장음표시 사용
61쪽
Hic auctor non nisi ab experientia, & meditatione phi-Iosophandum esse statuit : quibus ducibus non poenitendos progressus in Philosophica vestigatione fecit . Diligenter 1iquidem odoratur vires humanae meptis . Summo acumine re vim caussas rimature & plurima aliis non observata , aut negligenter tacta dilucidat . Via ac ratione cogitata sua de silarat, ac perspicue, quod docet , exponit . Tum demum ingenue, uti decet Philosophum , quae ignorat, pro se fert, decipit neminem. Quod quantum laudis habeat in hornine ,
qui de re Logica, & Phraca disputat, dicant ii , qui hilce
studiis vitam agunt, & , ne indocti iudicentur, perpetuo contendunt, & altercantur a Primus certe , ut mihi Videtur quidem, Joannes Loc ius docuit Logicos, non erubescere confiteri se multa nescire t eisque persuasu , esse quamdam d Etam ignorantiam, sapientiusque esse , quaedam neicire , quam scire A. . I r Verum, quae est humanae mentis infirmstas , apte, qui reliquis viam recte iudicandi stemit , arguitur in nonnullis . I. Sunt, qui hominem accusent, quod magno Verborum ambitu res nullius usus in investigatione veri explicet , nec I mel eadem dicat. Verum haec excusatione. non carent, Prae sertim si reputemus Lochium sbi proposuisse , praeludicatas sententias Carteianorum , & Gassendianorum , quae laturitne mentes tenebant , evertere . 2. Etiam ei vitio dant , qtod mentem, & voluntatem non bene exposuerit . se Quod hominis libertatem male explicarit . 4. Quod hominis a bellia dissimilitudinem haud recte statuorit. . Quae s vera sunt , ut sunt, merito suo in proscriptorum librorum numero ponendus est, & non nisi cum venia memorando I .. Ex Lockiana disciplina Joannes Clereius magnus Phu sophus exstitite etiamsi ex Arte Cogitandi, & Μalebranchio etiam profecerit . Primus hic iudicandi praecepta iusto volumine comprehendit , anno cI I cxcv I. primum Vulgato , postea vero auctius, quam Artem Celticam qnscripsit. Praeterea edidit Logicam : ubi primo de ideis, post de iudicio, repropositione, deinde de methodo, postremo de argumentati
I Sapientius ceteris quaedam notavit in Lochio Christo Thomasius, Cauti c.x. f. I 3. adde Maishium L c, pae72.
62쪽
o Laudatur primum, quod rem & Logicam, & Criticam acri iudicio, perspicue, & brmiter explanaVerit . . Quod inutilitatem plurium regularum Logices ostenderit. Quod di invenienda veritate quaedam utiliter praescripserit i. Quod exemplis omnino utilibus aliqua praecepta illum aut . Accuia satur tamen his rationibus . In explicandis ideis , re impia sitionibus , ea ex Scholasticis desumit , quae necessaria non sunt . a. Reconditam eruditionem adfectat , ea ex veteribus sumens exempla, quae tirones non intelligunt . Tam in Logica , quam in Critica consulto quaerit exempla , quibus Romanam ecclesiam vellicare, & velit nolit ad invidiam adducere possit. In quibus Logicus ipse, & satis oculatus , t men ex nimio contradicendi studio non modo contra regulas vul atas, sed, quod miremini contra suas etiam saepissime peccat, ea maXime pro exploratis ponens , quae in quaestione sunt. 4. Sunt qui in eo reprehendant, quod Criticani , & L Iicam duplici volumine explicarit et quod tamen. alii viri d
