장음표시 사용
341쪽
Pars II. Cap. IV. I. I 8 I. Ontat , etsi unum in plerisque fit alteri simile g. 19 s .
Ontia. ). Notioni communi debetur , quae vago termini identitatis usu nititur, quod eadem dicamus, quae ex numero eadem materia constructa sunt, & sub eadem specie continentur, etsi non eodem prorsus modo facta, veluti quod vestimentum idem adhuc dicamus, etsi varia in eodem mutata fuerint, ut disserentia statim in oculos incurrat & ab aliis pro diverso habeatur. Non sine ratione praegnante hoc hic a . notamus: qui enim notionem hanc deinde ad mundum transisserunt , sbi persuadent mundum suturum Russe eundem, etsi varia in eodem suerint immutata. Unde multa propullulant in doctrinis maxime arduis, veluti de summa mundi nujus adspectabilis persectione & de mali in eadem inexistentia, de
creatione ac providentia divina. Et qui notioni hujus comissae inhaerent, eique convenienter judicant, ex dissicultati-hus , in quas incidunt, sese extricare nesciunt, & veritatem
liquidam perspicere nequeunt, sed suspectam habent. --que Video, quomodo inde quis emergere possit, nisi qui ora
dine philosophetur, non accedens ac Theologiam naturalem, antequam notiones ontologicas, cosmologicas S psychologicas rite intellectas familiares experiatur, & notionibus confusis ac vagis Valedicat, nec nisi ex distinctis ac M. terminatis ratiocinari sueverit, ne destituatur acumine, quod nullis praejudicorum nebulis amplius obfuscatur.
I. 3 s s. Cur Deas Quoniam Deus mundum libere cremit . 3s4 , ad- mandam eoque nec ad eundem creandum, nec ad non creandum per
nullam pro- essentiam suam determinatus suit I. 94i. Wich. empiri) ;ducere potu- eundem quoque non creare potuit, seu simpliciter impossibile
erit. non fuit, ut non crearet, consequenter liber fuit in creando ab omni coac ne interna. Qui absolutam rerum omnium necessitatem ex ipso deducunt Deo, quemadmodum Spinosia, ii sumunt per essentiam suam determinari Deum ad creandum, notionem libertatis
342쪽
De Creatione V Potentia Dei sis
animo distincte non comprehendentes. Unde mundum concipiunt tanquam Deo necessario coexistentem, eundemque ipsi coaeternum faciunt, nec Deum sine mundo concipi posse arbitrantur. Ex quo porro consequitur, mundum esse aliquod Dei attributum, quemadmodum ratio aequalitatis trium in triangulo angulorum atque duorum rectorum f. I 46. mites. ), & mundi ortum ex Deo esse necessariam quandam ex essentia ipsius emanationem. Dato enim uno absurdo sequuntur plura, & plura absurda pro vero amplectitur, qui vel maximo rigore alia ex aliis deducit, non vitio methodi, sed materiat, vi nimirum primi absurdi admissi id quod notari velim ab iis, qui methodum mathematicam seu demonstrativam tanquam periculosam traducunt, Propterea quod vident Spinosam eadem usum noxios defendere
Deus Lune mundum ad pectabilena ex pluribus possibilibus Electis hujus elegit. Etenim Deus libere creavit hunc mundum I. mundi exas 4. . Quamobrem cum plures mundi possibiles sint, in pluribusporuquorum uno ad actum perducuntur possibilia, quae in alio bilibus..eundem minime consequuntur s. ior. Cosimo ) ; qui V
ro libere quid facit, ex pluribus possibilibus sponte eligit, quod ipsi maxime placet . 94 i. ' hoc empir. ; Deus . ex pluribus mundis possibilibus hunc mundum adspectabilem elegit.
