장음표시 사용
41쪽
so vultus hilai, 5e sorte sunt infinita numero, qus accidunt rebus eompositis in his scilicet elementis, sicut pa in in osci Nam non soluoportet cognosem illa eκ qiii bus componituros ed etiam proportionem quae est in. ter illa ex quibus componitur et rationem ossis,qilia omnia quae sunt composita, non consis hintqti uno mo do se habeant elementa, sed quadam ratione re compo sitione. s. sint proportionata adinvict. Nam os mini ha beato partes, secundum quod dicis Empedo. viatim quodqi compositum os habere.8. partes qus non aequaliter attribuuntur omni biis elementa , sed terra habet ibi duas partes. Aer habet ibi unam, aqua similiter unam, sed ignis quatuor. et ideo ex maiori participatioli edicit ossa esse facta alba,& ex terra sicca. Si ergo in rebi scompositis non solum siuit ipsa elementa, sed pportio et ratio uniuscuiusq . Inde se. Aut ergo istae proportiones sunt in anima cu elem iis, aut non, si sunt in anima ergo in anima sunt ossa,& carnes, de huiusmodi. percon .sequens homo ec lapis, oceorpora, contraria. Vndentilliis dubitat in fise non sunt L anima. Si vero diras non sunt ita huiusmodi proportiones Oc rationes, sed solum elementa. tune anima non cognoscet proportiones rerum, nec ipsa coposit quomodo enim poterit coςnoscere Deum.f. totum coclum,aut hominem, alit lapidcvismos, nullo modo cognoscet, sed eleme ita tantum. Se Sedaro cundam rationem ponit cum didit.
Praeterea cum id quod est, multipliciter dici so leat, quoddam enim substantiam, quoddam quantitatem,aut qualitatem, aut aliquid aliud enumeratorum iam praedicamentorum significant, utrum ex uniuersis an non ex uniuersis anima consset:At non videntur communia omnium esse elementa. Ex hi/stene igitur solis costat, quae substantiarum sunt elementa, at quonam pacto caeterorum etiam unum/quodcv cognoscit. An dicent uniuscuius p generis Hementa propria, at v principia tacea quibus ani ma conmiserit igitur ipsa quantitas, & qualitas, εἰ substantia. At fieri nequit, ut ex quantitatis elemen iis si ibstantia sit, non quantitas . Eos igitur qui cem
sent animam ex uniuersis constare, haec ex huiust modi alia comitantur.
Te t. Amplius autem cum multipliciter dicatur id qa est, significat. n.aliud quide hoc aliqd aliud aut uti tale aut qualitate aut ex quodda aliud diuisorii pro
dicamentorum, utrum ex omnibus erit anima an
non Sed non videntur communia omnium esse elementa . Num igitur quicunm substititiarum sunt, ex his solum Qu- o igitur cognoscet re alioru numquodq;.An dicent uniuscuiuique generis esse elementa dc principia propria, ex quibus anima crustare'. Erit ergo qualitas 2 quantitas ct subflantia. Sed impossibile est ex quantitatis elementis esse substantiam,& non quantitatem.Dicisibus ita v ex omnibus,hac huiusmodi alia accidunt.
talis est. Tu dicis laninia incomposita ex principiis sed diuersorum generum diuersa si iit pricipia, cuergo id quod est, dieatur multipliciter. i. smindum diuersa genera,sicut substantiae, qualitatis,quantitatis, re aliorum praedicamentona. ogo erut diuersa principia. Quaero σgo Umam anima sit composita talum ex principiis substantiae, tex principηs omnium generum, si tantu princip is stibstantis,tune anima non cognoscet nisi substantias. ipsi ponunt eam cognoscere omnia.Si vero componitur ex principiis omnium generum, tunc cuquicquid est ex princip0s substantiae sit substantia, o ex Prinopu qualiti latis sit quantitas,di sic de singulis,ani
. maerit substatia,Juras,qualitas, relatio, re huiusmodi.
I)osset autem responderi contra hane ratione Aristo. in principia substantiae sunt etiam quantitatis 5c qualitatis re aliorum, cum omnia fundentur supra substantiam re ideo non oportet in sint in anima aliqua alia princi pia,' priueipia substamiae, O nihilominus e nescit omnia. Ad hoe dicendum quaelibet res habet principiariam a re remota, 5c cognitio oportet ιν sit per principia proxima. Principia autem substantiae,luet sint pricipia aliorum, sunt tamen remota & non proxima. 5c ideo per ea non potest haberi cognitio nisi de substatia. Tettiam rationem ponit cum dicit.
Absurdum est etiam, simile, quidem a simili non pati dicer, simile vero sentire simile, simileq; cognoscere simili putare ali asserere. Deinde sentire, pa/ri quoddam esse, moueri ponere, di intelligere si , in liter,& cmoscere. inconueniens autem est dicere quidem impassibi Text. Ie esse simile a sinuli. sentire autem simile simili, & co. '. cognoscere simile simili. Stiire autem pati aliquid& molieri ponunt,similiter autem cognoscere dc intelligere.
Quae ratis est. Rario quare anima sit e5posita ex omnibus elementis est, quia anima cognoscit omnia, oc e sititio est per similitudinem contra. Constat enim in sentire re cognoscere est pati aliquid. sed ineonuenietis est dicere Q, simile patiatur a simili,sed a contrario. ergo oc iiDeonueniens est dicere in sentire seu eognoscere sit simile simili. Quartam rationem ponit cum dicit.
Atqui multas dubitationes ac difficilitates Empedo. habere sententiam. corporeis inquam elemem Q - , tista similibus cognosci res singulas, testatur idqι
expericlia late Datet.Partium enim animalium, corporum ea quς sunt simpliciter terrae,ut ossi, nerui,
pili,nihil sentire videntur. Qwe net similia sibi.
Multas autem dubitationes 3c difficultates habete ipso dicere, sicut E inpedo. oe corporeis elemen/tis lingula cognoscuntur,&ad limite, testatur quod nunc dictum est. Qupcunm enim insunt in animaliucorporibus simpliciter terer, ut ossi, nerui, pili, ni hil sesarire videntur, quare nem similia, di tamen
conueniret. Quae talis est. Ex hoe quod die tam est sit perius, testa tur in dictum Emped sq, simile simili cognoseatur, i, bet multas dubitationes et dissimitates. Sia adhue etiam magis apparet disticue et improprie dubium. Nam si anima cognosceret simile siniti, sicin Empedo.dicit, tunc sequitur Q elementum aeris cognoscat aera, Oc sic de vi s. Sed nos videmus in mulis partes terreae sunt iii animali, quae nihil sentiunt, sicut pili,et ossa,et nerui, re tamen coueniret in sentirent secundum positionem eorum. ergo non cognoscitur simile simili,vel etiam non est compositaeκ omnibus elementis. Quintam rationem ponit cum dicit.
Praeterea mim principiorum maior i Voratio si o ,
cognitio inerit nimiru.Vnumquod enim eogno/scet unum,multa aute ignorabit, tera namq; oia. Ampliuς autem Uuquodq; principiorum igno/ Texi tantia plus quam intelligesia exulet. gnoscet qui eo. go. dem enim unumquodlibet, multa autem ignoratii
Cmnia enim alia. Quae talia est. Adhue ex positione Empedo. c. simile
cognoscatur simitasequi vir aliud in conuenio. s. it principium habet plus de ignoratia ede intelligentia. Sum cogntuo
42쪽
eognitio est per simae tantum, oc principium quodlibet
sit limp&κ et non habet aliolius umilitudinem in se nisi suam: non cognosceret nisi seipsum, oc ignorabit mi illa, omnia, scilicet, qtiae sunt alia ab eo. Sextam rationem ponit cum dicit.
Sexta in Fit etiam Empe. eadem sententia ut deus si tamelio. tisimus, quippe cum ipse solus unum elemesorum non comprehedat ipsam discordiam inquam, mor/talia vero cuncta cognoscat. Cum ex uniuersis si gula constent.
Dr Accidet autem Se Empedocli, insipientissimum
ςψ esse deum. Solus enim elementorum unum non cognoscet,discordia. Mortalia autem, omnia. Ex ormnibus enim unumquod p est.
ix talis est. Adhue etiam ex dicta positione. s. in mmile cognoscant simili accidet aliud in conueniens Ein Pedo. hoc videlicet. Φ deus sit insipientissimus omnium animalium. iod ex hoc sequitur. Sciendum enim in sicut dictum est. Enipe. posuit ista omniauiseriora composita esse eκ quatuor elementis,sc extitere amicitia, ocu generatio de corruptio prouenit in rebus eκ istis duobus . clite de amicitia. Coelum vero dixit esse Delim, Ndixit in erat compositus eκ qitatuor clementis, amicitia, sed no ex lite,& ideo est incorruptibile. Si ergo simile cognoscitur si initi, cum deus non sit compositus extite, non cognoscet luem, oc sic erit simpliciter insipientior teris animalibus, quae cognoscunt Iitem, cum sint compositas pila . um in rationem ponit cum dicit. ratio. Praeterea dicat oportet cmnino, qua ob causam non habes animam omnia, cum omne quod est, aut sit elementum, aut ex elemento uno, vel pluribus, vel omnibus constat. Necesse est .n.omne quod est, aut unu quid ,aut quaeda, aut uniuersa cognoscere.