i laudarunt , maxime qui e1 mentem penitus et perspex runt .. Quae . si demas , non temere aliquem ex recentioribus cum Cler io conseras' - . . i. .. Idem paene institutum tenuit Maraotte Gallus , vir d Rugsane, A scriptis suis Physicis orbi litterario hene notus. Logicam hic Gallice edidit anno cI I cxxxvri I. h. t. mapis Logi e , h. e. Tentamen Logicum : quam in duas paries divisit. In prima parte propositiones quaedam continentur vehevidentes, vel certae , quae vel regulas ostendunt recte rati cinandii, ives sunt veluti' bases , ita quibus Physica , &-M ratis dit iplina fundatur . In altera Via stemitum , euius o ex praedictis propositionibus aliae colligantur P quibus scientiae augeantur , & illastrentur . Ac primum de modo res inclare disputandi explicat. Deinde docet, quo pacto principia ininaniantur, quibus propositiones dubiae confirmentur Ad haec de modo argumentationes componendi. Postremo loco de sophi- Hatiis , & errorum caussis pertractat. . Quaedam in homine celebrantur . I. Studium Eclecti eam logicam poliendi. a. Quod breviter, & clare sensa sua eIponat. 3. Quod Geometrica methodo ea contexat. 4.Quod Iogicam non nuda contemplatione definiat , sed ad usum convertat , ae utilitatem disciplinarum . 3. Quod exempli, plinis multis res , quas tangit , illustret. suba
63쪽
Subactusatur tamen multis de caussis. I. Logicam suam ad Physicam illustrandam tantum conformat . 2. De Ueritate Probabili, & arte Critica non agit. 3. Non docet quo m do veritatem certam in Omnibus persequamur. 4. Nec etiam modum tangit Veritatem cum aliis communicandi . 3. Sarpis
sese exemplis e sublimiori & intricatiori Mathesi ductis res involvit magis quam explicat: nec id solum , sed etiam addit problemata quaedam Physica explicatu dissicilia , idque
magno tironum incommodo .is. Viam recte ratiocinationes fabricandi confuse satis pertractat . p. Errorum caussas eXP Mns, eas, quae a sensibus oriuntur, enumerat tantum , c teras ne tangit quidem . In iis autem exponendis adjungit quaedam, quae cum puriori Physica non cohaerent.
Quod in Anglia Lockius, in Belgio, ac in Gallia Clem
eius, oc Mariolte, id ipsum in Germania viri clarisiimi hoc saeculo praestiterunt, ut inducendae , & confirmandae Eesecticae philosophiae, Logicae praesertim , operam navarent . AC primum Chrsianus Thomasus vir doctissimus , qui anno CIa Iaccxxv I II. Halae denatus est, edita Introductione ad Philosophiam Aulicam anno cra IacLxxxv I II. Logicam a naevis&.erroribus, quibus eam Scholastici, vel Cartesiani infuscaverant, liberavit: atque a servitute, quam serviverat, in libertatem vindicavit. Quod illi feliciter successit. Itaque multa egregia docet: nisi quod in historia Philosophica laterdum caespitat. Deinde vulgavit Introductionem in Philosophiam Rationalem , maXime ex Recentioribus collectam et in qua planam se, sine syllogiitica , cogitandi , & rati cinandi prudentiam ad verum inveniendum tradere profitetur : atque inter logicam Cartesianam Peripateticam, &,Epicuream medium te misse prae se fert . Cui addidit demum Praxin Philosophiae Rationalist in qua de methodo & inveniendae , & communicandae veritatis explicat. Sane illustris auctor, qui in omni varietate eruditionis excellebat , ea tradit , quae Logicae p liendae , & augendae opitulari possimi : & multa tum nova, tum nove dicta 1cite & convenienter adiungit : & sustema quoddam Logicae novum condit Videtur tamen doctorum potius, quam tironum , gratia huiusmodi libros eomnosuistis, Attamen libere philosophandi iuidium vehementer ac
64쪽
Thomasio iungo Andream Rudigerum Germanum, de functum anno CIDI DCCXXXI. Hic initio nostri sareuli edidit Philosophiam Syntheticam : ubi multorum errata detexit, iaconsutavit. Deinde libellum de Sensu miret, oe Falso in quo
artem Logicam nova methodo explanavit, & se primum mnium ratiocinationem Mathematicam , & Philosophieam a curatissime distinxisse prae se fert. Negare non possumus , Rudigreum esse virum' doctum , acutum , & qui multa utilia, & nova in hoc libro exposuit, quae alibi dissiculter quaesiveris. Tamen si quid indieare possumus, existimamus, eum tironibus parum prodesse : doctis eue utilem, qui certa ab incertis valeant separare. Nam iulud novandi studium, & a trita via recedendi, quo Ruriae rus agebatur; quin obscuram disputationem faciat, & hominem flandere ineptias cogat saepissime, fieri non potest. Quod ipsum in Rudigero notamus: qui ea de caussa in singulis Philosophiae editionibus & sententias, & viam ratiocinandi saepe motavit , sed meliora non dedit . I