Qui nonnisi unius mundi adspectabilis possibilitatem admittunt, possibilitatem vero plurium impugnanti Deo liberam electionem adimunt, & libertatem divinam ad hoc unum restringunt, quod eundem potuerit creare & non creare quemadmodum in propositione praecedente ostendimus 33s. . Quodsi excipiant, sese ampliorem faeere libertatem divinam, quatenus defendunt, Deum potuisse aliter facere hunc mundum, quam secit, eos dare sne mente sonos non modo ex iis intelligitur, quae in interioribus passim demonstrata sunt: Diu ligod by GOoste
343쪽
sunt; verum etiam per ca patet, quae ad propositionem pra, cedentem annotavimus. Qui admittit Deum aliter potuisse facere hunc mundum, quam secit; in praeter hunc mundum possibiles esse alios assirmat t mundus enim aliter factus non est idem cum eo, qui existit . I 8 I. Onis edi in multi, similis sit huic, qui existit 6. I93. Ontot ). Sane murudus , qui existir, omnimode determinatus . 226. to J, adeoque ens fingulare est M. 227. Outυl ). Duo vero individua simul existentia , in quibus mali esta deprehendi rurdisserentia, non habentur pro ente eodem. Ja n ponamus hunc mundam , qualis existir , & ponamus quoque eumdem aliter lactum. Quoniam Deus mundum facere nequit nisi creando β. 337. , adeoque ex nihilo eundem producendo . 7. Porcia. rist. , ad actum Vero perduc
re potest quicquid possibile I. 347.): potentiae divinae non
repugnat, ut mundus, qualis nunc est, & mundus quoque aliter factu, simuι existat. Existere adeo possunt per po tentiam divinam mundi duo, quorum unus manifesto di seri ab altero. Ecquis nisi male sanus & pertinax in defendendo errore suo assii mare aust , duos hosce mundos esse eosdem, non diversos Cessat hic ratio, ob quam ex eadem macella iactum es ter adhuc pro eodem ente habe- .mus, scilicet quod novimus , idem sic factum & aliter factum simul existere non posse. Atque adeo patet illam de identitate entis singularis seu individui notionem, quam Paulo ante notavimus 3ss.), non sine oscitantia ad mundum transserri, ac contradiction bus manifestis im-Plicatum assirmare , quod mundus sic & aliter factus sit mundus idem , adeoque unum nonnis ens. Nemo non sateri cogitur, nisi iniurius csie Velit in omniscientiam Dei, inundi sic di aliter facti ideas esse in intellectu divino, & quatenus Deus potentiae suae sibi conscius, tanquam existere v Ientes sic & aliter sactum iisdem exhiberi. Repraesentatur a.deo mundus se & aliter iactus non tanquam ens unum ae idem in intellectu divino, sed per modum entium duorum ijd quod ux modo dictis haud obscure Patui. s. 3s T.
344쪽
mundum adspectabilem ex pluribus possibilibus elegit optimus a 336. & mundum creavit, quia creare voluit g. 3so.). Deo crea s. Quamobrem cum voluntas ejus semper seratur in optimum I. 18 3 . I quin mundum optimum creaverit dubitari nequit.
Deducitur hic creatio mundi optimi ex ipsa natura voluntatis divinae. Sunt qui negant, mundum hunc esse optimum, & tamen hoc non obstante defendunt, alium praeter eum non esse possibilem, atque contendunt, mundum potuisse creari meliorem r quod utique contradictorium est.
Si enim datur mundus eo, qui existit, melior; is qui existi non est unicus, sed praeter eum alius adhuc possibilis. Quod tamen contradictionem manifestam non advertant, id quidem inde est , quod sibi persuadeant, mundum potuisse
creari meliorem, & hoc non obstante eundem. Sed quam turpiter a vero aberrent qui sic sentiunt, abunde satis ostendimus not. l. 336. . Dixi subinde in systemate existentiam mundi optimi hypothesin , veluti cum not. g. 8O8. pari. I. Theol. nat. assumatur e hypothesin mundi optimi cum attributis divinis consentire, & eum in iis agnoscendis praebere usum, quem opposita habere nequit. Sunt qui verentur , ne qui ex hac dictione inserant, me in numerum hypothesium philosophicarum referre, quod mundus hic stoptimus, consequenter cum hypothesis philosophica sumatur absque demonstratione l. Ia6. Disc. praelim. , inde porro colligant, me ultro fateri, quod susscienter demonstratum non sit, mundum, qui existit, esse omnium possibilium optimum, cum tamen id non modo demonstraverim cI. 38 a.
pari. I TMol. nat. , verum etiam S. S. consentaneum evicerim I. 4o6. pari. I Theoc nat. , ac intersit ejus veritatem agnosci, propterea quod inde pendeat certitudo multarum veritatum
maxime arduarum. Atati in salvo res est. Hypothesis smpliciter dicitur id, quod sumitur : unde in propostione a.
