장음표시 사용
201쪽
reducat; suam temeritatem notandam, nostram vero diligeneiam laudandam existimabunt. Sed morosi de nobis ut velint: nos instituti memores sani iudicii hominibus placere tantum conamur: ac vobis, Adolescentes optimi, vestrisque comm dis quam maxime servire. Sed ad rem venio. Diximus, Adolescentes, artem investigandi, posita propositione seu conclusione aliqua probanda , an praedicatum iubiecto conveniat, an secus; in hoc sitam esse , ut quaer mus tertiam ideam clariorem , quae evidenter sit propria alterutrius, cum qua veluti regula utrumque seorsum ac recte comparemus. Hanc autem investi gationem rerum usui relinquendam putavimus, qui ostendat, quaenam sit ea proprietas notior . Et recte quidem : nisi enim proprietates utriusque cognitas habeamus, nullae nobis regulae satis erunt ut intelligamus, conveniant, an aliter.
Nunc Vero ut rem ipsam etiam tironibus facillimam factu esse monstremus; provectioribus autem novam facilitatem addamus de bonitate comparationis recte statuendi ; .breviter indicabimus, quo ex signo bonitatem ejuscemodi ideae clarioris dignoscere possimus. Itaque rem aliquibus obscuram satis& impeditam una tantum regula quam facillime expediemus; s primum monuerimus, nobis sermonem esse de propositione
vera probanda: nam de falsa nulla nobis esse quaestio debet: viderint Sophistae. Regula est: In concusone sente, idea media debet eludi in subiecto, includere praedicatum . Iu negante , i .
esidi in subiecto, o exeludere praedicatum cI .
I. Omne animal est visens o. Omnis homo est animal. E. Omnis homo es υiυens. In
G Etsi ideae aliquae re las smplices sint, tamen cum
in propositionibus, oe ollisi mis comparantur, evadunt compo stae, hoc es, adjunguntur m aliae ideae, quae Omnes uno praedicati, aut subiecit nomine designantur. Aliter non poset Feri comparatis, s nulla proprietatet eamm cognita essent.
202쪽
In hoc fullogismo adsumo pro idea media inter praedicatum& subiectum conclusionis probandae , ideam animalis . Atidea animalis includitur in subjecto homo, & includit praedicatum vivens. Propterea esst vere mediae & idem valet ac si dicerem: Idea an alis ineludit ideam v ent;s. Idea hominis includit ideam animalis. E. Idea hominis includit ideam viυentis.
II. Nullus Diritus es lapis. Omnis angetis es spiritos. E. Nullus angelus es lapis. In hoc idea media est spiritus. Haec autem idea spiritus in cluditur in idea subiecti angelus e sed eadem idea spiritus non includit, sed excludit ideam lapidis: & volo dicere: Idea spiritus non includit ideam lapidis. Idea ρngeli includit ideam spiritus. E. Idea angeli nom includit ideam lup dis.
Illud tantum ad rectam comparationem, & conclusionem est observandum . Si praedicatum conclusionis probandae neces.sario aut convenit, aut non conVenit subjecto , possum concludere universaliter et ut in duobus syllogismis supra positis. i) Quod si praedicatum nec conVenit, nec repugnat Π cessario omni subjecto , tunc non nisi particulariter possum Concludere, ut in hoc:
Omnis flos es visens . Aliquod odoriferum es flos. E. Aliquod odoriferum es vivens.
Nam quia mnlto plura odorem exhalant, quam vivunt, prae dicatum non convenit omni subiecto, sed alicui tantum: pr pterea non possum dicere et omne odoriferum es visense sed ,
aliquod odoriferum es vivens: & volo dicere: - . Idea soris includit ideam visentis . Ideo alicuius odoriferi includit ideam floris. E. Idea alicuius odoriferi includit ideam via
Hacte i Nihil tamen vetat , quominus etiam particulariter in hoc casu concitidam . Nam quod convenit omnibus , conveni
etiam singulis sub eo contentis .
203쪽
Hactenus de rectis syllogismis. Venio ad sallaces.