Omnino autem propter quam causam non om nia habent animam,qup sunt. Quoniam omnia aut elementum,aut ex elemento,aut uno aut pluribus, aut omnibus. Necesse enim est, unu aliquod cogno/scere,aut quaedam aut Omnia. Quae talis est. Si anima est composita eκ omnibus clementis,sequiturq, omnia quae sui si habent animalia. Meni in quod est,aut est ex omitibus Hon iis, auteκ aliqui. bus, sed omite quod est compositum eκ clementis, aut eκ dein entatis,est corpus. ergo omnia corpora liabent animam, oc omnia qua sunt, quod salsum est. Octauam rationem ponit cum dicit.
Octava Dubitabit etiam non iniuria quispiam quidi iam ratio. id sit quod ipsa continet atq, init. Elementa nam mmateriei similia sunt. Atq; praestabilissimum id este patet, quod continet,quicquid id tandem fit. At ne uit elie quicquam praestabilius anima, quod quibem dominetur. Et magis etiam, intellectu . MLi me autem rationi consonum est hunc omnia prscessule,& prostantissimum omnium, & natura diuinu esse . Illi autem elementa, ea quae sunt, praeccdere
Dubitabit autem uti l aliquis, & quid est unum
faciens ipsa. Materis enim comparantur elementa.
Maxime autem proprium est illud continens quodcunm est. Anima autem aliquid esse melius re quid principatum obtineat impossibile est. Impossibilius autem adhuc, intelle . Rationabilissimum autem esse hunc antiquissimum,nobilissimum, & diuinum secundum naturam. Elemcta autem dicunt esse pri
Quae talis est. Elementa sinat plura & eontraria, ubi. n. autem aliqua contraria conueniunt re componii tur,oportet in sit aliquid aliud quod contineat& iaciat ipsa unum. Si ergo anima est composita ex omnibus elementis, porta in sit aliquid aliud continta illa. Sed lioeest valde dubium quid sit, quia Messet nobilius re prius anima, quod est impossibile, ec ad minus de intellectit, quia valle rationabile est in intellectus sit nobilissinui,
omni iis rediuinus secundum naturam. Item sequeretur. illud esset prius Φ elementa quod in salsum, quia Emdo.et at a dieiit elementa esse prima inter omnia entia. on est ergo anima compositaeκ clementis. Nonam rationem ponis elim dicit.
At enim nemo prorsus de omni anima dixit, nec eorum qui censent ipsam ex elementis ideo consta/re,quia lentit cognoscitq; ea quae sunt, nec etiam eorum qui maxime motivum ipsam asserunt esse. Noenim omnia mouentur, quae senti ut. Sunt enim animalia nonnulla, quae non mouentur loco, & tamen hoc solo motu, anima videtur animal agitare. Similiter & eorum qui tam sensitiuum quam intellecti/uum ex elementis conficiunt, nemo animam omne complectitur. Viuere nam v videntur plant , at ex pertes sunt tamen de lationis S sensus. Animalium quoq; complura sunt, quς mente rationere vacant.
Quod si quis & hcc illis concesserit, intellectum partem esse posterit ani . & identidem sensiliu
neq; se de omni anima, neq; de ulla tota dicere vi. debuntur. In hoc eodem errore ridetur esse, & ea sententia,quς carminibus Orphicis fertur. Dicit. n. Orpheus animam fm4 ventis,dc ex toto ingredi re spiratione. In aute neqtiit ipsis accidere plantis, ne vquibusdam itidem animalium. Quippe cum haud uniuersa respirent. Quod quidem eos prsteriit, qui ita de anima censuere. Omnes autem & qui ex eo quod cognoscit dc sentit anima, ea qup sunt, ex elementis dicunt ipsam, dc qui maxime montium, non de omni dicunt anima. Neq; enim sensitiva omnia motitia.Videntur enim esse quaedam animalium, manentia in loco, re tamevidetur hoc solo motu movere anima animal. Similiter autem & quicum intellectum de sensitiuum ex elementis faciunt. Uidentur enim plantae vivere, noparticipantes loci mutatione. neq; sensia, de anima hum multa intelligentiam non habere. Si autem aliquis & haec segregauerit, posterit intellectum partem aliquam ammpis militer autem S senstiuum, nech vum sic dicent de omni anima, ne γ de tota, nem de una. Hoc aute sistinuit de quae est in Orphicis carminibus, ratio. Dicit enim amma ex toto ingredi ,respirantibus a ventis. Non poἱ sibi Ie ita p plantia hoc accidere, neq; aniniuiu quibusdam si quidem non omnia respirant. Hoc autem lutuit sic opinantes. Et ostendit desectum re infit me a m positionis Ena
re. ει aliorum omnium qui considerat animam ex mo tu seu sensit,quae talis eae paret etiam in omnes & qui eun ii dixeritiit animam esse aliquid motivum se dum locum,insum cienter dixerint. Nani multa animata si intquae non mouentur secundum locum,sed manent, lictit
plantae re alia huiusmodi. Similiter autem oc illi qui di. Nerunt aim esse quid intellectius re sensitiuum in suffieiEterdixeriit. Na multa sunt alara, qusi et sentiunt, neq3 intelligilt. Si vero aliquis hoe segregatierit. s. intellectivii, sensitivum,
43쪽
partem animae, oc similiter sensititium, non tamen pro/pter hoc dicet de omni anima, eum non omnes animae sint intellectitiae. Neq; de tota: cum in lectivi inire seu stilium sint partes animae. Ne de unalquia sic non dioceret omnes proprietates animae cuius n*, ni inanima sint aliae proprietates, sint intelligere dc sentire. Et
quia quidam Philosophus qui vocatus est Orpheus de lective etiam de anima locutus est, qliasi in similem desectum inctilis. ideo hic adhingit eius desectum. Sciendiim est autε-Orpheiis iste fuit unus de primis Philosophis qui erant quasi poetae theologi loquentes metrici de phi/losophia re de deo, re suerunt tantum tres, Samius, o pheus, re quidam alius. Et iste Orpheus primo induxit homines ad habitandum simul, oc fuit pulcherrimus cocionator, ita,homines beniales oc latitarios redueeret
ad ciuilitatem. Et propter hoc dicitur de eo insuit opti. mus citharoedus in tantum sedit vel saeerat lapides saltare. i. ita fuit pulcher coesonator, . hoica lapideos emollitiit. Post hos vero tres, suerunti ν. sapientes,quoru Urius sitit Thales. Hie ergo Orpheus volebat totus aer ani matus esset Manima quaedam ciet anima corporum vitientium nihil aliud est et, nisi illud quod attrahit animal de aere animato per respiratione de hoe dicebat metri
O. Et ideo dieit Philosophi a ratio Orphes quae est ira
metricis carminibus de sustini iit eundem desinit quem sustini errant rationes praecedentiunt, quia, sicut diis est,ipse voluit in illud esset anima, quod attrahitur Per respirationem animalium.-hoe in sufficienter di. ctum est, quia multa animalium lant quae non respirant hoc autem. s. q, animalia multa no respirant, latuit illos qui suerunt praedictae opinionis. Et se patet in isti reprohenduntur de insibisci tria. Decim 1 tonε ponit eu dicit. At vero si conficere ani mam ex elementis Norateat, non ex Vniuersis continuo conficienda esla vi indetur.Altera nanam pars contrarietatis, sufficiens est
seip9m oppositamq; discernere.Recto. n. dc ipsum rectu culp3 & obliquu cognoscimus. Regula na'
iudex e utrius v.At obliqvu, nec sui plane, nec recti. Si vero ex elemetis anima facere op3, nihil oportet ex omnibus. Sufficiens. n.est altera pars contra
rietati . seipsam diiuditare dc oppositam. Recto. n. re ipsu & obliquii coPoscimus. Iudex. n. Utrorum non est. Obliquu aut ne v sui ipsius, necu recti.
Et arguit eos desuperfluitate, quae talis est. Dicunt. n. isti Q ad hoem anima cognoscat,oporto sit compositaeκ elem iis, sed eum nos videamus i cognitio omnis rei missit haberi perpauciora, ergo res concedaturant mam componi ex elementis,non tamen debet diei eom posita eκ elementia omnibus,sed ad plus,in dii obus. Etu, cognitio habeatur perpauciora patet, quia cum compositum constet ex aliquo persecto ocim persecto, ratio
cognoscendi imperfecti clipei sectum,occum contraria redueantur in priuationem oc habitum , sufficiens est altera para. Lilla qus se habet per modum habitus re persecti, eo ostendum stipsam Salteram partem, queest per modum priuationis 5chmursecti. Nam perrectud iudicamus eccognoscimiis ipsum rectum, Setia obliquum. Canon enim). i. regula in illud per quod habetur iudicium de viro p. Per obliquia Vero, nec ipsum e Doscimus, nec rectum. Non ergo si ii necesse animam facere. i. eam compotiere ex omnibus Hemdias, sed ex duo bus tanti m. s. ex ignere terra, re per hoc cognosco et ocs ipsam re eontraria, sciit per ignem cognosciret calidare uigida,& per terram, sicca re humida.
sunt & qui i toto uniuerso permixtam ipsi im
A quiunt esset quocirci Drsitan&rases omnia se.
