장음표시 사용
281쪽
eo in Iseo , quo sulmen vibratur I id quod exemplo saetis docetur. Nuper non procul ab urbe nostra ex ictu suimbnis periit homo, qui metu tempessatis horridae adductus gradu eeIerio e incedebat. Nemo non videt, a libertate ejus pependisse, quod jam esset eo in loco , quem fulmen Petebat, vitae ejus infestum.
. 288. Mala physica i eae mundi infunt in intellectu divino imd pendenter a voluntate libera Dei. Si enim possibilia primutiva secunda secundum principium contradictionis combinentur, non modo essentiae entium limitatorum f. 94. tam animarum, quam elementorum rerum materialium fg. 97. 3 verum etiam vi principii rationis sufficientis attributa eo. rundem una cum modis quoad potentiam & modorum ordine, atque dependentia entis limitati unius quoad in
dificationem sumi ab aliis f. 93. , ct si porro elementa
juxta principium rationis siufficientis combinentur omnia corpora mundique possibiles omnes resultant g. IGO.), immo si vi eiusdem principii corporibus in eadem serie rerum sive mundo eodem existentibus iungantur animae, in unoquolibet mundo omnes prodeunt homines brutaque Omnia, quotquot in eodem naturaliter existere possunt cit. . Idea igitur mundi in intrilectu divino continet Omnia, quae in eodem contingere possunt. Quoniam it que mala physica tanquam effectus naturales 373. pari. I. Ihrol. nat. 2 , causas eis cientes in hac ipla rerum scrie,
quae mundum constituit 3. 33. Omoc . habent 898. Ontes), earumque actione posita mantur 1886. O voL , mala physica insit ut idea mundi in intelli esti divino. l nimvero voluntatis divinae libertas non influit in ideas rerum F. 2Si. . Patet igitur mala physica ideae mundi in intellectu divino inesse independeuter a voluntate libera Dei.
282쪽
Probe notandus est modus, quo mala physsea iri sint ideae mundi, ne circa eorum inexistentiam oriantur disticultates inextricabiles. Q at enim nodia illiusmodi nectunt, perperam sumunt, quod probare neseiunt, immo quod probatuimpossibile utpote origini id earum in intelleitu d vinci ad. versum , quasi Deus libere in hune mulidum introduxerit mala pii sica, non purspicientes, qui modo libertas Dei in actualitatem eorundem influat: id quod demum ex capite sequente de creatic ne mundi patebit , siquidem adhuc ignarare re supponas, quae an si stem ite demonstrata suere. Absit itaque , ut quis sibi metuat ab absoluta malorum phusi. eorum necessitate, siquidem ea ideae mundi cura liberam Des voluntatem inextilere ponatur. Demonstravimus modo, ea esse contingentia i . 286.) dc necessitatem eorum hypothetieam contingentiae non ossicere F. 237. . Subsistit autem & hypotherio eorundem neceisitas , ct contingentia stante inexistentia in idea mundi independenter a libera Dei voluntare. Qui originem idearum non modo rerum omnium in se spectatarum , verum etiam mundorum omnium Posibilium in intellectu divino ex ipso Deo satis medit itus sue. . rit , quam in superioribus clarissime ac distinctissime explicatam dedimus, is satis superque perspiciet, quomodo mala physica prodeuit ex possibilium combinatione seu eorum inrystemata relatione. Quae vero manifesta sunt per ip .g rerum notiones; ea per rariones extrinsecas obscurari minime debent: nec ob ea, quae nondum intelligimus, tanquam erronea rejicienda , quae apertae sunt veritatis , quemdmo-dam revera faciunt, qui libero Dei decreto mala physica iaideam mundi introduci sibi imaginantur.
