장음표시 사용
131쪽
eognitione intuitiva, qualis Dei est 3. I . , prima intelle bis seu mentis 3. 323. 'dich. empir. operatio absolvatur, dum attentionem nostram ad ea successive dirigimus , quae in ideis duorum vel plurium individuorum nobis simul occurrentibusi eadem sunt s=. 326. ' hoc em , pis.), consequenter emcimus, ut ea successive ceteris una perceptis majorem claritatem habeant a37. 'FG. em pir.)t, major gradus quoad primam mentis operationem concipi nequit, quam intuitus omnium universalium in omnibus singularibus omni possibili modo inter se combunatis , simultaneus & quam maxime distinc us. Deo igitur competit prima mentis operatio in gradu absolute I-mo. Puod rear primum.
Vi intellectus divini omnia singularia S universalia distincte ac simul repraesentantur j. III.), eorumque Deussbi conscius est 86. . Quamobrem cum distincte abente intelligente sibi repraesentetur id, in quo plura sigillatim enunciabilia, adeoque a se invicem diversa distinguit f. 38. Psch. empiri); Deus in omnibus singularibusti univerialibus distinguit; quae ipsis infimi, eorum mutuas relationes non modo a se invicem, sed S ab ipso subjecto, cui insunt, vel quod ad aliud resertur, & ea non modo tanquam diversa a subjecto , cui insunt una eum ceteris, sed S ut eidem in istentia spectat. Et quatenus simul cognoscit omnia, quae uni inexistunt, alteri non existere sibi optime conicius est. Enimvero secunda . mentis operatio judicium est 3. 325. 0 h. e in , quod vel assirmativum, vel negativum esse constat I. 2 4 dig. . Actus judicii assirmativi in cognitione intuitiva absolvitur, si ea, quae tanquam diversa a re spectamus, etiam tanquam eidem inexistentia vel ad eam quocunque modo pertinentia consideremus f. 3M. 0 h. empir. 3 actus Vem
132쪽
judicii negativi, quando praedicatum subjecto simpliciter repugnat, si subjectum nobis repraesentemus, cui idem repugnat, ct iubiectum aliud, cui idem inest, ac id quod
alteri inest, confideremus tanquam eidem non inexistens leutanquam id, quo differt subjectum istud ab altero f. 3 3. 0 h. empir. ; ast ubi praedicatum subjecto simpliciter
non repugnat, si subjectum, cui idem non inest , in Orpositis casibus nobis repraesentemus, in quorum uno praedicatum eidem inest, in altero non inest, ac id, quod uni iness, consideremus tanquam diversum ab eo, idemque reserentes ad prius, speciemus tanquam eidem non inexi stens, seu tanquam id, quo subjectum unum ab altero differt g. 346. PD . empiri . Major itaque gradus se Cundae mentis operationis concipi nequit, quam ubi ens intelligens in omnibus singularibus ti universalibus disti guit, quae ipsis insunt, eorumque mutuas relationes, quae per modum inexistentium considerari nil prohibet, ubi compendio loquendi studemus, nonmodo a se invicem,sed ct ab ipso subjecto, cui insunt, & ea non modo tanquam diversa a subjecto, cui una cum ceteris insunt, sed S ut eidem inexistentia spectat, ac uni inexistentia, alteri non in- existere sibi conficium est. Patet igitur secundam mentis operationem Deo convenire in gradu absolute summo. Quod erat secundum. Deus omnia cognoscit inmitive ro4. , ct omnia universalia in omnibus singularibus omni possibili modo inter se combinatis intuetur β. Io7. , quae in seipso videt I. ro3. , adeoque non opus habet, ut ex duobus iudiciis terminum communem habentibus formet tertium combinando notiones diverias communi omissa, seu alio quocunque possibili modo judicia de rebus sormet ex aliis praevis, consequenter ut ratiocinetur 366. 'κδ. - Ἐ
133쪽
