장음표시 사용
221쪽
saeuitatis cognoscitivae, quod malum apparens aversemur, vel malum verum proritis non aversemur, sed indissere
te erga ipsum animo simus f. 59o P hol. empir. . Quoniam adeo ratio, cur malum apparens aversemur, vel malum verum prorsius non avertemur, in limitatione facultatis cognoscitivae continetur cf. 36. Ontol. , nee id fieri potest, ubi intellectus suerit illimitatus . seto. PBchiarat. ; evidens est & limitationem avertationis a limitatione facultatis cognoscitivae pendere, & si intellectus fuerit illimitatus, noluntatem etiam illimitatam esse debere.
Quae ad propositionem praecedentem annotavimus, ad Prae sentena quoque mutatis mutandis apsticanda veniunt.
sensiDeo tri- boni ae mali repraesentatio est ratio voliIionis ae nolitionis, Mantur. qualis confuse in nobis excitat assectus. Quoniam enim aDiectus sunt actus vehementiores appetitu, lensitivi di averissationis sensitiva 6o3. Pochol. empiri); Deo autem appetitus sensitivus I97. & aversatio sensitiva ne per emunentiam quidem competit f. I98.) ; affectus eidem sen- . su proprio tribui non possunt. Enimvero affectus ex conis fula boni ct mali repraesentatione oriuntur 3. 6o3. PBG. empiri/quae actuum appetitus senstivi & aversationis len- stivae ratio sufficiens est 3. 386. P b. empiri . Quamobrem quatenus in Deo repraesentatio similis boni & malidistincta est ratio volitionis ac nolitionis , eatenus dat aliquid in Deo, quod aliquam fimilitudinem cum affectubus habet, etsi nonnisi generalem f. I93. Ontol. . Voliotiones ac nolitiones igitur istae affectuum nomine indigitari possunt. Atque adeo patet, non posse Deo tribui aD sectus, nisi quatenus distincta boni ac mali repraesentatio ratio
222쪽
ratio est volitionis ac nolitionis, qualis confusa in nobis
affectus excitati Notitia eorum, quae Deus vuIt ct actu postivo non vult, plurimum influit in praxin, quemadmodum in philosophia
morali Ostendetur. Consultum igitur est , actus volitionis e nolitionis, in quos nostro concipiendi modo resolvimus unieum istam voluntatri ae noluntatis divinae ainim, ut eum distincta notione eomprehendamus. diversis nominibus imsgniamus. Quamobrem eum a eorpore ad animam trans seramus nomina ad denotandum ea , quae huic insunt, obfimilitudinem quandam, exemplo distinctionis notionum in claras & obsevias, & elatarum in distinctas & confusas, ut alia a rebus etiam alii a desumta nomisa iam taeeamus . nec reprehendi potest , quod ab anima ex eadem ratione ad Deum tran rerantur nomina. Unde est, quod ipsa Script ra saera genuum nomina ad Deum tran sert. Enim ver quemadmodum nomina a eorpore vel rebus aliis ad antis mam translata per ea, quae animae insunt, explicantur, ut proprium nanciscantur significatum animae convenientem ἐita quoque voeabula ab amnia ad Deum translata per ea,
auae Deo insunt, ea plicanda veniunt, ut propium habeant gnificatum, qui Deo convenit. Nostrum adeo esse existi, mamus hie docere, quo sensu singula assectium norina ad Deum tranSferri possnt. id enim jam agimus, ur omnem inter Deum atque animam nostram d gerentiam elarissime exponamus. Explieanda igitur etiam differentia, quae quo ad assectus inter Deum arque animam intercedit. Doctrinae hujus sinnularia quidam usus in praxi morali elucescet. in ea enim doceri debet, quomodo affectus ex ratione inordinem redigantur , ne exorbitantes noceant, sed ad eoinsensum eum appetitu rationali revocati salutarem sui prari Mant usum. Id ipsum vero obtinetur, si eodem, quo Deo
sensu , etiam uobis conveniant , dum sensu nobis proprio
223쪽
Voluntat V probans qua nam dicatur.