345쪽
332 Pars II. cap. IV. mireir, & propter quod eidem tribuitur praedicatum. Savero propositio debet est e vera, id, quod sumitur de subjuno, non potest esse impossibile, nec incertum, sed evidenter verum est. Et quis adeo hospes est in Geometria, ut ignoret, in ea hypothesin continere, quae antea demo strata sunt φ Eodem quoque sensu mundum optimum dicimus hypothesin, quatenus sumitur in ordine ad alia praedicata eidem tribuenda, veluti in casu dato, quod cum attri-hutis divinis consentiat. Minime igitur hinc argui potest, quasi existentiam mundi optimi pro nypothesi sit tem phil sophica habeamus, quae reddendae rationi aliorum inserviat. Sane in Massiesi dicimus, in I vpothesi directionem convergentium hanc esse curvam celerrimi descensus, utut certumni lineas directionis gravium ad centrum Telluris convergere. Et in his ipsis operibus subinde in demonstrationibus. exemplo Mathematicorum aliquid constare per hypothesin vel etiam hypothesi repugnare pronunciamus, utut hypothesis seu id, quod in propositione assumiriir, in anteriori-hus fuerit demonstratum, immo a nemine in dubium v
f. 3 s 8. Darignem Deus munaeum creavit propter ab em finem e sic ecreationis V omnium optimus, quem per creatisnem in cndere ' eras, Deus
qualis M. enim nihil facit absque fine cf. 29s . . Quamobrem cum hunc mundum adspectabilem creavcris 344. , necesse est, ut eum creaverit propter aliquem finem. Auderat stramum.
Enimvcro Deus sibi non constituit finem alium nisi optimum , quem intendere potcst f. a 94.). Quamobrem quoquc finis, per quem creationem mundi intendit, est omnium eorum, qui per cam intendi poterant, optimus. Idid erat aberum. Equidem jam in systemate hanc propositionem demonstravimuο-6o3. e essIm. I. TEM. nat. ; sed a poste-
346쪽
riori, ut ellet principium demonstrandi sapientiam Dei. Dni ero hic ex sapientia, quam Deo summam esse jam evicimus f. 293.), creationis finem colligimus, ut, cur hunc praecise mundum, non alium eleSerit & ad actum perduxerit, plenius intelligatur.
I. 3 s 9.M dus es syni a Deo per ejus creationem intento conveni- Muaedus entissimus; hoc es, talis es mundui , μι ti'em , quem At dis, ouatis per per eum ex asse consiequitur. Quoniam Deus mundum crea-ssirenam
vit propter aliquem finem c 3. 3 3 8. & per hoc ipitiin, quod Dei.