Quamobrem cum ratiocinatio sit tertia mentis operatio 323. PBG. empirin, Deus tertia mentis Operatione opus minime habet. Quod erat tertium. Enimvero novit Deus, quomodo quaecunque Veri tas universalis ex aliis colligi possit 274. pari. I. Theotnat.): id quod independenter a principiis systemati pro priis demonstratur, ut adeo dei non stratio tota cum de monstratione principi de nexu veritatum univeri alium f. 27λ. pari. I. Throl. nat. hic inseri poterat. Aut si id ex systemate assumere nolis, poteris idem inserre hoc modo. Deus intuetur omnem dependentiam univcrialium a se invicem 3. I 23. , consequenter novit rationem siissicientem eorum, quae tanquam praedicata tribui possunt alicui
subjecto 3. Mi. Ontol. , adeoque ipsi perspectum est, ex
quibus datis intelligatur, quaenam ulterius rei cuidam tribui possint praedicata, seu, quod perinde est, quomodo Veritas quaecunque universalis ex aliis colligi possit. Quamobrem cum per ratiocinia subjectis vindicetur prae dicatuin tam abiblutum, quam hypotheticum 3. 37O. PB-choc empiri ; acumen, quo Deus omnia subjecto cuia cunque inexistentia distinguit I. io9. , vicem ratiocina tionis sustinet. Quoniam itaque enti alicui per eminentiam competit, quod proprie loquendo non est, cujus amen loco inest aliud quidpiam , quod vicem illius supplet β. 843. Ontes.); tertia mentis operatio per eminen tiam Deo tribui potest. Ouod erat qIanum.
Intelleitum humanum cognoscinius, quatenus Operatio num ejus nobis sumus conseii. Intellestum divinum eo-gnoscimus, si humanum a suis limit tionibus liberamus. unobrem si disserentium, quae inter humanum at lue di vinum intercedit, rectius perspicere v. limus; utile est expendere tres intellectus operationes,quomodo sese habeant quoad
Deum. Apprime igitur hujus Ioel est disquisitionem in
134쪽
stituere, num & qu itenus intellectus operationes Deo tri' hui possint, ubi ex iis, quae animae insunt, colligimus, quae tribuenda sint Deo. Etenim ex notione entis persectissimi nihil deducere licer, nisi ex notione animae constet, quaenam enti perfectissimo tribuenda. Unde vi principii reductionis, quod in Arte inveniendi maximi momenti est, demonstratio attributorum divinorum ex notione entis persectissimi redueitur ad demonstrationem ex contemplatione animae. Prima & secunda mentis operatio non supponunt nisi intuitum ideae praesentis. Quamobrem cum Deus intueau tur & seipsum, & mundos omnes possibiles simul in se I.
3o4. Ieqq . prima & secunda mentis operatio nullum ne eesiario involvunt desectum, & ad omnem eognitionem sus uesciunt, adeoque Deo tribuuntur ideae in gradu absolute sum mo. uodsi nos successive omnia cognoscibilia cognitione . intuitiva complecti possemus I nobis quoque prima & secunda mentis operatio satisfacere poterat: ast quia ideae rerum, quas successive intuemur, multa involvunt, quae intuitui nostro sese subducunt, immo multorum ideas, nonnis mediantibus aliis in nobis excitare valemus, ideo tertia mentis operatione nobis opus est, qua ex intuitive cognitis colligimus. quorum intuitiva cognitio nobis vel prorsus negatur, vel saltem dato in casu. Involvit adeo tertia mentis operatio defectum primae atque secundae, atque ideo Deo tribui nequit I. 37. . Inest tamen aliquid tertiae mentis operationi, quod ab omni desectu liberum Deo non repugnar,scilicet quod per eam
nobis manifestetur dependent ii voritarum universaliuin, aux si mavis ipsorumentium uiliversalium a te invicem, quatenus mundum constituum rationalem. Hane dependentiam Deus
intuitive cognoscit vi acuminis absolute summi pervidendi a fit acta in concretis 3 uo. m. atque adeo ipsum supplet vicem ratiocinationis omnium pe sectissimae , consequenter tertia mentis operatio Deo tribu tui per eminentiam ίν 84s Ontol. Quodsi quis in psychologicis suis saerit versatua, ne ipsi desint ideae, quibus lux assundi tudintellectui rarioeinanti ; et longa. eum inedit itionum campus hic sese aperier. in quin exspatiarium notia non datur. Sussicii monstrasse viam.
