장음표시 사용
181쪽
pHILOSOPHICAE. Is Isolummodo apparentiis judicium ferro ; cum enim , inquiebant , ope sensuum ideas acquiramus , & judicia nostra eliciamus; sensus , autem non q i id objecta in se ipsi sint , sed tantum quid nobis appareant , menti exhibeant; nullam de objecto aliquo absolutam cognitionem, sed relativam tantummodo ad sensus nostros, & ad alia objecta , quibuscum comparantur, habere possumus. Et si absurdus hic, si quis alius, atque intolerabilis error sit , suos tamen habet nostra etiam aetate
Nulli fortassis in tota antiquitate extiterunt Philosophi , qui in rebus Physicis explicandis promovendis palmam Epicureis eriperent, ut ex collatis inter se veterum Philosophorum operibus , fragmentis , & testimoniis facile inferri potest. Sectat nomen dedit Epicurus patria Atheniensis , Epicureorum princeps, & accerrimi ingenii vir, annis fere 3 oo. ante Christum . Epicurei tanquam Mochanici antiquitatis Philo phi haberi possunt , idque censeri debet proprius scholae character principiis enim mechanicis Physicam explicabant , & natura si a corpora componebant. Impia tamen dogmata, quae profitebantur , invidiosum scholae , o jusque Principi Epicuro nomen fecit ; nullum enim est ' Deum , sed omnia fato diri ei ; humanam Beatitudinem insensuum delectationibus consistero adstruebant ; at o mos scommunia rerum apud Epicureos elementa aeternas esse , sempor agitatas ; mundumque ex fortuito atomorum concursu fuisse conflatum , idem iidemque eadem de caussa periturum , & renovandum asserebant.
Porro Corpuscularis haec , Alnmissica , aut M cha nica philosophia singulis enim hisce nominibus nuncupatur longe est Epicuro antiquior: Primus enim illius author posteritati Potus, Moschus existimatur; homo quidem Phoenicius , qui ante bellum Trojanum floruit , & Itomos . seu prima, ac im persectissima corpuscularis philosophiae fundamenta
182쪽
docuit , aut historice tradidit'. Α Phoenicio homine s quem aliqui M sem fuisse autumant ) corpuscularem philosophiam post aliquot saecula acceperunt, & primi inter Graecos professi sunt Leucippus, o Democritus ; quorum postremus. ut erat ho- mo acerrimi ingenii, atque a natura ipsa ad philosophandum comparatus, doctrinam quam didicerat,
magnopere Promovit. Epicurus tamen acceptam a Democrito philosophiam adeo illustravit, eoque nova rerum explicatione , &accessionibus perduxit, ut ab omnibus deinceps sectae princeps renuntiaretur. Duo illa impia dogmata , quae retulimus circa fatum , dc beatitudinem insensuum voluptatibus positam , Epicuro plures ad-judicant; Tullius tamen, Diogenes, Laertius, de Philosophorum sessis eruditissimi illum ab injuria , &assietis dogmatibus vindicant. Iis enim auctoribus , Deum non tollebat Epicurus ; sed in suam et otiositate beatum res humanas non curare existimabat, ct Providentiam negabat: summum praeterea hominis naturale bonum non in sensuum voluptatibus , sed in perfecta animi tranquillitate , dc gaudio nullo pastionis tumultu perturbato constituebat.
