장음표시 사용
71쪽
Verum non opuς est huiusmodi rationes ad Lydium Ia, pidem revocare t nemo enim talibus argumentis cogi potest ut censeat, animam per totum corpus esse dissitam i . .
Quidquid dicant illi , qur Aristotelis , & Dicaearchi sentena
i Gucilium Viennense sub clemente Van. I 3II. damnavit Celenem Ariuot. sent. trisu tam Petro Joanni Oii, pra-iri Nix ritae . Madiutis Annal. Minor. an. I 278. o I 297. ab invidiae conseiam fuisse refert Nempe Arsoteles dicebat :Animam , sentientem , & cogitantem, seu intellectum patien-rem , partem constitu entem, & essentialem , & formam hominis : Animam vero intelligentem , seu intellectum agen-rem , non esse partem constituentem, essentialem, & formam
hominii, quae eum essentialiter distinguat a bestiis ; sed fo-xis advenire , & esse reipsa separatam ab homine , sed illi adsistentem, & conjunctam intellectui patienti per imagines phan tasiae &c. Propterea non esse formam hominis . sitiod tiam Alexandro Aphrodisens, Averroelio, o aliis Peripateticis placuerat. vide Couimbrici de Anima L. II. e. I. q. 7.
Concilium autem, duos uno verbo errores complectens, definit,
Animam. intellectivam este formam hominis : id est , esse
partem covis tuentem , o essentialem hominis . An vero se etiam forma informans corpus eo fe u , quo Scholastici acciariunt , nusquam dicit Concilium. Bail. Concit. ToIILI.p. 337. Concilium Lateranense V sub Leone X. an. III 3. ses. 8. enfirmavit Viennense, o distinctius duas illas sententias δε- mnaoit. I. Animam humanam ntellectum patientem esse formam hominis, sed esse mortalem . a. Animam intellecti-varti intellectum agentem esse immortalem , sed unicam hi cunius hominibus: nempe, intelligentiam universalem ombis Terrae. Hae duae feni. faeciιlo xv. σ xv I. inυaluerant in Italia , ut refert Ficinus praefati in Plotinum : ambasque,vet alterutram defendebant Achillinus , Pomponatius , Portius , Caesa inus , Crenisuinus , aliique Rigido-Peripatetici. Qui , tit inυidiam 2rclinarent , addebant , verum id esse fecundum A M. non tamen ferundum fidem Catholicam . Pomponat. de Fato L. III. c. I. 3c de Immori. Anim. c. I 3. His erra ribus tantum occurrit Concilium , ut ex primis decreti verbis apertum est: nec de alia quaesione fuit fremo . Vid. Mil. l. o. Iabbaeus ad ConciL Later. U.
72쪽
tias , Mio vestitu adomatas , in scholas introducere conati sunt. Sed de his alio loco. Elapio saeculo Cartesius animum in glandula pineati , quae in superiori cerebri parte reperitur I ) , residere existimavit i . Uerum nec id aliis multis perluadere potuit apropterea quia Anatome ostendit, alteri usui datam en eam glandulam : quae in aliquibus vitiata fuerit , in aliis petra erat 3 , desuerit in quibusdam e qui omnes tamen , dum viverent, perbelle intelligebant. Alii alias cerebri partes illi dederunt 4). . Ego vero existimo , huiusthodi rem ex iis eo, quae a
nobis explicari non possimi. Oporteret enim , ut ideam cla' ram haberemus animi nostri . Tum ut clare perciperemus , quo modo intelligit, & eorpori eoniunctns est , idque moderatur . Praeterea, cognoscenda erat machinatio humana , cerebri praesertim . Quae adeo sunt obscura & involuta , ut, quid pro certo adfirmemus, non habeamuS . Tantum dicimus , verisimile esse , animum exsistere in eapite: propterea quod etiamsi membra Iiqua cultro secentur, nihilo secius homo intelligit. Item si nervus, vel arteria vehementer ligatur, & in ea parte, quae est infra neXum, tangitur , homo non sentit e s iupra nexum , sentit . Ut videatur dicendum, nisi in capite , animum nec sentire , nec intelligere 3 : proinde in eo esse. Illud obscurius , an in toto cerebro , an in aliqua sui parte . tamquam in arce , animus collocari debeat. Philosophi plerumque in hoc conveniunt, debere unam partem constitui, quae sedes sit animi , & veluti sensuum origo , seu internus sensus. Verisimile autem est , in eo ore calloso sedem esse animi. . Nam , ut experimentis nimis multiῖ constat , etiamsi reliquae cerebri partes, ut sub antia corticalis , C 3 ' ut
i 'Iuncto illa es inferiori parti utriusque thalami nervorem opticorum, supra tuberculos quadrigemellos.