3. 2Iq. Voluntas dicitur approbans, qua volens id, quod esse vel fieri cognoscit, esse vel fieri vult.
E. gr. Quand ecelum serenum est eo tempore, quo sere num esse nobis conducit, voluntate approbante serenum esse volumus. Quando nobis quid donatur praeter omnem expectationem , quod in pretio habemus ; donationem voluntate approbante volumus, ut donetur. Nimirum si quis nas antea quaesivisset, num id nobis donari velimus ; donationem fieri voluissemus. Quamobrem dum donatur , ut donetur nos velle ipsa aceeptatione significamus, & quaesitinum velimus, nos velle respondemus, aceeptatione jam facta. Voluntas adeo approbans subsistit, quamdiu donum ab altero acceptum nobis gratum.
. II S. Deus in Iesumne bonus est. Etenim Deus est ens abis lute persectissimum , quo persectius concipi repugnat 3. 14. . Quoniam itaque quid bonum in se est, quae nus ipsi inest persectio g. 37o. pari. I. Theot nat. s ensin se su inme bonum erit, cui inest omnis persectio in gradu absolute summo , ceu quod abssilute persectissimum.
Patet adeo Deum in se summe bonum esse. Atque haec est illa bonitas essentialis , ob quam scholasti-
ei Deum essentialiter summe bonum dicunt , non confundendi eum bonitate erga alios , quae est propensa voluntallin persectionem alterius 69S. pari. I. Theon nat. . Et de eadem bonitate loquuntur iidem , quando ens omn h. num dicunt, & Diabolum ipsum essentialiter bonum appellant , quippe qui malus est , quatenus privatus bonitate ae ridentali , quae perfectionem accidentalem eonstituit. Cerum eodem sensu accipiendum in S. S. quando soliis Deus dieitur esse bonus , quo hic summe bonum esse demonstra
224쪽
Bonitas es Bitialis entium finitorum bonitati essentiali sit b divinc incompa bilis, atque haec immensia est. Deus enim H est absolute persectissimus f. 14.), ae ideo realitates omnes σipsi insunt proritis illimitatae g. 16. 93. Essentiales au l 'μ'
rem determinationes rerum ceterarum omnium sunt redii-
rates limitatae s*. 9 i. 94. . Patet itaque perfectioirem Dei ' essentialem esse prorsus illimitatam; rerum vero celararum persectionem essentialem nonni fi limitatam esse posse cf.528. Ont . . QMantitas adeo bonitatis essentialis divinae infinita est fi 796. siilol. , quantitas vero bonitatis essentialis rerum ceterarum finita f. 798. Ont .' . Quoniam itaque illa ad hanc rationem nullam assignabilem habet f. 8o6. Ontol).; bonitas essentiali sentium limitatorum, consequenter sinitorum . i73. pari. I. Theol. nat. , bonitati essentiali divinae prorsus incomparabilis. Duod eras unum. Et quia quantitas limitata seu sinita non potest fieri illimitata seu infinita, quotiescunque sumatur f. VII. pari. I. Theol. nat.) ; bonitas essentialis rerum finitarum, quotiescumque sumatur, degenerare nequit in bonitatem essensentialem divinam, adeoque divinin heterogenea est 3. 36 Onto ). Quoniam itaque rei nullius bonitas essentialis pro mensura bonitatis cssentialis divinae assi inai potest j. 44 i. suto bonitas essentialis divina mensi iram
omnem respuit, adeoque cum immensium sit, quod mensuram omnem reipuit β. 4 I. pari. I. Theol. nat.), immensi est. Puod erat alterum.