III. Omne quod loquitur viυit. Nullus equus loquitur. E. Nullus equus vivit
qui ut syllogismi conclusio probanda est salsa: nam idea equὴ
includit ideam viυentis . Quare mirum non est si idea media , nempe ens , quod loquitur , repugnet nostrae regulae. Cum enim idea entis , quod loquitur, non includit ideam equi; non potest tamquam regula & medium adsumi ad explorandam disconveniemiam equi, & visentis. Itaque, ut multa paucis complectar , etsi dum ratiocinamur, sensa nostra aliis & aliis vocabulis exprimamus; etsi multa commixtione Verborum , ac turbato ordine naturali sententias quam saepissime obscuremus ; tamen si rem adtemte , ac penitus consideramus, si inutilia vocabula removemdis , si rerum ordinem restituimus , & steleton, ut ita dicam , ratiocinationis nudum relinquimus, & contemplamur ;elare videbimus , nihil aliud facere mentem , quam num rare ideas suas, &, quae in iis includantur, quae excludantur, constituere. Sed alio modo si propositio est Mens, alio si es h gam. In primo enim, hoc, aut simili modo: . ' 'Idea decem includit ideam quinque .um quinque ineludit ideam trium . E. Idea decem includit ideam trium . In seeundo hoc, aut simili modo: iusta derem includit ideam quinque. Idea quinque mon includit ideam visiar; . , Ε. Idea decem non ineludit ideam viginti . Quod si hane rationem concludendi in singulis ratiociis nationibus non advertimus , nostrum est vitium , qui res ipsas diligenter non perscrutamur . Nam decepti unica illa voce vel praedicati, vel subiecti , per errorem existimamus , unam tantum ideam , aut summum duas significari ; cum significet multo plures , 'quas collectim sumtas uno vocabulo designamus : quae proinde alias includunt, quas sub nomine praedicati illis tribuimus.
Hunc autem errorem tunc facile animadvertimus, cum
legem nobis dicimus examinandi, quas ideas iis verbis de signare velimus e vel eum adversarius aliquid idear signifi- satae vel addit . vel demit. Velat si disputans cum altero,
204쪽
& per errorem putans, me, cum dico homo est anἰmal, unam ideam simplicem nomini homo subi icere ; si alter in responsione addat, homo pidius, vel homo, qui habet alas, vel quid simile ; tunc quasi e somno aliquo excitati accurrimus dicentes , non de his, sed de homine vero esse fermonem . Quo ipso vel inviti notum facimus , quam multas ideas unico illo verbo vel imprudentes notabamus . Sed haec ex iis , quae de propositionibus jam diximus i , perspicua puto.
Hine natura j a dictante elarius, cy saeἰlius Gliseisa himur, si prius ideam mediam cum subjedio, deinde eum pr
Alcato comparemus conclusionis probanda. Nam multo facilius convenientia intelligitur , cum discimus: .
Derem ineludis ρκinque. Quinque includit tres. E. Decem includit tres . quam si dicimus: Quinque includit tres. Decim incndit quinque . E. Decem includit tres.
Hine quarta Fisura, s ordinem naturae respisImus , mutito eurior , o facilior est , quam prima Fisura. Si varium um in omni propositione probanda , minus universalis es , hoe fensi minus expedita dici potes. a
Reliquas Bllogismorum leges, quas vulgares Logis; tr dere consueverunt, ex hucusque disiis non opero fas modo , sed inutiles omnino esse , nemo non intelligit. Si quis tamen eas
205쪽
noscere cupit, fine hujus Logica breυiter ac perspicue demon-βratas inυeniet . Quod nos eo consilio 1ecimus, ut iis, quibus religio es a trita via recedere, morem gereremus .
Quas hue usque explieaυimus leges S logismorum potius necessariae sunt , ut de aliorum ratiocinationibus judicemus , quam ut ratiociuando aliquid consciamus . Omnino unum ess necessarium, perspicuas , o veras cognitiones adquirere: quod qui faciunt, ii quidem nullo negotio legitime concludunt: qui vero id non curant , licet argumentationum regulas in promtu habeant , perpetuo male ratiocinamur . Non enim nis ex propositionibus O perspicuis, o veris, verae conclusiones, quae-sne ad mentem acuendam , disciplinas perpo-