f. 289. Molam morale possibile ob intellectus humani limitatis- Pusibilito
nem. Malum enim morale inhaeret actionibus hominum malin
liberis g. 374. pari. I. Theol. nat. . Quoniam itaque quod M, malum est, homo appetit vel vult, si ipsi bonum videtur,ci ex adverso quod bonum est. aversatur , vel non vult, fi
283쪽
cidem videtur malum f. 89 . b. empir. , nee malum, quod tale agnoscit, appetit nisi sub ratione boni, neque bonum , quod tale agnoscit, aversitur nisi sub ratione mali g. 896. radicias empla. , quatenus scilicet illud certo re- spectu bonum, hoc certo respectu malum reputatur', evidens est sileri posse, ut homo velit, quod malum est,& nolit, quod bonum est, quia quod bonum est, malum judicat, quod vero malum cst , judicat bonum , aut quod bonum esse agno sicit, sub datis tamen circumstantiis judicat esse malum , ct quod malum esse agnoscit, sub datis tamen circumstantiis judicat esse bonum , consequenter quia verum pro salso habet f. 5o3. Loli , adeoque errat f. 623. Log. . Quoniam error circa judicia intuitiva committitur, si consule percepta eadem apparent, cum tamen diversa sint, atque a nobis ideo pro iisdem habentur 63i. Log. , ac praeterea in errorem incidimus, quod notionibus deceptricibus, hoc est sine mente sonis 3. 38. Log. , utamur tanquam veris notionibus c=. 629. Log. , aut in ratiocinio legitimo praemissam fallam sumamus tanquam veram f. 626. Log. , aut ratiocinantes non uno modo in formam peccerimus f. 638 qq. Log.9 ; quin errare quomodocunque hominem contingat, quod intellestis ipsius limitatus sit, nemo non vi ipsius definitionis limitis agnoscit g. 468. Ontol. Quare cum malum morale actionibus liberis non inhaereat, nisi quatenus erronea praesupponit judicia per demonstrata; evidens omnino est malum morale esse pol- sibile ob intellectus humani limitationem.
Lex appetitus haec est: Quiequid nohis repraesentamus tanquam bonum quoad nos, id appetimus 9οή. Pochol. empir. ; lex autem aversationis : Quicquid nobis repraesentamus tanquam malum quoad nos , id aversamur sq. 9o7. Psychol. empis.) ; & anima per essentiam & naturam suam
vult bonum , di non vult actu positivo malum f. sai. Puch,
284쪽
PI chil rat. , ita ut voluntas humana generaliter de te bnata sit ad bonum , quemadmodum divina ad optimum I. I 8s. . Sicuti itaque Deus semper albi vult, quod optimum
ι est. nec ideo bonum apparens vern vel minus majori praesert
I. 189 , quemadmodum a nobis quotidie seri experimur, quia errare nequit . I36. , ct judicia omnia certa experituri f. I33.) , incertitudine nulla in cognitionem ipsius cadente 134. ), intellectu prorsus illimitato praeditus f. Ii7. ὶ, ita hominis voluntas deficit in eligendo vero hono . quod multiplici modo a vero aberrare valet intellectu valde limitato instructus. Quemadmodum itaque impossibile ob inteli Hum divinum illimitatum, ut velit quod optimum non est, salva summa ejus libertate . 278 γ; ita etiam fieri potest, ut malo morali insciantur actiones hominum liberae ob intellectus limitationem. Mali moralis hic tantummodo evincimus possibilitatem ; quomodo autem abusu libertatis irre pat in actiones hominum liberas , jam demonstravimus in systemate f. 38o. pari. I. Theol. nat. eo quidem modo, ut cum quibusdam principiis tota demonstratio absque ulla im-mntatione hic inseri possit. Plurimum vero lucis huic ipsi doctrinae affundet philosophia practi ea , ubi omnem vitiorum originem profundius scrutabimur.
g. 29O. Malum morale eontivens es, non absolute necessa tim. Mali moralis Inhaeret enim actionibus hominum liberis g. 374. pari. I. csimi' mim Theol. nat. , adeoque, cum anima in volendo & nolendo
libera sit g. 9 2. Pθchol. empir. , volitionibus ac nolitiorinibus ejusdem. Quare cum volitiones ac nolitiones animae contingentes sint f. 933. Poch. empir. J , malum quoque morale contingens esse debet.
