장음표시 사용
141쪽
esse debeat iudicium aliquod, nec ne G. 3 8. Log. . Actum
vero cognitionis huius esse realitatem quantam, in dubium revocari nequit 3. 5. . Enimvero Deo tribuenda omnis realitas, quae animae nostrae inest, in gradu ablol te fiuntino 3. 2. Quamobrem cum actus istius oegnistionis absolute luminus xvadat, si de eme quocunque intellectus limitati constet, quaenam ipsi cognitio incerta, . esse debeat, quod sine ulteriore probatione nemo non admittit, nisi rerum omnium fuerit ignarus, adeoque sine probatione tumi potest; Deus norit necesse est, quae
nam enti cuicunque intedetius limitati cognitio incerta esse debrat.
Proposito haee usum non eontemnendum habet in inter. Pretandis oraculis divinis, ut intelligatur, eur hisce potius verbis, quam aliis uti voluerit Deus, ut alia taceamus. Exemplo esse potest, quod in Horis Subsecivis A. I6a9.Trim. Vern n. V. de ossicio hominis eirea injurias juxta mand tum C isti diximus : id quod silentio praetersundum minime erat, ne videamur inutilem sumere operam in coacervandis propositionibus nullam utilitatem spondentibus. Po. teramus proposuiUnsm praeseruem ex ipsa rerum Deo eo gnitarum notione deducere , incipiis anterioribus abunde susseientibus. Sed sufficit subinde exemplis ostendere. quod demonstrationibus analyticis, quibus apprime hic locus est, jungi striam possint adiae, lectori relinquentes, ut in ceteris sinuli modo iisdem soncinnandis Usemet ope
ram navet vires suas Periclitaturus.
f. 336. Immianito Deus ab omni errore promus immunis est ora Deus e Dei ab erro' rare nequit. Etenim judicia Dei omnia ipsi certa sunt
I33. . Quamobrem cum judicanti certum sit judicium, silpium verum esse, vel etiam salium agnoscit f. 564. . ,
142쪽
Impossibile est ut salsum habeat pro vero. Quoniam igitur
errare nequit, qui judicium salsium pro vero habere nequit f. 623. Log. ; Deus errare nunquam potest, consequenter ab omni prorsus errore immunis est. Idem etiam sic ostenditur. Dei iudicis omnia inmitiva sunt, millum dis,ssivum est 3. I3a ). Quoniam eidem competit acumen absolute summum in genere &acumen pervidendi abstracta in concretis itidem absolutomimuni in specie . iis ); illo autem omnia, quae diversa in uno insunt, a se invicem disce intur, hoc omnia universialia in singularibus perspiciuntur f. Iso.) ς haudquaquam fieri potest, ut diversa, quin sunt, habeat pro iisdem.
Enimvero error circa judicium intuitivum Committitur,.
cum diverta pro iisdem habentur 63I. Lor, Deus igitur errorem nullum committere potest.. poterat etiam ostendi hoc modo. Error circa au dicium intuitivum committitur, si confuse percepta eadem apparent, cum tamen snt diversa, ac ideo pro iisdem habentur 3. 631. Log. , consequenter cum distincte percepta, si diversa sunt, pro iisdem haberi nequeant, nec error circa judicium intuitivum admittere potest, qui nil confuse, sed distincte cognoscit omnia. Enimvero Deus non modo omnes essentias entium limitatorum omnesque substantias sinplices in lingulari quoad essentiam, attributa & modificationes omnes possibileς g. 98. , verum etiam omnia universialia quam distinct: ssime, atque simul cognoicitis. I . . Fieri adeo nequit, ut circa iudicium intulitivum aliquem committat errorem. Quare cum iudicia ipsius omnia sint intuitiva, nullum vero discursivum 9. I32. 3 nullum prorsus errorem committere potest, consequenter ab omni immunis est.
