장음표시 사용
611쪽
394 Pars II. Sta. II. Cap. III.
chinae, quam inVenire decrevit, praescripto, disquirit, quo nam& qualibus rotis, vel aliis potentiis mechanicis habeat opus, & quomodo combinari eaedem debeant, ut motus planctarum, quales in Astronomia definiuntur, b neficio machinae repraesententur. Quodsi structura primum reperta Voto nondum fatisfaciat, cam emendare studet, donec fini intento, quantum datur, satisfaciat. Qui igitur similiter admittunt, Deum vi sapientiae suae intendisse fines, ob quos res quasdam extra sic producere decreve rat, & illis convenienter his tribuisse determinationes eo sentiales, adeoque statuunt inentias carundem ex causarum finalium contemplatione erutas fuisse ; Deum ad 1, militudinem animae nostrae concipiunt, seu per modum vnimae sibi repraesentant, quoad ad tum inveniendi essentias rerum nondum Existentium , quarum nulla adhuc nobis cst idea. Quoniam vero nos ex fine cruimus essentiam rei, Vcluti structuram alicujus machinae, quia possibilia omnia non simul distinctae nobis repraesentamus, ad Fque unum ex altero demum colligere necesse habemus, quod intellectus noster non absolute summus est 278. . empir. 2, scd limitatus tum quoad objectum, tum quoad modum repraesciitandi objectum g. 279. Isch. empiri tacite Deo tribuunt limitationes intelleetus, quales sunt humano. Enimvero qui Deo per modum animae repra sentato tacite tribuunt limitationes, Anthropomorphistae sunt g. 38o. . Quamobrem qui essentias rerum ex causi rum finalium contemplatione a Deo crutas statuunt, Anthropomorphistae sunt. εAnthropomo histae entia, quae praeter Deum existere possunt, aut, si mavis, Creaturas sibi imaginantur ante decretum divinum tanquam vacua subjecta. Per decretum determinatur finis, ob quem creatura aliqua existere debet,
612쪽
De Anthropomorphismo, Materiali ome: Us
& fini huic libere a Deo statuto convenienter induntur determinationes essentiales. Atque hoc pacto insunt idear creaturarum in Deo, quas producere decrevit, pendentes adeo, a libero ejus decreto. Hinc Carrasius, quemadmodum jam in Systemate not. f. I9I .part. I. Thret nat. annotavimus, Deum indisserentem esse pronunciat ad omnium rerum i- .deas, adeo ut nullum bonum, nullum verum, nihil quod credendum, faciendum vel omittendum sit, fingi possit, cujus idea in intellectu divino prius fuerit, quam ejus voluntas se determinavit ad essiciendum, ut id tale esset. Propria igitur principia non satis inteli it ex notione entis persectissimi, quae insunt Deo , demonstranda esse contendens propterea quod ex ea notione minime deduxit idearum in intellectu divino inexistentiam, quemadmodum supra secimus 3. 8 , systemate veri nominis non condito.
Unde liquet, quam facile sit incidere iri errores propriis principiis repugnantes, etiam non desit mentis perspica-eia, si a Systemate recesseris & extra illud de rebus ad idem pertinentibus judicare volueris.
g. 6o T. Mi rapomo hisae essentias rerum ex caussar lium ti ara, a cotemplatione a Deo erutas fatuunt. Anthropomorphistae ius in Dis Deum sibi per modum animae nostrae r ramentant tacite Amei tribuentes limitationes c quales nobis insunt g. 8O Hr poma Quamobrem & Deo eum tribucre debent modum per- - . veniendi ad ideas rerum, quas producere decrevit, quin modo nos ad idcas rerum pervenimus , quas facere decrevimus & de quibus ante decretum non cogitavimus. Enimvero nos ideam entis, de quo ante nondum cogitavimus & quod facere decrevimus, invenimus ex. fine, quem eidem praescripsimus, determinando ea, quin ebdem inesse debent , quemadmodum exemplo automati