73쪽
nt medullaris , ut testes , ut corpora 'iam , ut nates, ut giam dula pinealis, ceterae Vel morbo , vel, alia de caussa malctfuerint adfectae, tamen infirmi bene percipiebant, & ratiocinabantur, ac sensibus utebantur : immo eorum non nulli a morbo sunt liberati. Contra in iis aegris , in quibus eorpus lusum vel diminutum, vel compressum, vel alia de caussa vitiatum repertum est aegri vel memoria laborarunt , vel dementes evaserunt, vel usum aliquorum sensuum perdiderunt ; eumque amoto impedimento interdum recuperarunt i . Ex quo verisimile est, animum eo Ioco esse, ubi actio- nes suas, nimirum sensum , & intelligentiam , manifestatis
Et de conjecturis hucusque ca)CAPUT ILQuid Deiat mens hominis, eiusque
Porro plurima metasse agit animus dum est in corpore , quae nos omnino ignoramus: quippe qui nec ipsam animi naturam & proprietates clare & distincte intelligimus . Tantum scimus, animum nostrum peculiare hoc habere , ut intelligat , ac intelligendo alias & alias cognitiones eliciat . Has in duas veluti classes dispertimus pereeptionum , & δε- diciorum . Nimirum, cum mens objectam rem praesentem sibi facit,
pag. m.423. o sqq. a) Incerta haec sint omnia re obscura r neque en m est DAlneribus cerebri , neque ex mortis , neque ex fatuorum s ctionibus aliquid certo cognosci potuit . Nam primum ne s-rum eum arteriis in cerebro con/unctio hae sedes animi esse non nullis videtur non uno tantum loco eo picitur. Deinde morbus certa sedis nervorum modo hunc, modo alium sensim , modo omnes, modo motus supprimit . Praeterea magna vulnera in cerebro sne fensium detrimento ostendunt, late patere sensorium commune, o etiam diminutum sufficere. Boerh. l. e.
74쪽
percipit, quin ad aliam . reserati e.g. cum sol haut 0gnoscit; haec cognitio vocatur perceptio . I Cumim ad aliud refert, & percipit convenire alteri, aag. cum dicit, Sol est lucidus , At non es equus , haec
d autem reapse sit , quid perceptio idem deicendum ) magna dissensio est . Sunt, qui ideas, &es idem esse censeant, & dicant, consillare in mo-uum, & cerebri . et Sunt, qui ideas, & percepti em mentis eognitionem dicant, ita tamen , ut ea-ilio dum ad mentem fertur, quae percipit; appelle-tio e dum ad obiectam rem , cuius est imago, & quae; tria. 3 Alii omnino pereeptiones ab ideis 'i & putant, Deum humanae menti ideas rerum im-s 43 Postremo alii ideas materiales aiunt, esse ad-enium, & cerebri: inte ectuales Vem , quae ma- respondent , esse perceptiones materialιum . IImtentiis supersedemus . . . . - .:nta doctistimorum hominum dissensione , aliquid p serre , arrogantis esset. Ne . tamen de verbis is , ut plerique faciunt, certa ti perspicua ab I volutis separabimus. εpio certum est , motiones sensuum cerebrum a lli aliquid imprimere, ex quo mens percipit' res, pulsant. Id ita se habere, vel ex hoc aperte em-C 4 citur, es imam objecti, quae menti meae praesens est cum lato e vel sit imago rei tantum cogulta , ut equi, mum ad cit , ut doloris , re voluptatis . Uerum m perceptionem eonfundere solent, quia de