143쪽
Poteramus idem adstruere hoc modo. Quoniam circa iudicium intuitivum error committitur, si pro iisdem a nobis habentur, quae cum sint diversa, consulte tamen percepta eadem apparent f. 63I. Log. ; error circa judicium intuitivum oritur desectu cognitionis distinctae 3. 38. 39. 0 h. empir. . Quamobrem cum Deo tribui nequeant, quae ullo modo desecium aliquem involvunt 3.37. , nullus quoque ipsi error circa judicia intuitiva tribui potest. Quare cum judicia ipsius omnia sint intuitiva, discursivum nullum sit 3. I32. ; nullus prorsus eidem error tribui potest, consequenter ab omni immunis est
Nos multiplici modo in errorem ineidimus ratiocinando g. 633. SPH. LU . Sed cum ratiocinatio, tertia mentis operatio 9.s3. Log. . Deo tribui nequeat F. I3I.), nee opus est ut ab eodem removeamus errores, qui a tertia mentis operatione ortum trahunt. Non est quod excipias, Deo tribui posse tertiam intellectus operationem per eminentiam 4 131.Iadeoque ab eo remoVendum esse errorem, quatenus a raticaecinatione per eminentiam tali proficisci poterat. Etenim vicem ratiocinationis in Deo supplet acumen absolute summum nop. s. i3i. . Quamobrem si quis fingeretur error axatiocinalitiae per eminentiam Deo tributa prosectus, idem rei error circa judicia intuitiva commissus, consequenter
cum errorem omnem a cogntrione intuitiva removerimus, eo ipso quoque removimus errores, quos a ratiocinatione
per eminentiam tali proficisci posse fingis. Nee est quod' verearis, ne circa judicia intuitiva aliis adhue modis aberrari possit, quam diversa pro iisdem habendo: facile enim ostenis ditur id fieri haud quaquam posie. Ne quid supersit, quod dubium videri possit, id demonstrare visum est in propositone sequente.
versa pro liuem habendo. Cognitio intuitiva est, quae ipso
144쪽
idearum intustu absolvitur c 3. 286. PE ch. empis.), 6 judi- titia erriscium ideo intuitivum dicimus, quo enti cuidam tribuimus, admitti aute in ipsius notione comprehensa intuemur II. Log.). Quando plura in ideis vcl notionibus rerum comprehensa intuemur, aut eadem habemus pro iisdem, ani diversa pro diversis, aut eadem pro diversis, aut denique diversa pro iisdem. Quamdiu eadem pro iisdem, aut diversia pro diversis, vel etiam eadem pro diversis habemus, fieri haud quaquam potest, ut subjecto alicui tribuamus, quod ipsi non convenit, vel ab eodem removemus, quod Convenit , cum eadem pro diverss habentes subjecto tamen unicuique tribuatur, quod ips convenit: consequenter fieri nequit, ut salsum pro vero habeamus β. 3OS. Log. . R linquitur itaque, ut id tantummodo fieri possit, quando diversa pro iisdem habemus. Quamobrem cum non erremus, nisi quando falsum pro vero habemus g. 623. Log. amrmantes scilicet, quod erat negandum , ct neganteS, quod erat assirmandum F. 6 . LM. ; in cognitione i tuitiva error admitti nequit, nisi dum diversa pro iisdem
Et si odem non agnoseantur eadem, nullus tamen ideo committitur error, modo non tribuantur ipsi , nisi quae iisdem inesse observamus. obtinet idem in eognitione distu sua, quemadmodum exemplis ex Mathesi doeeri potest. Ita Serlitis tradit descriptionem curvae, quam fornicibus construendis,ptam commendat eandem tamen cum Gipsilogo itanaeum eo non agnoscunt Geometriae sublimioris non satis pineiri. Quodsi ex ista genesi dedueas proprietares istius curva easque per demonstrationes eidem vindicta ; nullus ideo committitur error, cum non tribuantur curvae possibili, nisi quae conveniunt: sit ita, quod demonstrari possit, eam esse