na deorum esse putauit. Et in toto autem quidam ipsim mistam esse di. cunt. Unde fortassis Oe Theses opinatus est omnia esse plena diis. Lec. XIII. POST QUAM Philosophus posuit opiniora ponemium animam esse ex elementis re rationes ipis nec improbauit eas,hic ex ineidEti ponit opinionem quorundam dicentium animam esse in elenitiis. Et ei rea hoe duo facit. Primo enim ponit opinionem. Secundo vero rationem opinionis. ibi. Opinari aut . F circa primis duo facit. Primo ponit Opinionem. Secundo improbat
eam. ibi. hoc autem dce. γ Dicit ergo id sunt quida quidi eunt animam misceri in toto vnitierib, ponentes eam
tam iii clementis iu in clementatis.Vii ada philosophus
note Thales sortassis motus ab hae opinione, opinatus is est oia plena esse diis. Volebat enim o, totu uniuersum es set aiatu, oc eius aia esset deus.Vnde licut aia est in quali. bet parte aialis, re tota, ita volebat et, in qualibet die uniuersi esset deus, oc si eoia essent plena diis,oc sorte ex hoc prouenit idololatria. Consequenter cum diuiti
Hoe at dubitationes h3 non ullas. Qua.n. ob causim ala in aere qde. vel igne si ine'. n cita tali inmixtis aut ficit. Pr ertim cu in illis videas esse praestatior. Qii et is qspia qua ob eam, ata ea it e i aere prptabilior eae intortalior ea quς in salibus inest. Vtrobi m aut emergit quodda absurdu,& ronis egredita metas. Nam igne aut aer is esse dicere ronis
egreditur fines,& asserere rursus aiatia no esse, si in sit in ipsis aia, perabsurdum est sane. Hoc aut h3 quasta dubitatiora, uter qu .n. causim, in aere aut in igne ala cu fit. no facit ais in mi Cessis at ficit ex lipe, in his melior esse putata. pret. n. vii v aliqs, qua ob causam quo in aere aia, ea qupin aialibus melior dc immortalior. Accidit aut viro tam ic enies de irronabile. Et naq; dicere,aiat,igne aut aere, magis irrationabilium est, & no dicere animalia, cum anima infit,inconueniens est. Improbat hanc opinionem diems,. hoc. LΦ anima sit in elementis re in elementatis, habet quasdam dubitationes re oppones,quarii una est, quia si ala est in aere ocin igne. In istis. n. duobus dicebant maxime eam esse . dissicile erit eis dicere propter quam causam ala in eis nofacit animal. i. quare ista non sunt atalia, eum in mixtis anima faciat animal. i. mixta animata sint animalia, pricipue, cum putandum sit γ hκα canima si in melior in et Elis inplicibus,st i clem ratis. Alia dubitatio G a qret aliqs ex his uti in motus, quare anima qus fim ipsos est in elem ii est melior ocimoliatior, Φ aia quae est i eleD m latis,cur hse q est in clemtiatis costituat alat, et cognostis de sentiti ita vero qus est in elem iis , non costituat. Ex his aut dubitationibus,qiiscun ponaturo dit in eo ueniens & irrationabile, quia dicere . ignis siue aer sit animal, Ut primo dubitatu est maκime inconuentis,ee ad sensum apparet salsum, et est di etiam non habensurationem. Et non dicere ea in quibus est aia,esse aiatia, valde in ueni Es est. Nam fm hoe in nullo differt, interesse aiam in aliquo corpore,& no esse. Consequuercu dicit.
Videntur autem ideo putasse in his animam esse, quia totum dc partes eiusdem sunt jeciei. Quare necesse est ipsos, & animam, dc partes, eiusdem esse
dicere species, si animalia ex eo fiut animantia, quia in ipsis aliqua pars continentis recipitur. Opinari autem videntur animam esse in his, quo Te. e. spniam totum partibus similis speciei, quare nccesi, S.Tho. sua aia. C Dum
44쪽
rium ipsis dicere& anit in senilis speciei partibus .esse, si intercipi aliquid continentis in animalibus,
Ponis ratio non prs misis opinionis. Et circa hoc duo iacit. Primo ponit rationem dc improbat eam. Secundo coeli id it quid manifestum sit ex omnibus qus dicta sunt ibi. Manlinium igitur oce., Circa primum duo iacit. Primo enim ponit ratione opinionis dices, in ratio qua i redi i philosophi opinari videmur animam esse in his id si in omnibus elemollis, est quia ipsi volebant in totuet paries in elementis eum sint simplicia, inessent timilis speciei. Vnde cum viderent Ac opinarentur . pars con timetis. i. aeris intercepta in corporibus aialium perinspirationε et respi ration , sit eausa quare es alia fiat alata,ec sit aia,necisse erat eis dicere aias esse similis species par timis F. i. totu cotinens esse aiatu. Scdo vero dicit.
Quod si aer quidem discerptus, Eiusde est iri
anima autem & dis: milium partium patet aliam sim partem inesse, aliam non inesse. Nec e est intipsim aut similium esse partium, aut no in quacultotius inesse parte. Si autem aer quide discerptus. similis spectes est, anima autem di 1 similis partis, haec quidem ipsius existet, aliud autem non existet. Ne eest igitur ipsin aut similium partium esse, aut no esse in qua
Improbat dictam rationem dicens, in quia aer discmptus et attractiis est smilis speciei toti aeri, sequetur dia an imalis sit similis pariis animae totius aeris. Sed costat Q anima animalis cuiuslibet est dissimilis partis animae aeris, quia una ipsius. s. anima aeris Uexistest. i. immortalis est se dueos, utpote quae semper vii incat et sempumificauit oia viva. Aliud aut. F. Laiahui vel illius ianimalis cito existet,. i. est mortalis fim eos. Neeesse est ergo alterum duorum inconuenientium sequi eκ hoe, vid licet et, si aer sit similis partis. s. ille qui est intra, ct ille iii est extra: et anima etiam, quod improbatum est. Auti ipsa anima est dissimilis partis, re aer similium,tune sequitur anima non sit in qualibet parte omnisγ. i. to
tuis aeris, quod est contra eos, qui totum aerem animatu ponebant. Consequenter eum dicit.
Patet igitur ex dictis, ne v cognitionem ex eo iapetere animς quia condit ex elementis,neque recte
verem dici motum eidem inesse. Manifestum igitur ex dictis est,-ne v cognoscore inest animς propter id quod est ex elementis,noque moueri ipsam,bene,nem vere dicitur.
Concludit ex omnibus quae dicta sunt de opinioni. hus antiquorum, in neutrum illorum quod ipsi attribuebant animae, sit verum, nec benedictum, eo modo quo ipsi dixerunt . s. in nrip eognoscere inest animae ex eo Pinex Hementis, licut ipsi pon inant. Neqi etiam motus seu moueri inest ei, ex hoc quod ex dictis elementis con/stabat secundum eos,&hoe satis aperie&esare pam in hucienti ad si pradicta.
At quoniam cognoscere, sentire, opinari,insuper eupere,deliberare, & omnino appetitiones, ipsius animς sunt,motus etiam animalium,loco,in anima fit,& insuper accretio, satus, atq; decretio, qu et utiq; quispiam, vetra horum unumquodq;,toti aiae competat, ex nos intelligamus,& sentiamus, de mo/ueamur, c erorum qi unumquodq; agamus, patia/murψ, tota,an aliis alia parti . Ipsum prpterea viuere, utrum in horum aliquo uno, an i pluribus, an
in olbus consistat, an sit eius alia quaedam is causu
moniam autem cognoscere animς est,& sentire S opinari,adhuc autem concupiscere,& deliberare,& omnino appetitiones. Fit autem dc secundum to T. c. sp. cum motus ab anima in animalibus . Adhuc autem& augmentum,& status & decrementum, utrum toti animae unumquodq; horum insit i& tota anima itelligamus.& sentiamus, & aliorum unumquod vfaciamus & patiamur, aut partibus alteris altera. Et vivere igitur utrum in aliquo horum sit uno, aut pluribus, aut in omnibus an de alia aliqua causa.
POSITIS opinionibus antiqtioru de anima re improbatis,eonsequHer Philosophus moliet quasdam dubitationes. Et circa hoc duo fiat. Primo enim mouet i p. sas quaestiones .Secundo vero soluit eas .ibi. Dicunt ita Actianoque 5 αγ Sciendum est aut 'operationes animae. Llinure, intelligere, appeter moueri secundum locum, re furit eotia. aligeri, possunt dupliciter accipi, quia vel seeundum ni o ditari, iate dum operandi, re sic sunt tres potentis animae,5c his at tribuuntur huiusmodi actiones, potentiae videlicet vege i, ins a titabili sensibili,5c intellectuali. 41xqiiidε disserunt. Na inutritiua sile vegetabilis agit mediantibus qualitatibus activis repassuis, ut eatifim, frigidum re huiusmodi Sensitiva vero seu sensus, r non indigeat qualitatibus
sensibilibus ad sentiedum, indigra tamen organo corporali. Intellectus vero neutro istorum idiget quia nee qualitatibus,nec per organis corporale aIi quid intelligit, sed perficitur in operatione sua abso aliquo organo. Si alitεaecipiamus huiusmodi actiones secundum genera actionum,sic sunt quinque potentiae. s. nutrit tutim,sci istiust, motivum, se dum Ioeum appetii iuu oc intellectivum,oc actiones horum sunt,sentir nutriri, mouere, appeterere intestigere. Et ideo elim Philosophus de an una secun dum suam totalitatem secudum opiniones antiquorum supra tractasset re reprobat set eas,hic ingrit de partibus ocoperationibus ipsarum patrium, remouet duas qu stiones, quarum prima talis est Virum operationes ani/ Primam aequae sunt cognoscerect sentire quantum ad seia sum, qusmooc opinari quantum ad intellectum,adhuc concupiscere quantum ad concupiscibilem, deliberare quatum ad ra. tionalem, re etiam appetitus qui est in plus,quia concludit eum his duobus irascibilem, re moueri secundum i eum, re augeri,et stare et diminui, conueniant toti anims
Vt.Lunumquodq; eorum sit in omni parie animae. t. seocundum quamlibet partem animae intestigam iis, senti mus,moueamur, appetamus, o nutriamur. Aut singilum istorum habeat singulam partem an inis determinata, utis. alio intelligamus et alio sentiamus, ec sic de alias.. Secunda quinio est, quia dato in quaelibet operatio an mae habeat specialem partem. Item erit quaestio, virui hoe quod est uiuere conueniat alicui partium, ita,sit in aliquo uno , aut in pluribus partibus, aut in omnibus. Etti no in his, utru siti aliquo alio. Cosequuercu diciti
Atm sint qui dicut ipsam re partibile, nosv alia
rius parte intelligere alia cupoe censent. Dicunt ita quidam partibilem ipsam, Salio aia .r , tem intelligere,alio quidem concupiscere. 'Respondet ad qusstiones positas. Et primo ad prima
Secuna a vero ad secundam. ibi. TVidentur autem dcxx occinera. γ Respondens autem primae quxstioni. 'rimo ponit opinionem quorundam philosophorum ad hoe Scao i probat ea ibi. Quid igitur cotinet &αγ
udam. n. dicunt in huiusmodi ozationes non conue niunt toti animae,sed partibus. Dicunt. n. anima esse partibilem: oc alio intilligit oc alio concupiscit: sicut qui ponebant sensitivam in cerebro : vivificauuam in eor de re huiusmodi. Sed huiusnodi opinio est quodamodb vora: α
45쪽
met quom modo falsa:quia si in anima intelligas diuersas parus poteritiales: se in verum in ala habet diuersas pario x viros:α alia iii telligit: Malia semit. Animarn in Θodda totum potentiale: oc para accipitur ibi potentialis respectu totim potestatiui Si vero intelligatina sit quedam magnitudo seu quatuas ioc diuidatur in disterias partes quatilitati uas: sic est salsa. Isti vero philosofi intelligebat italam esse partibilem fini hunc modia. Et addebant plus t . huiust nodi poteritiae animx erant duieris animae. Con sequenter cum dicit.
