장음표시 사용
401쪽
dubitans nec Dranior es ad a mandum . quam negandum. Et- contradi
enim si dubitanti nullae prorsus sint ex utraque parte com monis sar- tradictionis assentiendi rationes per i M. nec ulla subest rem pro η-
ratio , cur pronior sit ad assirmandum, quam negandum, a Lvel contra , adeoque cur in alterutram contradictionis Partem propendeat asscnsus. Quamobrem ciun sine ratione sufficiente nil esse possit 7o. Oneol.); nec asse sus dubitantis in altemtram contradictionis partem prope det , ubi nullae prorsus sunt asentiendi rationes ex par- re utraque contradictioni5 uod erat unum.
Quodsi ex utraque contradictionis parte fuerint rationes assentiendi probabilcs , quae ejusdem ponderis Videntur per ἐνοα nulla denuo adest ratio, cur assensus. Potius propendeat in assirmativam , quam in negativam. Quamobrem cum sine ratione suffciente nihil esse possit g. 7o. tol. , ac impossibile sit, ut assensus simul iiivirmativam propendeat, & in negativam s. 28. tol.). quod in neutram propendeat, adeoque dubitans nec pro nior sit ad assii mandum, quam negandum, vel contra, dubitari nequit. Insae erat alterum.
Ita si cui nulla adest ratio, cur assentiatur propositioni affirmativae, anima est immaterialis , nec ulla adest ratio. cur assentiatur propostioni negativae, anima non es imma terialis ; is non prosior est ad amplectendam affirmativam. quam negativam; sed dum dubitat, utramque in medio reis linquit. Non nego, homines longe plurimos habere M. sensum ab appetitu pendulum, adeoque nullis perspectis Tationibus, cur propositio aliqua vera esse debeat, ad unam contradictionis partem amplectendam esse proniores, quam ad alteram. Etenim cum nec appetitus determinetur sine ratione s. 7o. OmoL , nec appetitus seratu'm Incognitum
402쪽
s 88. POMOl. empiri); necesse est, ut aliquid de alietuum
contradictionis parte cognoscamus, quod penes alteram non est, consequenter ex una contradictionis parte adest aliqua ratio, cur malimus hanc potius esse veram, quam alteram, etsi nulla adst, quae persuadeat, eam esse veriorem. M- est igitur aliqua assentiendi ratio, utut extrinseca, quaecum ex hypothesi propositionis praeIentis non excludatur οῦ casus iste huc minime quadrat. Notandum praeterea est, assensum , quem actum mentis internum esse constat, esse confundendum cum actu externo confessio- Etenim haud raro accidit, ut homines rationia
bus extrinsecti adducti verum prostrantur, cui minime assentiuntur. Quamobrem nec mirum videri debet, si qui profiteantur se proniores ad assirmandum , quam ad ne gandum , cum non magis propendeant ad assirmandum. quam negandum. Talia autem jam a nobis non alieno in loco monentui. Quodsi enim de existentia Dei dubios ad certitudinem cognitionis perducere volucris; status eorum probe explorandus, ne magno conatu nihil agas, & pertin ciae alterius tribuas, quod tua accidit culpa. Unde nec pia get porro addere , quod huc etiam reserri debeat casus, quando quis se imparem agnoscit discutiendae probationis, quae pro altera contradictionis parte in medium assertur.
Etenim tum ex parte ipsius perinde est, ac si nulla assentiendi ratio adesset g. 42 O.
