장음표시 사용
191쪽
se observet. Ad utramque etiam hanc Philosophiam, utpote prio cipiis machanicis stabili tam , & phaenomena naturalia secundum numerum, pondus & men suram exponentem, non parum Geometriae,& aliarum partium Matheseos requiritur . Ad magnam etiam Carthesii hypothesim circa primam universi originem capiendam non leviter in Astronomia in struetum esse oportet.
Et discrimen inter Cartesii ct Ne-toni Philosophiam. daacus Ne-ιon nobilis Eques Antins profundi Dsimi ingenii vir. & Geometra plane egregius , qui
anno I 6 2. in Anglia natus , Londini anno Ira 6. extremum diem obiit, peculiare etiam phys cum hujusce mundi Systema excogitavit Cartesiano penitus oppositum. Neoton , & Nevutoniani plurimi Atomorum doctrinam probant, & amplectuntur: aliquibus tamen in locis non pauca ex suo addunt, aut aperte corrigunt , prout ratio , aut experimenta id suadere videntur. Neoton Cartesio aperte aemulusici eo totus est , ut & alia methodo philosophetur ,& hujusce mundi fabricam & massam aliis omoino legibus , dc caussis conditam osse , dc conservari asserat , ac Cartesius adstruxerat . Cum igitur Cartesus eam teneat methodum, ut a Caussis eflectus , & phaenomena naturalia deducat , ut superius exposuimus; Ne ton ex adverso totus est in effectuum dc phaenomenorum examine , ut ex iiStandem caussas, vel caussarum leges deducat. Uterque tamen per continuam dc immediatam naturae 'observationem, dc corporum analysim Phylosophiam suam edisci , dc doceri amat. Cum vero Cartesius caussa S non temere , libere , aut vage, sed determinatas earum rerum , & universi, quod mente habebat, indagaret; ut ex iis melius rerum Omnium, &mundi ipsius originem, genesim , dc vicissitudines sponte deduceret; omnino patet, Cartesium methodum inversam , & directam adhibere; Ne se tonum tamen solam inversam amplecti. Cartesius materiam
192쪽
in infinitum divisibilem adstruit ; Nevvloi1 atomos aluit , aliqui tamen ejus discipuli Μagistrum hac
in parte deserunt. Cartei ius spatium vacuum reputavit impossibile ; Nevuton necessarium , dc existens: Cartesius sola materia & motu , hoc est, principiis
mechanicis inde ortis , motu . quiete , figura uni versum mundum , dc omnia ejus phaenomena con struere, & explicare ausus est, & omnia in mundo impulsione fieri pronuntiat , omnem aliunde mate riam primitivam homogeneam statuens : Nevulon ex adverso materiam heterogeneam potius amat , & universali , mutuaque rerum omnium attractio ne totum Mundum conditum fuisse , dc gubernari . Cartesius omnia spatia caelestia statuit plena ;Nevuton vacua : Carte lius astra vorticibus innatan
tia, dc ope impulsionis cir traducta ; Nevulon astra
ipsa in vacuo ope attractionis universalis una cum projectione convolvi assirmat . Cartesius omnia cor pora esse levia, seu centrifuga, Nevvloci gravia, seu centripeta : Cartesius igitur gravitatem per exter nam impulsionem ς Nevulon per attractionem ex
plicat ; eoque pacto plurima diversimode uterque explicat, ut suis in locis dicemus . Illud inter alia vitio Nevutonianis vertitur a quam pluri inis , quod occultas qualitates e postliminio revocarent , dc spe cioso attractionis vocabulo donarint ; quod studio partium nimis indulgeant; quod non tam Physicam , quam Geometriam tradere videantur. Quid ad haec Nevutoniani, & praecipue ad qualitatum oce ultarum Caput, suo loco videbimus , cum do attractione diseputabimus. Bene multa sunt quas in utroque Systemate, in Cartesio, dc Nev v tono probes , multa et iam quae rejicias, ut in hujusce operis decursu animadvertes . Nev v tonum tota Anglia , Ac non pau
ci aliarum gentium philosophi amplectuntur , interquOS numerantur multi, qui Ne v v tonum non intel
193쪽
Quod Nev v tono, ejusquo Sectatoribus vitio Communiter vertitur , Us nimirum occultas qualitates ,
i ct methaphysicam Pnilosophiam e pol liminio revo, care caepisse; id ipsum apertius exequuntur Leibnitiani . Gotto ridus Gulielmus Leibnititis Philosophus