Ponamus jam, si fieri potest, malum morale esse ab- lute necessarium. Quoniam quod absolute necessarium contingens esse nequit g. 317. Ontia. 9 3 malum morale contingens esse non potest: quod cum sit absurdum per δε- .
285쪽
monstrata; evidens est malum morale non esse absolute necessarium.. Diversi igirux ratio est mali metaphysei atque physici &Wordis. Etenim metaphysicum absolute necessarium F. a83. , phy seum vero & morale o mingens ai6. 29o , Lontingentia tarnen maIi physici S moralis non est prorsus ea.dem, quatenus in contingenuam hujus libertas influit.
. 29 I. mybib ties Malum morale θpothetice necessarium, Malum enim misti moralis morale inhaeret liberis hominum actionibus 3.37 .part. I. nece uas. Theol. nat.), adeoque, cum anima in volendo ct nolendo libera su ἔ. 942. PDG. empiri) , volitionibus ac nolitio. nibus eorundem. Quamobrena cum quid appetamus. quamprimum quid nobis repraesentamus tanquam bonum 3. 589. PDchol. empir. ct ex adverto aVersemur, qua primum id nobis repraesentamus tanquam malum 3 59o. PDchol, empir. 3 repraesentationes autem boni & mali sint motiva, ct quidem nolitionis ac volitionis , si merint distincta c 3. 89o. PBciat empir s positis motivis ponitur nolitio ac volitio . consequenter fieri nequit ut non ponatur g. 28. Outoc , nisi adsit ratio sumeiens , cur non ponatur 3. Ia8. Ontat . Quoniam adeo necessarium hyp thetice , quod sub data quadam conditione impossibile f. 3o2. OmoL9 ; volitiones ac nolitiones animat hypothetice necessariae sunt. Patet igitur malum morale hypothetice
necessarium esse. Quemadmodum Scholasti ei hypotheticam volitionum &nolitionum necessitatem nreessitatem moradem appellarunt; ita quoque mali moralis necessitatem si quis moralem appetilare voluerit, per nos licet. Ceterum qui malum morale necessaritim absolute pronunciant, nec alias adducunt ratio. nes, quam quod anima aPPetat vel aversetur, quamprimum
286쪽
sibi quid tanquam bonum vel malum repraesentant . necessitatem hypothetieam sive moralem tum absoluta confundunt
Dium morale ideae mundi inest in intellectu Des indea Malum in pendenter a voluntate ejus libera. In idea mundi, quae est seq 'mod. in intellectu divino , continentur etiam ideae animarum Vbii mundet singulorum hominum, quotquot in eadem existere possunt f. Ioo. , quoad essentiam, attributa S omnes modifica- itiones f. 99. . Quamobrem cum in unaquaque anima peculiaris quaedam detur appetitionum Saveribtionum se-ties f. sa PDchil rat. ct quaecunque in eadem contiis nentur in se praescibilia sint g. 23 . pari. I. Theot nat. , adeoque talia praesciri posse non repugnet f. 23s. pari. I. Theoc nato in idea quoque mundi omnes appetitiones 6 aversiones , adeoque volitiones S nolitiones s 3. 8go. 881. 882. ρθchol. empiri in ira exhibentur, ut praesciri possint. Quoniam itaque malum morale liberis hominum actionibus 374 pari. I. Theot nat. , adeoque volitionibus ae nolitionibus animarum inhaeret f. 9 et Pothoi em- ω. I malum morale omne, quod in mundo datur, ideae mundi in intellectu divino jam iness, Enimvero in ideam mundi, quae ess in Intellectu divino, libertas voluntatis divinae non ita fluit f. z8i. , seu quicquid eidem iness, independenter a libera Dei voluntate inest. Quamobrem cum malum morale omne insit ideae mundi in intellectu divino p nonsti via ; idem eidem inest independenter a libera voluntate Dei.