Verum inter Epicuri Discipulos alii fuerunt, mo liores Epicurisiae idcirco nuncupati , qui duo illa relata, & impia dogmata sustinebant ; unde invidiosum magistro, & universae seetae creatum est nomen; dum interim alia Epicureorum pars , qui rigidi Epicurimae nuncupabantur, ad genuinum Mag
stri sensum philosopharentur. Epicuri doctrinam versibus elegantissime scriptam Romanis tradidit Lucr itur , cum primis Epicuristis numerandus. Epicuri Sectam pro sessi sunt Colotes L .mpsacentIS, Metrodorus Atheniensis , vel , ut Straboni placet , Lampsacenus , Polioenus Lampsaco similiter natus , Hermachus Mytilenaeus, quem Epicurus successorem
in schola destinavit, Pol iratus, Dion sius , Basilides,
Protarchus , Demetrius Lacon, Diogenes Tarsensis postremus scholae professor circa annum 63 ante Christum . Inter Epicureos etiam recensentur , & m gnopere celebrantur Diogenes Seleucensis, lasias, Z
183쪽
Ad peripateticam demum scholam postremis Saeculis in Europa celeberrimam devenimus. Eam circa annos 33o ante Christum Athenis instituit Ariastoteles Philosophus praeclarus, Sta gyrae ignobili Traciae oppido natus, Platonis per 2 O. annos auditor . Peripatetica . seu Deambulatoria inde dicta fuit, quodliujusmodi Phylosophi in L coeo quodam , seu por ticu Athenarum deambulando docerent. Aristoteles utique acutissimi ingenii vir , Logicam imprimis magnopere coluit , & in meliorem formam , quam antea habebat, redegit. De singulis Philosophiae naturalis partibus plurima disseruit. Alexandrum Magnum habuit discipulum , & in illius mortem conspirasse traditur . Illi praeterea communiter vitio vertitur, quod Platonem Magistrum suum inurbane omnino, & ingratissime tractaverit; quod illius sententias infideliter exponeret , ut facilius impugnaret; & quod omnes etiam antiquos Philosophos , eorumque scripta , ct doctrinas plus aequo carper i . De locis Rhetoricis optime scripsit: Artem etiam Poeticam nobis Ieliquit aeque brevem , & mirabi- Iem, licet Poeta nunquam extiterit , neque causas raverit . . Quam plurima quoque in Politicorum Libris legimus, quae merito admiramur. De Libris tamen Physicis , dc reliquis , in quibus hominis philosophiam ediscimus, longe diversum ferendum esse judicium, ii non negabunt, qui octo libros χη ς ἄκεόα νεώς de physico auditu, & quatuor πε, ονεάνου de caelo, in quibus totum illius syllem a praecipue continetur, attente legerint: si Averroem, & nonnullos alios Scholasticos audiamus, Arso telem suspicere debemus, tamquam humanae subilitatis miraculum, ipsissimum naturae genium, & quoddam non plus ultra humanae speciei . Qui tamen per id temporis ita Aristotelem praedicaret; turdis caneret, &cachinos moveret.
Mundus ab Aristotele ponitur aeternus; vacuum impossibile saltem naturaliter: Mundus ab nostro distinctus omnino impo ibilis ; Horror vacui, quasi ve
184쪽
ra caussa , & naturae genius : praeterea innumerat qualitates, formae, virtutes ubique inducuntur. Quare illud erat Peripateticae scholae charaeter secundum antiquam praecipue Arabum methodum, omnia fere Physicae arcana, & phaenomena.generalibus virtutum, qualitatum, S prodi ustionum nominibus exponete; mechanicas vero caussas , & explicandi modum reiicere: nihil igitur mirum, si genuinas este-ctuum naturalium caustas , quae mechanicas sunt, non
explicabant. Sectae proses res, vel praecipui Aristotelis discipuli numerantur Eudemus Rhodius, Clearchus Solensis , Aristoxenus Tarentinus , Callisthenes Olynthius. Calippus Atheniensis , Horaesides Ponticus, Dicaearchus Menanensis. Orator, & Geometra; Theophrastus Eresius Aristotelis auditor , & in schola su ce sto r , omnium Philosophorum elegantissimus, ct eruditissimus, ait Cicero; duo discipulorum millia aliquando numeravit, & inter eoS fuere Demetrius Phalereus , Strato Lampsacenus magnopere a Laertio commendatus , Theoprasti successor , & Ptolomaei Pbiladelpbi magister: Lyco Troade natus, & sch lae per O. & amplius annos praeses, & moderator ; Aristo Ceus , Critolaus Phasalides , qui ad annum IIo ante Christum natum vitam produxit , in eoque Peripatetica schola finem habuit; Diodorus enim , quem aliqui Critolao successisse scribunt , iuxta Ciceronem dici vere Peripateticu S non potest. Aristois
telis igitur Philosophia per mille , & amplius annos quasi obliterata , & sepulta iacuit , quoad Arabes, Averroes potissimu in , dc Avicenna, Maho inetani homines , eam colere caeperunt , & in Hispaniam, ut statim dicemus, introduxerunt.