inus , Leviathane λ- I. cap. 3. 4. & mari. a. o alibi . Cui addi pote se Lucretius, cetera. Atis , de Veris & falsis ideis: & tichius , de ian - Praefat. & L. II. e. 8. g. 7. 8- ἡ Branchpus , de Inquir. Verit. L. I ii. Hane Im
s , a quo nou d sentiunt Scholamcν r sus tamen talem vocant phantasma expressum: ω' Um tales Iectionem . i
75쪽
citur, quod morbus capitis acutissimum, vel cranii fractura, vel ejusmodi morbi, qui in cerebro & capite evenerunt, interdum memoriam rerum delerunt omnem, interdum vero rerum intelligentiam abstulerunt . I Quod etiam in de mentibus & veianis evenit, qui cerebri vitio incondite & in eonsulte loquuntur. Cumque animus nec aegrescat, nec mu tetur ; relinquitur, aliquid in cerebro imprimi, ex quo non rerum sermas & ideas percipimus. Duplex igitur ex sensa oritur adfectio, altera cerebri, quam vocare possumus idea materialem: altera mentiῖ, quae est ipsa cognitio , perceptio , idea spiritalis . Quale autem illud sit, quod in cerebro ', quale etiam illud Q quod in mente fit , id est, quo pacto mens obiecta corpora sensibus percipiat ; nemo homo intelligit ; nec expediet. - Σ) Unum certo scimus, utrumque reapse fieri. Quod attinet ad vocabula idea , & perceptio , utroque significamus eamdem mentis actionem, sed comparate : nam dum 'cognitionem referimus ad mentem , quae eam elicit, Vocamus perceptionem e dum ad rem , ex qua remote profluit, & cujus imaginem offert, ideam. Omnino autem certum est, humanam mentem has duas cognitiones elicere , natura, ut ita dicam, differentes: nee aliud facere , quam has notiones alio & alio modo copulare. 3 uare si cognitionum naturam, & differentiam con-
ad Merhaam l. c. T. IIII. g. 58 I. qui plura exempla commemorant .
et Quanta in laligine θ senoratione de origine , ac na tura idearum versemuri , ineuduut evidenter, tot graυissim rum hominiam tam variae tamque discrepantes sententiae ς in
quibus , quid falsum si facilius , qaam quid verum , dicere possumus. Qui autem rem liquido explicare voluerunt , nihil aliud fecerunt , nisi rem obscuram satis oe intricatam longo
verborum ambitu reddere obscuriorem s reapse nos dilliores non fecerunt , ut alio loco probabimus. Quare quae certa experientia conflant , ponenda sunt et cetera iis , qui divinam et amant, relinquenda .
- 3ὶ M in eadem sententia Arsoteles , qui duas tanιam operationes memis esse ait , De Alluna L. Ili. c. o.