Quod de praestibilitate appetitionum I aversonum animae ex si stemate citatur independenter ab eiu et principiis demonstratur , ut tota demonstrario hue tram ferri possit. Poteramu1 quoque pIovocare ad praestibilitatem ubertatum
287쪽
anima deeretorum superius stabilitam . rs6.); sed ibidem
in demonstratione supponimus , quae in systemate demonstrata sunt ad majorem rei evidentiam. Ceterum in demonstratione praesente inprimis spectandae sunt liberae actiones animae ut praescibiles, quo constet eas ideae mundi, quae datur in intellectu divino, inesse tanquam determinatas: secus enim malum morale, prout datur in mundo, non jam ideae ejusdem in intellectu divino inestet. Maximi momenti est propositio praesens, qua constat, malum morale in mundum non fuisse invectum libero Dei decreto id quod summae persectioni voluntatis divinae e diametro repugnat ; sed omne jam inextiti se ideae mundi, antequam aliquod comdendi mundi decretum cogitetur. Qui et sentias rerum arbitrarias fingunt & ipsam mundi ipsius ideam arbitrariam saciunt, in errorem hune facile prolabuntur, quod libero Dei decreto malum in hunc mundum fuerit invectum, a quo ab. ess e poterat. Hinc vero jam magno numero propullulant dissicultates , quae ab existentia ejus in mundo adversus bo. nitatem & sanctitatem Dei, . immo etiam adversus summam mundi ipsius persectionem urgentur. f. 293- , ,
Deo competit sapientia in gradu absolute summo , seu perfectissima. Cum sapientia sit scientia actionibus liberis
sines naturae suae convenientes praescribendi S media ad eos ducentia eligendi, sinesque particulares ita sibi invicem subordinandi, ut propiores fiant media remotiorum
678. Pschol. rat. , ct spiritus sapientiae capax sit g. 693. PDch. rat. s quin ea sit realitas, quae in spiritum cadit, dubitari nequit f. I. . Enimvero Deus spiritus perfectissimus est f. 186. ct realitates compossibiles ipsi insunt in gradu absolute summo cf. II. . Sapientia igitur eidem competit in gradu absolute summo, seu persectissima.
Quoniam realitates omnes in gradu absolute summo Deo
288쪽
aliae s. 93.3; non opus erat ostendere, sapientiam esse rea. litatem, quae spiritui convenit. Consultius tamen nobis visum id addere, ut demonstriato evadat evidentior & in pauciora resolvatur prineipia , aut saltem ab origine idearum in intellectu divino indepenaens esticiatur : etenim ex hac deduximus F: 93 , praeter realitates , quae Deo insunt, non idari aliae. Licebat etiam Deo tribuere sapientiam vi prin- 'eipii neuristici S. o. , quo saepius usi sumus in antee. dentibus. Nemo enim est qui nestiat, sapientiam cadere in animam nostram, etsi valde limitatam, propterea quod spiritus limitatus persectissimus non est , adeoque nee sapientiae perfectissimae capax, quippe quae intellectum persectissimum supponit, quemadmoόum ex ipsis sapientiae persecti simae atque intellectua persectissimi notionibus demonstrari facilet poterat f. 6s. 689. Ub A. rat. . -
Deus I. Mem optimum si constituit, ' a. media ellit, D Memmquae certo es via breuissisa ad eundem ducunt es quibus si stannem ex asse consequitur , 3. fines omnes particulares ita Abi invicem subordinat, ut remotiorum media Arupra piores, tamdemque omnes ut medium is ultimi. Etenim Deo com
petit sapientia summa atque persectissima g. 293 . Est
vero sapientia summa atque persectissima scientia fines optumos sibi constituendi, media eligendi, quae certo & via brevissima ad eundem ducunt, & quibus finem ex asse com sequi datur , finesque particulares sibi invicem ita subordunanssi, ut remotiorum media sint propiores, tandemque omnes simul medium finis ultimi 9. 689. 0 h. rat. . Quamobrem r. Deus finem Optimum sibi constituit, a. m clia eligit, quae certo ct via brevissima ad eundem ducunt &quibus finem ex asse consequitur, 3. fines omnes particul res ita sibi invicem subordinat, ut remotiorum media sint propio S, tandemque omnes simul medium finis ultimi.