Idem iudicium facio de Joan. Jae. Θrbio, qui & Inclitationes Philosophiae Rationalis Eclecticae , & Dmpsim Phil sophiae Rationalis divulgavit Ienae CID IDCCXX. in quibus
Logicam, & Metaphysicam luculenter pertractat. Idem de Nicolao Hiero mo Gundlingio , qui edidit Viam ad Veria ratem Logicam , Ethicam , O Juris Nat. Idem de Ioanne Francisco Buddeo, qui anno CIDi DCCLII. Halae emisit Inser mentalis Philosophiae Elementa , in quibus de invenienda, i terpretanda , & tradenda veritates breviter, sed accurate disputat. Idem de ceteris, qui per id tempus floruerunt, discriptis suis aliquod sibi nomen fecerunt. Hi enim homines, ut ingenio, judicio, ac doctrina. Philpsophica 'pollerent, &philosephiam Eclecticam in Germania mirandum in modum amplificarent ό tamen cum sibi proposuissent nova systemata condere ; ea aliquando obtruserunt, quae nullius sunt usus e& Lectorem non tironem, sed in veterum lectione haud p rum exercitatum, requirunt et quamquam in his moderatior multo ceteris, immo & utilior sit Butaeus. Hos sequitur Chrisianus Mosus Germanus , magnum
o Aliis retiae torum iudicia habes in Hist. Litteri nostrae
65쪽
nomen . Scripsit Logicam Germanica lingua : quae in Gallicum, & Italicum sermonem translata est: & quam plurimis in locis auctam , & emendatam postea Latinam fecit . Pmf cto Mosus , est vir subtilissimus, & ingeniosi auctor systematis . Quod vero ad Logicam attinet, haec in eo celebrantur. I. Nemo homo accuratiores vocabulorum definitiones de dit . 2. Nemo Veritates acutius detexit . q. Nemo clarius demonstravit , & methodo, quae ad Mathematicam magis
Reprehenditur tamen hiet nominibus . r. Artem in-niendi , & scientiam probabilium a Logica separavit : Criticam perfectam non dedit. a. Minutarum ac inutilium rerum demonstrationes fuse conglutinavit . 3. Exemplis e gravio-ε xibus disciplinis sumtis sententias suas confirmat : quod tan-tμm abest ut illusti et, ut res potius obscuret. 4. Ex nimio Algebrae studio barbaras voces, & barbare conformatas in Logicam intraduxit. S. Eodem vitio laborat, quo reliqui , qui Mathematicis studiis nimium sunt addicti , videlicet ea methodo , & eo sermone uti, qui ab usu familiari hominum alienus est : adeo ut ad imbuendos tirones prorsus inutilis videatur . 6. Potius in vocabulis, quam in cogitationibus regendis , operam consumsit . Logica vero vulgata lingua eonscripta multo , . mea quidem sententia , instituendis tironibus est aecommodatior. Quod idem de immensa illa serie Wolfianorum iudicium faciendum est. Nisi quod recentissimi quique, maxime, qui Gallice' scripserunt , veluti Joannes des Champs , non. breviores modo , sed clariores magistro sunt. Postremo Joannes Petrus de Cro a nominandus est, qui Callice Logicam scripsit h. t. SUeme ae Resexions , anno CIDI DCCXII. quam deinde Latine edidit castigatam. Hic auctor laudem habet, quod omnia , quae ad Logicam, & Criticam requiruntur , diiputaverit. Arguitur tamen I. Quod plurimis verbis res admodum claras explicat: saepe eadem repetit. a. Quod multa inutilia adiungit , quae negotium Obscurant. 3. Quod sensa sua, quo eruditus videatur , adfectatis periodis obvolvit dis adeo etiam Latine scientibus est obscurus , nec patienter legi potest. Quare provectioribus ,
non tironibus, accommodatum esse censemus.
