장음표시 사용
171쪽
terarum principem iudicant, certissmam. inconcussam, ante oculos diu noctuque habendam . Age igitur , recita . SIQUID IN
ANTIQUIs MONUMENTIs OBSCURUM , PER PLEXUMQy.JE ERIT , CR ITI CI INTERPRETEssUMTo . Euge , nihil moror . SI NARRA TIO NARRATIONI OPPONI R , HOC PRIMUM IUS ESTO , QUA QUIS AETATE , QUO LOCO VIXIT , EIUS AETATIS LOCIQUE HI.sTORIAM SCRIBENTI FIDEM HABETO . TUM QUI ΡROXIME VIXIT, CONSULITO : AB ALIISCAnto . Hoc tamquam filo per avia ducti memorias antiquissimas Critici quidam condemnarunt , & narratiunculas nescio quas multorum saeculorum contemtu situque obsitas in earum locum suffecerunt, parati negare verenda quaelibet , si quis Scriptor ab inferis repente erumpat eorum aequalis, de quibus est controversia. Numquid igitur priscis temporibus nullae erant animi perturbationes , affectus nulli , non amor , non odium , non injuria, non beneficium , quibus Scriptores labefacti rerum fidem violarent, seramque posterit tem aut malitia , aut infirmitate deciperent λ Nunc certe Deum quendam esse mportet, qui potentum virorum facinora , 1eu pulchra , seu turpia, viventibus ipsis , fideliter scribat. Αmicorum quoque ducenis da ratio est, multo vero magis filiorum, interdum etiam nepotum ; ut numquam fere simplex ac nuda veritas , nisi tardissime efflorescat . Multa profecto in hanc rem dici possent , nobis ipsis non audita
172쪽
modo , sed visa , nisi esset hoc ipsum periculosum; ut jam conjicere possitis, quam vera de aliis historici dicant , cum de historicis ipsis vera dicere intutum sit. Quapropter ad illos redeamus , quorum Flamiis Iuve nia tegitur cinis , atque Latina . Numquam β' 'enim ego eorum opinionem probavi, qui nova oc inusitata vitia saeculo affingunt . Veteribus morbis laboramus, repente in singulos homines teterrima lue, qua se primus ille parensque ceterorum ad totius generis humani exitium cont4minavit. Non .. est, opinor , Tacitus inter recentes adnuis' merandus I nec , ut videtur , inter illos , qui minus acute aliorum peccata vident. Is tamen tanti ingenii , tantaeque calliditatis vir nihil valentius invenit , quo suam in narrando fidem commendaret, aliorum infringeret, quam si ostenderet , ceteros apte se Scriptores eorum facta retulisse. , quibuscum vivebant . Veritat , inquit , pim hin.I. ribus modis infracita : primum in scisia reip. ut ς alienae , mox Iibidine assentandi , aut rursus
odio adυersus domisantes . Ita neutris cina
posteritatis inter infensos , vel obnoxios . Sed
ambitionem Scriptoris facile adυerseris, obtrectatio S Ii r pronis auribus accipiuntur: quippe adulatiori foedum crimen semitutis , maliis
gnitati falsa species libertatis inest. Mibi Galaba , Oibo , Vitellius nec beneficio , nec injuria cogniti. Videte igitur , quanti sit ad veritatem canon iste, quem nobis Critici primo loco constituum , nisi 1umma sapientia , quae paucorum est, adhibeatur . At
173쪽
quo canone, quove duce per ea tempora ibis, quae omni litterarum luce carent γQuis te , nisi sit multarum rerum cognitione firmata mens, quis te , inquam, in iis tenebris reget, in quibus Pontifices Pontificibus oppositi, sacerdotia pecuniis emista magna rerum divinarum ignoratio, & ex ignoratione error , scelerum & armorum impunitas, exiguum sacri & profani discrimen , quaedam veluti nox Ecelesiae offusa , in qua vix oculatissimi sine periculo versari possunt λ AEtatis aestus, &levitas , & humani ingenii curae in pejora vergentes , transveisum agent : nihil jam sanum tibi videbitur , ninil certum ;quodque ipse percipere non poteris , neminem probe percepisse judicabis . Accedet illa etiam , quae multis exitio fuit , anti- duarum rerum satietas , & mutandi libio , qua fieri solet , non ut vera , sed nova delectent ; omnino ut in cibis aliquando usuvenit , quorum exquisitissimi consuetudine vulgati fastidium afferunt , deteriores novitate probantur. Quod siquis
primos verecundiae fines transerit , & antiquitatem contemnere coeperit , ubique Annios, ubique Inghiramos, ubique CeC- caretios, ubique Ligorios inveniet modo hunc, modo illum auctorem criminabitur;
