quod i pia mouetur, etiam corpus ipsum mouet, propterea quod
cum eo connexa est. Ponit opinionem Platonis. Et circa hoc duo facit. Primo ponit opionem Platonis. Seeundo reprobat ess: ibi Primum igitur oce. FCirca primum duo facit. Primo osse,idit similitudinem opionis Platonicae ad opionem democriti. Secudo explicat opinionem Platonis de anisma. ibi Cotis ituram aut ex elementis oce. γ Dicit ergo primo,in sicut Democritias posuit corpus moueri ab ala inquantum ala coniuncta ipsi mouetur:ita 5c Tim xus qui luodueitur a Platone loquens assignat ronem quaisai a m et corpus. Dicit enim et, ala mouet corpus,iqiis tum ipsa mouetur, pn hoc in ala coitineri in eoi pori per modum cuiusdam colligationis. Dei de cum dicit.
Opifex enim dicit ex elementis iam constitutam: numerisq; distinctim sonoris r ut insitum sonorit iis atq; concentus habeat sensum:& inii uersum feratur consonis lationibus. Constitutam autem ex elementis &dispartitam ses harmonicos numeros, quatenus connaturalem
s sum harmoniς habeat,& ut omne feratur sis es.
sonantea motus. Explicat opinionem Platonis. Et primo exprimit coniiutionem substantiae ipsius. Secundo exponit qtioin eo ex ea procedit motus. ibi A spectum rectit ni in circulum reflexit. γ Circa primum sciendunt est quod Platolixe vceba quae hic ponuntur in Tinixo pro isqui iurio quens de anima mundi, quam imitantur, secundum linsun , inferiores animae. Et ideo per hoc quod hic tangi tur de natura animae mundi , tangitur quodammodo natura ois animae. Sei Edum est igitur,quod sicut supra dictum est, Plato posuit substat iam olum ierit esse numerum ratione superius dicti . Elementa aut numeri pone bat unum. q. formale,re duo. q. materiale. Exuno enim duobus omnes numeri constituuntur. Et quia impar nummis quodammodo retinet aliquid de indiuisione S.Tho. sua ala n unitatis, Contra opionῆ
29쪽
diuersitatem,et ideo videtur peritiam ad circulis parium δε tantum. Non enim est vegilabilla, quia non IndIgeinu
G diuiditur in .ν.cimilos sin is immitii a duplodi re triplomim numeroris. Vt dicitur in Timaeo. Vbi enim sunt sex diuisiones,necesse est esse seriem divisa. Vndere isti
circuli minores sunt occontinentur a supremo circulo qest imparium. Sic ergo legenda eluit erat vi omneγ.Luniuersum)seratis fini consonates minud. i. in m har monia animae deri uentur motus coelestes armoniaeau. Aspectum rectum deus restexit in circulum,o modo quo est expositum:&Fm proprietatem numeri,M Finprietatem animae. et diuidens ex uno. ypropter unam naturalem seriem numeri et Viram vim intellectivam animae. in duos cireul F. s. paruim oc imparium iutum ad numeros: intelligentiam mobilium , Oc immobilium iutum ad animam: in omni fini aequinoctialem,oc zodiacum quantum ad coelum. Addit autem dupliciter eo ordinatos:γ quia duo circuli se intersecantes it angunt se trimen mineces sensibilis, quia caret organo, neces desideraliua,quia desiderativa consequitur sensitivam. Et dixit ideo arti .am uniue si non esse sensibilem iret demderativam:quia ipse voluit motus animae uniuersi es set circularis. Vnde eum motus harum. s. sensibilis occlesiderativae non sit cireularis inon enim sensus reflectitur si per seipsum. intes lectus vero reflectitur si praseipsume homo enim intelligit se intelligere ideo dicit illam anumam,intellectivam tantum este, et ideo dieit intelle bini esse magnitudinem Φdam&cia lum. Et hoe Arist. te, probat dicens, Plato non bene dixit animam esse magnitudinem. Et plocutus est de ea, sicut de magnitudine circulari,diuidens eam in duos cir los, male fecit. Et in