hic mundus creatus suit, cundem consequitur; ipse mundi interior ratio est medium, quo utitur ad finem creationis
consequendum 937. Onta. . Sed Deus eligit media, quibus finem certo & cx asse consequitur I. 294. . Mundus igitur, quem Deus creaVit, talis est, ut finem, quem ii
tendit, certo & ex assc consequatur. 'Qui in electione mundi nonnisi in summam voluntatis divinae libertatem, quam supra eVicimus . a r. mentis aciem intendunt, electionem mundi cujusvis indifferentem faciunt , ita ut nulla dari possit ratio , cur hic potiuς fuerit electus quam alius , puro reVera casui eandem tribuentes. Et eodem modo sese res habet, ubi quaeritur , cur Deus munis dum aliquem producere Voluerit. Ac inde est, quod de-sendam , mundum hunc potuisse fieri meliorem , non esse optimum, propterea quod Deus Vi libertatis summae iaceare possit , quod Velit. Enimvero quamprimum animum ad sapientiam divinam advenimus; non perinde esse intellugimus, quicunque mundus ex pluribus possibilibus eligatur,
ut ad existentiam perducatur, nec perinde esse convincimur, utrum mundus aliquis a Deo creetur, an nullus. Cum enim
sapientia ejus summa non permittat, ut faciat, quae eidem contraria sunt, alias enim se minus sapientem probaret; liis binas in eligendo mundo , qui creetur , & in decernendo
num quia creari debeat, sapientiae legibui regitur, propterea Ss a quod
347쪽
Mund septimus quinam 324 Pura II. CV. IV. quod sapiens non vult libertate uti nisi eidem convenienter. Libertas igitur in eligendo & decernendo fit dependens a
sapientia: quod nihil absurdi habet. Quod enim aliquid
in Deo dependeat ab aliis, quae eidem insunt, non tollit independentiam a rebus aliis, quae ab ipso diversae sunt, nec libertati officit, cum non absoluta adsit necessitas hoc agem di potius, quam aliud, sed tantummodo hypothetica. ADque haec ipsa hypothetica necessisar, quae in eligendo & decernendo a sapientia pendet, est ea, quae moralis dicit Scholasticis. Unde ab iis, qui rite pensitant omnia, abum de perspicitur, cur moralis ista nece tas libertatem non tollat. Sane nisi adesset libertas, nec sapientiae in agendo rutisfieri posset. , 36 o. Mundus optimus i creationis convenientissmus, seu Deus per mundum optimum Hem crearionis ceno ου ex asse consequia
ruri Etenim mundus hic, qui existit, est fini creationis convenientissimus, seu talis, ut Deus per eum finem si um certo & asse consequatur g. 339. . Est vero idem optimus j. 337. . Ergo mundus optimus fini creationis convenientissimus, seu talis, ut Deus per eum finem
creationis certo & ex asse consequatur.
Qui negant mundum esse optimum, negare etiam tenentur eum fini creationis convenientissimum, cum per hoc finem creationis consequatur Deus, quod mundus talis si,
consequenter quod non elegerit medium fini, quem intendi convenientissimum. Si igitur mundus optimus non est, d tur necesse est alius , qui melius futurus erat medium , s- quidem creatus fuisset, consequendi finem creationis. Insulsum est, ne quid gravius dicam, talia cogitare de Deo, ente sapientissimo omnium cI. avg.). Sapientiae divinae debetur , quod voluntas divina feretur in optimum, utpote . qua usus libertatis regitur. Unde quinam mundus sit optimus , iudicandum ex eo, quomodo sese habeat ad finem . Grationis: quale enim sit medium , judicatur ex fine, cuius gratia Disiti od by Cooste
348쪽
De Creatione es potentia Des. 32
gratia est . 937. Ontia.). Et s quis unicum tantummodo admittit mundum possibilem , nis Deo auferat in creando libertatem, fateri tenetur, mundum esse fini creationis convenientillimum et secus enim Deus mundum non creasset, cum sapiens non facere potius velit, quam facere male. Sane eruditus, qui sapit, latere mavult, quam publice comparere, si cum laude seu applausu intelligentium comparere nequit: ast qui insipiunt, in publicum prodeunt, cum beno latuissent.
s. 361. . Tinis creati is mam maxime decet. Etenim Deus fi- malis si nem sibi non constituit, nisi qui ipsum maxime decet I. finis crea-α96. . Quamobrem cum per creationem mundi finem nonis in roaliquem intenderit s. 338. : is quoque Deum maxime latione ad decere debet. Deum.
Nemo, qui sipit, facit quod se dedecet, cum malit non sacere, si non possit, quod se deceat: id quod experientia comfirmatur. In summam adeo sapientiam Dei injurius foret, qui sibi persuaderet, fieri posse, ut Deus velit, quod ipsum
non maxime deceat. Si qua de Deo assimanda, vel nega da, non ita animum advertere debemus ad attributum unum, ut cererorum obliviscamur : id quod facere solent, per pra,cipitantiam de iis judicantes, quae Deus velit. 362.