Non numero hoc loco eos, qui sibi persuasere , praece-Pta. Logices ex principiis Μathematicis esse ducenda : & ad
66쪽
13 eonficiendum libros nonnullos ediderunt: quorum in numero sunt TIchmia enικs , Leibnidius , aliique. Satis enim exploratum est omnibus , qui de his iudicare possunt, huiusmodi homines, etiamsi acumine , & eruditione recondita v lerent , multaque meditatione essent subacti; nihilominus:a praejudicatis opinionibus suis in hanc sententiam fuisse pulsos : atque ex nimio Mathesis amore existimasse, e perientia ipsa refragante, non nisi ex Mathematicis princupiis ad Philosophicas disciplinas, immo ad omnes vitae pa tes lucem derivari posse : nec nisi ea methodo adjutum posse hominem res, ut sunt, percipere . Quibus ego possum alios opponere hisce litteris bene eruditos, & anticipatis iudiciis vacuos, qui e contrario sentiunt, & nimiam religionem illorum exagitant. Ac de Logica quidem ab initio usque ad nostra tempora hucusque. Ex quo fit notum, quibus illa gradibus a summa humilitate ad apicem illum, in quo eam regnare demiramur, pervenerit. Nobis haec pauca adnotasse satis fuerit . Plures minorum gentium Logicos nominare possemus: I) sed propositi memores finem facimus disputandi . a Postulamus autem ab iis, qui haec in manus surrient, ut viris litteratissimis,
quos praetereuntes nominavimus , vel brevitatis caussa omisimus, eruditionis, & ingenii laudem, vel nobis monentibus, adtribuant. Unum praetermittere non possumus, quin Adolescentes moneamus, Nimirum plures eorum, quos laudavimus , scriptores & non nihil adiumenti Logicae disciplinae adtulisse confirmavimus , es e Haereticos: nec nisi, si per leges licus rit, idque caute , legendos esse . Nec tamen aegre nos eorum
lectione caremus . Nam quidquid iidem boni cogitarunt , id i) Letatur Stollius , Malchius , Struvius , alii , qui centiores Logicos fuse percensent. a) Propositum nobis fuit , ab Eclecticis , qti; a2hue ἰn υι vis funi, censendis examinandis, quoad eius fieri potuit, abstinereo cum quia ex iis , quae de antesignanis diximas, s cile iudieiam seri potest y pauca enim , ut mihi videtur quisdem, mutarunt et tum etiam ne aliquid aut gratiae, aut fimu
isti dare iideremur . Rectius , oe incorruptius posteri ju
67쪽
viti non milli Catholici scriptis suis admiscuerunt. Nos t
men uno uosque nominavimus, primo , ut Logicae hist aliam non mutilam texeremus: deinde ut viris doctis , quihus tantum esset otii, ut lucubrationes nostras pervolverent , fidem nostram probaremus , ea auctoribus suis vindicantes , a quibus accepimus.
Cum haec formis aeneis vellem describere , quae aliquot ante annis sonscripseram, sorte quadam legi artem Logicam viri doctissimi Antonii Genuensis, in Neapolitana academia professoris Philosophiae, quam ipse haud ita pridem discia Pulorum commodo vulgavit . Doleo me hominis Logicam antea non vidisse e multo enim labore me levasset, quem quidem exanelavi rebus quibusdam examinandis : quippe qui legendis illius libris, duo, quae nobis exciderant , ex ipsi
- Ego vero & amo Genuensem, propterea quia ob animi dotes dignus est qui ametur: & hoc nomine praesertim, quod iisdem fere opinionibus , eadem philosophandi via uterquentimur. Nam cum ego Genuensem ad loquendum de rece rioribus studiis aliquando provocarem , adeo consentientem
semper habui , ut non duo Philosophi disputantes, sed eadem mens in duobus corporibus ratiocinaris esse videremur.
Unum illud intererat, quod ego libentissime hominem audiebam , quippe qui judicandi acie , ac doctrina plurimum
valebat . Ille vero auditorem adtentissimum me habebat, doctorem non item. Et quamvis aliquando me laudaret, id ego hominis amori , & humanitati, non merito meo acceptum referebam.
Caussam vero consensus in philosophando , si quaeritis a me, Adolescentes humanissimi, non dicam : nisi illud est, quod eosdem paene libros legimus, idque libero judicio et nec
ut omnia, quae in iis continentur, si Catholica decreta s pares , Vera esse iudicemus, necessitate ulla cogimur. Quod ni ab eodem sonte biberemus ambo, ac eodem animo est mus comparati, qui fieri posset . ut tanto contenta disputaremus Sed de his alias: redeo ad Logicam . Quamvis G nuensis novas sententias, quae illius est modestia , & amor veritatis, auditoribus suis obtrudere noluerit; tamen tam acri . iudicio sua legit, eoque ordine, quae cogitavit , exposuit ut in eorum numero, qui de arte Logica .praeclare sunt meriti, ponendus sit. ALOY-
68쪽
EQUITIS TORQUAΤΙ , ARCHIDIACONI ERORENSIS
NATURA , ET NECESSITATE LOGICAE .