nunc de stili varietate dolebit, quae tamen sotest: esse quaesita ἱ nunc de temporis falacia queretur , quae tamen ad librarium referri potest: , nunc illum Scriptoris nomen , aut libri titulus commovebit, quae multis
174쪽
multis tamen casibus fere variantur . Quid multa Vel in scirpo nodos quaeret; neque putabit ex Critica dignitate esse , si quippiam apud se valeat, quod vulgatum
sit , multisque commune .' ex quo etiam
falsa consulto defendet, ubi vera ab aliis occupata videbuntur . Siquidem hoc ipsius artis proprium ac praecipuum est , ut homines faciat praestandi cupidos , aliorum
Contemtores, rerum mirabilium nimis studiosos; quae vitia tanto magis tantoque facilius penetrant, quanto molliori accedunt aetati. Ac nimis undique magna, & fortasse etiam aliquibus molesta dicendi se--ges mihi succrescit : temperandum oratiorini est, temporique serviendum. Quod reis liquum est, ingenuam hanc studiosamque iuventutem , quae se nobis in disciplinam tradidit , oro atque obsecro, ut in suscepto praeteriti temporis studio pergat. Neque enim est, cur antiquas statuas, arcuS, thermas , theatra , sepulchra tam curiose inspiciamus ; eorum vero animos immo
tales ac splendidos , qui haec posuerunt ,
quibusque posita sunt , in historiis descriptos cognoscere nolimus . Egregium quiddam est ac dignitatis plenum majorum nostrorum memoriam revocare; religionis initia , incrementa , propagationem intueri; gentium ac populorum migrationes, bella, cedera, regimina, fata ad prudentiae usui perlustrare. Horum notitiam qui nullam habent, censentur inter pueros ; qui ne habere quidem volunt , inter a mentes. At
175쪽
smul illud ex animi sententia moneo, ne plus capere velit, quam possit; hoc est ne
nimis sapere , neve maturius, quam oporteat . Nemini umquam crimini datum est, quod tardius se aci reprehendendum conis
tulisset ; multis quod citius e & nimirum gravius est judicandi opus , quam ut properari debeat. Ad hoc, qui narrat , aut lamdat , impune alicubi peccare potest ; qui
censorem agit , ne in minimis quidem rebus sine summo dedecore delinquit. Neque vero Criticorum inopia laboramus, ut undique omnes assumendi sint : quin etiam amrmare licet, ut suum cuique saeculo imgenium est, quasique sidus, ita nostrum hoc ubertate atque indole quadam sua Criticos ferre . Verumtamen decus hoc tam pulchrum dr exquisitum in quodam veluti praestantiae acumine consistit, unde minima quavis inclinatione in vitium & no-Xam detorquetur; ex quo fit, ut tamquam e longinquo adolescentibus aspiciendum
Putem, nec ante attingendum, quam diuturna mentis exercitatione vires confirmaverint . Hanc mihi cogitationem Criticae arti honorificentissimam cum illa injec runt , quae hactenus dixi tum etiam nostrum hoc vivendi institutum non nimia contentionis capax ; tum denique tua , Princeps Eminentissime , toties restata Voluntas prudensque judicium , nequid nΟ- bis in rerum memoriam , praesertim sacrarum , tam cito licere existimemus.
176쪽
omnia litterarum ac disciplianarum genera late fusium , ubique t eum habet , attamen Historicam promisciam jure quodam praecipuo tenet , eamque in primis moderatur . Nam
praeterquamquod i a per se narrandi ratio, quod ex multorum Ade pendeat, lubrica est , mulsique periculosa, quam togitandi ; accedit insuper Historico meloculatissimo admirationis cura nimia , qua fit , ut sponte aliquamia aberret , nec tam silicite mera persequatur , quam mirabilia . Et ipsa igitur rest riae natura , ηυ Historiarum indoles artis Criticae auxilium flagitat, eoque nititur uno , ut nobilissima facultas ad otiosos detrusa , in Molarum lucem --
177쪽
164 ΟRΑΤ Io VIII. terdum exeat, tu cum ceteris con sist re pusit . u magis certum est atque exploratum , quam facile , praesertim mero illis , qui ob aetatis infirmitatem fidei nostra ac tutela commisi sunt. Γtaque Dis publica oratione commendat
rus Historiam , tu quod Historiam se
quitur , Criticum sudium , non stimu-bs totum , sed frenos quoque aia bendos putami , ob eas caussas , quae,
ut alibi minus madeant, in hoc certe loco magnum momentum ac pondus h sere debent . Siquis haec aut sibi , aut suis non satis existimat opportuna, ne me tamen iccirco ita fatuum credat , ut idem omnibus propinare melim.