planetarii construendi in demonstratione propositionis pra Ff ff a cede
613쪽
396 Pars II. Sect. II. Cap. III.
cedentiis comprobavimus. Anthropomorphistar igitur essentias rerum ex causarum finalium contemplatione a Deo iaetutas statuere tenentur Propositionem hanc,quae inversa praecedentis est, ideo addimus , ut constet idearum arbitrariarum cum anthropomor-phismo subtili nexus necessarius. . Nisi enim Anthropomor-phista propriae hypothesi contradicere velit, ideas rerum arbitrarias defendere tenet .. Unde cum ideae seu essentiae rerum necessariae arbitrariis opponantur, ita ut has admittere teneatur, qui illas rejicit; vel ex eo intelligitur, ortum ide,
rum in intellectu divino quoad nostrum concipiendi m dum tum demum modo , qui Deum deceat, explicari si prodierint necessariae per ipsam Dei essentiam & naturam, vi intellectus illlimitati: qualis est , quem supra satis disti ictu exposuimus f. 87. eqq, . ius mu di idea cursu in Deo
ne a Deo erutas statuunt g. 6or . , adeoque nulla in intellectu ipsius datur idea, nisi ejus entis, quod ob certum finem producere decrevit. Quamobrem. nec in intellectu ipsius datur idea nisi: hujus mundi, quem ob certum finem
producere decrevit. . Inde est, quod Anthropomo histae plurimum mundorum possibilitatem pro figmento habeam, ex quibus Deus liberrime hunc , qui existit, elegit.. Etenim supponunt,
Deum ob aliquem sinem decrevisse mundi alicujus creationem, & hinc deduxisse fines particulares per modum mediorum ad sinem ultimum, qui est totius mundi, sese habentes. Ρer hosce fines paniculares determinantur genera & species creaturarum, quorum cum Deus ideas ex istis erueret, prodiit idea totius mundd. Quod alia non sit mens Anthr
614쪽
pomorphistarum, si distincte explicetur, & Anthropomor-phista seipsum intelligat, exemplo mireti probari poterar,
qui satis aperte docet, Deum, cum videret se adaequale repraesentari per Filium suum , decrevisse quoque se finito quodam modo repraesentare per creaturas & huic fini convenienter iis indiὸisse determinationes, quas indere visum fuerat: unde ortae sunt rerum creandarum in intellectu divuno ideae. Indidit autem Deus ideis rerum, quae a se fieri posse cognovit, quatenus potentiae suae sibi conscius, ita ut quid ideo possibile statuatur, quia eidem' producendo ρο- rentia divina sussicit. Ceterum propositio praesens inverti nequit, ita ut Anthropomorphista quis dicendus sit ideo, ruod nonnisi unius, qui existit, muncii idem in Deo dari a mat. Etenim alia quoque de causa nonnisi unius mundi idea in Deo statui potest, quemadmodum Fatalistae necessitatem absolutam ad ipsum Deum extendentes nonnisi unicum hunc mundum possibilem agnoscunt,neque adeo aliam, inis ejus ideam in intellectu divino admittunt. . g. 6O9.
3 8 o. . . Quoniam itaque anima affectibus ObnOXia Aisi, f. 6o a..ωγή empiri) ; Deo quoque affectu eo sensu, quo' M phisi in anima nostra dantur, tribuunt. . Mur pomorphista Deo tribuunt assectus iussignificatu ' Afrumis pris. Anthropomorphistae Deum sibi repraesentant permo- .is Uncti dum animae nostrae tacite ipsi tribuente limitationes
Quoniam mos condendi systemata veri nominis nondum invaluit; minime repugna ut errorem unum vel alterum amthropomorphisticum amplexus ab aliis si alienus. Ita fieri potest, ut quis decreta statuat temporaria, non tamen Deo attribuat assectus proprie sic dictos. Non hic historice, ag, mufeile Anthropomo hismo subtili, sed dogmatice, atque adeo errores conjungimus, qui ex eadem hypothes fluunt. Id vero suum quoque habet usum in anthropomo histicis earroribus refutandis. Erenim si quis quemcunque eorum