Si dia tanti fuerint rationes assentiendi ex parte utra sensius Δbi- que contradictionis insitisicientes , ex parte famen una , quae tant f m a prostan ., videantur probabiliores Ereris ; assensis in una terutram contradictionis partem magis prope et , quam in alteram contrudinis hoc es , promor es aeuitans ad affirmandum , quam ne enis partem gaAdum , vel contra, praut caseus tulerit. Quoniam dubi-proffendeat. tanti ex parte utraque contradictionis non sunt nisi rati
nes insufiicientes assentiendi per H ih assensus autem
poni nequit ita ratione sciliciente posita ii 8. On l. Devidens
403쪽
evidens est dubitantem neutri contradictionis parti assensum praebere posse , hoc est , nec assi are posse, quod sit, de quo quaeritur, nec negare. Enimvero quoniam tamen ex parte una contradictionis adsunt rationes, qua ipsi videntur probabiliores iis, quae prostant in partem alteram; ratio aliqua datur, cur altera contradictionis pars videatur verior altera , v. gr. quod subjecto potius tribuendum videatur praedicatum , quam ab eodem removendum . 378. Lig. , consequenter dubitans pronior est ad. assentiendum parti uni contradictionis , quam alteri, assensu noli consistente nisi in judicio de veritate propositionis, v. gr. pronior est ad affirmandum, vel negat dum . zoo. Log , adeoque assensius propendet in partem alteram contradictionis, v. gr. in assirmativam.
Desinitur s Uus per judicium mentis de veritate propo-stionis, veluti quod recte quid de subjecto a tametur, veInegetur. Quamdiu enim quis ignorat, utrum iudicandum sit, propostionem datam esse veram, an falsam; tamdiu ne rei contradictionis parti assentitur: quam primum autem cer tus sibi videtur, assirmativam esse veram, assensum praebet assirmativae contradictionis parti; quemadmodum assensum negativae praebet, dum judicat, negativam esse veram. Con-sstit adeo asensus in judicio logico de propositione data ,& quotiescunque tibi persuades , te recte quid assirmare, vel negare, semper adest, s non expressus, attamen iaci assensus, etsi de eodem minime co3ites. Ceterum cum ira probabilitate plurimum tribuatur rationibus extrinsecis; haud raro etiam continetit, ut ob easdem vel solas assensiis iri alterutram contradictionis partem propendeat. Supponimus autem dubitantem agnoscere, sibi tantummodo probabiles esse assentiendi rationes. Quodsi enim hebetior fuerit, quam ut hoc pervidere possit, atque adeo probabile cum certo consuadat; assensum praebet propositioni, de cujus
404쪽
veritate adhue dubitare debebat, consequenter In dubitHatium numero non est, e si in eodem esse debebat. Ita sunt, qui animam immaterialem esse negant, etsi per eas, quπὸ pro materialitate ejus militare ipsis Videntur, rationes de eadem adhuc dubitare debebant, cum non probent, quod probari debebat.
Si ribitanii sint rarisnes assentiendι probabiles aliena
ex parte subjecti tales) ex una contradictionis parte, lae vero ex altera; alsenses in iliam propendet. Etenim quia dubitanti sint rationes assentiendi probabiles ex una con tradictionis parte, nullae vero ex altera per hirpoth. asse sus autem non ponitur nisi ob rationem stancientem Ir8. Ontol. , qualis probabilis non est: i mp ossibile est, in alterutri contradictionis parti assentiatur, hoc est, ut judicet eam esse veram. Quoniam tamen ob rationes probabiles ex altera contradictionis parte judicare debet, hanc esse altera veriorem ; eodem, quo in demonstratione princedente , modo patet, cum cite proniorem ad assentiendum huic contradictionis parti, ex qua adsint rationes probabiles, quam alteri, quae iisdem destituitur, cons quenter assensius in hanc contradictionis partem propendet. Accidit ideo, ut in eo casu, ubi aliquid statuendum, su
mamus interea tanquam veram eam contradietionis partem,
quae rationibus probabilibus nititur, donec probetur contrarium. Ita probabile videtur animam esse immaterialem iis, qui ad animum revocant, nullum se in hoc mundo do Prehendere corpus, quod cogitet, nec comprehendi a se posse,iquomodo corpus cogitare possit, e si demonstrare nequeant, corpus Cogitans involvere contradictionem, adeoque in impossibilium numero esse I. 79. Ontes. . Quamobrem e si norint, animi immaterialitatem hoc ipso nomdum esse demonstratam, sumum tamen eam essi immat rialum Dipi: ir
405쪽
r alem, propterea quod materialitas non nitatur rationibuτprobabilibus, quae ipsis essent perspectae. Atque adeo hoe ipso docent, assensum propendere in assirmativam conrradictionis partem, scilicet quod anima sit immaterialis, nouVero in negativam, quod non sit immaterialis- - 422.