Quid igitur ipseni continet amnum, si partibilis sit. No corpus, quippe cu pira potius vidAe, corp'alacotinere. op 3 egressa, dissoluic corp', at vput restit. Si igit aliqd aliud ipsem ptineat, unum faciat, illud erit potissimu aia . At oportebit de illo laquUere, Vtru unu an multansit partium. At v si sit 'nu, cur & aiam plinuo no Acimus unu eL Sin par/tibile rursus ratio qu et, quid nam sit illud, quod illud la connet, alip hoc patio fiet i iii nitu abicio. Quid igitur ptinet alam, si oti talis est suapte na/tura. Non. n. vlim corpus. Ut f. n. puariu magis,
ala corpus plinere . Na ea egressa expirat corpus de xαν L naarceuit. Si igifestem aliqd una ipsam facit illud maxime Hi v erit ala. Oportebit aut iterum & illudqurrere, utru unu aut multaru pitu sit. Si .n. unu est
vir qd no mox Salam inu esse dicimus. Si vero di/uisibile item ratio qu et, quid est continens illud de sic utim procedet in infinitum.
Improbat i hiloso'hiis opinionUdicta n tres rones quaru prima talia est. Diuosa no potiunt conuenire,nisi ab aliquo vitiatur. Si igii sunt diuerssais in corpore, opsq, ab aliquo continesitur uniant, b nihil est qae vitiat eas re contineat. ergo no sunt diuersae. Ea id nihil sit e5ti. Dis,et unita alas, sic p3. Quia aut est corpus i quo est, aut aliud aliud,s3 corpus no vnitia et cotinet, immo magia ala cotincte piis. Videmus. n. Pegredi Maia a come, corpus deficit oc marcistit. Si aut ali ad aliud coitii et ea, me illud erit maxime aia,lla alae est munere re regere. Et si illud eritata, tue item oportebit irere virusit Vna, aut multi partiti. Et si dira ,multi patetici est,iteia erit qussito
quid vitiat illud,et sie in infinitu. Si vero di i Q, est υnu quare no dicut moκγ. i. ab ipso pricipio, ιγ aia sit una dio imata eii diuisibilis in partes cytitati uas, si lipsi dicunt. Secundam rationem ponit cum dicit.
Dubitabit ri qspia de ptibus eius, qua unaquae sp laia i corri Gbeat. Na si ala tota, totu continet corpus, 3 de unaquam H Pte, aliqua Ptem corpis
continere. Id autem esse non posse , idetur . Quam enim partium corporis intellectus, aut quo corino
tat pacto, fingere quom di facillimum est. T. c. i. Dubitabit ute alias de de ipsius partibus, qua po
tentiam habeat unaquς p in corre. Si .n. tota ala oecorpus pii net, couenit ec otiu unaquai ptinere aliqd corpis. Hoc aut assimilae impossibili. Qirale . n. parte aut quo itellectus piinebit, graue ς di fingere.
Quia si diuesis paries anims sunt in diuersis partibus corporis, sequii in euilibet o rationi anims sit deteriniis nata pars corporis seu organum corporale. Sed hoc est impossibile,eta intellectus ii 5 hs determinata partem seu organu i corae. Non igitur anima habrediuersas partes, scut ipsi dicunt. Tertiam rationem ponit cum dicis.
rat . Instrumin nam no habet, ut natura Meruet. Nihilominus o di in utram Pitu insunt alla Ptes,atly ala eadem sub specie collocantur,& la tota. Illς quide, qa no separabiles sui, tota aut aia , qa diuisibilis est. Dicune aut de platς viuere,diuispi&atalium quς di incisos, tanti eidem lintia alam specie, de si non
numero: Viraquςm quidem. n. ytium sensum habet ec mouetur secunali in locum in quoddam tempus. Si autem no p manent, nullum incouenire est.Instrumenta. n. no lint quibus siluent natura, ' nihil mi/nus in utra' partium omnes inexistunt partes ani/mar: Sc fiss speciei sunt ad inuicem, dc toti. Adinui cena quidem r sicut quae non separabit et sint i Toti autem animae, talist indivisibili existente.
Quia si dilieris operationct animae sunt in diuersa partibiis: tunc no erit inuenire i artem, in qua sint plures opexationes simul Hiec erunt partes animalis similis spe diei. sed nos inuenim iis partes aliquoru animatoru: quaelia ni plures operationes: α quorum ala est eiusdi spe. ciei in toto cic in pati ibiis: si test in platis Ac in quibundam animalibus, quae decisa vivuntis test in animalibus anulos sequoru qiix libet pars decisa sentit re mouetur in quod da tempus. Et si dieatur Φ n5 diu vivitiat: noresert quia ia5 habent instruinenta quibus saluent sitam ipsorum natura: nihilominus tu existiam in partibus di, Hersis plures operationes aiae: oc simi similis speciei adiit ilicem,oc etia toti. Non ergo sunt dii tersae partes animae in diuersis partibus corporis. 5 aut quare decisa viuut est: quia quato ala est persectior: tanto eκercet plures per sectae operationes, 5c diuersas. Et ideo ad exereendum huiusmodi operatiore: necessaria sunt ei plura cic diuersa organa, vel instrumeta corporalia in corpore in quo est. Quia vero aia rationalis t quanto nobilior oc persectior est: tanto exigit maiorem diuersit acloreanoriim: anima autem quae est in animalibus anulosis ae in plantis: quia . paria habet de persectione: nec exercet dimersas operatio nes: ideo requirit cori us magis simile S uniforme re saltiatur in qualibet parte. Consequenter cum dicit.
Videtur aut & id principium quod inest in plan/tis: ala qurda esse. Haec. n. sola comunis est i & plan/tis: dc animalibus. At 3 haec quidea isti Mi princi/pio leparatur: sine aut ipso, nihil est prorsus, quod habeat sensum.. Videtur autem& quae in plantis est principium, anima quaeda esse .Hac enim sola comunem habent cum animalibus plantae. Et ipsa quidem separatur a sensitivo principio: stillam ad nihil sine hac habet.
Soluit secundam quinion ε. Circa quod sciendu in viuere, proprie est eoru quae habent motu oc operationem ex seipsis, sine hoc in moueant ab H is . Vndere vitiere dupliciter accipis. Vno modo accipitur uiuere, quod est esse viventis: sicut dicit Philosophusis vitiere est esse vi. uentibus. Alio modo vivere est operatio. Dicendu ergo ala quae est in plantis. Lvegetabilis: videtur esse quasi quodda principia quod inanis stat vita in rebus inferioribus: quia sne hae nihil viiiiure in hae sola comunieat Omnia quae vivunti in alius aut non ola. Animalia enim oc platrix in vegetabili conueniunt solumodo. Item ve getabile potest Be sine sensibili et ini ligibilii sed ii se nopossunt esse sine v metabili. Nullum enim alat habet sensum: seu intellectum sine hae,. s. vegetabili. Ergo sie vivire attribuitur isti principio. s. vegetabili: siciu sciit ire, tactui. Non tamῆ Q animal per sola vegetabilem vium sed quia in primu principia,in quo inanis statur vita Finis primi libri de anima: m expositione. Diiii Thomae Aquinatu S.Tho. stata C ii
46쪽
ARISTOTELIS STAGYRITAE EDE ANIMA, TEXTUS
ICTIS hisce, quae a maioribus de
anima nobis tradita sunt i redeamus rursus oportet, atque enitamur volutab initio determinare quid ani ma sit , dc quaenam sit eius commu/nis maxime ratio.