male fecerit ostendit. In natura enim animae hoe est, ut iudicium de alimia potentia animae sumatur exactu secloperatione iplius potentiae , iudicium vero operatio induobiis piinctis iterum unum, Linferiorem, diui B nis Obiecto, potentiae enim cognoscuntur peractus, i r r. x- . , actus vero per obiecta,&inde est in indiffinitione portitiae ponitur rius actiis , ocindis nitione actus ponitur obiectus. Constat autem miod res ab eo a quo habet esse speciem, ab eo etiam habet unitatem. Si emo intellect sit&sortiatur 'eciem ab intelligibili, eum sit eius obloctum dico intellectum in actu, cum nihil sit ante intellυgere manifestum est Q s sit unus re continuus sicut Pla in posuit, quod eodEmodo intellectus nit unus re comini us quo intelligibilia sunt unum re continuum tintes le bis enim non est umis nisi sicut intelligentia. i. opera tioeliis quae est intelligere , nee actus est unus nisi sicut obiectum eius est unum , qitia actus distinguuntur m nes obiecta. Vnde eum obiectum intellectus sinti metu Iigibilia, lixe autem scilicet intelligibili non sunt Vritim
ut magnitudo seu continuum , sed sicut numerus , eo quod consequenter se habeatit, manifestum est qu5d in. sit in . r.eirculos uasi planetarum. , t aquam coeli mo tus essent animae motus F. Lac si coelum moumtur per
Primim igitur non recte dicitur, animam inagnitudinem esse. Nam animam uniuersi talem ipse, ille esse qualis est ea quae mens &intellectus vocatur. Non qualis est sentit tua: e qualis est ea quae est pricipium cupiendi: quippe cum harum motus non sit ut patet conuersio. Intellestas aute unus est & continuus: perinde ac intellectio antellectio vero est ipsius intellei has conceptio . Sed hi nimirum vniim hoc sunt: quod alius deinceps post alium est: uti nu/merus: sea non uti magnitudo. iniocirca nec inimietis hoc pacto conritiuus est, sed aut partibus pe/nitus varat aut non est, ut magnitudo, continuus tillectus non es inagnitudo, si mi Plato die ba Sed alit
Primum quidem igitur non bene dicitur, anim1
magnitudinem esse. Eam enim qur omnis: talem eo
se vulti qualis est aliquando vocatus intellectus. Non enim velut sensitiva est, neq; ut desiderati/ua .Harum enim motus non circulatio est: intelloctus autem unus Sc continuus: sicut de intelligentia est. Intelligentia autem, conceptiones. Haec autem eo q, consequenter unum: sicut numerus,sed non sicut magnitudor propter quod ne v intellectus siecontinuus: sed aut impartabilis:aut non, si qui ma/mutudo aliqua, continuus est.
LAE. VIII. P O SITA opinione Platonis. hie Arist. reprobat
eam.Vbi notandum in quod Arist. plerum quando re est impartibilissimi se habet ratio primorum termino rum, aut non est continuus sicut aliqua m nitudo, sta sicut numerus, inquan uim unum post altu intelligimus, α 0pe plures terminantur in unum,sit in syllogismi terminantiar propositiones in conclusionem. Secumdam rationem ponit ibi.
Atq; si magnitudo siti quonam pacto quacunque si to Mrum intelliget partium t siue illae suat magni ludi adi.
nes: siue etiam punctar si lipc quo partes appella/re oporteat. Nam si punctor puncta vero sint inis nitamunqua pertransibit, ut patet i sin magnitudi/ne,Depi iis vel infinities idem intelli et . At videtur
εc semel intelligere posse. QMod ii set est quavis
partium tangere, quid oportet aut orbe verisit Probat opinion replatonis: non reprobat ea a sui adi D aut omnino magnitudinem ipsum habere Qii silentionem Platonis r sede tum ad sonum Verboru eius.