vi de existentia Des dubitat , ei aliqua notio Dei esse I iialis. Qui enim de existentia Dei dubitat, is Vult assen- ιιν alia3Wasum praebere alterutri harum propositionum , Dex .erim Donotio esstit, & Deus non erisit , Ignorat tamen , utrum assi debeat mare, an negare debeat, quod existat I. 4iro .aEniin- vero qui quid assirmat, is praedicatum subjecto jungi qui negat, idem ab ipso removet g. zos. Log. . N cesse igitur est, ut deliberans , num praedicatum subj cito jungere, num ad eodem removere debeat, intelligat, quid vocabulis , quibus significatur subjectum atque praedicatum,. intelligatur, conicquenter notio aliqua subjecti non minus , quam praedicati ipsi esse debet. Quamobrem qui dubitat de existentia Dei, ei aliqua notio Dei esse debet
Si dicas: Ilimri 6NInlapsus, nec dubitare potes, utrum vera sit haec propontio , blictri est scynlapsus, an altera blictri non est scynlapsus; sed te ignorare ais quid alter sibi velit, dum blictri stynlapsum esse dicit, nec intellige re, quid sibi ita loquens velit. Unde dari nequit exemplum. quo dubitare te experiris de veritate propositionis, cujus vel subjectum, vel praedicatum est sine mente sonus 3. 423 diri duitat de existentia Dei , artius non est. HIL
enim qui dubitat de existentia Dei, is ignorat, utrum as io,, δε- .firmare, an negare debeat inistere Deum f. 437. . Qui in Diarcio adhuc isnorat, utrum atata are, an Ποὐ re dcbeat ileis, sit. existere
406쪽
existere Deum, is nondum negat cum cXistere , immo subinde ad astirmandum pronior cst, quam ad negandum 3. 423. 422. . Quamobrem cum is demum atheus sit,
qui Deum dari negat 3. 4ii. ; qui de existentia Dei
dubitat, atheus non st. Si accurate philosophari volueris, quae disserunt, a se
invicem distinguenda, non Vero in unum confundenda sunt. Quemadmodum itaque in Geometria triangulum requi laterum a Scaleno distinguimus per diversitatem rationis laterum ad se invicem, quia nimirum alia est: ratio aequalitatis, alia ratio ina: qualitatis ς ita similiter qui negat dari Deum, distinguendus est ab eo, qui dubitat de existentia Dei, propterea quod negare & dubitare non minus disserunt in Logica, quam ratio aequalitatis & inaequalitatis in Mathesi. Inter a stirmationem & negarionem dubitatio inte media est; quemadmodum itaque assismatio distingui rura negatione: ita & dubitatio distinguenda ab utraque. Neque est Auod eam cum nzgatione confundere in unum velis, cum nulla adsit ratio, cur eam potius ad negationem. quam ad asirmationem referre velis: etenim aut dubitatio:
medio prorsus loco inter inirmationem & negarionem consistit I. i 90, aut perinde in assirmationem quam negationem inclinatur s. 4 I9. 42o. 42I. , atque adeo in casu priori nulla prorsus ne fingi quidem potest ratio, cur ad negationem potius, quam ad assirmationem referri debeare in casu poseriori s inclinatio in alteram contradictionis partem sussciens s et ratio, cur ad cam referri deberet, nunc ad assimationem , nunc ad negationem reserenda soror. Quemadmodum haec in genere rite sese habent: ita & in quaestione de existentia Dei tenenda sunt. Etenim tres sunt casus possibiles, quando ad eandem respondendum: alius enim assirmat existere Deum, alius negat dari Deum , alius dubius Ueret. utrum Deus detur, nec ne, & Vel in neutram contradictionis partem propendet, vel ad aTr- mandum proruor, quam ad negandum, & contra. Quam obrem cum alia fluant ex notione assirmationis, alia ex no-