Quoniam Deum decet, cujus ratio in attributis ejus malis finis
vel essentia continetur 3 3 a. pari. I. Theol. nat. , His crea- creaturistianis, quem ipsum decere constat f. 36 i. , 'rationem habet Deum deino essentia vet attributis sus. Quamobrem cum per rationem re ac
intelligatur, cur quid sit I. 36. Ontol. r, per essentiam, velai ritata Dei in e litur, cur hunc intendat Anem creationis. Principium hoc inservit fini errationis investigando a priori, convenienter iis, quae de voluntate Dei a priori detegenda demonstrata sunt in systemate I. 643. pan. L neia nox. .
349쪽
s 26 ' Pars II cap. IV. 3. 363. Mandus a, Mundus in se optimus es omnium possibilium persecti M. primus quia In Se enim bonum quid est , quatenus habet persectionemna sit inst. suam essentialem & accidentalem s. 37o. 8art. L Theol. r. , consequenter optimum in suo genere cst , quod maximam in eodem genere persectionem essentialem & accidentalem habet, adeoque persectissimum est. Quamobrem mumdus optimus in se spectatus est omnium possibilium pers ctissimus. .
Equidem summam mundi hujus, qui existit, persectionem aliunde demonstravimus in systemate I. 326. pari. L. Theoc nat. θ; sed hic ex ipsa notione boni ostenditur in genere, quinam mundus sit optimus , & inde summa ejus perfectio insertur per modum corollarii in propositione s
sumis. Mundus adspectabilis, seu is, qui existi, es omnium posthiam di tabum perferitissimus. Etenim Dein mundum creavit optimum si ey bilis 3, 3 T. , consequenter qui existit mundus optimus est g. tersectio. 344- . EnimVero mundus optimus est omnium possibilium 'pesectissimus s. 3 6 3. . Mundus igitur qui existit est omnium possibilium perstetissimus.
Quodsi intellectum divinum comprehendere possemus, ex ipse origine idearum in Deo comparando inter se ideas omnium mundorum possibilium , quales prodeunt in inteI- lectu divino si. 1 oo. ) , vi notionis persectionis f. so 3. Ont. demonstrare daretur summam hujus, qui existit, mundi pe sectionem. Sed demonstratio vires humanas transcendit, adeoque seustra expetitur. Necesse igitur est, ut ex natura voluntatis divinae demonstretur, quod a priori ex ejus inteulectu a nobis demonstrari nequit. Non nego auferri sic lucem , qua vulgeret altera demonstratio : sed lux ista divitia
350쪽
De Creatione fis PMentia Dei. 3 a T . 363. Mundus optimus in relatione ad Deum est, ex quo sum- Mundus mam Dei perfectionem magis quam.ex quocunque glis cog of optimus incere datur. Etenim in relatione ad aliud bonum quid relatisne adest, quod ad perfectionem alterius quid confert, vel Cius Deum νι, aliquod signum cst s. 37 o. art. L. Ne l. nat. . nam sit. niam Deus est ens persectissimum absolute tale i 4.); mundus ad ejus persectionem nihil conserre potest. Quamobrem mundus optimus in relatione ad Deum est signum summae persectionis divinae. Quoniam itaque cx signo colligitur praesidiatia alterius I. 932. Iol. ; ex mundo optimo in rclatione ad Deum tali colligere licet summam Dei persectionem magis, quam ex quocunque alio cam c ' gnoscere datur.
Hoc tantummodo evincitur in hypothesi mundi optimim relatione ad Deum talis, quod ex eo summam Dei per-: sectionem magis, quam ex quocunque alio cognoscexe dein tur , sed hypothesin ipsam esse possibilem nondum eviciamus. Demonstrandum igitur adhuc est, ex iis, quae insunt
mundo, colligi posse, qualis sit Deus, seu quaeriam uidem . insint. . 366 . Ex iis, qua insunt mundo , colligere sicet, quaenam im Cur mussae Deo. Etenim idea mundi cujuscunque in intellectu ex mundo divino oritur, si elementa omnia juxta principium rati cognosci 'nis sisicientis combinentnr, singulisque ex hac combin possis.
tione residiantibus corporibus hominum atque brutorum
juxta idem principium suae jungantur animae I. roo.):
idea autem omnium clementorum atque animarum n,
sicuntur pol sibilium primitivorum secundorum juxta principium contradictionis faeta combitratione . 97.), co sequenter cum possibilia primitiva secunda nascantur re r litatum,