Germanus, vir quidem & in Geometria Nevutonoi comparandus, & in aliis etiam scientiis longe eruditus post editum Nevvioni systema, quod non probavit, novam arripuit viam , ni Physicum mundi systema explicaret : adeo verum est , mundum a Deo hominum disputationi traditum fuisse. Cartesianos vortices adhibitis correctionibus tenet, ut suoi loco videbimus . Scholasticorum praeterea methoi dum , & concinnitatem impenso probat . Illius systeinatis summam, di fundamentalia capita paucis accipe: dc quoniam suamet expositione rejicitur haec doctrina , satis erit eam hoc loco exponere , ubi historici tantum munus ago . Adspectabilem hunc, & universum mundum ex solis Monadibus composii tum esse statuit sa Monadum autem nomine sub-saraias quasdam simplices, indivisibiles, ingenerabiles, incorruptibiles, inextensas, non figuratas , neque ullum spatium occupantes intelligit , quae & a Deo immediate fuerunt productae, & vi quadam activa , seu energia donatae . Quoniam autem Leibnitanis similitudo est identitas , omnes sunt diminites, neque dari poterunt duae similes . Monades vero Omnes in quatuor classes, seu genera distribuunt : ad primum genus eae omnes spectant, ex quibus corpo ra singula componuntur: sunt istae omnium imperfectissimae, & praeter vim motricem , qu praeditae sunt, universum non nisi confusimine I repraesentant b). In secundo genere , aut Ordine , eae collocari tur, quae mundum clare, sed parum tamen distincte exhibent, dc repraesentant , ex iisque omnes brut
194쪽
rum animas conflatas esse contendunt. Tertius m
uadum ordo eas omnes , & solas comprehendit, in qu lirum singulis universum clare , & distiniste repraesentatur ; ad hujusmodi monandum classem animae humanae' pertinent . in quarto demum ordine una ponitur monas omnium aliarum perseetistima , que non mundum solummodo , sed omnia etiam pollibilia videt , cognoscit , & repraesentat , eamque t proinde monadem dicunt Deum optimum Maximum . Unde in qualibet mona de rerum omnium universitas, aut confuse, aut clare, aut distincte repra sentatur.
Si hos Philosophos audiamus , singulae monades ex propria vi, & energia in alias semper agere cinnantur e sine utar in singulas agunt, & ab omnibus in singulas reagitur: ab i i sque actionibus, & retistionibus consociantur per contactum , & redduntur im penes trabiles; ab extrinseco solum mutantur per ad ditionem scilicet . qua aliis aliae , velut literae literis, adduntur . Similes, seu potius minus dissiniles monades similia corpora componunt ; a dissimilibus dissimilia constituuntur. Eius deinde sunt naturae, ut in ipsis ultimae rationes eorum omnium , quae in mundo accidunt contineantur; eaque lege inter se omnes connectuntur , ut alius semper ex alio sequatur natus intra certum ordinem , & seriem mutationum, quae in ipsis continentur. Quinimmo licet innumerat, & quasi infinitae sint monades, & atomi, utpote quae universum mundum citra ullum vacuolum.repleri, adeo sunt inter se mutuo connexae , eamque efficiunt harmoniam , ut si vel una pareat aut perturbetur , totum universum perturbetur . Praestabilitam harmoniam , celeberri mum hujus Systematis paradoxon , ita Θxplicant . Anima humana , inquiunt , ita est a Deo creata , ut ex se ipsa independenter a quacumque alia causesa , continuam , di impertu babilem in se suarum cognitionum, & appetitionum seriem ericia tr ita ut ex prima cognitione , dc statu caetera omnia catenatim consequantur; in eaque ratio susticiens omnium postibilium eiusdem seriei contineatur . Haec humanae inentis v S, & indoles universas Orbis partes Diuiti sed by Corale
195쪽
tes continua & non interrupta cognitionum serie potest percipere , quin a corpore ullo modo dependeat, aut ullam ab eo impressionem acclaiat : pem indeque omnia percipit, ac si non esset corpus; corpore enim sublato , eodem modo se haberet anima , dc easdem omnino cognitio Trs. ideas, oc id Θarum . sensuumque series haberet . quas modo habet . Ex alia parte corpus humanum ita est comparatum . Ut
