장음표시 사용
661쪽
6 4 Pars II. Sect. LI. Cap. IV.
mundus quoad gubernationem dependet . 647. . V cabulo itaque Deus significare nequeunt nisi cns , quod determinationes singulis istis communes continet, exclusis iis , quae in ipsis diveris sunt. Quamobrem cum ens . universiale sit, quod tantummodo continet determinationes intrinsecas communes pluribus singularibus , Mallusis iis, quae in individuis diversia sunt I. aso. Iol. Gemtiles vocabulo Deus indigitant ens universale. Enimvero nomen appellativmn est, quo significatur ens quoddam, universiale f. 648.). Vocabulum itaque Deus in Genti-lisino nomen appellativum est. Idem etiam ostenditur indirecte hoc modo. Ponamus in Gentilismo vocabulum Deus esse nomen proprium. Quoniam nomen proprium est, quo utimur ad significan- . dum aliquod individuum I. 4o8. ; Gentiles vocabulo Deus non indigitant nisi ens aliquod singulare seu indivia . duum. Non igitur idem tribuunt pluribus individuis. JAtat cum plures csse Deos affirment s. 647. , pluribus ' tutique individuis hoc nomen tribuunt, adeoque in Gen- rtili sino vocabulum Deus nomen proprium esse nequi co sequenter appellativum est. Ita Romani Jovem, Apollinem, Mercurium, Baesium.
Vulcanum, Martem aliosque Deos vocant. Vocabulum igitur Deus pro apellativo habent. Non est, quod excipias, nos quoque in sermone patrio vocabulo QOti tribuere numerum pluralem oebiter, & idem facere populos, qui unum tantummodo Deum profitentur, aliis autem utuntur linguis. Etenim ex vocabulo nobis proprio f. 4o9. essicimus appellativum in gratiam Gentilismi, ut de Gentilium errore loqui possimus. Sane quotiescunque hoc vocabulum tanquam nomen appellativum usurpamus, toties significatus respicit errorem Gentilium de pluralitate Deorum, ut adeo significatus semper sit huic errori Obnolitus, quotiescun- ,
662쪽
De Pagapissio, Manichai μνο Spinos 'o est. 6 s
que a natura nominis proprii recedit, etiamsi eundem no nisi tacite supponamus. Ceterum si vel maxime, antequam Deum cognoveris, Vocabulum hoc sumas tanquam appella- . tivum, per naturam tamen ejus in nomen proprium degenerat, quamprimum vera de eo cognoscis.
g. 6so. D semili o Deas est res intelligens , a quo mundus P guid Deas ad actum vel quoad quosdam eventus particulariter dependet. Gentilitas
Etenim in Gentilisino plures finguntur Dii, a quibus mu signisscet. dus sive quoad existentiam, sive quoad gubernationem dependet I. 6 6. . Non igitur totus dependet a Deo uno, adeoque ab uno nonnisi 'quoad quandam partem. Quoniam itaque in Gentilisino vocabulum Deus nomen appellativum cst I. 649. , adeoque ens in universali si
gnificat g. 648.) , quod est subjectum determinationum
omnibus Diis communium ago. tol. 9 ; in eodem Deus definiendus per ens intelligens, a quo mundus quoad actum, vel quoad quosdam eventus nonnisi partices riter dependet.
Patet hoc exemplo Romanorum, qui Iovi fulmina, Marti
bella, Molo Ventos, Neptuno aquas, Cereri fruges, Dianae seras subdiderunt; Apollinem cum Musis scientiis praesecerunt. Mundi igitur gubernationem distribuerunt inter plures Deos, ita ut ab uno hi, ab altero alii dependerent ventus ζ ab uno haec, ab altero alia hominum sata. Quamobrem Dii Romanoram nil inter se commune habent, nisquod sint entia intelligentia, a quibus mundi gubernatio quoad certas quasdam partes dependet. Nostra igitur Dei definitio, quod sit ens a se, in quo continetur ratio sussiciens existentiae hujus universi & animarum nostrarum f. 67. pari. 1 Theol. nat. , Vi cujus totus mundus quod ma- xima minima nonnis ab uno Deo dependet, quemadmodum demonstrationea concatenatae systematis apertissime lo- Mm mm 3 quo
663쪽
6 6 Pars II. GR. IZ cap. IV, .
quuntur, cum Gentili simo minime consistit. Me est quod
hoc miremur: est enim definitio veri Dei,Gentiles vero Di- . vinitatem transinutarunt in sormam aliam, velutihuminam.