Merito ridentuν Peripatetici , tantam Arti Syllogismorum tribuunt, ut sibi per adeant, Aristotele non docente, neminem nec unquam recte ragiocinaturum , QDllogismos ricte facturum . Nam primum Aristoteles non ex Arte aliqua Artem Syllogisticam invenit , logka Naturali duce anima eriit , quando homines naturaliter recte ratiocina-hantur, quando non recte : has anima ersones pro regu-ns proposuit . Eraeo natura duce honos ollogismos formabant homines antequam Ari teles tale aliquid cogitaret . Deindes homines recta ratione M seu logica Natarati pollent, ut fatentur Peripatetiei ; pollent utique arte fabricandi rectos οἰ-ιosi os etiam nullo docente . Postremo tam est naturale homini syllogismos facere , est naturali esse ratiocinautem 2 mens enim nostra non ratiocinatur nisi per ollogismos . Dari quidem potest in sermone Enthymema c. quia reticetur aliqua praemi a d at in mente semper manent Blu-eismi perfecti vel hoe , vel illo modo. Id eυidens fit in pueris, o rusticis, qui de rebus sbi familiaribus o plane notis tam
bene saepisseme ratiocinantur , quam Psilosophi : modo enim praemissas cure percipiant , conclusones refle , ac sine labore inferunt . Sin praemissas obscure , aux non recte acceperunt,
206쪽
νunc male emeludunt . Hec dum sua cossitata declarant . Guod se alios de ii am rebus inepte ratiocinantes audiunt ses nequeant interdum , ubi si error , indicare interdum tamen apposite deletunt errorem veluti cum iis rem aliquam famam suadere conamuν ; tamen aperte ' fatentur , fibi talem fermonem non placere: id est , nullo modo probari oluei iconclusionem . Quare qui homini nis ex Artes aliqua bonum ollogismum facere. veritum putat , idem contendat , ut nemo homo nis ex arte Mechanices nec edere, nec hibere, re, nec ambulare queato quod merito indocti omnes ridebunt . Ex quo illud incitur, Scholio superiori diximus, nempe artem comparandi cognitimes clarar esse omnino nece ariam ad recte ratiocinandum o Artem vero stlogisticam , eam praesertim, qua fine Logicae disserimus , interdum recte rati
ernanti , θ' fua cogitata declaranti , utilem Usa posse s sed potius es neeessariam ut aliorum o fallacias , o ineptias δε-
207쪽
EQUITIS TORQUATI , ARCHIDIACONI EBORENSIs
C A D U T I. De Consecutione Veri generatim. Erreptiones animi nostri , de quibus superi
ribus libris egimus , ea de caussa a nobis e plicantur & poliuntur , ut veritatem adsequamur et ad quam impetu quodam naturae feruntur omnes . Nemo enim est , qui, si interr getur , velitne verum intelligere , an aliter; avere scire cum quodam gaudio fateatur . Quod verbum quoniam frequentissime occurrit, non apud ineruditos
modo, sed etiam Philosophos ; quid Elud significet , confru
Vocabulum veritas triplicem apud Philosophos sente tiam habri. r. Verum dicitur omne ens vel exsistens , vel Pinibile, cum est consentaneum ideae, quam Deus habet de
208쪽
eo. Quare hoe sensu, Petrus est verus Petrus, quia respo det ideae Dei. Haec vocatur realis , seu Metaph ea. a. V res dicitur etiam sermo noster, eum est congruens menti nostrae . Qui ita sentiunt ut loquuntur , nominantur veraces rquibus ex pltera parte respondent mendaces , qui aliud se tiunt, aliud dicunt . Haec vocatur Ethica . q. Rerum prae-terea appellatur iudicium nostrum , seu propositio , cum est conveniens rei ut revera est. e. g. cum dico: Petrus es animato Paullus est libere haec concordia propositionis cum re, est veritas Log ea. Si vero ea enunciem, quae re non ita se
habent ; vocatur Logise falsa . De hac in praesentia dispu
Fuere Philosophi, qui dixere , non posse hominem certo scire , an iudicium suum sit consimile rei , quam adfirmat , an aliter e sed omnes cognitiones esse incerias & d bias . Huiusmodi praeter ceteros I fuere Sceptici r qui a Pyrrhone , Anaxarchi Eleatici auditore , nomen habuere Pyrrhoniorum p a modo vero philosophandi , Scepticorum . Iccirco sectarum omnium dogmata perpetuo confutabant enihil definiebant. neque hoe ipsum quidem, nihil definio a . Tantum admittebant, scire se, secundum sensuum, &phantasiae apparentias , quod vivant , quod videant , quod dies si 3 . Ignorare tamen, quo pacto & vivant , & videant enec posse constituere omnino certe, nescire se, quo modo id st: sed dubitanter disputandum. Arcesias, Academiae Mediae princeps, & is parum diti ferre a Pyrrhone videbatur: & constanter aiebat, nihil esse,
quod sciri posset, ne illud quidem Socraticum , nihil se senre et sed perpetuo dubitandum , & in utramque partem dispu-
i Xenophanem , Zenonem , ceterosque Eleati s s tum Protassoram , aliosque Dialecticos ante Prrhonem generalem dubitationem induxi se , ae expenses in utramque partem rationum momentis , adsensionem retinuisse ; ait e veteribus Laertius L. VIIII. fect. I. sq. eui addi potest Emstirieus pyrrhon. Hyp. Sed hane acatalepsin nova forma , ct apparatu excitavit Pyrrho .
