Hermanni Vulteii J.C. Disceptationum juris scholasticarum liber unus

151쪽

praescript verb. I i. C. deincinc testim.quvn quoci actio judicati directa detur ex sententia Lina judice in ii vitum , sententia autem reiurando non in invitum, sed ad voluntatis partium placitum, L cum proponas, . . de redicinae seu petitionem, ut loquiturJus in nus in .pen.3.1ive autem,C.eod.Sed an si quis sta ex causis aliqua deberi, aut rem si in esse juraverit, ex cadem causa de qua luravit actionem habebit Ita quidem larim semiunt. go unam duntaxat actionem, nempeutilem in=factum ex urejurando competere existimo. Jurejurando enim exemplo iudicati prior Gctio novatur, unica cauta cur debeaxa superest haec, nempe quoniam juratum sciat noctot locis confirmatur, quot dicitur, dato iureiuratido aliud non quaeri quam an juraturaist: quod plenius tractavit Donellus in commentade juretur. 8. nu. . Huic tamen sententiae triauald obstare videntur. Primunt est l. si duo, is sit qui juravit,4 Marcellus,D de jurejurando, ubi affirmatur ei, qui juravit se e mili , dari actionem non quidem novam ei jurejurando, sed veterem exemto,itcinci qui iuravit te pignori dedisse, dirri pignoraticiam. Sed distinguendum it jusjurandu' pr*itiatum in judicio ab eo quod praestitum est in iure. In judicio praestitum, praestitum est actione jam dati, ex quo est quas, iudicati actio: In ju repraestitum, praestitum est action hoo'dum

152쪽

data, imbiudicio nondum constituto Actio data novari potest, extingui potest: non eri in actio nondum data. At vertanos accipimus id, quoddictu est.juri urando praestito ex eo inim vim actione competere de iurejurando quod in iudicio,non Ouod in iure prςstitu sit Verum e clectione L*.u quis iuraverit, &d.f.Marceu lus, liquido apparet, actionem ullam nondum fissi data Itam mirum non est, cum causa ctionis sublata non sit praetorem actionem ex

to petenti juranti se emisse,actionem ει,--Memto secundum petitionem ejus quod em dicedum est de eo qui pignori dedit. Au rerum est L sedit . . Veienti, D.de public in rem ach. cujus pecies naec est Mihi petentirem,quam ouidebas, innotari meam,tu

jurandum detulisti: juravi in judicio meam ec si issurisconsultus competere mihi actionem blicui mi in rem , nec ullam actionis utilis exemplum judicati mentionem facit. Sed , detur , actionem Publicianam non dari et syntequam res tradita sit,& postea amissa.Uta em res tradatiar, tur in factum ex jurejuram do: ut verbies ex causa jurisiurandi traditari posteaamissa restituatur, tum demum Publi-

, Ana competit: adeoq; aetor re stria 'ne in factum,tum deinde si eam amita iis, recuperat Publiciana, quia ex iurisjurandi bis usa factus est non dominus, sed bonae fidei possesseria extium est,t illud,21. Sa. D.de --

153쪽

stituti ecula. unde vulgδ colligunt. eum qui tu itavit tibi constitutam fuisse pecuniam, de con- aituta pecunia nihilominus agere; ac proinde

actionen vetere re nere, etiainsi iuratum sit.

Sed id ex illo patagrapso pesiinae colligitur,

cujus si lassis genuinus hic est,non constitui,n ii quod debetur: at ex im eiuratido deberi, de

eo autem quod debellu dari actione, cui consequens sit, ut id de quo actio est jurisiuradi ref. 1. constituatur, atq; aded de eo actione com stituto are te agatur. ος postremumDone lus hon attigit priora duo una conciliatione. absolvi q.c. 8. n. . ut actio quid enire vera sit ex iurejurando, eo quod sol' eo nitatur, quia m. ratum sit, sed nomine tenus fieri ut dicatur esIe ex eoaxo, putari: litia i bliciana At ' o. cur ita nominaretur,nil revera etii esset a Ver-b apropx res sunt inveta, atq; has quae illis de aiotantur, non alias accipimus. EtJurisconsul tqnMnirxidentia indignum est dicere, actio nonunari, sed eam actionem iton 'sta. Atque tam facile suisset dicere, ex ureiuran Θο a tionem dari in factum vel utilitan , atque da i , seu cpmpetere actionem ex emto, pigia brati tigni & publicianam. Et de actore quidem , qui juravit, hactenus: sequitur videre de Reo. Quod si igitur actor Reolusiurandum de tu Ierit, isq; se non debere juraverit, omnis obligatio pio lure peremta esse censetur, sive vere si ve rubo iuraverit, eam ob causam actori ad ..