Vae igitur a prioribus tradita de anima sint
prius diximus. Iterum autem nunc raquam ex principio redeamus, conantes determina
re quid sit aia, re quae sit comunissima ratio ipsius. DIVI THOMAE AQUINATIS IN p
secundum librum Aristotelis,de anima, praecia. rissima commentaria. Lectio. LPOSTQ V AM Aristo. posuit opinionem alioriim de anima in primo libro, in secundo accedit ad determinandum de anima secundum propriam opis nionem,& veritatem. Et circa hoe duo facit. Primo dieit de quo est intentio sua, continuans se ad praecedentia. Secundo prosequitur si iam intentionem. ibi Dicimus itaque unum quoddam Ses. γ Dicit ergo primo in in pri/mo libro dicta sunt ea qus tradita sunt a prioribus de an
ma.Sed oportet iterum. q. redeundo a principio determinare veritatem. Qiuod quidem propter suam dissicultat εmagis oportet tentare, securitatem de veritate inuetii ἔ, da praesu mere. Et eum supra in prooemio quaesitum suerit, utriam prius de anima ipsa determinadum sit, aut de partibus eius,quasi hanc questioriem determinans, dicitu in principio dicendum est quid est anima, in quo notincatur ipsa animae essentia. Postea autem deterin in abi, Gvir de partibus siue potent is ipsius. Et quasi huiusmodi rationem assignas sibiungit, et qus viiqi erit c5muni Dsima ratio ipsius. um enim Oficii ditur quid est anima
traditur id quod est comune. Cum autem determinatur de Vir aquai partium, aut potetiariim ipsius, traditur id quod est speciale circa animam. Hie est autem ordo do. Arine, ut a communibus ad minus communia procedaturis tostdiidit Philosophus in principio physici. D inde mini dicit.
Dicimus iram genus unum quoddam eorum qupsunt, ipsam sub tiam esse, at v huius, aliud ut ma/teriam quod quide per se non est hoc aliquidoliud larmam de speciem qua quidem iam hoc aliquid dicitur.& tertium id quod ex istis costat, aloe compo nitur. Est autem materia quidem potetia: Dorma voro,actus .ati persectio. uae quidem bifariam dicis 1 tur,quaeda. n.est ut scientia, quaeda de conidiatio. Dicimus itaq; unum quodda genus eorum quae sunt substantiam. Huius autem aliud quidem sicut materiam , quae secundum se quidem non est
hoc aliquid, aliud autem sicut formam dc speciem, secudum quam dicitur iam hoc aliquid, de tertiam
quae ex his. Est autem materia quidem potentia, species autem entelechia. Et hoc dupliciter, hoc quidesicut scientia illud autem,scut considerare.
Prose ii ursitani intentionem quam proposuerat. Et diiuditur in i s duas. In prima os Esit quid est anima In secunda determinat de panibus sive potet iis eius. ibi. Potentiarum autem animae oces, Prima diuiditur in
duas. In prima ponit dissinitioneni animae qiis est quali demonstrationis conclusio. In secunda ponit diisnili nem animae quae est quasi demonstrationis principium. ibi. Quoniam autem exeoinquidem&α ciendum Lect. 16. est enim quod sicut dicitur i primo posteriorium, omnis Diffinis
diffinitio aut est eonclusio ciemonstrationis,seuths to tio Ois, nitruum est conuia uias sonus in nubibus, aut est demon. aut Eco strationis principium,sicut haec, tonitruum est extinctio cro, at tignis in iiii , aut est demonstratio, positione, id est ordia proposine disserens,sicut lixe, tonimium est continuus sonus in tio , atae nubibus,propter extinctionem ignis in nube. In hac. n. demon ponitur Oc demonstrationis conclusio,et principium, et stratio nno fim ordinε syllogismi. Prima autem pars diuiditur da ordi in duas. In prima ponit disinitionem primam anim x. nata. In secunda manifestat eam. ibi. Vitiuersaliter igitur di/istum oce. γ Plinia diuiditur in duas. In prima praemit tit quasdam diuisiones, ex quibus habetur via ad inuestigandum diffinitionem an inas. In secunda inuestigat animae diffinitionem. ibi. Quare omne eo us o e. γ Scadum aute est in siciit docti l hilosophus in septimo me- Lecti. taphysico. lixe est differentia inter diffinitionem sub/ α. . stantiae reacti dentis,quod in diffinitione substantiae ni Te. e. .hil ponitur, quod sit extra substantiam dii finiti, diis. e. is nitur enim unaquael substantia per si a principia mate. Sit Ua Srialia vel formalia. In diffinitione autem accidentis po/ acci citinitur aliquid quod est extra essentiam diis niti, scilicet sit - dii tersi. biectum, oportet enim subiectum poni in dii sinitione ac modi, dei deniis. Sicut eu dicitii risimitas est curvitas nasi. Et hoc iiiiiiiiii.
ideo est, quia diffinitio significat quod quid est res, sub
stantia autem est quid completum in suo esse rein sua specie, accidens autem non habet esse completum, sed dei dens a substantia. Similiter etiam nulla forma est quid eo pletum in specie, sedeoni plein iiiiii speciei competit si ibstantiae composiis. Vnde substantia composita sic dissinitur, in in eius dimnitione no ponitur aliquid, quod sit extra essentia eius. In omni autem dissinitione fornas ponitur aliquid, quod est extra essentiam formae. s. propriusubiectiim estis,sive materia. Vnde eum anima informa oportet et i diffinitione eius ponat materia, siue subiecta eiuε. Et ideo in prima parte ponit duas diuisiones, qlia. rum prima necessaria est ad inuestigandum id quod i dis finitione animae ponitur, ad exprimMam essentia eius.
Alia q est necessaria ad inuestigadu id qdponitiir in dissinitione animae ad exprimendum subiectum plius. ibi. Subtatiae autem inax iniecte. γ Circa primum innuit tres diuisiones, quarum prima est secundum in ens diui ditur in decem pudicanitia. Et hoc innuit per hoc quod diciυς, substantia dicitur esse unum genus entium. S eunda dii iisio est seeundum et, substantia diuitur in materiam re formam composimam. Alateria quidem est, quae secundum se non est hoc aliquid, sed in potentia titum,ut sit hoc aliquid. Forma autem est, secundum usiam est hoc aliquid in actu . Substantia vero composita est hoe aliquid. Dicitur. n. esse hoe aliquid. i. aliquid demonstratum quod est completum in esse resipecie, Sh conuenit soli substantis compositis in rebus materialibus. Nam substantiae separatae *uis non sint composit ex matre a re sorma, sunt tamen hoc aliquid cum sint subsistentes in actii oc completae in natura sita. Anima autem rationalis, quantum ad aliquid potest dici hoc aliquid, fini hoe quod potest esse per se subsistens . Sed quiano habet specii eompleta, sed mams es ara species, no
omnino eonuenit ei sit hoc aliquid. Est ergo differen tia inter materiam re sormam, et materia est ens in pol,lia,sorma at E endelechia. i. a s,quo. s. materia fit a , uti ipsit copositu estens actu. Tertia diuisio est in actua tertiadi, didup . Vnomsi sicui scia est adius Alio mos teoli Misio. derare e actiis. Et disse a honi actuu ex potzii is p peii di Aω dui cit. Dicitur enim aliquis in potentia gramati iis, anted Pleκ. aequirat habitum grammaties, discendo vel inuenitito, quae quidem potentia in actum reducitur, quando iam
47쪽
aliquis Eabet habitum seientiae.Sed tunc est laetum in potentia ad usum habittit,com non considerat in albi, ochaee potentia in altum redueitur, eum actu considerat.
Sie igitur de scientia est a s,5c eonsideratio est actus . Deinde cum didit. Teicie. a Maxime autem corpora, videntur esse Libstantin& ipsorum, ea magis quae naturalia sunt. Haec enim Diuisio eaeterorum principia sunt. Naturalium vero corpora tu rum, quaedam habent vitam, quNam non habent, imm x sedea, acant. Vitam autem dicimus nutritionem, PQ Vm' accretionem .atcb decretionem,quae quidem per is
2 ipsum fit, quod vivere dicitur.
Tek.cis Substantiae autem maxime esse videntur corpoγ' ra,& horum physica, haec enim aliorum principia. Physicorum autem, alia quidem habent vitam, alia autem non habent.Vitam autem habere dicimus id quod per seipsum,alimentum, augmentum,& decrementum habet. Ponit diuisioties ex quibus inuessigatur id quod poni
Altera tur in diffinitione alii nix, pertinens ad eius subie im.. stilis di. Et innuit tres diuisiones. hiaraim prima est,q, substan.
iii sio. tiarum quaedam sum eorpora,&quaedam non sunt corpora. Inter quas sit bstantias maxime stim manifestae eorporales silvae. Na suri incorporeae quae in sint, in anifestae sunt,eo in sunt a sensibus remotae re sola ratione in uesigabiles. Hoc est ergo quod dicit. B eorpora tria κυme videntur esse substantis. γ Seeunda diuino est,quod Diuisio eorporum, qu dam sunt corpora physeaddest naturaeoroos. ita, qtixdam non naturalia, sed artificialia. Ilomo enim V αligmini, re lapis sunt nauit alia eorpora, domus&se ris sunt artificialia. Magis aut videt subae corta natu ralia Φ arii fiet alia, qa cor pa nalia sum pricipia artificialiuo Ais. n. pal eκ materia o natura mi arat, forma aut quae per artem inducitur. est forma accidentalis, sicut fi , t figura vel aliquid huiusmodi. Vnde eorpora arii fi cialia non sint in genere substantiae per stram formam, sed soli im per suam materiam quae est naturalis. Habent ergo a eorporibus naturalibus Q sint substantiae. Vnde eorpora naturalia sunt magis substantiae, J corpora ar/tificialia, sinit enim substantiae non solum ex parte materiae, sed etiam in parte formae. Tertia diuisio est, in corra Diuisio porum naturalium, quaedam habent vitam,& qusdam corporu non habent. Istiid autem dicitur habere vitam,quod per
natura. seipsum habet alimentum,augmentum, re deeremtium.