eum ellipsi Aposioniana eandem 3 s97. Ara suis. . Non nego
ignorantiae tribuendum esse, quod eadem non agnoscamur,
145쪽
quaesunt a sed simplex rei ignorantia desectum quidem
cognitionis arguit, at pro errorenondum haberi potest. Quodsi quis contenderet, quae eadem non agnoscit , e dem non esse posse, veluti eurugm sornicum Sertianam non pine esse eandem cum ellipsi Apolloniana, sedesse cur. vam ab ea divers m , tum demum errorem committeret ratiocinandi tribuendum. Sed error hie in cognitione intuitio locum minime habet: quod ut clarius inrelligatur, exemplo alio idem decIarare lubet. Qui non agnoscit Uenerem esse corpus mundi totale Lunae simillimum, eum ipsa ad idem genus reserendum ; is nondum errat, sed in simplici veritatis alicujus ignorantia versatur, quam intuitiva non os fert eognitio. Quodsi judicet, Uenerem esse eorpus mundi totale a Luna prorsus diversum, nee eum ea ad idem genus
aut . si mavis, ad eandem speciem referri posse; judicium
hoe intuitivum non est, eonsequenter qui committitur error, non cirea intuitivam, sed discursivam eommittitur cognitiouem. Patet itaque cirea cognitionem intuitivam non comini mitti errorem, quatenus eadem noci agnoscuntm exdem, sed
m/ co) ς' latena adesse cognoscit , is veritatem certo cognostit
f. 574. Login probabili autem cognitione praedicatum subjecto tribuitur ob quaedam saltem requisita ad veritatem f. 578. Log. , consequenter cognitio probabilis certa non est. Enimvero judicia Dei omnia ipsi certa sunt 133 ), consequenter incertum nullum est. Ergo nec . ullum tantummodo probabile ost, adeoque Deus nihil probabiliter cognoscit, consequenter in ejus cognitionem nulla. eadit probabilitas. Ostenditur etiam hoc modo. In cognitione probabili praedicatum subjecto tribuitur ob quaedam requisita ad vc
146쪽
ritatem G. 378. Lot , adeoque quaedam non cognoscumtur, consequenter ignorantur. Quoniam itaque cognitio probabillis desectum cognitionis involvit, Deo autem tribui nequeunt, quae ullo modo desectum aliquem involvunt 3. 37. 3 nec probabilis cognitio eidem tribui potest, consequenter Deus nihil probabiliter cognoscit. Demonstratur quoquo hoc modo. Acumen Dei summum est tum in genere spectatum, tum quoad pervidendum abstracta in concretis in specie g. Ii I. . Quare cum acumen absolute summum sit, quo omnia, quae diverso in uno sunt, a se invicem distinguuntur , & in specie acumen pervidendi abstracta in concretis summum sit, quo omnia universalia, quae singularibus insunt, perspiciuntur l. Ho. ; requisita autem ad veritatem sint rationes partiales, cur praedicatum subjecto conveniat, & omnia simul sumta constituant rationem suffcientem f. 575. Log. ; ut Deus quaedam ad veritatem requisita non cognoscat, fieri haud quaquam potest, consequenter etiam
inipossibile est, ut subjecto alicui tribuat praedicatum ob quaedam requisita ad veritatem. Quoniam itaque in proba-hili cognitione praedicatuin subjecto tribuitur ob quaedam requisita ad veritatem O. 578. Di); probabilis cognitio
Cognitionem probabilem esse imperfectam, seu aliquo
laborare defectu, nemo non agnoscit , consequenter eam Deo, enti persestissimo i . , non convenire sicile concedet. Enimvero nos probationes propositionum non compo
nimus ad captum lenoris, qui in infinitum variari potest; sed ad leges methodi, per quas obtinetur evidentia ad convictionem plenariam seu veri nominis sussciens. Quamobrem a rigore demonstrandi nos minime deterrent illorum judicia, qui nimium in demonstrando studium aecusnr, propterea quod ob rationes non satis evolutas se assentiri xperiuntun