154쪽

non dabitur, ndi uilo illo casti, si ambigatur,an us3urandum datum, id est, praestitum sit, nec Iae, ut itim si agatur, exceptio jurisjurandi prae stiri opponatur,l.nam posteaquam, 9 D.de tu

rejuri ad quem castim omnia illa, qua in libris

juris de Exceptione jurisjurandi dicuntur, re ferendatae arbitror. Cctod quinis actor, qui dominus est negocii de quo agitur, qvim negociorum horum administrandorijῶA bet atque potestatem, Reo ejusinodi lusjurandum deferre possit S quin Reus eo praestito 'aut reniisso liberetur,non est dubium Ati ero procuratorem, ' neq; universerum bonorum administration sistineat, neque si idipsum

nominatim ei a domino mandatum sit, neque

fi in remidam procuratoriit, jusjurandum de

serentem audiendum non esse, Julianus scri psit , quem Ulpianus refert in Latias autem 182D dejurejua . Cur autem audiendus noti sit, idem Ulpianus rationem subiicit hanc, repq DNempe ad duo leges respiciunt, Unum,nelu ramentum praestitum sit sine effectu:&alios rum,ne periuriis senestra aperiatur, atq; si per 'lurium commissum sit, de eo amplius non quaeratur. Alvei oti ad delationei iuri tuailia diapa culatore factam Reus iuraret, alterii trum horum ieri posset,nimitiam taut jusjurandum sine effectu constitueretur, siquidem

155쪽

negoesi domino adhuc liberum sit agere , chmiusiurandum non sit delatum ab eo quides iendi potestatem habuit, aut ut deperiurio

.eretur, aut certe ut unque. Nam ut maxime

rocurator de ratu caverit,quid si ominustum habere nolit Sane domino liberum erit agere nihilominus: quid si dominus eaactione obtinuerit, Reus autem victus ex stipulatione Ont a Procuratorem qui jusjurandum det it, agereoliti sane judicio isto aliud nihil a PQxur, quam Reum jurasse quide,sed Beras , quorum hoc turpe estollud neq; exautori . tate judiciorum, nem ex parte jurantis s*tisi xum. Non igitur audiendus est procurator iuramentu deferens, ne tum qii idem, cum etiam

caut nem desint offert. Verum ponamus, Reus ad delationem procuratoris juraveritised gomino eadem de re omnino,de quas uravit, conveniatur. ipsi exceptio jurisiurandi, qu)d juraverit dabitur quod 'ihi non est, rosimile. Quonsi,do enim cos evin excipiet, qui juramentum non detulit , qui deserri non matula vir, qui ratum non harunt, qui procuratori universorum bonorum administrationem non commisit &quaeiram jurisiurandi istius vires esse possint,quod perinde habetur,atq, rpraestitum nunquam fuisset y Si tamen RςusOuininb exceptione illi uti volet, limini utique, ita tamen,ut cogatur docere liquidb se juraste.

At hoc modo Reus tu obandionii, M lim

156쪽

Dr scyp T. Scito L. CAP. II. saetoris erat, in se transtulerit Consultius itaq;Reo herit, exceptionem ejusmodi non oppo irere, sed actionem a domino intentatam cxcuper maxime quod vero simile sit ex eo , quod procurator Remiusjurandum detulerat, eum probationibus desecisse, cum juranaen tum vix ac ne i quidem quis delaturus sitiqui probationibus isse probe instructum munitu noverit: atq; adeo ipsum etiam dominum probationibus defecturum, Reumq; ab lutum iri. Et hoc est, quod Ulpianus dicit, si dominus petet, cogi docere reum se liquid jurasse: sed

an casu quovisa non opinor, sed eo duntaxat,mo opposita est domino exceptio jurissuradi,

quod Ulpian.mihi satis expressisse videtur ve bis shquentibusψ6inurilice exceptioηmquasi e .contrario, si Reus exceptionem illam non op sonat, non etiam cogatur docere liquido es rasse. Quod si commodo jurisjurandi a se pra: stiti uti volet Reus, sane te res hoc illi concedunt,hoc tamen incommodo,ut doceat liquiadb se jurasse. Nam sumpliciter docere se juras leno suffcit,nec relevasit ed Exceptio ita demumesi relevabit, si docuerit liquidb se jurasse. Sed quid hoc est, liquidose ur θ' Accursius exp0niiciiquuido, id est, aperia, fribere, quia νοηbeat quam interpretationem confirmare videtur iste quem ex Demosthene locu citavit Cu a c. lib.1 obf c. ubi dici videtur,quod

157쪽

H E R M. V ii Halicaccursit interpretatione sequuntur ple rim omnes, ut sensus sit , cogi Reum docere a perte desperspicue se non debere, quemadmodum etiam se minini debere iuraverit sedeam FLDuarenus lib.Ldispae Lexagitat,&is vult vocem, liquido, dein significare quod νὸ quod Eguin Baro iii manusi suis ita a cu pit , ut is qui liquido se juralle docet, id doceat jurasse se vere nec debitum fuisse, cum cetero quin domino deferente jusjurandum flatis sit

juratum esse, nec quaeratur vere an falso Hanc

Duarent expositionem Johan. Robertus lib. . sentent.cap. a. Accursi glossam defendens in probat. Verum enimver,utriusq; illius expo- sitionis diversitas in verbis magis quam in re-

ipse nulli esse videtvx.Quid enim adrem inter-Qst, aperte an vere jurasse dicatur, cum in ea