propria vi motri cst independenter ab alia caussa omnes suas actionis efficiat, ad easque per se ipsi in determinetur, perinde ac si non esset anima, a qua minime dependet , neque assici , aut perturbari potest; cum in se ipso habest suarum actionum rationem sussicientsin; neque igitur corpus a mente, neque mens a corpore assicitur, aut impellitur, aut modificatur : hac, illac movetur corpus , ambulat ,
currit, sedet, surgit, dc caetera hujusmodi peragit,
quin anima ad id concurrat , id advertat , aut cognoscat; eodemque pacto ea omnia essicerentur , licet abesset anima . Animi tamen perceptiones, cognitiones , dc voluntates in ea enascuntur , cum respondentes passiones in corpore existunt, aut e X- citantur; ita ut non soluin coexistant, verum etiam
aliae ab aliis dirigi , excitari, dc essici nobis videantur , quin tamen ullum si inter corpus , dc animam, illorum qne aetiones commercium: haec , inquiunt, est praestabilita a Deo inter corpus & animam harmonia , licet sese invicem non agnoscant. Haec Lethnitianae de re ruim principiis doctrinae sumina, quam Chrsianus V Ius, vir caeteroqui in Physicis, & Mathematicis rebus docti stimus , oc plures alii Germani Scriptores magno partium sudio amplectuntur , dc propugnant . Hujusmodi systeina ipsa sua pro postione satis impugnatur . Praestabilita harmonia & humanam Iibertatem tollit , dc Divinam imminuit, quidquid in contrarium Leibnitia. ni clamitent . Deum enim semper necessitari ad optimum , secundum celebre huius sententiae est a- tum , dc rationis lassicientis principium dc est falsu in , dc Divinae libertati oppositum . Acerrime ea de re decertatum est inter Leibnitium ex una parte , Samuele in Clarhe , dc Nev v tonum αα alia
196쪽
168 HISTORIAE alia ta). Qui etiam suadere poterunt singulas huius chartae , calami , & attramenti particulas esso animas quasdam, in quarum singulis universum repraesentetur Quid Z Corpus & anima inurbane hoc in Systemate vivunt; quantumvis enim plurium ara norum decursu amico faedere socientur , ne semel quidem sese invicem salutare per Leibnitium Iicet . Sit ista inter Leibnitianorum corporum, & animarum inofficiosa ratio; bona tamen eorum pace d tur , ut caetera hominum corpora sociis animabus suas saltem epistolas scribant , & commercium .aliquod inter se instituant, & conservent. Τ a Vide Recueti des divines pieces Iur la philospar mons Leibniis, Clar e oec. tom. a.
197쪽
Non inutile tyronibus erit, expositam hactenus Philosophicae Historiar Synopsim , bro- vi etiam Tabula Chron ologica Philosophorum absolvere, ut & praecipuas Philosophiae epochas agnoscant, di quo etiam tempore Sectarum Principes. celebrioresque alii Philosophi de nobilissima hac scientia bene meriti in mundo extiterint secundum ordinem annorum facillime videre possint. Nota lectori suppono prima salteiri Chronologiae Elementa, usitatioresque numerandi calculos , ac epochas : alibi lam illa omnia tradidi, & fortasse etiam explicatius iterum expΟ nam. Impraesentiarum tempus illud , quo Philosophi ante Christum natum floruerunt , duplicitantummodo calculo computamus, annis scilicet ab atra Philosophorum directe , a Christi vero nativitate orssine retrogrado numeratis. Post Chi istum natum aeram tantummodo vulgarem adhibere satis erit οῦ cum facillima sit annorum ad epocham Philosophicam, aut Mundanam reductio. Tempora illa, quae a inundo condito usque ad diluvium ta , ct a diluvio usque ad Thale tem bj esu uxerunt, omnino praeret mitto pauca . . , senim sunt, quae a remoti stimis illis temporibus ib, habeamus: eaque nos Ignorantiae, Confusionis , annos& fabulosa tempora , primamque Artium , & Phi-m v losophiae infantiam nuncupare possumus . Ru β niam vero Graecorum genio , industria , scriptis, &majori temporum proximitate factum est, ut artes longius promotae , meliorique luce collocatae fueri ni, atque ad nos usque pervenerint: hinc Graeci, Thalesque potissimum primum Graeciae lumen , Philosophica Epocha statuuntur. Porro in hac tabula ad annos nativitatis aut mortis Philosophorum parum attendimus; sed tempus praecipue notatur, quo illi mavi me floruerunt, aut florere eae perunt.