Qitar ex systemate in demonstratione sumuntar prinei pia vel definitiori nominales sunt . vel propositiones omologicae, quar per modum lemmaum eidem inseruntur, ae inde peti denter ab ejus principiis demonstratitur. Ceterum
225쪽
hine intelligitur, cur in S. S. Deus solus dicatur bonus, quia stilicet bonitas essentialis divina bonitati essentiali rei utri ceterarum omnium heterogenea, nec haec cum ista comparari potest, adeoque ea bonitas, quae Deo inest, enti ald inesse nequit.
f. 2l7. Deus vult se esse in se inium tinum voluntare appro bante. Datis in te sint te bonus est ai I. . Q amobrem cum seipsum quam distinctissime cognoicat h. 89. 3 se quoque in se stim me bonum. adeoque Omnium enti timoptimum esse cognosit. Quoniam itaque voluntas eius in optimum seriur , i 83 ; se esse suntive bonum in se vult. Enimvero approbans voluntas est , qua volens id, quod esse cognoscit, esse vult f. 214. . Dciis igitur vult
se esse summe bonum in se voluntate approbante. Diei vulgo solet , quod Deus velit seipsum ; sed non
omnes eapiunt. quid sit velle seipsum. Nostrum igitur esset
duximus phrasin receptam ad norionem detei minitam re-Vocare , eamque naturae voluntaris consentane m esse demonstrare, ne quid de Deo dicatur. quod non satis intelligatur. Praeterea notandum . propositionem praeseruem non
esse mere speeulativam, sed in praxin quoque influere, cum S homo se ipsum velle possit simili modo . immo velle debeat, quatenus se persictnm e gnoscir.
f. II 8. Gaudium involvit appetitum approbantem. Etenim oritur, si bonum nobis praesens reprae 'entamus 6i6. Poch. empir. . Cum vero idem in num cro affectuum sit, affectus vero appetitus vchementior f. 6O3. PDch. empgaudium involvit appetitum cius. quod nobis jam praeens est. Enimvero voluntas approbans est, adeoque S ppp
titus approbans 688o. 'I h. einpir. , quando esse vel fieri aut factum esse volumus, quod jam cssu vel fieri aut sactum esse
226쪽
esse cogno imus f. 2I . . Gaudium itaque appetitum approbantem involvit.
Qui gaudio super re aliqua esseruntur, appetitum approbativum Litis produnt ajentes , se hoe esse velle , propter
Gaudium Deo tribuitiar, quatenus ex bono praestente Ps- σaudium luptatem percipit ,-haec cum Poluntate approbante conjun- f Dufu De. gitur , seu denotat volu tatem ex bono pris siente percepinna tri μιμ' cum voluntate approbante conjunctam. um Deus omnia praesentia tanquam praesentia cognoscat f. 157.) , bonum quoque praeiens tanquam praelens cogno: Cit. Et quoniani
ex bono, quod cognoscitur, voluptas percipitur f. 538. mycb. empiri s Deus quoque ex bono, quod tanquam praetens cognoscit, voluptatem percipere debet. Q ita praeterea bonum quoque esse vult f. i83.) , id , quod praesens esse ac bonum esse agnoscit, esse vult, voluntate nimirum approbantu β. 2i . . Quainobrem cum gaudium &volupi atem ex bono praesente perceptam f. 6sq. 6i6. 'γ-choc empir. ), ct appetitum approbantem involvat ai 8. , appetitus vero leniitivus in Deum non cadat f. I97. , gaudium Deo tribui nequit, nili quatenus ex bono praesente voluptatem percipit, ct idem voluntate approbante vult, consequenter ipsi tributum denotat voluptatem ex bono
praetente perceptam cum voluntaἰe dpprobante conjur c am. E. gr. Deus dicitur gaudere in S. S. de homine respi: cen. te seu ad mel orem in gem revet tente. Ad n liorem si uis gem reverti boni m est. Unde Deus ex resipiscentia hominum voluptatem percipit R. Psych. enitis. . Constat vero ex suris & princip is quoque irationia , qtiae in si stema e st ibit vimiis, cum de iure Dei in creaturAs ageremus, Deum velle, ut homo malus iesipiscat, consequenter id fieri Cest volun- Disit Od by Cooste
227쪽
voluntati ejus consormiter. Voluptati adeo jungitur volumias approbans f. Ii .). Gaudere adeo dicitur de homine ad meliorem frugem revertente , quatenus ex resipiscentia Voluptatem percipit, & eam voluntate approbante vulr. Paret itaque notionem gaudii divini esse Seripturae Sacrae consentanea in , quam cum ratione consentite evicimus. Notio gludii eum resolvatur in notionem voluptatis ac Volunta ris ; distincta utriusque notio uberiorem lucem eidem assundit, ne quid tacite Deo tribuatur, quod desedium quendam . involvit. Supponere nimirum debemus miones voluptatis & voluntatis ab omni defectu , qui utrique in nobis adhaeret, Iiberatas, e .nsequenter non lubsistendum in iis, quas de anima nostra habemus. Atque hinc patet, quam ne cellariuria si Theologiam naturalem nostra philosophandi methodo in Φstema veri nominis compingi, ut de Deo recte cogitemus satisfacientes canoni isti veterum : Quae de Deo dicuntur αβρωποπαβας, ea interpretanda esse Θεοπρε- πως. Hue inprimis facit , ut omnem differentiam inter Deum atque animam nostram intimius perspiciamua : id quod in praesente nobis sum mus.