Eesecticam tandem , seu Electivam Philosophiam recensitis scholis tempore quidem posteriorem, di-knitate tamen sentiendi , dicendique libertate praestantiorem Alexandriae instituit Potamon Alexandrinus secundo reparationis nostrae Saeculo . Haec philosophandi Methodus ultra Iustiniani Imperatoris aetatem producta non fuit: illius a caeteris omnibus
185쪽
quasi criterium est, in nullius sectae, philosophi , aut hominis verba jurare ; libertatem inentis , seu opinionum semper habete, & veritatem in cujuslibet philosophi libris repertam amplecti. Haec utique Se Eta, seu potius libere philosophandi methodus , quae tamquam libera philosophoruin respublica haberi potest , plurimis inculis oblivione sepulta , noliris tandem temporibus rediviva, & in scenam iterum producta magno habetur in pretio: in eamque praecipui totius Europae philosophi, desertis A tomistarum , Cartesiit, & Nevutonianorum castris , sensim adscribuntur . Omnibias scilicet jam innotuit, nihil assequenda , &tradendae veri tati magis ossicere , quam hausta a pueris scholae alicujus praejudicia ; nihil magis prodesse , quam discurrendi , sentiendique libertas. Post Potamonem schois principem liberam hanc Philosophiam docuerunt Ammonius Alexandrinus ad finem usque secundi saeculi, qui Christianam fidem amplexus est; Photinus Ammonii auditor, ad annum usqua1ro post Chri lii nativitatem vivens, & Philosophiam docens; Herennius, Or genes non ille quidem Ada mantinus secundo Saeculo celeberrimus in Porphyrius Tyro oriundus, Iudaicae primum, Christianae postea Reliei cinis desertor; Iamilichus Constantini Magni tempore; AEdesius Cappadox, Iuliani Apostatae praeceptor; Sopater Syrus Seonus Alexandrinus , qui ab Arcadio usque ad Valentiniani secundi tempora floruit; Ch santius Sardianus; Eunapius, poli Theodosii Magni imperium vitam agen S; Proclus Mathematicus Lyciae natus , qui ad annum usque q87 floruit :Proclo succesiit Λthenis, quo perducta fuerat Schola, Marinus, & postea Hegias, hi dorus , tandemque Damascius postremus Eclecticae scholae profestor patria Damascenus , & sub Iuttiniani imperio vita
Veteres hucusque philosophiae , & philosophoruin
Sectas enumeravimus , quae ita Graecia potissimum extiterunt, & ab hominibus Graecis fundatae, & ilhistratae sun z. omnes eae philosophoruin scholae lapsu temporum interierunt et aliquae tamen post plurima exacta Saecula iterum in lucem prodiere , ut Peripatetica , & Epicurea ; in aliarumque locum aliae
186쪽
etiam nostra hac aetate feliciter sunt inveme , ut Cartesiana , Experimentalis , Chimica , Nevvloniana. de quibus in praesenti aliqua addenda sunt.
Relati hucusque Philosophi, Eclecticae scholae Sectatores, ii sunt , qui inter Graecos, quamdiu schola solit, Eclecticam hanc doctrinam , atque philos phandi methodum publice docuerunt , maiorique plausu profitebantur. Plurimi tamen alii extiterunt phi- osophi non inter Graecos modo, sed intor Romanos
etiam, atque alias gentes, Cum ante, tum etiam post
relata tempora , qui amabilem hanc philosophandi Iibertatem omnium Sectarum jugo , atque Philosophorum nominibus longe praeserrent. Quin immo eo res aliquando devenit , ut Eclectica Philosophia , doctiorum hominum Doctrina existimaretur . Notissimum enimvero est familiare illud Platonis dictum Amicus Socrates, sed magis amica veritas ;quod pol ea pari etiam iure in Platonem usurpabat etiam Aristoteles, unde vulgare proverbium ad nososque fuit transmissum. Nemo fere jam ignorat, nihil familiarius dictitasse Platonem , quam , non se hominis , sed rationis solummodo auctoritate duci : in quem etiam sensum aliquibus post Platonem saeculis
scribebat inter Romanos TuIlius, non tam auctores in disputando , quam rationis momenta quaerenda esse, licet alias inter Academicos recenseretur . Cum ego
haec, dc similia apud Romanos Scriptores passim lego, in eam sententia iri facile adducor , eos etiam philosophos, qui sectae alicui nomen dederant , magnam saltem partem Horati annm illud probasse m Iius addictus jurare in verba magistri. Equidem egro eius ille Stoicus Seneca de se ipso amrmabat, Quod fieri in Senatu solet, inquit, fasiendum ego in Philosophia quoque exsimo . Cum censuit aliquis , quod ex parte mihi placet , jubeo illum dividere sententiam , π sequor. inter ipsos etiam Ecclesiae PP. non pauci fuerunt, qui hanc unam Philosophandi rationem probarent , inter quos potissimum numerantur Origenes, in. Clemens Alexandrinus, atquctomnium disertissime Lactantius . Docemus, induit ,
nullam sectam fuisse tam deviam , nec Philosophorumquemquam tam inanem , qui non videret aliquid eae
187쪽
mero. Sed dum contradicendi sudio in1aniunt .... noutantum illis meritas elapsa es, quam se quaerere sima-
labant, sed ipsi etiam suo vitio perdiderunt . Quod sextitisset aliquis qui veritatem sparsam per singulos ,
per sectrique diffusam colligeret in unum ac redigeretis corpus, is profecto non dissentiret a nobis. Haec, dc alia, quae eodem in loco late prosequi tur Octautius ta), & confirmat Augustinus b) tu culenter ostendunt quam merito hanc etiam philosophandi libertatem nos amemus, & semper tenere initituamu S.