615쪽
memtentia V ira quo modo Deo tribuantur
398 Pars II. Sect. II. cap. III.
dem foveat, ex eo deduci potest, quod Deum fingat ad s- militudinem animae, ac tacite inserat persectionibus divinis limitationes, errore reducto ad sentem, unde fluit. Quodsi ab errore suo desstere noluerit, hypothesin, quam anth pomorphisinum subtilem vocamus, pro vera habere debet. Quamobrem si hinc deduxeris errorem anthropomorphisticum alium, quem ipsemet rejicit; eo ipso falsitatem anthro-
pomorphisini subtilis agnoscere tenetur, cui cum necessario nexu cohaereat error, quem tuetur, ejus quoque convincitur. Usus, quem hic inculcamus, etiam in aliis casbus obtinet, ut adeo intelligatur, quantum prosit nosse, quinam errores imter se connectantur, ut alios erroris, quem fovent, convim cere Valeas, . 6IO
Quoniam Anthropomorphistae Deo tribuunt affectus in signincatu proprio f. 6o0. , poenitentia vero & ira in affectuum numero sunt g. 739. 86a. Pschol. emein P;Anthroponinphisae etiam Deo formientiam S iram insignificara
proprio tribuunt. Qui perpendit, quam molesti sint assectus poenitentia atque ira, & quantum hominis animum turbent; is omnium facillime h lac perspiciet, quam parum Divinitati conveniant assectus proprie sic dicti, modo in beatitudinem Dei summam mentis aciem intendat. q. 6 II.
Ani lupomorphisemus subtilis fama H Aesis est. Etenim in anthopomorphitimo subtili Dco per modum animae r praesentato tacite tribuuntur limitationes . s8o. . Diumvero realitates , quae animae nostrae insunt, Deo tria buendae in gradu absolute summo f. 7o. , Pec tribui ipsi possunt , quae ullo modo defeetum aliquem involvunt g. 37. . Falsum itaque est, Deum per modum Animae ita repraesentari debere, ut tacite ipsi tribuantur γε limi-
616쪽
De Anthropomorphismo, Materialismo me. S99
Iimitationes s. sos . . , adeoque anthropomorphismus subtilis sumit, quae esse neque uiar, consequenter falsa hypothesis est s. ret 6. Di c. 'alimis. .
Cum acumine opus sit, ne tacite Deo tribuantur , quae desectum aliquem involvunt; facilius est in anthropomorisphisinum subtilem, quam in crassum incidere. Quota vero ea probe perpenderimus, quae in sectione prima demonstravimus; metuendum non erit, ne eidem obnoxii redis damur a similitudine animae ad Deum argumentati. Demonstratio itaque attributorum divinorum ex contempla tione animae nostrae inprimis hunc praestat usum, ut anthro.
pomorphisinus subtilis facilius evitetur. s. 6 I a. Error A tbo morphistae , iam Deum ad ea, quae μηt in Errores universo, attentum nunc demum decernere fatuunt, quid facere antisopo-
ac permittere velit, B eum vi decretorum temporariorum mor is actiones crea rarum aliter determinare arbitrantur, quam ram nuari. per essentiam V naturam earundem deIerminantur. E
enim nulla dantur decreta Dei temporaria, seu hodie demum facta 3.3o3. para. I. Theol. nar , consequenter falsum est, quod Deus ad ea, quae fiunt in universio, alte dens nunc demum decernat, quid facere aut permittere
velit l. sos. Due . Similiter Deus providet rebus per
nexum rerum in hoc universo I. 927. pari. L. Neon nat. , sapientia ac bonitate sua constitutum s. 74 r. para. L. Neotinat ), faciens ea, quae ex natura & essentia rerum materialium consequuntur, fines & ad eos consequendos usius essentiis & natura rerum tanquam mediis l. 6 s. para. L. Theol. nat.), corporibuS & tota rerum natura agentibus propter fines a Deo intentos, ac si ipsiamet eos intenderent s. 66 I. sarr. I. Theol. nais . Falsum itaque cst, . quod vi decretorum temporariorum actiones creaturarum aliter Disilired by Cooste
617쪽
6oo Pars II. Ses. II. cap. III.