ctuales rea- In Gentilios Deo tribuuntur realitates limitatae. In Genlita es Deo litisimo mundus saltem quoad gubernationem dependet atrata pluribus Diis g. 6 6. , seu Deus in genere est ens intel- in Gemi' ligens, a quo mundus quoad actum, vel quoad certos quo si . dam eventus in particulari dependet g. 6se. ).' Quamobrem cum singuli Dii admittantur, ut pateat, undenam sint hi, vel alii eventus Particulares , & cur hoc tempore tales potius sint, quam alii; tales singulis Diis tribuendae sunt realitates , quales illorum eventuum , qui ipsis subju. ciunt, dependentiae ab iisdem intelligendae sussicit. . Ru niam itaque realitates limitatae, veluti scientia & potentia limitata , ad hoc sussitiunt, ut certi quidam eventus dependeant ab aliquo Deorum, seu imperio ejus subsint; Diis quoque singulis nonnisi realitatin limitatae , veluti scientia & potentia certi gradus , tribuendae sunt in Gentilismo.
Ita Iupiter ex Romanorum mente tonat 3c pluit, seu remis pestates excitat. Suffcit itaque, ut tempestatum theoriam quandam calleat, & easdem excitandi potentia instructus sit, utque hominum quorundam facta cognoscat, ob quae iisdem vel irascitur, vel propitius fit, neque ad gubemationem tempestatum omniscientia & omnipotentia opus habet. Idem eodem modo patet de aeolo, Ventorum Deo, patet de quovis Deo alio, itemque de quavis Dea alia Romanorum. Gentilium adeo Dii sunt entia finita atque IL, mitata, dc ea de causa cum Gentili sino pugnat definitio, quod Deus si eris absolute persectissimum ,. I . . Cum vero hoc pacto Divinitatem in formam humanam transis
mutarent Gentiles, haud aegre quoque in iisdem admiserunt quodvis
664쪽
quodvis scelerum & flagitiorum genus. Ita Iovem, Deo. rum supremum, cum Iunone sorore incestum commisisse, Danaen constuprasse, cum Leda Tindari Regis Laeoniae uxore, Antiopa Lyco Regi Thebarum nuIM, Alcmena Amphytryonis conjuge adulterium patrasse fertur, ut alia libidinis specimina silentio praetereamus.
Necesse non es , Gentiles esse orbo mo Litas. Etenim Ambust Gentiles mundum quoad actum & gubernationem depen' mor tisisus dentem faciunt a pluribus Diis g. 647. . Sussicit igitur, erassas nam ut singulis tribuantur istiusmodi realitates, per quas inici' eomani ligi potest, cur hi eventus, qui directioni ipsorum subji--ncte ciuntur, ab iis pendere possint s. 8s 36. Omo J. Quo sario comdiam itaque necesse non est , ut ad hoc corpus habeant, nexas. quale est humanum , cum vero Deo tale ideo tribuem dum non sit, cujus directioni subsunt omnia r 38.parr. I. The . natδ; Anthropomorphita vero sit, qui Deo corpus tribuit, quale humanum est g. 379.) : ideo necesse non est, Gentiles etae anthropomorphitas. Nimirum Gentiles fingere possunt substantias invisbiles,
quae corporeae non sunt, hominibus multo potentiores, aribus sibi metuunt & quorum gratiam sibi conciliare st
ent, ne noceant, vel ut benefaciant, & hos pro Diis hahere. Etsi adeo Romani Diis suis tribuerint corpora humana, divinitatem in sormam humanam transmutantes; non tamen ideo hoc requirebat sundamentum Gentilitat, nimbrum particularis mundi ab iisdem dependentia s3. 646. quod utique absque anthropomorphismo crasso subsistere potest. Absurdior utique Gentilismus est, cui anthrop morphasmus crassus miscetur, quam qui ab eodem immunis est, cum duo errores Divinitati repugnautes in unum confundantur. Ceterum nec omnes. qui Deos corporeo
Rcerunt, anthropomorrhitae fuerunt. Etenim qui Solem arquo
665쪽
6 8 Pars II. Sin. II. cap. IV.
ataue planetas pro Diis habuere, a quibus pendent eventus
in terra hominumque sera; Deo non tribuerunt corpora, qualia habent homines, anthropomorphitis minime ann merandi. Inciderunt autem in errorem, quem commiserunt, quod Deo tribuendam esse conservationem mundi' agnoscerent, Tellurem autem in eo, quo est, statu minime conservari posse viderent, Sole remoto; quodque rationem reddi non posse animadvertentes diversitatis quoad inclinationes ac dispostiones naturales, moresque ac fata hominum, eam quaererent in planetis, quos hominum gratia esse sumebant, quorum tamen non aliam deprchendere poterant utilitatem, quae ab ipsis in eos proficisci poterat.
s. 633. ubiam quid Iduum dicitur ens ,. quod fingitur esse Deus , cum dicaturi non sit. .