f. 22 O. Lerisia Dei Deus summe gaudet aut, A mavis , latatur de seipse . selysi. Deus sinante bonus in se est f. ai3.) ct bonitatem hane essentialem quam distinctissime cognoscit F. 89.) Quamobrem Cum ex bono , siquidem cognoscitur, percipiatur voluptas cf. 338. Psychia empir. ; Deus quoque ex bonitate sua essentiali, leti ex eo, quod summo bonus sit, voluptatem si amam percipcre debet. Vult vero etiam Deus se esse summe bonum in se voluntate approbantes j a17. J. Quamobrem dum bonitatem suam cstcntialem intuetur, voluptati sunmaae jungitur voluntης approbans. Quoniam itaque gaudium Deo tribuitur , quatenus Voluptas ex bono prirsente percepta cum voluntate Bppro
bante conjungitur j. 219. ; quin Deus summe de sc-
228쪽
ipso gaudeat , aut laetetur , dubitari haudquaqua ni po
test. Constat apud Romanos laetitiam denotasse gaudium in excellentiore gradu et in philosophia ramen , cnm gradus non variet-speciem, nomen rei ob eundem non mutatur. Gaudii adeo nomen a laetitia distingui in eadem non est opus. Quod si tamen quis in verbis fuerit scrupulosor , quod linguae pui itatem commaculare religioni sibi ducat: is per nos dicit, Deum de seipso laetari, non gaudere. Nobis rerum, non vectorum habenda ratio. Immeusus labor est voca hula Latina ex usu , quem faciunt probatae Latinitatis res, ad notiones determina as revocare, quemadmodiam immite quid praestitimus de nonnullis vocabulis Hebraicis atque Graecis in s. S. de Deo usurpatis in s)stemate: cui nobis . non sussicit otium. Erit tempus , quo philosophiae ac me stodi periris in hanc arenam descendere dabitur. l. 22 I.
Noluntas dicitur reprobans, qua nolens id , quod esse Noluntas re- vel fieri , aut seclum cile cogno: it, clse, fieri aut factum probans qua esse non vult, seu idem aversiitur. Facile patet, aversa- mimium rionem quoque in genere , S singitivam in specie eodem seriti dici posse reprobantem.
E. gr. Ponamus Maevium in uxorem duxisse S) billam. Quod si hoc fictum nolumus , vel aversamur noluntas seu aversatio dicitur reprobans, sue nos hoe nolumus ni Iunia. ite reprobante, aut aversamur aversatione reprobante.
et 22. Noluntas reprosam involvit voluntatem contrarii. Qui volunta/ νι- enim positive quid non vult voluntate reprobante , is esse probum qum aut fieri, vel factum esse non vult, quod esse , vel fieri, i involvat vel factum esse cognoscit f. 221 ). Qui vero postive non volunt ιςm vult, quid esse, aut fieri, vel sectum esse, is aut velle debet,
229쪽
quod ut eius loco sit, fiat vel factum sit aliud, aut ut nihil potius stat, vel factum sit, consequenter velle debet non es e, quod est, adeoque contrarium vult β 297. LV. .