178쪽
Moralis institutio magis a Poetis,
on deerunt, qui mirenis rur, cur ego meo quodam consilio , Sortasse non m lo , sed certe inusitato , ex aliis in alia quotannis aberrans , nova dicendi argumenta quaeram ; simgulisque facultatibus in hanc lucem adductis , perinde disputem , quasi universum scientiae orbem tantulo ingenio complecti velim, meque , ut v ni Sophistae solent , conflato ad invidiam nomine multiscium venditare . Attamen ut me, moresque meos parumper attenet, facile intelliget , neminem esse, qui istiusmodi ἐγχυκ ,mia αν aut minus sibi tribuat , aut aliis aegrius concedat , velutiquamdam mortalis ingenii intemperantiam Ultra vires nitentis, & siquidem se posse, quod nititur, putat, etiam insani. Neque tamen inficior , id mihi a prima adolescentia fuisse propos tum , ut studiorum decursu quam plurimas litterariae provinciae partes obirem; non ut aliquando im-
179쪽
mensum aliquid profiterer, sed nequid eo rum Omitterem , quae ad oratorium &Poeticum artificium aliquo modo conferis re possent ; tantumque doctrinae & eruditionis haurirem , quantum de re omni probabilia dicturo in tempore satis esset . Nulla est enim ars , aut facultas ita cum alia conjuo sta, ut omnes simul cum Poeotica dc oratoria ς quod cujusque adtificissi propria materia suique fines , Poeta vero & Orator nullam certam ac definitam regionem habeant , sed late vagenis tur , omnem que dicendi di scribendi copiam , cujuscumque sit ordinis , iure suo
.sbi arrogent , comprehendant, moderentur . Ac de oratoribus quidem video inter omnes convenire o de Poetis autem ,
ne rem infinitam aggrediar, fluo tempo. re aliud quiddam instituo , alii viderint . Hoc ego dumtaxat in praesentia dicam , sive in omni sermonis dc humanitatis genere recte versentur , ut multis visum est sapientissimis viris , dc in his etiam Cic
de O- roni, Poetae ceteroquin non valde bono ;sive aliqua tantum rerum capita complC-ctantur, ut morosi Cuidam tristesque Gramismatici ab hac lauce repulsi scriptitarunt ;unum tamen esse, quod illis negari sine injuria nequit, in quo praesertim tamquam in regno suo ab ipsa litterarum origine consederunt, quodque uni cum maxima dignitate di militate generis humani di tissime tenuerunt . Haec Moralis iniututio
est, quam cum olim Philosophi, sive Py.
180쪽
thagora, sive Socrate duce, ad certa OB-eiorum capita redegissent , quidque sit in unoquoque primum , quid proximum ,
quid poliremum, ratione atque ordine explicauent, in ea repente tamquam in fundo occupato pedem posuerunt, non admodum reclamantibus Poetis, genere hominum minime frugi , litium incurioso ,& in diem vivente. Verum si tandem aliquando expergefacti jus suum persequi velint , eoque restitui , unde sine caussa dejecti sunt, ego illis hodie tamquam in Judicio Centumvirali fidem meam operamque praestabo ; vobisque cognoscentibus , . spontionem faciam, ni pareat, officii pra scribendi rationem , quam Latini Μoralem dicunt, Ethicen Graeci, non tam ad Philosophos , quam ad Poetas pertinere . Quod ut perspicue faciam , omnemque dubitationem tollam, altius mihi repetenda sunt Meseos initia; ex quo cognosce. tis, cui potissimum litterarum parti , velis
ut ab ipsa natura, naturaeque auctore minxum disciplina commissa ut; tametsi postea Philosophi jura turbarint, & in rem alienam quasi vacuam & caducam dolo
malo irrepserint . . 'Quod singuli homines sacere solent .
ut a prima pueritia fabulas sequantur, nubiumque studii genus ad multam aetatem libentius tractent, quam Poeticum, id ipsum universe ab humano genere factum est, cujus prima cura Poetice fuit, eaque una divinae humanaeque litterae diutissime