Ita qui Solem existimarunt esseDeum, mundi conservatorem, eumque cultu divino prosecuti sunt, ex eo Idolum fecere, seu Sol recte dicitur eorundem Idolum. Quemad
modum vero nomina rerum tribuuntur imaginibus earum
dem; ita etiam imagines eorum entium, quae finguntur esse Dii, cum non sint, hoc est, Idolorum dicuntur Ιdola. Ad hunc vero sgnificatum in praesente digitum non intendimus.
g. 6I 4. 'in sim Dii cis Eri verum Deam in idola convertunt. Etenim v G tilum. rus Deus est ens persectissimum i . , seu Spiritus per stetissimus g. 387. pari. I. Neol. nai.9, cujus adeo inteli et s. 6sa. Ps L rato & voluntas omnes limites respuunt I. 633. Psch. rat9, quique prorsus illimitatus est β. 36. . Enimvero in Gentilisimo Deo tribuuntur realitates nonnisi limitatae g. 6si. , adeoque ens fingitur Deus, quod non est s. goo. tol. 2. Quamobrem cum idolun sit, quod fingitur esse Deus, cum non sti s. 6s3. ; Gem . tiles Deum verum is idola convertunt.
666쪽
γDe paganismo, Manichaismo, Spinos o m. 649
Idola fuere omnes Dii Romanorum, vi desnitionis 6sa rVerum autem Deum non agnoverunt, sed eidem idola sua substituerunt. Unde & de ipss dici debet, quod verum Deum in idola converterint. Quoniam idola finguntur Dii, qui non sunt, si per imagines repraesentantur, nullum ectypo prototypon respondet. Unde est,quod ipsae illae imagines ex ligno, lapide vel metallo factae aut in tabula depictae dicantur Gentilium Dii, cum praeter eas nihil snt. Qui . Solem pro Deo habent, eorum Deus existere quidem videtur; in non magis existit, quam idolum quodvis aliud, cum quo Deus non existat, quatenus non est subjectum il- Iarum determinationum, quae ipsi tanquam Deo tribuuntur. Ecquis enim est qui dubitet, quod Solem pro Deo habentes longe alias ipsi tribuant realitates, quam quas sensu percipiunt ' Quaecunque autem illae sint, quae Soli ideo
tribuuntur, quod Deus mundi conservator, vel etiam ρο- hernator habeatur; certum est, ea diversa esse ab iis, quae sensu percipiuntur, nec eidem inexistere. Subjectum illarum determinationum, quae Soli tanquam Deo tribuuntur, est illud ens, quod Deus esse fingitur, quodque adeo non existit, sed cum Sole existente tantummodo confunditur, quatenus diversa habentur pro eodem. Qui itaque ex Sole faciunt idolum, maxima contradictione ens simul esse vo
g. 6ys. Gentili us falso nititur fundamento. Fundamentum Fundamem Gentilisini est dependentia mundi & eorum, quae in ipso ium Gent,
sint, quoad actum & gubernationem a pluribus Diis si . l Misos-
6463. Enimvero cum in mundo Omnia tam simultanea, versum.
quam successiva inter se connexa sint f. 33. CVmol. , &ipsa elementa, substantiae simplices β. 18 a. CH l. , praeter quas in corporibus nihil datur substantiale I. 17 7. Comoc , inter se connexa sint . ao . Comol. ) , & ab
Corum nexu nexus rerum materialium pendeat s. aos. μοι), immo mutationes elementorum omnium inter
667쪽
6so Pars II. Se r. II. Cap. IV.
se& omnes in eodem elemento connexae sint I. a Io. smoly ; mundus totus tum quoad actum, tum quoad ea, quae in eodem eveniunt, nonnisi ab uno ente dependet, ut ideo nonnisi unus sit mundi creator, conservator & gubernator I. IIo 6. pari. I. Theol. nat. . Falsum igitur est, mundum sive quoad actum , sive quoad gubernationem a pluribus entibus dependere I. a 8. Ontol.), consequem ter Gentilisimus falso nititur fundamento.