Philosophiam Peripateticam recentiorem , quae a declino tertio ad medium Seculum decimum septimum scholas omnes tyrannice tenuit, ab antiqua Aristotelis Philosophia instigniter differre necesse est. Cum enim manu scriptos Aristotelis Codices ad Theophrastum primo, deinde ad Neleum Theophrasti discipulum delatos Rex Pergami undique studiose conquireret, ut in Regia Bibliotheca Pergami ab ipso Rege instructa reponeret; eos sub terra condiderunt Nelei haeredes , ne a Rege deprehensi Pergamum
deferrentur . Postquam autem sub terra per centiam . dc triginta annos delituissent , inde tandem eruti in Apelliconis manus venerunt . Cum vero
tempovis diuturnitate, Ac injuriis , locique humiditate plurima essent Obliterata , lacunaeque propterea plurimae irrepsissent, quibus dc textus, & verba ,& sensus intelligi omnino non poterant; ea omnia eκ ar hi trio suo supplevit , dc adjecit Apellico . unde factum est , ut mira Aristotelis in textus obscuritas derivaretur , infinitisque propemodum locis alium plane sensum tribueretur, quam antea habebant. Plurima etiam addita & immutata sunt Tiranionrs Gramismatici . dc Andronici opera , ad quorum manus co dices illi tandem pervenerunt: ut nihil dicam de plurimis aliis mutationibus, quas in Λristotelis scri-Μont. Phil. T. I. P. H. L ptas a ) Insiit. lib. 7. cap. 7. b) Confessionum lib. 3. cap. q.
188쪽
ifo HISTORIAE pia irrepsisse necesse fuit , dum ab imperitis homin bus transcriberentur. Deinde S. Thomas , aliique Peripatetici Christiani bene multa in Aristotele castigarunt, quae cum fide Christiana non conveni bant, manifestosque errores , dc impietatem redolebant. Praeterea, ut erat Arabum, dc Scholasticorum indoles subtilitatum plus aequo amantissima , Physicana Aristotelis, vitiatam eam quidem , depravatam , mendis ubique scatentem , in qua omnia obscuris , dc generalibus verbis explicabantur, novis subtilitatibus, de chimariis implevere , dc ita jejune tractabant, ut Physicam in Physica desideraretur ; nihilque sere e Scholis nisi novum , & barbarum dicendi genus reportaremus . Fatendum tamen est . aliquos eorum , qui modo supersunt, Peripateticos ad tria solum inodo capita Peripatismum reducere ga Q. Animas scilicet substantiales distinctas a materia, quas in omnibus animalibus agnoscunt; a . V nam vel alteram qualitatem materialem a materia etiam distinctam ; 3 . veram rerum seu essectuum productionem a caussis naturalibus factam. In reliquis omnibus Principem suum deseruere , neque Ma thesi , neque experimentis, neque, ut verbo dicam , promovendat Physicae laboribus parcunt.
Neque aliud ab ingeniosis , de religiosis hominibus , quales ut pIurimum hodie Scholastici sunt ,
in tanto experimentorum , Ac scientiarum lumine fieri poterat . Ex una enim parte certissima Christianorum dogmatum veritas Arsotelem in quam plurimos errores lapsum demonstrat , ut obiter ira totius operis decursu annotabimus: ex alia vero innumera experimenta physica circa ignem , aquam , descensum gravium , vacuum, corporis humani structuram . dc mille alia corpora , oc corporum status
instituta antiquas Arabum , dc Aristotelis opiniones physicas convellunt. Deinde cum fallidiosis , dc delicatioris ingenii hominibus hodie agimus : obscuritatem tantummodo rebus revelatis , religioni , dogmati , altaribus condonant; in sitientiis vero naturalibus Philosophorum sacramenta , generalia vocabu la , dc caussas non intelligibiles ferre omnino notarollunt.