aliter determinet, quam per essentiam & naturam earumdem determinantur s. sos. Log. . Quamobrem cum Anthropomorphista statuant, Deum attentum ad ea, quae fiunt in mundo, demum decernere, quid facere aut pe mittere velit . 6o3. , & eundem vi decretorum tem porariorum actiones creaturarum aliter determinare, quam per essentiam & naturam earundem determinantur β. 6o . ; falsa pro Veris habent, consequenter errant j 6 a 3. Logd.
Patet itaque systema nostrum nulla anthropomorphis subtilis labe esse insectum, sed quae de Deo demonstrantur, Divinitati congrua esse. Praecipui errores ad anthropomor-phismum subtilem reserendi sunt hi ipsi, quos norat prae-lens propositio, & qui tanto facilius admittuntur, quod pravi ossiciorum erga Deum non repugnare videantur, prinptereaquod cum praecipuis consistant. Quodsi quaesiveris, cur hic sit erroris effectus ἀ haud dissicilis est responso. Confunditur cum errore aliquid veri, scilicet quod per executionem decreti aeterni & immutabilis idem obtineatur, quod tribuitur decretis temporariis not. F. 6oa. atque adeo, si penitus rem consideres, praxis recta non ab eo pendet; quod erroneum est, sed quod cum derrore miscetur verum. Ubi vero in praxin influit, quod erroneum est, eidem nocet, veluti tum scrupuli de bonitate Dei su oriuntur, quod gubernatio divina ob decreta temporaria& iis convenientem determinationem actionis creaturarum fidem repugnare V Id M.
s. 61 3, Errores Errant Arubo morphisae, dum saruunt Deum ex alii antiso' cosorum finalium contemplarione ero isse essentias rerum, pomorphi I eoque in significatu proprio tribuuην afectus , in L smi si rilis mis paenitentiam atque iram. Etenim idear rerum Deo υσι essentiales sunt F. 18 8. pari. I. Theol nu. , nece stria
618쪽
sariae . I 89. para. L. Neot nat. 9 atque immutabiles I9 o. pari. I. Neol. nai. . Realitates , quae Deo insunt, sunt prima possibilia g. 8 7. , earumque diversia limitati ne nascuntur possibilia primitiva secunda f. 93. , quorum juxta principium contradictionis facta combinatione essentiae entium limitatorum resiuitant 3. 94. , unde porro consequuntur cetera vi principii rationis siussicientis s. 9s. 960, ipsique omnium mundorum possibilium ideae resultant in intellectu divino s. iooJ. Falsum itaque est, Deum ex causiarum finalium contemplatione eruisse essentias rerum ἔ.3os. Log.). Deus affectibus caret . a io 3. pari. I. Theon nat.), nec eidem tribui possunt, nisi quatenus distincta boni & mali repraesentatio est ratio voliti nis ac nolitionis, qualis consusa in nobis excitat affectus s. a13. , quemadmodum in specie exposuimus I. at 9.ρο ρερ. . Fallam adeo est, quod affectus, ac in specie poenitentia & ira, in significatu proprio ei tribui possint L .sos. Logd. Anthropomorphistar igitur, dum statuunt, Deum ex causarum finalium contemplatione eruisse essentias rerum s. 6o J, ac ipsi tribuunt affectus in Ggnificatu proprio s. 6o9.), in specie poenitentiam & iramo. 6io. , errant s. 623. Log. .