289쪽
Tres propositiones, sellieet de finis eonstitutione, de me diorum elethione, cla finium subordinatione , quarum binae posteriores in plures denuo se eari poterant, in unam compingere libuit , quia unica demonstratio satisfaeit omnibus. In systemate singulas propositionea fgillatim demonstraviamus , quia ibidem ex iisdem sapientiam Dei summam collingimus a definitione ad definitum, quemadmodum hic a der finito ad definitionem argumentantes 3. 349. i. g. .
r Deus Deus nihil vis cacitque absque Ilite. Etenim Deus sis αβ prUt r pietuissimus est . 293. . Sed lapientis est agere propter finem, nec velle quidpiam absque fine . 678. Pota. rat. Ergo etiam Deus nil vult facitque absque sine.
Spinosa Deum nullo fine ageret defendit, propterea quod brutae cuidam necessitati alIigavit omnes rerum eventus. Et enim juxta ipsum nonnisi possibilia sunt, quae ad 1ctum per ducuntur , eetera figmentia imaginari enis aceenset Nulla ' Deus juxta eundam in producendo mundo libertate gaude , sed hie ad ipsum ira pertinet, ut sine ipso concipi non possit. Ubi tanta est omnium neeesi tra, ibi finibus Iocus non est. Etsi enim etiam corpora agere possint propter finem; non tamen agunt propter finem, quem ipsamet intendunt, sed propter finem ab eo, qui fecit, intentum. Ita horolo gium diei potest indicem cireumagere propter snem, n; mi'rum ut temporis partes indicet; sed finem hune intendit aditifex, qui ipsum eonstrurit, ipsum autem horologium eundem minime intendi r. Agit igitur propter finem ab artifice intentum , aut, si accuratius loqui malueris , fini ab artis
F. 296. malis in Finis, quem Dctus intendit, 'sium maxime iret, seu es a Deo Deus sti sinem non constituis, ni se qui ipsim maxime decet. ὐπσος . Etenim finis, quem Delis sibi constituit, optimus est f. 394- . Quamobrcui cuta optimus fit sicis, qui ceteris prastin
290쪽
praeseren cliis agnoscitur , ubi ad omnes determinationes. qui agenti insunt, vel extrinsecus si speraecedunt, respexeris F. 681. PBH. GL0 ; ex attributis divinis simul sumtis intelligitur, cur aliquem sibi finem constituat, adeoque iuattributis divinis simul sinatis continetur ratio finis constituti f. 56. Omol. . Quoniam itaque id Deum maxime decet, quod cur potius velle debeat, quam aliud, ratio in iis omnibus, quae ipsi insimi, eontinetur 3. 332. parsi L. Theu vat ' ; Deus fineoa sibi non consiluit, nisi qui ipsiunmaxime deceti
Sunt qui Dei libertatem propterea negant, quod ratio nem eorum, quae vult, sufficientem in attributis ipsius contentam agnoscam, ac eadem de eausa ipsa ficiis constitutio Deeessaria videtur : quod dubium allis tantum videtur , ut malint Deo tribuere electionem ejus , quod optimum non est , consequenter & finis minime optimi eonstitutionem. , Sed hi omnes non perpendunt sapientiae tribuendum, quod ipsi neeesiitati tribuunt. Sapientia vero libertatem non tollit, etsi serat, ut ita loquamur, legem. Superior in civitate subditis praeseribit legem, sed hoe ipso non desinunt esse Iiberi. Restringit is libertatem subditorum eoactionis exterenae quidam specie . sed sapiens sibi ipsi legem serens plena fruitur libertate , immo hac usus sibi fert legem. Ecquis adeo temerarius erit, ut sibi persuadeat, insipientem esse. debere , qui liber esse velit 33. 297- Deras malum Iani tam finem in tradere Wquit. Pon st- cur mulam mus enim, si fieri potest, Deum malum intendere tau quam musis is asinem. Quoniam causa essiciens agit propter finem, adeo- ος uotu . quo ideo, ut id ipsi ina, quod tanquam sinem intendit, sit vel fiat f. 932. Puto P ; Deus malum elle vel fieri vult: t