407쪽
tione negationis , alia ex notione dubitationis de existentia Dei; sicuti alia sunt, quae fluunt ex notionc triane uti aequilateri, alia ex notione Scalent, alia o notione aequicruri: perinde qui dubitat de existentia Dei non confundendus est cum eo. qui negat dari Deum, ac is, qui negat existentiam divinam, separatur ab eo, qui assirmat, atque dubitans ab assrmante. Durum sane, immo haud raro durissimum foret, in atheorum numerum referre, hoc est, iis qui negant dari Deum, aequiparare velle de existentia Dei dubitantem. Ex accurata diversorum distinctione nullum enascitur veritari praejudicium : errores autem facile irrepunt , ubi divelsa pro iisdem habentur β. 6 3I. Log.). Taceo , quod methodus demonstrativa requirat terminos accurata definitione explicatos U. II 6. Dib. yrism nec ferat, ut nunc atheus dicatur, qui Deum existere negat, nunc vero qui de existentia Dei dubitat. Haec in eorum gratiam monentur prolixius, qui vago vocabulorum signisi catu delectantur, ut nominibus odiosis alios imiamare liberius pos- suit: a quorum moribus nos maxime sumus alieni, quippe veritati unice litantes, nec in ca dijudicanda quidpiam affectui dantes.
D dubitanti de existentia Dei vel nun sint assentiendi Disti oris
raIiones ex uuaque coniradictionas starte, vel si ρυ ex utra- ini erenaque prsant, videantur aeque probabiles: tantum is duat ab ras adis heia athrasmo , quantum a veritrae, seu nec pronior es ad atho ismum Nismum, quam ad veritatem amplectendum. Etenim quia veritatem.
dubitanti de existentia Dei vel nullae sunt assentiendi rationes ex utraque contradictionis parte, vel, si quae ex utraque prostant, videntur aeque possibiles, per M M. si vero dubitanti nullae sunt rationes assentiendi ex uir que contradictionis parte, vel si quae cX utraque prostant,' videntur aeque probabiles, dubitans nec pronior est ad assirmandum, quam ad negandum s. 4r9. I de existen- c mos Theu. Nat. Para II. a C cc tia
408쪽
tia Dei dubitans nec pronior est ad aTrmandum, quam
negandum, quod detur Deus. Quamobrem cum in Ia gatione existentiae divinae atheismus s. 4 II . , In affrin, tione ejusdem veritas consistat . 69. pari. I Theol. nat. 2 3. pari. II. Neol. nat. ; si dubitanti de existentia Dei vel nullae sunt ex utraque contradictionis parte rati nes assentiendi, vel si quae ex utraque prostant rationes, aeque probabiles videntur; idem non pronior est ad ath ismum, quam ad veritatem amplectendum, seu, quod pcrinde est, tantum ab atticismo, quantum a Veritate distat. Diversi dubitantium de existentia Dei status probe sunt
considerandi, nec unus cum altero confundendus: etenim
inde discimus, quomodo, qui dubitat, ad certam Dei cognitionem sit perducendus, & quomodo praecavendum, ne in atheismum inclinetur, dum eum ab eodem avertere stud
mus; id quod fieri posse ex iis haud difficuIter intelligitur,
quae sequuntur. Propositio praesens definit indisserentiam ad affirmandum, vel negandum existentiam divinam, quam a ceteris dubitationibus esse probe discernendam, mox clarius patebit.