Relegenda hic sunt, quae de origine idearum divinarum 3. 8 r. 9sqq. & de vero sensu sngulorum affectuum, quo Deo tribui possunt f. a I9. seqq. ) , evidenter demonstrata fuerunt. Ιis enim rite intellectis protinus evanescit, quicquid anthropomorphismi subtilis notionibus admiscetur, ut prodeant ab omni labe immunes, ne indigne de Deo
619쪽
quod Deo tacite tribuant, quae limitationes in ejusdem persectiones inserunt 3. 63 I. s 8o. , non tamen ideo negant Dari Deum, nec ejus perfectiones summas in dubium vocant. Quoniam itaque atheus non est, qui Deum d ri non negat l. 4ia. , Anthropomorphista atheus non est. diuod erat primum. Anthropomorphista errat, dum Deum ad ea, quae
fiunt in hoc universo, attentum nunc demum decernere statuit, quae fieri vult, ac decretis temporariis conveniem ter actiones creaturarum aliter determinare, quam per es sentiam & naturam earum determinantur g. 6 IaJ, ad coque erronea admiscet providentiae divinae I. 9 a z.part. L. Neol. naid, non tamen ideo negat Deum curare res humanas , sed potius affirmat. Quamobrem cum Deista non1it, qui Deum res humanas curare non negat f. 529. , Anthropomorphista Deista non est. Auod erat secundum. Etsi Anthropomorphistae Deo per modum animae repraesentato tacite tribuant, quae limitationes in ejus perfectiones inserunt 3. 38o. ; non tamen ideo negare t nentur, Scripturam sacram, quam Vocamus, revelati nem divinam continere, cum demonstratio veritatis rei,sionis revelatae per istam hypothesin salva subsistat
saa. . Quoniam itaque antiscripturarius non est, qui Scripturam sacram, quam vocamus, revelationem divinam continere non negat s. 3 a 3. ; Anthropomorphistae anti- scriptiu arii non sunt. diuod erat tertium.
Nihil Dequentius est, quam ut dissentientes atheismi a cusaturi utantur hoc principio , atheum esse, qui talem statuit Deum, qualis verus Deus non est. Sed iniquum nobis videtur, ob quemvis errorem de Deo alterum in numerum atheorum reserre. Nostrum igitur esse duximus,
atheisinum ab anthropomorphismo subtili removere. Et
620쪽
quoniam Deistae dc Antiscripturarii atheis agnati sunt, nec hisce meliores reputantur; ideo addere visum est, quod nee ad Deistas, nee Antiscripturarios referri debeant. Eis nim modum, quo Deus providet hominibus, male capian &Scripturam de executione decreti providentiae loquentem
contra ejus mentem interpretentur ἔ non tamen ideo pro
videntiam divinam testunt, nec Scripturam sacram irreverenter habent.
. 6 Isis Anthropomorphitae non sunt athei, nec Dei a. nec am Arithropo
risscripturarii. Anthropomorphitae Deo tribuunt corpus morphi humanum s79. , ut capere possint, quomodo ea, num Amrquae sunt ac fiunt in mundo, cognoscere f. 3 8a. & mun- athei, Desiadum facere ac in res materiales agere valeat ssa. vel ti' Non igitur negant dari Deum, mundi autorem. Quam '--α obrem cum atheus non sit, qui minime negat, dari Deum mundi autorem 4rr. ; Anthropomorphitae athei non sunt. erat Anum Porro etsi Anthropomorphitae Deo tribuant corpus, quale est humanum g. 3790; non tamen ideo negant, quod res humanas curet. Quoniam itaque Devia non est, qui non negat, Deum curare res humanas β. 329. I nec Anthropomorphitae Deistae siunt. Θιod erat secundam. Denique Anthropomorphitae errorem suum S. S.
dictis defendunt, quod in knsu proprio ea accipiant,
ubi Deo membra tribuuntur, quale est corpus humanum. Agnoscunt itaque S. S. continere revelationem divinam, minime vero hoc ipsum negant. Quamobrem cum antia
scripturarius non sit, qui non negat in Scriptura lacra comtineri revelationem divinam 4.sa 3.); nec Anthropomo phitae antiscripturarii sunt od eras tertium. Gggg a Equi is