Conveniat omnibus, Reum cogi docere se jurasse, quod revera non debeat Nam quod ad verba attinet, absurdum non est, verum quid esse , quod tamen non sic apertum aut nimis stum, sed verum cise probationibus apertunt aut manifestum faciendum sit. Non autemtis introbare non deberi, sed oportet etiam. id doceatur liquido sep manifesto, uta ex para bationibus evidentibus conitet etiam, non e ac

juram endo duntaxat revela non deberi. Cogitur itaq; docere Reus, liquide, se jurasse,id est, quod no debeat, no tam ob id quod se non debere, uraverit , quam quod ex pro liquibus

158쪽

DIscEPT. CHOL. CAP. VII. . σ3egitimis constet, quod omnino non debeat. Nihil enina impedax, aliquid non deberi pro pterea quod juratum sit, ut tamen idem reve radebeatur, quandoquidem juramento civilis tollitur obligatio, quatenus ci ili est , m

nente eo quod est natui ale. Quare liquido, iaest, aperte juralse, ad modum probandi debitum pertinet: sed liquidb,id est,uere jurasse ad debitum ipsum quod aperte is anifesto probandum sit. Ex quo non inepte illi, qui utraiique illam interpretationem conjiinxerunt,

liquid jurare illud esse dixerunt, quod est j

rare Vere, S ap rta ac manifestaveritate Ean

demq; Accurlii mente fuisse arbitror, e quodno simpliciter interpretatur,liquid. ,ia est,ape . re, sed.dditissilice quod non debeat. Id vero estitaaperte jurasse, iuraverit etia vere. Qui autem vocem liquido adprobandi duntaxat modum , qui aperte manifesto faciendu&sit,i ferunt, nae illi interpretationem faciunt ejus modi, ut ex eam liquido potius coniungendas cum verbo cera, quam cum verbo iurasse,

idq; re ipsa faciunt qui verba textus ita reddut paraphrastice, cogi reum doςere aperte dope hicue se non deberes, quemadmodum ue in me debere juraverit. At verb hoc praeter

'aentem est interpretum. Nam communiter

159쪽

H Eac M. u TEII ineo quidem judicio tentaverit quisvocem secquid c5jungere cum verbo docere, ut post v cem liquido ponatur distinctio,in post eamJergatur se juruisse,sed an simpliciter se jurasseinime, sed jurasse sese,cum antea,nempe in processu illo,in quo iuratum erat, ineptionem iri jure fundatam actioni intentatae opposuisset, eandemq; in facto probasset, ut ita vox pq cum effectu accipiatur,&sensus sit,ita demum reum qui ad delationem procuratoris luroerat , absolvi ab actiones domino de novo in tentata, si liquido docuerito probaverit duo, unum se iurasse, alterii se exceotionem asese actioni oppositam legitime probasse Atque trunq; hoc si probaverit, quid mirum Muni ab lui3Non enim tam juramentum spectatur quam probati Exceptionis,qua amo eliditur. cujus probatio tant,est fortior, quod ad eam

etiam jusjurandum accesserit Imbuero uti ramentum non accessisset,Aselvi tamen Reus. debuisset. Non inepte,inquam, forsitan quisita tentaverit, affirmare tamen hic nihil alium. Pretiei quam enim quδd formula illa liquido rare veteribus in usu fuerit,ac veros militer CX-

inde huc translata, valde mihi suspecta est in Digesti phrasis illa docere liquido, aut probaretiquido, nec meminiussum locu in istis, quibus iurisconsulti ita locuti sint,nisi quis manu Tri is boniani Ulpiano admotam esse , quod compluribus locis aliis factu est, dicere V t. Nam

160쪽

Diso PT sciis L. Ap. VII. 77Iφρ' Triboniani tempore dictionem illamininulto usu fuisse ostendunt hi Codicis loci

re tam inniti Li. C. de privileg. fisci, Milli quibusprobatis liquuia dicitur,l.si quis testib.C.de testiba.si tutor petitus, C. de peric.trit.& curat. LM .m testam.fac.posi In Digestis sane Gompertum ea uno icico inveni in l. Divus Marcus I ude offic praesid. sed sint illa constitutionis non urisconsulti verba,& praeterea ad eflectum probationis,non ad probationem ipsam, de que nunc sermo est, directa sed ut maxime voce' liquid c ungamus cum verbo orasse, idem tamen omnino sensu non iam commode inde elicietur,& tum interpretatio nem Duarent Accursana veriorem esse apparebit, sutraq; inter se comparetur,&alteri. tra sequenda sit. Quid enim siliquido arci ipse Ulpianus sitis interpretatus videtur, ut ii quid iurasse dicatur posita scilice exceptisη red quini non utiq; jurisjurandi,sed exceptio ne ad elisionem actionis initio E procuratoIe, postea verba domno intentatae comparata. Duo igitur Reus adversus dominum deducer, unum quod juraverit, altei um Ddd feceritia atquid b, id est, quδd praeterquani quδd jur yerit, exceptionem se oppositam etiam legi' me proba erit , atq; italon opposierit dun 'a irat, sed etiam posuerit, conlirmaverit: quae

optio etsi confir natis probata satis si