209쪽
disputandum . Quamquam re vera nihil aliud velle vide vir, nisi ostendere imoecillitatem humanae mentis, & oble vitatem cognitionum : ipse enim dogmaticus in quibusdam fuit: id est quaedam interdum re esse constituit si . Cameades vero , Novae Academiae conditor , ut invi- diam decimaret , dicebat , omnibus veris falsa quaedarn esse adiuncta tanta similitudine, ut nulla insit certa judicandi &adsentiendi nota a . Verumtamen sapienti concedebat πι- nari r id est , quosdam probabilitaris gradus relinquebat et seu aliquod magis , & minus bonum videri fatebatur , quod hominem moveret , di quo vitam sapienter posset instituere ). Quod ipsum negabant Pyrrhonii e & contendebant ,
hominem, dum bene agit, aut bonum amplectitur, non veri notione aliqua, sed usu & consuetudine duci. Verbo dicam, criterium praesicum admittebant ad vitam instituendam rnempe receptas opiniones : theoreticum Vero negabant Pyrrhonilis
Hanc philosophandi viam , quamvis- moderatam , re tentiores quidam sunt amplexati . Quos tuter primam l cum tenet Franciscus Sancheetius Lusitanus Bracarensis. Quo
ego homine nihil, ut iis temporibus , arbitror inveniri posse praestantius , sive acumen judicii spectes , sive eruditionem Philosophicam, & Mathematicam. Scripsit librum, De mutirum nobili , prima uniυersali Icientia , quod nihil scitur . Μoritur anno CIPI Cxxxv r. Paullo post Franciscus Mottaeus V erius Gallus, vir multae lectionis, ingenii acutissimi , eamdem methodum totis Viribus . commendavit ,
cum in aliis libris, tum vero magis in suis Dialogis. Sed prae aliis tale institutum coluerunt viri eruditissimi duor alter Petrus Daniel melius EpiΙcopus Abrincensis, libro de Imbecillitate Mentis Humanae alter Petrus Baetius , qui in D elionario Hsorte Critico, praesertim verbo Drrho, caussam Scepticismi acutissimis sophismatibus defendit : quae tantam speciem veri habent , ut non nisi acerrimi ingenii. Phil
2 cicer. Nat. D. L. I. c. I. .
210쪽
Philosophus , isque admodum exercitatus , ab iis se possit
erroribus, & laqueis explicare I). , Verum etsi veteres illi omnes ακαταλη, ἰαν acatalepsiaurerum omnium aliis inculcarent, hoc tamen illis erat inflaxum, nempe se adfirmare, nihil percipi posse. Et quamquam Pyrrhonii verbis id negare quodammodo viderentur, re tamen fatebantur, nam scientes, & prudentes constanter de omnibus dubitabant. Itaque indicium veritatis aliquod prae se ferebant rpropterea commiseratione potius , quam reiponsione , digni erant. Quis enim ianus dubitet , sit , necneὶ loquatur , an taceat jaceat, an stetὶ ambulet, an sedeat Ego vero nullos tam desipere existimo , ut de his interrogati , nesciant respondere. Pueruli, mulierculae, agrestes ipsi , & indoctissumi, si aliquem de talibus interrogantem intelligant , alterutrum verum esse dicebunt. Atque, ut vir doctissimus sapienter ponit, quis sibi persuadeat, ita nos a sapientissimo , & providentissimo rerum conditore male tractari , ut nobis impresserit vehementissi mum desiderium inveniendi veritatem , quam tamen nos nulla industria reperire posse sciamus Aut esset improvidus, & impotens Deus; aut nos deciperet, & torqueret perpetuo inani appetitione: quod a bonitate , & praestantia divini numinis alienum est. Cum ergo Veritatem ardenter desideremus , proque ea consequenda nihil non faciant homines; posse nos ad eam peruenire consequens est . Datur igitur criterium Ueritatis, seu certa nota, cur Verum aifalso s
Illud superest ut doceamus , quibus auxiliis ad verum investigandum pervenire possimus . Quod facilius explicabimus , si hominem per omnes cognitionis gradus , tamquam per quasdam zotheculas , ad ipsum gynaeceum veritatis per
i) Constitavit Naelium Cro avius in Examine Pyrrho- misi Veteris, & Novi: o Ioan. Franc. Busirius, Disserta de Scepticismo Morali. Argumenta Scepticorum, qui scire avet, legat metium laudato libro . Sed υ nos de hae materia disputatamus ἐκ Metaphysica . LIII. c. . oe omnia Sc