135쪽
qualia fime Dei judicia omnia ivtuitiua funi, nullum discursum
Dei judicia. est. Deo competit secunda mentis Operatio f. I 3I. . Quamobrem cum secunda mentis seu intellectici operatio judicium sit f. 33. Log. ; Deo utique tribuendum est judicium. dam Deo competit acumen absolute summuni, tum in genere spectatum, tum quoad pervidendum abstracta in concretis in specie g. m.). Quoniam vero acumeuabsolute summum in genere spectatum est illud, quo Omnia, quae diversa in uno sunt, a se invicem distinguuntur , in specie autem acumen summum pervidendi abstracta in concretis istud, quo omnia universiilia, quae singularibus insunt, perspiciuntur β. IIo. ; quae enti unicuique tribui, quae non tribui possint, in ejus notione comprehensa intuetur Deus intuitive cognoscens omnia f. IO . . Enimvero iudicium omne intuitivum est, quo enti cuidam tribuit judicans, Sae in ipsius notione comprehensa intuetur g. II. Log0. inne adeo Dei judicium intuitivum est, consequenter nullum discursivum. Ρoterat etiam Ostendi hoc modo. Deo competit secunda mentis operatio 3. I3I. , adeoque judicium t f 53. Log. . Enimvero eidem tribui nequit tertia mentis operatio, nisi per eminentiam 3. Iv. , consequenter cum proprie loquendo non insit, quod per eminentiam inest f. 845. Onto ; tertia mentis operatio, consequenter ratiocinatio
ἔ, 53. Log.), proprie loquendo Deo tribui nequit. Nullum adeo judicium ratiocinando demum elicitur. Quamobrem cum judicium discursivum sit, quod ratiocinando elicitur s. i. Log.) ; nullum Dei de re quacunque judicium discursivum est. Quoniam itaque judicium omne vel intuitivum, vel discursvum est s3.51.LM.) ; judicium Dei omne de re quacunque intuitivum esse debeti Utile
136쪽
Utile est hoe nosse ad elarius intelligendam certitudinem judiciorum. Dei: quam cognitionem in praxin insuere patebit suo loco. Ceterum ex demonstratione priore praesen- tis facile per spieitur, judicia discursiva, qu bus nos habemus opus, tribuenda et se aeuminis desectui, quo intuitiva cognitio in nobis intra arctos admodum limites eOErcetur. Em de elueet ratio, cur judieiis discursivis in Deo non sit locus g. 37. . Poteramus itaque etiam modo vere analytico ex eo arguere impossibilitatem judiciorum diteor suorum in . Deo , & hine stabilire judiciorum omnium intuitivorum necessitatem.
f. I 33. Omnia Dei judicia eidem certa sunt. Etenim judi- Certitudocia Dei omnia intuitiva fiunt f. I32.). Quamobrem cum judiciorum judicio inmitivo ens intelligens tribuat enti, de quo judicat, disinstrum sive subjecto g. 2oo. Log. ), quod in ipsius notione comprehensum intuetur cf. II. Logo, consequenter removet, qtMd in ea non continetur 3 Deus de ente quocunque judicans eidem non tribuit, nisi quod in notione subjecti comprehensium intuetur, nec ab eodem removet, nisi quod in eo non continetur. Quoniam itaque iudicanti certum
est judicium, si praedicatum subjec o convenire vel non convenire observat cf. 567. Log. ; judicia divina omnia
Deo certa sunLPoterat etiam ostendi hoc modo. Deus omnes eS-
sentias entium limitatorum ci omnes subflautias simplices in singulari quoad essentiam, attributa & modificationes omnes possibiles quam distinc isti me atque simul cogno cit M .