lium. Sciendum autem est quod haec explanatio magis est per modum exempli,st per modum diffinitionis. Non. n. eκ hoe solo quod aliquid habet augmentum 5c decremEtum, vitiinsed etiam ex hoe in sentit re intelligit , oc alia opera viis exercere potest. Unde in substantiis separatis Lib. ix. est vita,ex hoc quod habent intellectum et voluntatem, B Te. c. o ut patet in undecimo metaphysi. licet non sit in eis aug/ mentum M alimentum. Sed quia in istis generabilibus et nuptibilibus, anima quae est in plantis,ad quam per tinent uti mentum re augmentum, ut in fine primi dictu est, principium est vitae , ideo hie quasi exemplariter ex posuit, haDens vitam,t d quod hasci alimentum & augmentum. Propria autem ratio vitae est ex hoe Q, aliquid viva ed natum mouere seipsum, large accipi Edo motu, prout etiam intellectualis operatio, motus quidam dicitur. Eanim sine vita esse dicimus, qux ab exteriori tatuiti prin. ipio moueri possunt. Deinde eum dicit.
o G. L Quare corpus Onane naturale, particeps vitae, sub stantia est,& ira substantia ut composio.Atque cum tale etiam sit corpus id est histi vitam: corpus pro
secto non erit anima. rpus iramq; non subit rationem eorum,quae sunt in subiecto, sed ut subiectum potius est,ia materies. Necesse est igitur anima sub
stantiam esse perinde atq: formam corporis naturalis. potentia vitam habentis . Substantia vero actus
est,& perfectio . Talis igirur corporis est perfectio,
re omne corpus physicum participans vita, substantia erit. Substitia autem sit sicut composita.
Quoniam autem corpus est tale, nempe vitam ha/hens, no utiq; erit corpus,anima. Non enim eorum
quae in sublino sunt corpus. Magis autem sicut su/biectum dc materia est. Necesse est ergo, anima se, stantiam esse, sicut speciem corporis physici potemtia vitam habentis. Substitia autem actus:huiusmodi igitur corporis actus.
Inueuigat animae diffinitionem, suppositis praemissis diuisionibus. Et cirra hoc tria facit. Primo inuolgat partes diffinitionis. Si cudo ponit diffinitii nem ibi. Si au tein aliquod commune Ne. γ Tmio ex diis nitione data, excludit qliandam dubitationem. ibi. svnde non oportet quaerere Nes. γ Cirea primum duo taciti Primo iiii iesigat particulas diffinitionis quae pertinent ad essentiam animae. Secundo ea quae pertinent ad essemiam subiecti. ibi. sale autem qiiodcvmp organicum. γ Circa primum duo saeit. Primo inuestigat hane panicillam,inata est actus. Secundo hane in est actus primus. ibi Hie autem dicitur dupliciter. FConcludit ergo primo eκ prs dictis quod ciim corpora physica maκime videantur esse substantiae,& omnem mus liabens vitam, si corpus physicum, necesse est dicere in omne corpus habens vita sit substantia. Et eum sit ens actu, 11ecesse est quod si subis 'stantia eomposita. Qitia vero citin dico, eorpus habens vitam, duo dico, scilicet est corpus,ec Φ est huiusmodi corpus. s. habens vitam, non potest dici Q, illa pars eor poris habentis vitam,quae dicitur corpus, sit anima. Per animam enim intelligimus id quo habens vitam vivit. vnde oportet,intelligatur sicut aliquid in subiecto exiis.stens, ut accipiatur hic large subiectum,non solum pro. subiectu ut subiectum dicitur aliquidens actu, per quem modum duplena dens dicitur esse in subiecto, sed etiam secundu Φ ma ens in a teria prima,quae est ens in potentia,dicitur subiectia. Cor S iii pus autem quod recipit vitam, magis est sicut subiectum potui re materia, in si taliquid in subiecio existens. Sic igitur cum sit triplex substantia. s. compostum, materi resorma, 5 anima non est ipsum compositu, quod est corma habena vitam, ne* est materia,que est corpus subiecturnuit relinquitur, per locum a diuinone, Q anima sit substantia sicut forma, vel species talis corporis .c corporis
tiatia.γθcno simpliciter habentis vitam. Na corpus hiis vitii intelligitur substanaesi posta vivens,c5 sinam autem non ponitur in diffinitione formae,sed materia. Alateria autem emporis Vitii est id,quod comparatur ad vi tam,sicut potentia adactum, re hoc est anima, actusquῆ corpus vivit. Sicut si dicerem ' figura est actus, non quidem corporis figurati in actu, hoc enim est eomposi, tum ex figura &eorporci sed corporis quod est subiectu figurae, quod e5 paratur ad figura sicut potentia ad actit. Et ne aliquis crederetinanima sic esset actus, sicut aliqua forma accidentalis actus est ad hoe remouendum, subdit quod anima est sie actus, sicut substantia est actus, id est sicut forma. Et quia omnis forma est in determinata materia, seqititur quod sit sorma talis corporis quale dictu est. Sciendum autem est, quod lice est disseret, uasorins Driata. subsidualis ad sormam accidentalem, in forma accidtia ter soris Iu non saei tensa simpliciter, sedens actu tale velim nisi sub ut puta magnum vel album vel aliquid aliud huiusmo, statiauctdi. Forma autem substantialis iacit esse actu simpliciter. acchran
48쪽
Vnde forma a dentalis aduenii subie iam praeeri stenti actu Forma mitem substantialis non aduenit subiecto iam praeexistenti in actu,sed existenti in potentia ta/In eo oo materi prim x. Ex quo patet,impossibile sibi ita est Unius rei esse pilires formas substantiales, quia prima .hira su tens, umpliciter,&omnes aliae aduenirent Q.
naiiali, mistenti in actit, Unde accidentaliter adueni,sorma. e istenti in actu , non enim saceret ensactu simpliciterJed secudum quid. Per quod tollitur montio Auieebron in libro sontis vlix, qui posuit Q secun dum ordinem generum re specierum est ordo plurium formarum substantialium in una eadem re, utputa in hoc indiuiduo hominis est una forma, per quam est substantia, ocalia perquam est corpus,et tertia perquam est animatum corpus,ec sic deat s. Oportet enim se ei in dum primissa dicere quod una re eadem forma substantialis sit,per quam hoc iii diuiduum est hoc aliquid, sitie substantia,& per quam est corpus, et animatum corpus, resedeat s. Forma enim pertinior dat materiae no uod dat forma minus persecta,& adhuc amplius. Vne anima non solum facit esse substantia in re corpus, quod etiam iacit forma lapidis, sed etia iacit esse anima tum corpus. Non ergo se est intelligendum in anima sit a s corporis,&-corpus sit eius materia, et subiectum quas corpus sit constituti im per unam sorinam,quae is ciat ipsum esse corpus,& niperueniat ei anima faciens ipsum esse corpus uiuu,sed quia ab ala est,re Φ sit,et in corpus sit, o in sit eo us vivum. Sed hoc quod est esse eor. pus, quod est imperfectius, est quid materiale respectu vitae. Et inde est quod recedente anima,non remanet idem corpus specie. nam ocillus re caro in mortuo, non dies. Lectito. tur nisi aequivoce, ut patet pre Philosophum in septimo Texti c. metaphysico. Recedente enim anima, succedit alia sorais. ma substantialis quae dat aliud esse specificum, cum coraruptio unius non sit sine generatione alterius. Deinde icum dieiti
Sed cum persectio at* actus bifariam dicatur, ut
diximus, quidam enim est ut scientia, qui clam ut es templatio, patet animam actum esse, perinde atque scientiam. Nam ex eo quia anima inest,& somnus Ze
vigilia est, de vigilia quidem contemplationi, sol
nus autem sesentiae, operatione vacanti similis est. Altera autem alteram in eodem, scientia inqua comtemplationem, generatione praecedit. propter
anima primus est actus, perfectio* corporis naturalis, potentia vitam habentis. Tex. cis Hic autem dicitur dupliciter. Alius quidem, sicut scientia, alius autem, sicut considerare. Manifestum ergo quod sicut scientia. Nam existente in corpore anima ipsi. & somnus.vigilia est. Proportionale autem vigilantia quidem ipsi considerare, somnus autem, ipsi habere,& non operari. Prior autem po Gk. e. 6 neratione, in eodξ, scientia est. Unde anima est aLaprimus corporis physici, potentia vitam habentis.
Venatur secundum particulam diffinitionis, α dicit re actus di dupliciter, alius sicut scietia, ocalius sicut si actare,Vt supra expositum est. Et manifestu ess Q, animaesta tus sicut scienti quia in hoc quod anima illest,ii animali, si somnus,ec vigilia. Et vigilia quidem assimi. latur considerationi,quia sicut consideratio est usus scir. tiae, ita vigilia est usus sensuum , sed somnus assiimilatii rhabitui scientiae, quando aliquis secundum ipsiam non
operatur, in somno enim qui scut virtutes animales. Horum autem duorum actuum, scientia est prior geiuratio. ne, in dena. Comparatur enim consideratio adscim.