. 423. undis Si dulitanti 'de exsentia Dei fuerint rationes assen. inclinatio tiendi ex utraque contra Arionis parte insissicientes ; ex is aι δε- parte tamen una probabiliores videntur, quam ex altera; nuam, quan- abi probabibores fuerint pro a matiis , dubitans promoria in veri- es ad veritati subscribendum, quam ad atheismum ample- ratem ν- ctendum ς ubi vero probabiliores fuerint pro negativa, adni . athrismum pracbvior es. Quia cnim dubitanti de existentia Dei sunt rationes asscntiendi insiussicientes cx utraque contradictionis parte, ex parte tamen una probabiliores,
409쪽
tiones assentiendi ex utraque contradimonis parte insum cientes, ex una tamen probabiliores, quam ex altera, d bitans propendet in partem probabiliorem, seu pronior est ad affirmandum, quam negandum, si ammativa prinbabilior , & contra f. 4eto.); dubitans de existentia Dei pronior est ad aFrmandum dari Deum, quam ad negandum existentiam divinam, si rationes assentiendi pro parte amrmativa sucrint probabiliores; sed pronior ad n gandum , quod detur Deus , quam ad amrmandum, si rationes suerint probabiliores pro negativa. Qua obrem cum in negatione existentiae divinar atheismus l . 4I1. . in afirmatione ejusdem veritas consistat s. 69. 8art. I. Theol. nas. & . ai. pari. II. Neol. nat.) : si dubitanti de existentia Dei fuerint rationes as entiendi ex miraque contradictionis parte ins cient , ex parte tamen una probabiliores , quam ex altera , ubi probabiliores fuerint pro assirmativa , dubitans pronior est ad verit gem, quam ad atheisimum amplectendum ; ubi vero probabiliores fuerint pro negativa , in atheismum proci,
vior est. Uides adeo injuriam fieri dubitanti de existentia maximam
in eo casu, in quo inclinatur ad assensum praebendum Veritati , etsi plenum amnium dare nondum possit: propterea quod se nondum sentit comictum, atque adeo abatheismo reclinatur, consequenter ab eodem abhorret, utino ut ejus absurditatem nondum distincte percipiat. Quamobrem consultum non est, ut dubitantes de existentia Dei' cum atheis candem negantibus in eundem censum referamus ; si it quod in aliquo casu dubitatio ad atheismum proximus gradus sit, quando scilicet dubitans ad assensum
eidem praebendum non multum abest. Tenendum nimirum inclinationem assensus in Hieram contradictionis partem suos admittere gradus pro gradibus probab tatis. Gradus a
tem probabilitatis non aestimantur ex parte objecti, sed p Cce a tissimum
410쪽
tissimum ex parte subiecti : seri enim potest, ut, quod in
se exacta mentis ri urina ponderatum ne minimum quidem habet probabilitatis, multum tamen habere videatur ei, qui accuratis disquisitionibus impar est. Novimus nimi- . rum in probabilitate ex parte subiecti magnum habere pondus rationes extrinsecas , quibus plurimi assensum a se eN- torqueri patiuntur, etiamsi revera ne minima hinc nasca- rur probabilitas. Inter rationes extiansecas refertur quo-- que auctoritas: nemo Vero est, qui nesciat, quanta si vis
praejudicii autoritatis inanimis hominum, &quam fallax stile automate judicium, quod multi videantur, qui non sunt,& sint ex adverso, qui non videntur. Unde valde improbo,s viri, quorum magna est autoritas, insuspicionum athei Lmi adducantur : cum hoc pacto saepius magis noceatur, quam publica Atheismi confessio facta ab alio nocet, cujus exigua est, vel nulla prorsus autoritas.
g. 426. mori in Si dubitanti de existentia Dei sint rationes assentiexHveritatem, probabiles in starum a mat am conreMILI Ionis fD in nega- . quania in imam nulti dubitans pronior es ad verisatem , quam ad athesmum athrismum amplectiniam. taetros vero fuerim rationes pro- major prata basiles ex parte negativa , ex parte a mativa Ati ae , in a-chisias. Urimum proclivior es. Quoniam dubitanti de existcntia Dei rationes assentiendi praeabiici sunt in partem affirmativam contradictionis , & in negativam nullae pers poth. si vero rationes probabiles assentiendi suerint d hitanti ex parte tantum diodo una contradictionis , assensus in eandem propendet g. 4eti. ; qui de existentia Dei dubitat, pronior est ad affirmandum, quod detur Deus, quam ad existentiam ejus negandum. 'lamobrem cum verum sit, dari Deum 69. pari. I. Thea. nai. & s. a I.
pari. II. Theol. nat. 3, atheismus vero in negatione rei stem