76쪽
nus , duae tantum sunt mentis operationes , pere e- iudicure, Si varium earumdem usum , quoque modo humana iis litatur , curiosus investigamus ; multo operationes mentis numerari possunt. . - .am animus n0ster interdum plures ideas rerum Iongelum componit : ut cum humano capiti leoninum& alas pavonis adjungit, ac novum animal fingit . alia mentis Operatio. resum e contrario ideam unam ab alia mens veluti: ut cum albitudinem parietis cogitamus , quin de Ogitemus : aut longitudinem l patii intelligimus , em materiam: aut eum de rerum numero loqui. Iin res numeratas memoremus . Est alia operatio
fando ab uno iudicio ad aliud mens progreditur , quam iudicavit hoc modo : Petrus est animans rrursum , quid significet illud ammans, sic collius es vivens , Petrus est sentiens. Haec operatio cursim , & est quinta mentis operatio. ndo iudicia , ac ratiocinationes ordine ponit , perspiciat, an alia ex aliis deducantur Haec V sis , S est sexta mentis operario . ado postea quam in utramque partem disputa-ine intellexit, e qua parte stet veritas, dubitat , ndo se continet. Haec autem dubitatio est novatio ado mens se ipsam adtentius considerans , planee aliquid percipere. Haec operatio Vocatur re Veientia is, ut alia mittam, cum mens rem iterato pe per conscia est, eamdem sibi iampridem comb: operatio vocatur reminiscentia. Ex quo ma-Plures , quam vulgares . Logici suspicantur , rationes. I . F
moria tenenda est potesar , ae . differsitas πο- no res mentis significant , o λdentidem iu, securrunt . Phantasia , seu imaginatio es , ἄ- νυ smara corporea imosine express no-
77쪽
Quia senserἰnt Philosophi de modo , quo mens humana rerum ideas adquirit e quid versemilius .
AC sane mens humana rerum omnium ideis perfunditur Sed illud superest examinandum, illane insitas sibi, Mingenitas huiusmodi ideas habeat , an ab extema caussa accipiat, & quomodo. Atque illud extra controversiam positum videtur , animum nostrum nin hoc habere, ut se ipso sit idea & peremptio rerum: nam si esset, omnes omnia intelligeremus , &semper, & eodem modo: quod secus est . Nam homines sunt alii aliis acutipres e quidam vero ita hebetes, ut stipitem , non hominem , praeserant: praeterea plurimi ea ediscunt, quae nesciebant . Quae plane conficiunt, ideas ab animo a quiri. Ut vero exponant Philosophi, quo pacto mens huiusmodi ideas adquirat; multi multa dixere, quae in praesentia promerito expendere , nec Iubet , nec vacat. Tantum, quae ad. id , quod quaerimus , percipiendum viam stemunt, de Iibabimus . Plato, qui animos humanos per sidera sparsos esse putasset, ois repraesutamus. Ingenium est , mentis sollertia ἐn im niendo excogitando . Iudicium es , facultas feligendi ea, qua refla sunt , iisque pro rei dignitate utendi. Μemoria est , facultas res iterato cognosendi . ita ut mens sentiat,se id ante percepi e o e us actus est reminiscentia. λPhantasia ab exercitatione non dependet , sed natura omnibus inest . Ingenium partim a natura est , partim exemcitatione comparatur . Iudicium non nisi multa meditatione, usu doctissimorum Philosophorum eonsequi potes . Meminxia , quod a cerebri temperamento pendem , ct ipsa exercit tione adquiritur , vel augetur. Et hinc perspicuum est , eur illi , qui ingenio admodum valent, iudicio plerumque non item. Nam Ingenium in emcogitando , o componendo occupatur e contra Iudicium ἰn s Parando re ita a non rediis o quae longe inter se discrepami.
78쪽
i, sit 1iseruit, 'arum ramo iram ideas artemas esse , &itas, seu singulis menti braS a Deo impressas fuisse, in quin ipsae clarissime omnia . ira trictrentur . Postea vero cumi necessitate qra Ο-S aci tiramanum corpus descendit , illas omnes cor τ- Nioriae comoris misceri r nec nisi di meditati e , - aensuum exercitio ordinem & clarit ecuperare, & 10 notitiam excitare Hinc illud Hat
Vihil aliud ost M. erae . H. . recordari . a latonis lenteriti α- soci emendatam suscitavit Carte cessuit emim , animos Creari a Deo quidem, cum conjunguntMU et . sed e om tempore Deum illis im- semina quaedam ideariam , Quae nisi a motibus sem. ccitentur , Percisi non vostrat. nesi senteritiam amplexati sunt plures, sed non e D. Quidam oexistimarix , i meriti hoc datum divinumoris sensitioς, & cor tiro , ideas generet . Contra, Deo ideas exeari Hierant, M. animo imprimi sensuum atqui meritom in octo , cisi est essent talitre coniim-lu3m ira imagine eomora videre putant . Alii rese olla imagine a moerito QOGnosci defendunt . Do.