Quod ideo facitiqui a Plato habuit malum modum a cendi omnia enim figurate dicture per symbola docetrintendens aliud 'verba:Φ sonent ipsa verba: sicut qaedixit animam esse circulum. Et ideo ne aliquis propter ipsa verba incidat in errorem Aristo. disputat contra euquantum ad id quod verbaelio sonant. Ponit autem Aristo. rationes deeem ad destruendum sepra positam opinionem: quarum quaedam sunt contra eum Oc quae dam contra verba eius . Non enim Plato voluitu, finiveritatem hi tellectus esset magnitudo si titativa seu circulas et motus circularis, sed metaphorice hoe attribuit itellectui. Nihilominus tamen Arist. ne aliquis in hoc erret disputat contrariun m p verba sanant. Primo ergo Aristo. circa primam rationem, manifestat de qua antenta Plato itellexit. s. de anima voiuersi. Et hcie γ. Lanimam. qus est omnis,l. uniuersi vult eue intellecti in
necesse est ipsum intelligere toto tangentem circu lo, quis est i purum partium tactus. Qualiter autem intelliget: magnitudo cum siti utrum uniuersaliteran qualibet partium sit ipsius e partium autem,aut secundum magnitudinem: aut secundum punctum, si oportet te hoc partem dic re. Si quidem igitur secundum punctum,haec autem infinita i inanitestum est quoniam nuquam pertrari sibit. Si vero secundum magnitudinem i multitiens & infinities intelliget idem. Videtur autem Ssemel contingere. Si autem sifficiens qualibet paratium tangere: quid oportet circulo moueri r aut diomnino magnitudinem habere Si autem necessa, rium intelligere toto circulo tangentem i quis est
30쪽
Intelligile Et diiusibile igitur ocipse itellis Tertia
mae talis est. Posset aliquis dictra,Plato non posuit Emagnitudinem in intellectu propter multa it iligibilia, sed oportet et, sit in intellectu magnitudo etiam propter unumquod ιν intelligibilium.Contra. Hoc non potest esse Plato. n. ponit de opinatus es Q, intelligere non tiat per acceptionem specierum in intelleetu: sed Φ intellectus intelligat perqtiendam contactum unquat uan. s. occurrit re obuiat speciebus intelligibilibus: α istum contactum attribuit circulo, sicut sit pradicium est. Quaero ergo a te, si intelletius est magnitudo et intelligii fini contactu. qualiter intelligati Aut enim hoc in inrelligit, tagit sin totum
aut fim partem eius, si in totum contingens,intelligit totum, tunc partes non erunt necessariae. sed mini frustra: αα sic non est necesse Q sit intellectus,magniti ido occuculus. Si vero fila paries cotingens,intelligit panes, aut hoc erit fim plures partes, aut Fin unam tantum. Si munam tantum,sie idem quod prius Ruia alis erunt supersus,oc se non erit necessarium ponere intellectum habere par Ptes.Si vero contigem sm omnes partes, intelliget. Aut hoc erit secundum partes punctates, aut 'partes qua ntitati uas,si secundum paries puni tales: tunc cum in qualibet magnitudine sint infinita puncta: oportet qui infi/nities inligat anteΦ uitelligat, re se nuncb intelligeticum non sit infinita pertransire. Dicit autem. Paries pulta les. on in velit magnitudinem in partes punctales distudi, sed disputat ad rationem Platonisi qui fuit huius pinionis Q corpus componeretur eκ superficiebus , ocsi perficies ex lineis, oc linea eκ punctis. Quod ipse ina probat in . vi. in prin.phys. ubi ostendit quod punctum additum puncto nihil addit. 'Si vero intelligit contin
gens secundum paries quantitatiuas,tune cum quaelibet pars diuidatur in multas paries, sequitur-multotiens intelligat idem. Item eum omnis quantitas fit diuisibilis in infinitum secundu eandem proportionem,oc non sociandum eandem quantitatem, sequiuiro infinities intel cii a quod est inconueniens. Viaetur ergo Q, non comtingat nisi semel,5 se nullo modo debet attribui in te ut i magnitudo,nel quantum ad multa intelligibi olla,nel quantum ad unum. Et notandum quod hae ArisD . occulte ostendit intellectus de natura sua non
est partibilis, sed quid impartibile. Intelligibile enim invii aquain re est qui ditas, oc natura rei est tota in qualiubet pari sicut natura species est tota in quolibet indiui. duo,tota enim natura hominis est in quolibet idiuiduo:
α hoc est indivis bile unde illud quod est intelligibile in
qualibet re, si indivisibile,re per consequens intcllectus. Tertiam rationem ponit cum dicit.
Praeterea quonam pacto vel impar tibi I parti M. Rivel impar tibile partibili ipse intelliget. Amplius, quomodo intelliget partibile impar/tibili i aut impartibile partibili, M
Quae talis est. Constat,si nos ponimus intellectum imparii bilem de sacili parebit ratio,quomodo intelligatim partibile re partibile,quia impartibile intelliget secundum proprietatem suae naturae, eo in impartibilis est,ut
di m est, partibile vero intelliget abstrahendo a parim hili.Sed si intellectus ponatur partibilis secud in Plato
vult,impossibile erit inuenire rationem quomodo intelliget impartibile. Et sie videtur in conuenienter Plato ponat intellectum esse magnitudinem seu partibilem. Quartam rationem ponit cum dicit.