147쪽
3. 139. Probabilita- Novit Deus, quaen m enti cuique intellectus limitatim tir circa me, gnitio probabilis esse debeat. Nos non modo cognoIcimus nitiore ncu' tam in genere, judicium esse probabile, si praedicatum xivm subjecto tribuitur ob quaedam requisita ad veritatem cistr*m q=V Di , quam in specie, quaenam sint requisium ad ve-ti di ista ritatem, S quaRdonam ob quaedam tantummodo praedicatum subjecto tribuatur 3. 58O. steqq. Log. I verum etiam principiorum horum applicatione cognoscere nobis datur, utrum nobis atque alteri prodabile esse debeat judicium aliquod, necne 3.3 8 Log. . Actum vero h
jus cognitionis esse realitatem quandam extra omnem comtroversiae aleam positum est β. 5.). Quoniam itaque Deci tribuenda omnis realitas, quae animae nostrae inest, in gradu absolute summo β. 7o.) ; eidem quoque convenire debet cognitio probabilitatis circa cognitionem entium intellectu limitatorum obviae in gradu absolute summo. Enim xero actus istius cognitionis major concipi nequit, quam si do ente quocunque intellectus limitati constet, quaenam cognitio probabilis eidem esse debeat. Novit igitur Deus, quaenam cognitio enti cuicunque intellectus limitati probabilis esse debeat. Demonstrari idem potest etiam hoc modo. Deo comis petit omnis cognitio philosophica f. Io8 ). Quoniam cognitio philosophica est cognitio rationis eorum, quae sint vel fiunt f. 6. Dis. praelim. 3 ad cognitionem utique philosophicam pertinet nosse rationem, cur enti cuidam intellectus limitati cognitio aliqua probabilis esse debeat. Deus igitur novit, quaenam enti cuicunque intellectus limitati cognitio probabilis esse debeati Poterat
148쪽
Poterat idem ex ipsa notione rerim Deo eognitarum in principiorum enteriorum deduci, sed demonitrationem po steriorem praeserae maluimus, quod per ambages incedere nori conveniat, ubi via hreviori ad scopum tendere datur. Ceterum praesens propositio praecedenti addenda fuit, nequis a Deo removeri existimet, quod tamen 'i si tribuendum Et si enim ipse non opus habeat me ia probabibum, eum certa sit omnium cognitu possibilium clientia; illa tamen e dem tribuenda, ne ullus in cognitione ipsus admittatur defectus. Perfectio enim intellectus est cognoscere omnem cognitionem impersectam possibilem. & summae persectionis est eandem penitus perspeium habere. , I. I4O. .
Deo ratios ciens omnium penitus per θpeta est. Si vel δεμψ' demonstratione vel experientia patet, subjecto absolute posito, vel sub adjecta conditione convenire praedicatuis; in , priori casu ratio sussiciens, cur praedicatum subjecto tribui debeat, est definitio, in posteriori conditio adjecta f. 13o. ωIo J.Quoniam itaque tum ex definitione, tum ex posita conditione subjecti demonstrare valemus, pra dicatum siubjecto convcnire debere, quemadmodum disciplinae mathematicae , ct philosophicae nostro more pertractatae satis
loquuntur; nos rationem eorum, quae demonstrare valemus , sussicientem cognoscere patet. Hanc cognitionem esse realitatem quandam, nemo negare ausit f. . . Quamobrem cum realitates, quae animae nostrae insunt, Deo tribuendae in gradu absblute summo 3 7o. ; cognitio quoque
rationis sussicientis rerum Deo in gradu absolute summo convenit. Enimvero cognitio rationis sum lentis rerum major concipi nequit, quam si ad res omnes ita extendatur, ut quam diuinistissime quoad singulas tam in univeriali,quam in singulari spectatas cognoscatur, consequenter penitos perspiciatur. Deo igitur ratio suffciens omnium penitus pers pin