79쪽
Porro intellectus natura talis est , ut nullam in se rerum ideam habeat impressam ; sed sit veluti tela, in qua ima Aonulla depicta est , sed possunt omnia depingi. Existimabat igitur , mentem non nisi a sensibus rerum omnium formac& imagines habere. Unde vulgatum illud Peripateticorum enunciatum : Nihil es in intelletlu , quin prius fuerit in
Lucretius vero putat , ex ipsis rebus obiectis avolare simulacra quaedam , quae sensus ingrediuntur, & motus similes in cerebro faciunt: quod ipsum est idea. et Scholastici hoc modo rem explicant . Imago obiectae rei, seu species in sensus incurrens simul cum sensu generat sensionem. Senso mittit ad phantasiam speciem quamdam suiu vicariam, quae vocatur phantasma impressum. Phamasiadum hanc recipit, producit phantasma expressum , seu cognitionem materialem . IntelleElus agens cum phamasmate gignit speciem intellistibilem spiritalem : quam intellectus patiens in se recipit, & tali priuidio generat cognitionem o ritalem obiecti corporis, cujus ope cognoscit illud. Quod si nihil simile habet imago, quae in phantasia piΠ-- gitur , cum illa , quae in mente sentitur e. g. cum cogitamus imaeram , O aureos Hucius , quae per sensus non habentur, propterea quod non sunt ; tunc eodem modo se res habet,
Nimirum intellectus , qui mirabilem conjungendi, & dividendi facultatem habet, duas illo ideas hominis belluae , auri oe fluctuum conjungit: proinde illa cognoscit, & enunciat quasi exstarent. Q. Atque huic sententiae, quae a sensibus omnia repetit , eodem paene tempore, quo Cartesius pro Platonica instauranda laborabat , lucem plurimam adtulit Petrus G assendus , eamque doctissime confirmavit. Sed omnium maxime JOannes Lockius fine superioris saeculi ideas innatas acerrimo ingenio profligavit: contendens, ab hoc duplici fonte, sensu ,& meditatione , ideas omnes proficisci. μ' . Haec philosophandi ratio recentissimis Philosophis adeo placuit, vix ut alia cum honore nominari possit. Ego verse, missis magnis nominibus philosophorum, sic censeo , veris mile
o Arist. de Anima III. c. s. & 8. a De Ren. Nat. L. IIII. initio praesertim v.73o. σ seqq.
80쪽
te esse lyas omo sextuna in sensibus ducere . IIIoveor ta-
. Nam si, OmmilariS νω iudiciis , infantem exa
amus , plane imiQλλη Ne araS , Dor 1ensuum fenestras in illiusium ideas omneS Urim tralatii et nec nisi multo post tem, & grantioresa fi Rum , ex iis , quae sensuum ope acce-idea; alias rati C. iri antio cleri Mare . pConsideremus evrio hominoem infantem Quid in eos deprehendis ὶ XL e .ctro Draetor sensum gustus , & ta- quibus si steritiins utittar , tradicium nullum facit intelae: stipitem diQQres, ari BOIIuam Jam vero fantem &
lia nomissat, M agnoscit Cur ita λ quia centies in ' aures illi oeci riunt hisces nominibus: digito res mon- blanditiis , S: Bollariis , ot animadvertat , alliciunt: Moscit. Moid mirrim P canis etsi bellua frequenti herum digrioieli: ctar mora Puer tDO Uero icit Iligas , o QIIam notionem e sinu suo uelium , sed omnes ala GDiectis , quae extra sunt , Vel hoc utium animaHVGrte , puerulos nihil conc lut imui , nisi de iis , cris- Ruditu, Visu, ceteris de m PQTC erunt in rotiGraiS caecutiunt prorsus. De