L s. tiani, sicut actus ad potentiam. Actiis autem ut habetur in nono metaphys. natura est prior potentia. Est enim xco. ii finis re complementum potentiae. Seci ordine generationis et temporis,oiuersaliter loquεdo, actis in prior potentia. Nam id quod est in potentia, reducitur in actum per aliquid ens actu. Sed in uno dc eodem, potentia est
prior actu. Nam aliauid est primo in potentia, oc postea actus fit. Et propter noc dicit quod iram tia est prior generatione,in eodem,*consideratio) Vnde concludit quod cum anima sit actus sicut scientia, . stactus primus corporis phrsici, potentia vitam habentia. Sciem dum autem quba Philosophus dieit animam esse ara
primum, non solum ut distinguat animam ab ami qui est operatio, sed etia ut distinguat eam a formis elementorum,quae semper habent suam actionem nisi impedian. tur. Deinde cum dicit.
Et talis plane, ut partes ipsus sint instrumenta. Enimuero partes quoque plantarum, instrumenta sine controuersia sunt, quamuis videantur penitus simplices esse. Eius enim quod circa fructu est quod tegme est folium,& mictus etiam. Radices prpterea vicem subeunt oris, utrisque namque tratatur ali
Tale autem quod sit organicum. Organa autem,& plantarum partes sunt, sed penitus simplices, ut folium Ductissimi cooperimentum. Fructi um amrem,fructus. Radices vero ori similes sunt, utraque
enim trahunt alimentum. Venatur particulam quae est ex parte subiiau, 5c quia dixerat in anima est actus eorporis physici ha ti, vi
tam in potentia, etiam dicit*rale est omne corpus omanicum. Et dicitur comus organi eum,quod hab. diu
tatem organorum. Diuersias autem organorum neces
saria est in corpore suscipitie vitam propter diuersas operationes animae. Anima enim cum si forma persectissi/ suo inima inter formas rerum corporalium, est principium di uersarum operationum, re ideo requirit diuerstatem oraganorum in suo persectibili. Fornix vero rerum inani.
matarum , propter sui imperfectionem sunt prinoia
Paucarum operationum, unde non exigunt diuertita
tem organorum in suis pia onibus. Inter animas au tem anima plantarum impertatior inuenitur, unde in platis minor est diuerstas organorum Φ in animalibus Et ideo ad ostendendum id omne corpus suscipiens vi/tam est organicum, accipit argumentum explantis, in quibus est minor diuersitas organorum. Et hoc est quod Qi est,in etiam plantarum partes sunt diuersa organa. Sedi arto plantarum sunt penitus sumim , idest consimita, non enim est in eis tanta diuersitas, scut in partibus animalium. Pes enim animalis ex diuersis partibus co positus est scilicet came, nemo, osse, oc huiusmodi. Sed partes organicae plantarum non habent talem diuersitatem partium in quibus componantur. Et quod partes plantarum snt organicae, manifestat per hoc γ diurati partes sunt ad diuersas operationct. Sicut solium est ad cooperimentum corticis vel fructiferi, id est illius partia in qua fructus nascitur. Cortex autem vel fri, serum, ad cooperimentum inactus. Radices autem in planus sunt proportionabiici ori animalium, quia utra pattrahunt alimentum, scilicet radix in plantis,ctc os in animalibus. Dcinde cum dicit.
Si igitur commune quid, de omni anima sit dicedum, ipsa perfectio prinia:& primus actus est corpo
ris riaturalis,cuius partes sunt instrumenta.
Si autem aliquid comune de omni anima Opore T. G.ditet dicere , erit primus astu corporis physici, organici. Colligit
49쪽
Colligi μκ omnibuς praedicti a dissinitionem anim st& dicit qliod si aliqua diis uilio eomunis debeat assignari,quae conueniat omni animae t erit lixe. Anima est abiis primi is corporis physici, organici.,Non autem oportet addere,potrita vita habentis. Loco enim huius ponitur organicii: ut ex dii iis patet. Deinde eum dicit.
Idcirco non quaerere oportet: si unum sitanima atque corpus: hciu neque ceram de figuram: ne/que omnino materiem cuiusque: dc id cuius materies est. Nam cum vnuita esse multifaria dicaci actus est id quod proprie unum est:atque proprie est. Vnde no oportet quaerere: an unu sint. anima de corpus siciat neque ceram, dc figura: neque omnino vniuinitusqite materipi: id cuius materia. Vnum enim &es e cum multipliciter dicantur: quod pro me est: actus est.
Ex diffinitione data, soluit quandam dubitationem. Fuit enim a multis dubitatum, quomodo eκ anima occorpore fieretvmim. Et quidam ponebat aliqua media esse quibus anima corpori viii returire quodamo colligaretur. Sed haec dubitatio ia in locum non habet: cuostensum sit, quod anima sit forma corporis. Et hoc est quod dicit, quod ii 5 oportet quaerere si ex anima de corpore fit unum: si eut nec dubitatur cirea ceraWfiguram rneque omnino circa aliquam materiam, oc formam citura est materia. Ostensum est enim in s. metap. quod sorr,ri in aper se nisur materi sicut actus enmocidem est ma ' teria uniri fornis quod materiam esse in actii. Et hoc etii ςψ si quod hie dieit, quod clim unum 5c ens multipliciter dicatur L deente i poleti a. redemte in actis,id quod rie est ens et unis,est actus. Na si tens in potetia non est ens simpliciter: sed sin qd:ita no Evnu simpli sed imgd, sic n. dici ali Ad unii,sciat re ens. Elio stetit corpus habet esse per animam, siciit per formai larua re unituraitimae immediais, in quantum anima est forma corporis. Sed iii qiianim est motor,nihil prohibet aliquid esse medi in prout una pars mouet ab anima, medicite alia.
Vniuersaliter igitur diximus quidna anima sit. Est enim ea subtantia quς est ratio: haec aute est quiditas corporis talis. Et perinde sane atque liquid
instrumentorum artis naturale corpus esset, ceu se
curis . Eius namque substantia, iplius esset ut pa/i ratio: idque esiet anima: qua separata, noli esset ulterius cui patet) securis i nisi nomine
tantum: at nunc est securis. Non.n. talis corporis
substantia ratioque est ipsi animar sed naturalis ut dixinius)talis. quini in se motus statum sup princi/- Pium inlitum liabet. T. Vniuersaliter igitur dicham est quid sit anima. Substantia enim est quae lac dum rationem. Haee autem est quid est elle huiusinodi corporis: sicut si aliquid organorum,pitysicum e et corpus: ut dolabra.Erat enim dolabrς esse ubstantia ipsius i & anibma,hoc. Separata autem hac non quae amplius dolabra esset: nisi ςqui uoce: nuc aut est dolabra.
No enim huiuscemodi corporis quod quid est esse
di ratio anima: sed physici talis, habetis i seipso pri/cipium motus & status. Lec. I I. POSITA dii uicine an inire Philosophus h es
manifestat. Et circa hoc duo facit. Primo mani tectat diis finitionem praemistam. Secundo ex disii nitione manis asara, quandain veritatem cocludit ibi. Qitia quidem igitur non sit anima occo area primum duo facit. Priti mo malitis stat dii iii Oilem animae, quantum ad id qain desinitioire praedicta ponitur in pane ipsim anim
: Se dod tu ad id quod ibi ponitii reκ partesus lecti. illi. . ta aut no abiicita alain sce. FCirca primu duo iacit. Plinio manifestat diffinitione ais ex similitudine rerum artificialium. Secundo ex parii bus eius. ibi. Considerare aisit in partibus ops Sce. FQitia. n. formae artifieiales acentia sunt, quae sunt magis nota quo ad nos, Φ sormaestibales,utpote sensuippin fora, ideo e5ueniEterr5netriaix quae est sorma suFalis per eo parationε ad formas accideiales inanifestatiSi laeti a partes ais siue potentiae eius manifestiores sunt quo ad nos, di ipsa ala, procedimus. a. in cognitione alae, ab obiectis sn actus , ab actibus in potetias, per quas ala ipsa nobis innotescit, Unde comae silenter et a per partes G aiae manifestatur. Dicit ergo primo, , dictum euin uni Ad stata,eu pudicta disso omniatae eo ueniat. Dictu est. n. Data est suba, qus est forina a Quo disqua accipitur rorei. Et aut digerentia inter formam quae est suta,& sormam quae no est . . Nam larma accidε cidesali. talis quae no es in genere subs,non tui et ad essentia siue sorma a quid ualh subiecti, ii 5. n. albedo ede essentia comis albi. sibsta Sed larina sullatis si deessentia siue de quid itate subiecti. Sie ieitur aradisorma Ealis, quia est deessentia siue de qiuditate mis aiati. Et hoc ε auod sit it. Haee aut
A.eorpori constituto inspectentes Eformam. Ipsa. n. tarina pertinet ad essentia ret,qtie significati ir per diffiiiii ne significamε de re qii id est. Et quia in x si abst5itales, cuius. nodi sistit sorins Orpo, natiiraliu lant latetes,mani seliat hoe per Memah artificiales, quae sunt aceide es. Et hoc est quod subdit sicut si aliquid organom, Laratificialiu instrumentorum, ut puta dolabra esset corpus Physicub.1. naturale, larma sita hoc modo se haberet ad ipsum, siciit dictu est. Et ideo subdit. Erat quidE. n. dolabrae esse substantia ipsius F. i. Drtita dolabrae, Fin qua aeeipitur ratio dolabrae,qua quid ronem nominat esse dolabrae, eo . Fin ea dolabra dieii esse dolabra haec inq iala a,esset sibilatia dolabiae. Et hoe ideo dicit, quia sormae corporis naturalita sint i genere substatiae. Et ulteriussi dolabra non esset solii corpus physicis, sed et corpus aiatum, sorma dolabrae esset aia, A ea separata, non esset amplius dolabra,nisi aequi uoce, sicut separata at 5 est caro alit oculus, nisi aequivoce. Nunc alit Equia dolabrano est corpus naturale, nec eius sorma est quod quid erat esse tali corpori ,remora larina dolabrae, adhuc est dola bra. i. substantia dolabrae. Substalia. n. corporia artificialiti est materia eoru, quae remanet sublata se a artificiali, licet non remaneat ipsum corpus artificiale in actu. E.
quia dixerat Q aliter nue est in dolabra, re aliter es et si esset eorpus physicis alatum, assignat ronem huius dieεs, in hoe io est,quia aiano est quod quid est esse et ratio, . . sorma huiusmodi moris Lartificialis sed corporis physici huiuscemodi,chinintia vitam. Mutinantia stet quid sit esse physicii corpus, subiungit habeniis in seipso pricipiti motus re status. FNaturalia. n. sunt, quae in seipsis priticipiti motus et status habri. Huiusmodi. n. principium, natura dicitur . Vti habes libr. physico. Deinde eum dicit.