149쪽
ostenditur etiam hoc modo. Deo competit cognitio omnis philosophica f. IO8. . Sed cognitio philolophica est cognitio rationis eorum, quae sunt, vel fiunt 3. 6. Disci praeliin J, quam esse sufficientem consat cf. 7o. Ontol. . Deus igitur penitus cognoscit rationem saeta
cientem Omnium. In ideis divinis possibilia repraesentantur modo, quo actu existunt, si quidem ad actum perducantur. Etsi itaque per rationem susscientem intelligatur, cur quid actu sit, cum possibile concipiatur per principium contridictionis; hoc tamen minime obstat, quominus ratio sussciens eorum, quae actu sunt, in statu rerum ideali jam pei spiciatur, eumque ea in ipsis rerum ideis contineatur, a Deo intuitive eognoscatur. Quod si accuratiori mentis trutina expendas , quae superiua f. 87. s sqq. de origine idearum divinarum ex ipso Deo dicta Iunr; non amplius latebit, eur .omnium ratio stifficiens Deo penitus pei specta esse debeat. Ceterum haec propositio maximae utilitatis est: etenim per eam intelligimus, qualis sit Deo cognitio, & cum cognitio philosophica ea sit, qua per rationem susscientem in telligimus, quae sunt vel fiunt f. 6. Disc. praelini. , eognitionem nostram ad divinam propius accedere intelligimus , si philosophi eae studemus, qua per rationes intrinseeas subjectis sua vindieantur praedicata, quantum scilicet permittit intellectus infiniti ae finiti disserentia. Non igitur abjecte sentiens de cognitione philosophica verioris nominis, qualem in operibus nostris offerimus, suo praejudicio in se atque ali injurius erit. Deinde praesens propositio in praxin plurimum
insiuit: id quod suo tempore suoque loco elucescer. f. I I. μάψ, quo Deus rationem Afficientem innium in ictis rerum Γιus rMis' insuetur. Deus rationem sufficientem omnium cogno-
150쪽
ro .) ; rationem quoque sumetentem omnium intuitive sislantem
cogitoicit. Quoniam itaque intuitiva cognitio ipso idea- omnium e rum intuitu abiolvitur g. 286. PDch. empiri ; Deus ratio- smsci nem sussicientena omnium in ideis rerum intuetur.
Poterat idem ostendi ex ipsa notione rationis sussicienti . quam in id eis rerum contineri abunde patet ex iis , quae
de eadem demonstrata sunt in philosophia prima f. isSσμου. I, Omol. . f. 142. Detis omnia requista ad veritatem in casi quom ue custnto cognoscit. Quoniam omnia requisita ad Veritatem si- rquisi a uamul sumta rationem sufficientem constitinint 3. 575. Logὰ s veritatem qui rationem seruientem omnium cognoscit , in omni Deus cogno etiam casu requisita ad veritatem Omnia cognoscere debet. buxi Quamobrem cum Deus rationem sussicientem Omnium cognostat s f. Iino j ; omnia quoque requisita ad veritatem in qu utique casu dato cognoscere debeti Poterat etiam ex principiis systematis demonstrari hoc modo. Deus cognoscit Omnia, quaecunque cognostibilia sunt 3. Is . pari. I. Theol. nat. . Inter cognitu potabilia referri etiam debere requista ad veritatem omnia, in dubium revocari nequit. Ergo Deus omnia ad veritatem requisita cognoscit.
Quoniam eognitionem rationis susscientis omnium Deo vindicavimus independenter a remorione probabilitatis a cognitione divina g. Iclo. ; ex propositione pra sente demonstrari potest. Deum nihil probabiliter cognoscere. Etenim Omnia requisita ad veritatem cognoscit is Prop. praes non tantum aliqua. Quamobrem cum in judbeio probabili praedicatum subjecto tribuatur ob quaedam