Necesse est autem intellectum esse circulum huc. Intelle bis nanque motus, intellectio V.Circuli ve/ro, conuerso . Si igitur intellestio conuersio est: dccirculus is intelle serit profecto: cuius talis com
uersio intellectio est od praeterea semper intellitiget.Oportet enim ibim aliquid intelligere simυ per i quippe cum conuersio sit preennis at 3 per
petua. Nam constat intellectionum rerum earumquς cadunt subactionem terminos esse ac fines: otinnes enim alicuius sunt gratia. Contemplativaequo. que rationibus ident: dem terminantur. Et rationualiam di finitionem:aliam demostrationem esse pMtet: demonstrationes autem de ex principio sunt idefinem habent quodammodo ratiocinationem aut conclusionem . Quod si non terminantur:at saltem non ad principium redeunt: sed medium extremu*semper sumentorrecta proficiscuntur.At conuersio Hirrus ripatet d principium redit:atq; reflecti f. Diffinitiones etiam finiis sunt omnes ac terminat p. Necessarium aute esse circulum intellectum huc. Intellectus quidem enim motus i intelligentiar cir/culi autem circulatio. Si ergo intelligentia, circi latio: dc intellectus utiq; erit circulus: cuius talis ci Dculatio sit intelligentia. Semper autem aliquid in telliget: oportet enim si quidem perpetua sit circvilatio. Practicarum quidem enim intelligentiarum termini sunt: omnes enim alterius causa sunt. Spocula lup autem rationibus terminantur similiter. Ratio autem omnis, diffinitio est, aut demonstra/tio. Demonstrationes vero de a principio sint r&habent quodammodo finem sellogismum aut comclusionem. Si autem non concludantur: sed non re flectuntur iterum in principium r accipi cntes sei per medium S ultimum: recte procedunt: sed circu
latio iterum in principium rellectic . Diffinitioncs
autem omnes finitae sunt. Quae talis est. dicis intellectum esse cireulum 5c di.
cis intellectu moveri,sed motus circuli est circillatio : motus veri, intesiectus est intelligentia, hoe est intelligere, rem si intellectus est circulus, de necessitate intelligentiami circulatio. Sed hoc es salsiim, quia eum in circulati tu non fit inuenire actu principium neo finem, ut pro batur in .vi q. physi. sequitur calamir intelligentia seu o .peratio ipsius intellectus quae est intelligere, nunqua teris minatur. Sed hoc est falsum: quia intelligentia habet actu principium re finem remo intelligentia occimilatio non sunt idem, de per consequens t nee intellectus est diraculus. in autem intelligentia habeat principium definEactu probat quia omnis intelligenita aut in practica, aut speculativa:sed constat in pratii carum intelligentiar utra
termini sun Li. fities. Nam omnes sunt alterius causa, scili cet operis: re ad opua terminamur.Speculatiuae etiam intelligentiae finem habenti strationes t omnes enim termi nantii rad aliquas ra: iones. qus quidem ratio raiit sine
diffinitio F. Lin simplici intelligentiar aut demonostratio F. s. cum eomponito diuiditi sed demonstrati nes primae ex principiis eretis sunt oc habent quodam modo finem, syllogismu aut Gesusionem. Et u dieatur . ex una condusione sequitur aliae re se no terminatura nihilominus tamen potest diei in conclusones non sunt circulares:quia non in circulo demonstrarer ut probatur in primo posteriorum: sed tendunt in rectum: oc impos ahile est in rectum inuenire motum infinitum seu proces sum. Dis finitiones etiam habent principium refinenit quia non est ascindere in infinitum in generibus t sed a cipitur. q. primu genus generalissimum. nee etiam est de stendere in infinitum in speciebus i sed est stare in specie specialissima. Vnde genus generalissi uni in princi pium: species vero foecialissima sicut terminus seu finis
in dii finitionibus. Et sic patet et omnia intelligentia principium habet octinem actu. Quintam ratum Ponit cum dicit, l