Quibus partibus constet animal ratiocinans' a. quae sedes animi. orpore, & spiritu constat hoc animans , quem vocamus Hominem. Nihil magis obvium, nihil in familiari sermone frequentius : usque adeo ut & baiulus in trivio , & anicula ad focum,&puerulus in sinu matris hisee vocabulis utuntur. Verumtamen expeditum non est, quid siit corpus, quid spiritus : immo non ii modo, qui ineruditi sunt, sed eorum , qui litteris dant operam, & Philosophi nomen exmtunt, plerique, si mentiri nolunt , fateri debent, nihil se Praeter auditum habere. Pauci siquidem sunt , qui rem ex- Penderint , atque sine ullo praeiudicio , quid istud praeserat, minarint. Nos vero totam hanc disputationem Physiol gis reservamus intakam : & hanc in praesentia amplectimur timem, quae hominem parum eXercitatum requirit : nec
69쪽
ex Metaphyseorum ossicina , sed ex horumce sermone, qui res libero judicio expendunt, rem istam finiemus. Igitur id vocamus corpus , quod tres habet dimensiones , Iongitudinem, latitudinem , altitudinem , & insuper introduAioni alterius corporis , seu penetrationi undique repugnat. Aliter , & ad puerorum intelligentiam accommodatius , eispus est, quod in homine videtur : quod colorem habet . Rr molem , vel caro , vel os , Vel capillus , vel unguis ,
vel aliud sit . Quidquid ergo & videri, & tangi potest , est
Contra vero spiritus est , id , quod in homine est, &emus non est: nec ab ullo videtur: sentitur tamen esse , ex rebus, quas incit; quae multae sunt, & conspicuae . Etenim experimur esse in nobis rem aliquam , quae cognoscit, & vult. Nam & nos, & amicos, ceteraque , quae ex ra nos sunt, cognoscimus Omnia et & de hoc tam sumus Persuasi, quam qui maxime . Praeterea , experimur nos multa velle, ac nolle. . Nam & bona amicis optamus, & nobismet ipsis bene cupimus: etiam illud, membra nostra pro lubito nostro torquemus. Etenim certo scio, me brachium m vere, si volo: si vero nolo, non movere : idque tam facile, quam haec dico. Proinde est in me aliquid, quod praeest machinationi huic, eamque regit & moderatur. Vicissim & corpus nostrum is appulsu extemi corporis adficitur voluptate, aut dolore , id ope organorum machina tionis nomae, quos sensus vocant , animus sentit e g. Si scalpas digito semur, vel humerum, tum etiam si ignem cuticulae admoveas modo paralysi non sis adfectus haec cor
poris ads ctio ab animo sentitur. Sie alternis se habent . Nam & corpus menti obtempe Tat : eaque , quae illa imperat, exequitur : & vicissim animuς
quidquid sensuum ope percipitur, sentit ipse', id est sentie do intelligit. Quod ipsum , alter ab altero moveri & pendere , illud est, quod vocatur complexio: animi , & corpo
ris a . Itaque quidquid illud sit, quod intelligit , & vult,
I De complexione animι θ eo oris disputatum es v hementer a philosophis Recentioribus , quorum sententias alio eo exponemus . In praesentia nobis satis si dicere , hara
70쪽
de quo alio loco erit dicendum illud certum est , esse in
homine rem aliouam, quae cognoscit , & vult, quem voc muῖ anunum i . 'Disputant acriter Philosophi de eo , quanam in parto humani corporis positum illud sit, quem animum nominamus reaque disputatio iam ab antiquo tempore magnorum homia.
Pythagoras cr) & Plato 3 in capite posuere . Stra in superciliorum intervallo . Parmenides Democritus 5 Epicurus in medio pectore . Diogenes Apolloniates in arterioso cordis ventriculo 8 . Aristoteles 9 vel in eo de , vel in cerebro, vel alia media corporis parte animi se. dem esse dixit io . Alii alio loco collocarunt. Peripatetici vero , id est Scholastici , saltim ab xis r.
Christiani nominis saeculo, animum in toto corpore esse contendunt. Μoventur talibus argumentis. Primo , quia quameumque corporis partem tangamuς, animus sentit et quod est
signum, eum ibi esse. Deinde, quia intelligi non potest,quo pacto animus sit forma submutiatis corporis humani, id est,
It id, quod corpus regit, nisi totum corpus occupet. Postr mo , quia concilium Viennense, & Lateranense V. finiunt, animum nostrum esse formam corporis humani. Ouae tria e
plicari non possunt, nisi animus in toto corpore sit. C a Verum resoris ab animo , σ υicishm animi a corpore pendentiam , qus omnibus rena ct perspicuo es , eam ipsam , quidquis tandem illa fit nemo enim id unquam explieabit esse, ρο υοωνἐ eoniunctionem, seu unionem animi re corporis . i) Μens, animus, anima rationalis, spiritus, intellectus . hujus generis alia hoc. loco quas homo ma usurpan-