Noluntas igitur reprobans involvit voluntatem coiitrarii. E. gr. Si noluntate reprobarire nolumust. Maevi Cm in uxorem dux illa Sibillam ; aut volumus , i s m duxiste aliam, aut duxisse nullam, consequenter non duxi lle S, bitum. N luntas igitur reprobans involvit voluntatem contrarii. Nimirum qui dicit nolo hoc fiet i, is elicin d cit, volo hCe non fieri, sive velit ejus loco fieri aliud, sive non.
f. 223. Tristitia incitat a Persa ciem reprobantem. O itur enim ex repraesentatione mali praeleluis Gai. I h. eM- pii . . amobrem cum avertemur, quod tanquam malum nobis repraesentamus I9O. Pioch. empiri , quin malum, ex quo tristitia oritur, avertemur, leti id praescias es.se nolimus , dubitari nequit. Enimvero si malum, quod praesens est, aversemur, ita ut ipsum praesens esse nolimus; aversiitio reprobans est g. 22I. . Tristitia igitur involvit
aversationem reprobantem. E. gr. Si quis tristitia pei sunditur de morte amiel eliarissimi certior factus , eam aversatione reprobante aVel se Iur, qu . tenus non vult mortuum esse amicum. Hanc avers rimnem prodimus dicente', nos nolle audire, quc d amicus ille, qui charisiimus fuerat, mortuus si, vel ubi cadaver desuncti praesens fuerit, nos nolle ipsum v dere. Nimirum si voluntate nostra standum solet , noluissemus in ri amicum , dum moriebatur, & noluntas perdurat, eti irs f Hum infecti im fieri non possit. ln ideis res manifestior quam vocabul: s non sistis coπmcidis exprimere diis culter licer.
f. 224. , Tristitia D s tribui nequit , vis quatreus nisi ilia τ
230쪽
voluntate emtrarii. Triuitia enim taedium c 6eto. 'γώ chol. empiri λ& noluntatem reprobantem involvit f. 223 . Quamobrem cum taedium nullum in Deum cadere pol sit f. 2O3. , nec ipsit tribui queat, nisi quatenus abselat avo .luptatis actum nolitionisi connotat 3. 226. , mali scilicet praesentis , cujus repraesentatione in nobis tristitia oritur
quit, nisi quatenus ablentia voluptatis Connotat actum laolitionis mali prae lentis. Quoniam itaque noluntas reprobans est, quando malum praesens nolumus seu aversamur s. aeti. , Si eadem voluntatem contrarii involvit f. 222. 3 tristitia non potest tribui Deo nisi quatenus absentia voluptatis con notat noluntatem reprobantem mali praetentis
cum voluntate Contrarii. Ε. gr. Deus in Sacris dieitur tristitia assici ob hominum peccata seu male facta , quae tanquam pr sentia cognoscit. Quod si ergo eam ita explieare volueris . ne quid ipsi tribuatur , quod repugnar ; dicendum est , Deum ex mal. CEbs hominum nullam percipere Vitupratem. neque adeo eadem ipsi placet e 3. 6 2. Us h. empis.). Nolle eundem.
quod ab hominibus perpera erur aut per perratum fuerit malum . sed mal e , ut non siciant vel secet inr. Haec omnia etiam inlunt animae, quando riistitia assiicitur, nisi quod adsit moletius: quid i in sensus visit iplarem omnem arcens aliun. de or undam cao. PDcb. empir. , qui in Deo locum habere nequiti
f. a 2 . Tristitia in Deo non arcet gaudium. Si nos tristes Tristitia is
sumus, tanto taedio assicitur animus, ut volo ptatem, si Deo cur non
qua adsit , non appercipiamus aut, si qua ades et , non g 'apperciperemus . 62O. PDchol. empiri . conloquenter si proritis ina possibile est , ut ea stante tanta sit voluptas , quae taedii apperceptionem tollat, conIcquentur ut gaudio