189쪽
Renatus Des Cartes nobilis Eques Gallus, dc so. Iertissimi ingenii vir Hagae Turonum anno I 96. natus , & Holmiat in Suecia anno Isso. vita furiis eius; primus fuit , qui sublato libertatis vexillo tyrannicum ingeniorum iugum, quo integra philosophorum natio a tribus aut quatuor Seculis premebatur, excussit , miserandamque Arabicae Philosophiae faciem immutare aggressus est . Novum igitur philosophandi modum . novas regulas , dc methodum
excogitavit. Rejectis metaphysicis principiis, dc generalibus virtutum , & qualitatum vocabulis , quibus antea philosophi omnia significabant, licet nihil explicarent ; mechanica , hoc est , physica , ve ra , ct simplicissima principia; motum, seu impullionem , quietem , dc figuram ; seu materiam, figuram, & motum substituit: iisque tribus omnem universi fabricam explicare , dc si fas est dicere , creare est aggressus. Physicam non in abstractis Λ-rabum quaestionibus, sed ii natura ipsa experimentis, & observationibus quaerendam esse docuit. Porro Cartesius , dc Cartesiani caussas prius exponunt , dc ad libitum quandoque suum statuunt , ab iisque prius notis ad effectus inde deducendos , & explicandos descendunt e plures idcirco statuunt hypotheses, ut naturalia phaenomena, & integram mundi machinam inde explicent : seu potius observatis prius aliquot alicujus caussae effectibus , hanc caussam Jn tribus notissimis principiis mechanicis supra positis quaerunt; & ex caussa eo pacto absolute nota, aut aliquando per hypothesim assumpta, dc str
pulose examinata omnes e flectus Jc phaenomena naturalia deducunt, dc explicant: idque est peculiaris Philosophiae Cartesianae character, & methodus, a que a Neistoniana methodo discrimen : Experi in menta igitur in se ituunt Cartesiani, Ac phaenomena perpendunt , ut caussas mechanicas recte statuant , aut ponant , dc cum caussis positis deinceps conserant. Cartesium , ejusque discipulos, dc doctrinam iam prodeuntem , acerrime impugnarunt Peripates
190쪽
Iεx III ST ORIAE tici; sed cum impugnatione ipsa sirmius sabilita ,
ct emendatior in dies evaderet ; magnitin sibi nomen , & fortunam in Republica Literaria conciliavit. Cum tamen ut humanarum rerum seri conditio , non pauci errores in Cartesio , sedatis jam primis animorum , dc disputation uin i tibiis, d prehende- .rentur: inde factum est, ut Cartesiani quidem sint plurimi, nullus tamen Cartesium scrupulose in singulis tueatur. Id citra dubium est , Cartesio nos plurima debere , eumque primum philosophiae , dc bo-Darum artium instauratorem jure merito haberi . Carte lium secuti imprimis sunt Μerjenus, Huigbens , Regis, Robauit Malebrancbe, Regnauit, &alii quamplurimi, dc praeclari nominis philosophi.
ATOMIS TAE, SEU GA SSENDI ST E.
Atomorum doctrina , dc Atomistae non tam novum aliquod censendum est nostrae aetatis in vo i tum , quam veteris , dc obliteratae doctrinae instauratio. dc in pluribus resormatio . Cum enim plurima essent in Epicuro, Graeco scilicet, dc veteri philosopho, optime excogitara, utilia, Ac veritati conformia , aliqua tamen impia dogmata iis essent interspersa; Petrus Gassendus, vir eruditus natus pro
pe Diniam in Gallia anno Isya dc Parisiis anno mortuus Graecum Epicurum Latio donavit ab erroribus & impiis dogmatibus purgatum : plurima de suo penu adiecit ἰ dissiciliaque loca , dc phaenomena ex Epicuri principiis , insecabilibus se ilicet
atomis explicuit . Plurima Atomistis cum Cartesio communia sunt: in pluribus etiam differunt. Utraque philosophia Mecbantea est, dc dicitur; mechanicis enim principiis innititur , dc mechanice omnia explicat; Cartesiana tamen hypothesis longe est ingeniosior , quam Epicurea : Λ tomistat ex adverso in bene multis verius Omnino , dc rationi dc experientiae conformius, quam Cartesius philosophantur. In hoc etiam fere conveniunt Cartesiani , de Atomistae. quod plurimi sint, qui earum alteram probent, dc tueantur doctrinam , rarus , aut nullus , qui in Gastendi, aut Carte si verba juret, eosque scrupulo se