Atm partibus et inspicere licet. Na si oculus esset aiat,eius utim ala. visus ipse nimiru esset. Hic est .ia,ut patet, oculi suba, qur sest habet viro . oculus aut est materies visus. Qui cum defecerit non ulterius erit oculus, nisi nomine tantum,&
peride atque lapideusi vel etia pictus .id igie quod
de parte victum est:ad totum corpus vi ucs accomodare oportet. Est enim hic profecto rationum similitudo. Nam ut pars sese hadet ad partemi se totus sensis ad totu sensitiuu corpus .ut talis est rationis. Considerare aute in partibus oporteI, quod dis T. c. q. S. o. Maria. C iiii ctum
50쪽
T. eo. 9. Si mi esset oculus, animal anima utique ipsius vi suscitet. Hic enim si ibstantia est oculi,quae est secundum rationem Oculus autem materiasus est: quo deficiente no est adhuc oculus nisi rquivocer sicut lapideus. aut depictus. Oportet igitur accipere quod est in parte,i toto vivente corpore, . opor.ionaliter namque habet sicut pars ad par 3em: totus sensus ad totum corpus sensitiuum, se
Manifestat dii sinitionem ait imae ex partibus diccis: quod id quod dictum est de tota antina, de de toto cor in re viventrio portet considerare in partibus utriusquerquia si miliis esset animal oportem quod visus esset aia . . . . eius:quia visus est substantialis forma oculure oculus est materia visus: sicut corpus organicum, materia animae. Deileiente autem visu non remanet oculus nisi aequivoce: sicut oculus lapideus: aut depictus, aequi uoce dicitur oculus. Et hoc ideo est: quia equi uora sunt quoru nom Esoluin comune est oc ratio substantiae diues a i oc ideo' sublata forma, a qua est ratio substati x Oculi, non rem n et nisi nomen oculi aequi uoce dictum. Quod ergo inuenitur in parte viventis corporis: oportet accipere in toto vivente corporcis. quod sicut visus es forma Qbstanti lis oculi:oceo remoto non remanet oculus nisi squiuo.
mira anima est forma substantialis vi utiis corporis: ocea remota rio remanet corpus uiuu nisi silvoce. Si t. n.
se habri vira pars anilias seuntius ad unam partem corporis se triuii: sic se habet totus sensius ad totum corpus sensitiuum in quantum huiusmodi. Deinde cum dicit.
Non est autem id potentia vivens, quod abiecit animam: eaque vacati sed quod iplar habet, Se men vero fructusue id nimirum est: quod potest tale corpus euadere. Vt igitur incisio: visioque: sic est vigilia, actus: de ut visus rursiis instrumentique visi sic est anima, actus. Corpus autem est id, quod ut diximus est potentia vivens. Verum ut pupilla,
visusque oculus est: scanima dc corpus est aiat. Est autem non abiiciens animam, potentia ensr' ut vivat: sed quod habens. Semen aute fructust potentia tale cCrpus est. Sicut igitur incisio dc vi/sic: sic de vigilantia, actus. Vt autem visus de potentia organi: anima.Corpus autem, quod polctra est.
Sed sicut oculus est pupilla & visus: dc ibi anima de
corpus: animal. Lxponit praemissam diffiniti Ede anima quantum ad hoc quod dixerat quod est actus corporis habtiis vitam iri potentia. Dicitur enim aliquid esse in potetia dua icit r. Vno inodo, cum non halin principium operationis. Alio modo cum habet quidem: sed ii 5 operatur
secundum i uia . Corpus autem, iiis a cest anima,
est habetis vitam in potiti ion quidem primo modo: sed seci indo Et hoc est quod dicit,quod corpus poten
ita ens ut vivat, i. habens vitam in potentia, cuius est
octus anima ho sie dicitur esse in potetitia ad vici, quod sit ab aciens animaF. i. earens pricinpio vitae quod est anima: sed quod est habens huiusmodi principium, Sed
verum est quod semeti re si uictim in quo conseruatur somen plantae,in in potentia ad huiusmodi corpus visu quod hab t animaminondum. n. semE habet animamrvnde sic est in potentia, sicut abiiciens animam. Et ut ouendat quomodo est in potentia ad vitam corpus emius actiis c si anima, subiugii quod ita vigilantia est actus animae sensitiuae sicut incisio est actus cultella: oc visio est
actus oculi. Quodlibet enim istoru est op ratio α ususpritici ph habiti. Sed anima est actus primus, sicut visus requAcunque potentia organi: quodlibet enim horum
. est principium operationis. Sed eorpus quod est presectum per animam,est potentia habens quidἐm actu primium sed aliquando carens a tri secundo. Sed siclito citius est aliquid eo positu ex pupilla: siciu nrat ei ia: de visci, sicut forma: ita an in alis coni positum mala, sicut sorma S ex corpore, sicut materia. Deinde cum dicit
Animana igitur non separabilem esse a corpore, vel partes ipsius nonnullas, si partibilis sit a non obscurum esse videtur. Corporis namque partium, patet aliquas animae partesiactum esse. Ni l tamen vorat: ut aliquς partium sint separabiles animae: prop. terea quod corporis nullius sint actus.At obscurum esti nec dum patet is perinde corporis anima sit actus: ut gube tor actus est nauis .Hoc igis pacto uniuersaliter de aia determinatu descriptumve sit. Quod quidem igitur non sit anima separabilis T. c. H. a corpore .aut partes quaedam ipsius, si partibilis naturaliter est mola imanifestu ist. Quarunda enia spartiuest ipsarum. At vero secudum quosda
nihil prohibet, propter id quod nullius corporis
sunt achis. Amplius aute immanifestum: si sit corporis actus,anima sicut nauta nauis. Figuraliter qui
dem igitur iis c definita de ala sint, atque descripta.
Concludit quandam veritatem ex premissis r quia n. ostensiim est quod anima est actus totius eorporis: Spartes sunt actus partium tactus autem 5e forma non separatur ab eo, cuius est actiis vel sorma: manifestum est quod anima non potest separari a corpore: VH ip ta to. tar vel aliqus partes eius, si nata est aliquo modo habere partes. Alanifestum est enim quod aliqiis partes animae sunt actus aliquarum partium eorporis: sicut dictum est quod visus est actus oeuli. Sed secundum quasdam paratra nihil prohibet animam separamquia quaedam par ita animae inillius corporis aruis sunt: stetit insta proba.bitur de his quae sunt circa intellectum. Et quia Plato ponebat quod anima est actus corporis non sicut forma, sed sciit inolori subiungit quod hoe nondum est mani festu: si anima se sit actus eorporis sicut nauta est actus nauis. s. Vt motor tantum. Ivinde epilogando colligit
quae dicta sunt, Ac dicit quod secundit in praedicta determinatum est de anima i & polita est animae deseriptio figuraliter quasi extrinseceo superficialiter oc ic5picie
Complebitur. n. de te statio de anima,quando perfriget usque ad intima, ut determinetur natura uniuscuiusque panis ipsius animae
Al.n. cum ex obscuris ciuidem, magis, autem ma/nifestis: fiat id notu, quod est dilucidii ac notius ro/ne: enitedu e rursus hoc pacto de ipsa ala P tractare, Quoniam autem ex incertas quidem, sed ramen T. c. xx. manifestioribus, certum fit id quod est secudum rationem notius, tentandum est iterum sic aggredi
de ipsa, Lec. I I I . POST A Μ Philosophus posuit diffinitio
nem animae: hie intendis dei noni irare ipsam. Et primo dicit de quo est intentio. Secundo prosequituri ut ei irim
ibi. Dicamus igitur principium re extera. Circa primum duo facit. Primo determinat modum demon strationis quo uti initati in demonstrado. Secundo maiestat quo quaeda diffinitiones sunt dem 5 strabiles. ibL Non. n. solum quod pree. - Circa primum sciξdum
cli,q, cum ex notis oporteat in cognitionem ignotorum demenire,ominis autem demonstratio adducitur ii noli fieandi aliud, necesse in q, omnis demonstratio proce dat ex notioribus quoad nos, quibus per demonstratio nem fit aliquid notum. In quibusdam autem eadem sum notiora quo ad nos, ocim naturam, sicui in mathcinati cis,quae