f. 98. , Consequenter novit, quaenam enti cuique hanc essentiam habenti conveniant vel convenire possint praedicata. Et quoniam attributa cur insint rationem sufficientem in esses, tialibus . I37. Ontot , modi autem cur inesse possint in essentialibus,cur actu inlint,vel in modis antecedentibus,vel in ente
137쪽
alio ab eo, cui insunt. diveri,aut pluribus istiusmodi entibus,
vel denique partim in modis antecedentibu partim in ente alio ab eo, cui insunt, diverto, vel pluribus etiam entibus aliis habent f. I6o. Ontes.), posita autem ratione sussicienteponitur id, quod propter eam potius est, quam non est c g. II8. Ontolia 9 Deus quoquσ novit, cur ea praedicata enti cuicunquσ hanc essentiam habenti vel conveniant, vel conis venire possint, aut non conveniant, nec convenire queant g. 7o. Onton . Agnoscit itaque judicium suum esse verum
β. so3. Log Ouamobrem judicanti certum sit judicium, si ipsum verum est agnoscit O. 56. Log. ; judicia sua Deo
omnia certa sunt. Nossea iudicia vel intuitiva sunt, res discursiva l. s. Log. . Iudicia intuitiva nobis ceria sunt. si praedieatum subjata
convenire observamus s67. Log. , consequenter id, quod eidem tribuimus, in idem is, norione ejus intuemur, vel etiam 'ab eo exulare vissemus. quod ab illa i movemus 3. goo Log. . Sed judietum discursivum nobis certum est si praedi earum subjecto convenire, aut eidem repugnare demonstrare vale. mus β. s68. 37r. Log. . Enim vero si demonstrari potest subjecto sive absolute posito, sue sub adjet a conditione tribuendum esse aliquod praedicarum, in priori easu definitio, in altero adjecta conditio est ratio sussciens, cur praedicatum subjecto conveniat F. 3O. Onto P. Quamobrem ubi certitudo a demonstratione pendet, jud cium ideo nobis certum est, quod rationem ejus lassicientem perspicimus. Apparet itaque ex gemina j quam dedimus, demonstratione, Deo esse & eertitudinem, quae ab intuitu dearum pendet, & eam, quam parir demonstratio, etsi ipsi opus non habeM, ut ju.
dicium demum vel per emdem eruat, vel veritatis ejus convincitur. Nos priorem cerritudinem posteriori iungere solemus, quatenus suae demonstrantur, ea perimentorum di observationum fide eonfirmamus, ut omnimodam obtineam . Quamobrem Pater Deo esse omnimodam j idic um
138쪽
eiorum suorum certitudinem , qua majorem concipi re. pugnat.
s. U . In cognitionem Dei nussu cadit incertitudo . seu, Dinnitias effvs Adieitam nultam inceratim est. Dei enim judicia omnia in Deum non certa sunt 4. 1330. Quamobrem eum judicium omne μή imvel certum iit, vel incertum O. 564. D . , fieri autem non possit, ut idem judicium sit simul certum atque i certum O. 28 Ontol. 8, judicium Dei nullum incertum est, consequonter in ejus cognitionem incertitudo nulla cadit. Idem etiam ostenditur hoc modo. Cum cognitio intuitiva ipso idearum intuitu absolvatur O. 286. PNAeinpir. , propositio vero incerta sit, quando non cognoscimus, utrum ea vera sit, an falsa β. 564. Log.), consequenter utrum praedicatum sive assirmativum, sive n gativum subjecto conveniat, necne cf. sos. Log.) ; in cognitione inmitiva iudieium incertum est, si Ca, quae enti cuidam insunt, non omnia observamus, consequenter incertitudo cognitionis intuit ae desectum argu Quoniam itaque Deo tribui negueunt, quae ullo modo desoctum aliquem involvunt 9. 37. ; incertitudo in cogni tionem divinam, quam mere intuitivam esse constat f. IOA. , minime cadit, consequenter nullum ejus judicium incertum esse potest.