Unde non semel fit, ut Philosophus, qui prius alio notatur in Tabula, illi fuerit in mundo superiles.
198쪽
Thales , Μ ilesius , scholae Ionicae
Princeps, natus Oli inpiade 3 s. nun-i cupatus Sapiens anno 3 olim piadis 69, unde aeram ducimus ab anno mundi 3 ao.
Anaximander , Milesius , Thaletis 37o discipulus , Zodiaci obliquitatis
Xenophanis , Eleaticae Sectae au- 163ctor , licet Anaximandro coaevus fuerit , multo tamen longius vitam produxit. Anaximenes, Milesius, Anaximandriis 18 discipulus. & successor, Gnomonis & horologii solaris, hoc eli , Gnomonicae inventor . 3i Pythagoras, Samius, sub Tarquinio l sso Superbo in Italiam venit , obiitque anno A. Olympiadis Io. Sectae Italicae, & Metempsicosis auctor.
79 Heraclitus , Ephesius , Xenophanis soa
8I Parmenides, Eleates , Philosophus I Ooegregius , Xenophanis auditor. 99 Diogenes, Apolloniates , Physicam; 81 coluit, & Anaximenem etiam au divit. Io 3sAnaxagoras, Clazomenius, Anaxi- 478i menem Asiae audivit , primusque Athenis Philosophiam docuit. lao i Zeno, Eleates, Parmenidis discipu- 46 Ilus, &'primus Logicae inventor . Leucippus , Zenonis Eleatis audi-iε Iotor, Λ tomos in Physicam primus omnium , quos sciamus , introductor.
Archelaus , Athenientis , seu Mi-i4 2Iesius, cognomento Physicus , eo quod polt eum Moralem solum-
199쪽
I93 HILOSOPHI ZE. I 7r modo coluerit Socrates , quem ipso instituerat. Empedocles, Agrigentinus, Philo - phus Pythagoricus, & inter primos chymicos numerandus. Meton , Atheniensis, Astronomus eo tempore celebris, qui & annorum Cyclum iuvenit, & solstitium observavit.
Socrates, Atheniensis, Archelai auditor : seu Philosophiae Moralis Epocha : floruit usque ad annum398 A. Christum. Democritus, Abderita , sectae Elcaticae Philosophus , insenis Atomorum patronus : vixit usque ad annos 3ῖδ R. C. Protagoras, Abderita , Democriti discipulus, cujus libri fuerunt Athenis combusti, & Λ uictor extermi
Diagoras, Melius , Atheos nuncupatus, Democriti auditor, & Athenis capite pleXIS. Xenophon, Atheniens s , Socratis discipulus, Philosephus , & Imperator praeclaruS.
Aristippus, Cyrenaeus, Socratis auditor , & scholae Cyrenaicae auctor, ac princeps, Antisthenes, Atheniensis. Socratis auditor, Cynicorum princeps, &fundator. Plato, Atheniensis, Socratis auditor, Academiae auctor e vixit u seque ad annum 3 6 A. C. Logica in formam redacta. Euclides, Megarensis , Socratis auditor, scholae Megaricae auctor. Archytas, Tarentinus, nobilis Philosophus Pythagoricus, ct in s gnis MachinariuS. Di O-
200쪽
Diogenes, Sinopensis, An tysthenis discipulus, & inter Cynicos Philosophos praeclarus . 33r23 IAristoteles , Stagirita , Platonis auditor, scholae Peripateticae sun dator: seu Logica, & Rethorica insigniter promotae: vixit usque adan. aerae Phil. 16 I. R. C. 32 o. at-
tatis suae 62. Speusippus , Atheniensis , Auditor Platonis , ejusdemque Successor ,& εκ Sorore Nepos.
Anaxarcus, Abderita, Democriti , aut Metrodori discipulus . 3 I2 3Xenocrates, Chalcedonius, Platonis auditor , & post Speusippum peras. annos in Academia Succe D
Pyrrho, Elius, Anaxarchi discipulus, Septicorum auctor, & prin
279 Zeno, Cittieus, Phil phus Plato nicus , Xenocratis auditor, & Stoicorum princeps: vixit usque ad annum 162 R. C. 3o2 28 o Hoc etiam tempore floruit Demetrius Phaleraeus , Theophrasti discipulus. Vir quidem & in Philosophia , & in eloquentia , ct in gubernanda Republica illustris.
283 Arcesilas , Pitanaeus , Philosophus Platonicus, sed Academiae mediae