Demonstrari etiam potest indirecte hoc modo. Ponamus Deo judicium aliquod esse incertum. Quoniam certa est propositio, si praedicatum subjecto convenire o servamus o. 567. Log. , leu, quod perinde est, in id
ejus contentum, vel non contentum intuemur, prouuidem vel assirmativum rudiit, vel negativum, incerta esse
139쪽
debent iudicia, si non omnia, quae in idea vel notione subc
jecti cujusdam diversia insunt, a se invicem distinguuntur, nec omnia universalia , quae singularibus insunt, perspiciuntur. Deus igitur non omnia, quae in subjecto aliquo insunt a se invicem distinguit, nec omnia universialia, quae singularibus insunt, perspicit. Enimvero acumen absolute suminum est , quo omnia, quae diversa in uno sunt, a se invicem distinguuntur, ct in specie acumea sumnium pervidendi abstrae a in concretis, quo omnia
universialia, quae singularibus insunt, perspiciuntur cf.
IIO. . Deo itaque non est acumen summum in genere spectatum, nec in specie acumen summum pervidendi a
stracta in concretis: Quod cum sit absurdum 4. III. , iudicium Dei nullum incertum esse potest, consequenter
nulla in ejus cognitionem incertitudo cadit.
Poterat idem adhue aliis modis ostendi tam directe quam in directe; sed non opus est, ut in re satis manifesta smis olixiores. Ceterum propositio praesens eo facit, ut re ius desectum cognitionis nostrae intelligamus. Nimirum quia cognitio nostra inmitiva ob arctos saeuitatis sentiendiae inde pendentis faeulistis imaginandi, aut, si mavis. imruitus ideae universi limites I9 . Pnc,Gr. a relissimis. R ipsa limitibus constringitur; peream plurima nobis relinquuntur incerta, ita ut exiguus certorum respectu incertinxum numerus sit. Quae intuitive nobis cognoscere non datur, ratiocinando eruere tenemur, consequenter per demonstrationem certitudinem aequirere tenemur g. 368.LE.
Enimvero qui ad assensum propositioni demonstratae praehendum compelli debet. is ct singularum praemissarum vinxitatem perspicere & am demonstrationis non modo animo comprehensim habere, sed particularem quoque, quae ipsi occurrit, generali convenientem agnoscere tenetur g.
569. D . . Quam hoc sit arduum. nemo intelligit , nisi qui in demonstrando fuerit vel sitis unus. Facile autem hinei colli. Diqitigeo by Cooste
140쪽
eolligitur . eertitudinem cognitionis Praeter eam, quae e gnitionis intuitivae est, Vix eadere in eum, qui demonstrationis ideam nullam animo comprehensiam tenet, multo minus in demonstrando fuerit exercitatus. Dissicultates istae , quae certitudini cognitionis penes nos obstant, ex parte Dei nullae sunt, qui summo acumine discerni omnia, ut nihil cognitioni intuitivae subducatur, nec adeb opus habet via demonstrationis ad certitudinem contendere, quamvis quod reale est in eognitione demonstiativa, quatenus scilicet xationes determinantes & nexum veritatum a se invieem reve. lat, eognitioni ejus intuitivae simul insit, quemadmodum ex altera demonit ratione propositionis praecedentis elucescit s. i33. . Defectus adeo nostros a Deo removemus, ut elatior evadat persectionis divinae summitas, nec eam tan. tummodo ob ignorantiam admiremur, sed ejus etiam ali.
quid intelligamus: id quod apprime utile est, ubi summistatis istius cognitio in praxin influere debet, ad quam nos omnem theoriam aptamus. Abiit igitur ut quis in rem vendo a Deo defectu, qui nosti ae cognitioni adhaeret, inanem operam sumi existimet g. I3s.
Novit Detas, 'enam enti cuicunque intellectus limi Deemma rati cognitio incerta esse debeat. Nos non modo in genere mi cum cognoscimus, judiciuino uitivum entis intellectit limitato aut, si mavis, facultate cognoscendi limitata praediti ib=uhi. ia incertum esse, si praedicatum iubjecto convenire obser- eothitin mavare nequit f. 567. Log , ct judicium etiam discursivum uiuacata incertitudini obnoxium esse debere, si praemissae vel unius syllogismos in demonstratione concatenatos ingredientis veritatem ignorat, vel nullam demonstrationis genuinae sormam animo comprehensam habet, vel non peripicit, num forma demonstrationis praesentis sit genuina g. 57 Loto; verum etiam principiorum horum applicatione Cognoscere nobis datur, utrum nobis atque alteri certum