Posito rerum nexu in universo, quo mundus essicitur ensurium, corruit fundamentum Gentilismi, dependentia a Dii, pluribus: eodem autum non admisso, dependentia a pluri-hus entibus nihil contradictionis videtur habere, adeoque aegre istud subvertitur. Notandum enim Gentilismum ab insulsis istis commentis, quibus eum insecere Graeci atque R
mani , purgari posse, ut Dii plures fingantur ad similitu dinem veri Dei, nisi quod persectiones ipsis tributar non snt absolute summae, limitatae scilicet formaliter, ast illimitatae objective, ut intellectus ad omnia sese extendens veritatem assequatur de omni cognoscibili, quoties nosse inte est, utut non omnia cognoscibilia simul eodem actu repra, sententur, atque adeo Voluntas nunquam aberret ab eo quod rectum est, sed salva si in omnibus sanctitas divina. Ipsi Romanorum & Graecorum sanioris absurditatem commentorum de Diis atque Deabus agnoverunt, cumque Diis tribuerint , quae a natura veri Dei minime abhorrent, Gem ilismum puriorem amplexi videntur, utut publice eundem profiteri non liceret, cum Theologia sabulosa plebis indomitae coercendar medium haberetur, cujus ruditati conveniebat. Nobis jam non est negotium cum Gentilismo insulss fabulis commaculato, sed cum puriori, in quem incidere poterant saniores. Et hunc subverti nexu rerum stabi- Iito constat, cum per eum Deus unitatem suam hominibus patefaciat, ideo rebus per nexum earundem in hoc univerisso ita providens 3. 927. pari. I. Theon nat.), ac si ad ea,
quae fiunt, alicatus hodie demum decerneret, quid fieri
668쪽
debeat, seu quid sacere ac permittere Velit 3. 938. para. LTHOL nat. . Ruente autem Gentilismo puriori, sua sponte cadunt fabulae, quas finxere Graeci atque Romani, finx re aut hodienum fingunt Gentes aliae a Vera Numinis cognitione adhuc procul remotae. Quodsi animum in Gentilismi purioris notionem convertas, cui convenit supra in medium allata definitio s3. 646.); non erit amplius, quod mireris , cur eidem resutando operam impenderimus, ubi errores praecipuos Theologiae naturali adversos sub incudem revocamus. Etsi enim nugae aniles Graecorum atque Romanorum eae sunt, quae nullam fidem merentur & absurdiatate sua semetipsas destruunt; idem tamen censendum non est de Genti lismo ipso. Sane si hujus nulla habenda ratio. nee in Theologia naturali demonstranda est unitas Dei: neque enim alia ite causa demonstratur, quam ut tollatur Deorum pluralitas, hoc est, Gentilisnus f. eit.,
s. 6s6. Gentiles athei non sunt, nec Deipae, etsi Mom non an Gentiles agnostant. Etenim Gentiles non negant dari Deum, a quo sint athei mundus dependcat quoad actum & gubernationem I. vel Dei sta. 6460. Quoniam itaque atheus non est, qui dari Deum mundi autorem non negat s. 41 1. ; nec Gentiles athei sunt. E sod erar primum. Similiter Gentiles non negant dependentiam mundi a Deo quoad gubernationem s. 646. , consequenter non negant, Deum curare res humanaS f. 899. 9OO. Urt. I. Theol. nat. . Quoniam itaque Devia non est, qui Deum res humanas curare non negat I. sa9. ; nec Gentiles Deistae sunt. I uod erat fecundum. Enimvero Gentiles verum Deum in idola convertunt I. 6 s 4. , adeoque Deos esse fingunt, qui non sunt s. 633. . Verum igitur Deum non agnoscunt. Quo- Nn nn a . niam
669쪽
niam tamen hic erior non obstat, quo minus Deum dari agnoscant & mundum quoad gubernationem ab codem dependentem faciant I. 646. nec idem cum atheisino , nec cum Deisno necessario connectitur f. 4ii. 3 29. . Quamobrem nec athei, nec Deistae sunt, etsi verum Deum non agnoscant. diuod erat senium. Nimirum quando quaeritur, num detur Deus, seponitur adhuc quaestio , utrum tantummodo unus sit Deus, an vero plures sint, quibus ob communem naturam hoc nomen conVeniat. Quemadmodum si quaeritur, utrum detur architectus, qui aedificium condiderit, nec ne, seponitur adhuc quaestio, num unus tantummodo fuerit, ad uem originem suam resert aedificium , an vero plures , qui socias operas contulerint. Qui igitur negat dari Deum, non minus negat dari Deum unum, quam dari plures: qui vero assirmat, dari Deum, nondum desinit, utrum Deus tantummodo unus sit, an plures dentur , quibus hoc nomen convenit. Assirmativam adeo defendentes vel statuere t nentur , Deum non dari nisi unum, vel admittere debent Deos plures. Unde qui Deum esse profitentur, ver Veri- ratem amplectuntur, Vel a vero aberrantes in Gentilismum incidunt, etsi utrique atheismum damnent. Idem eodem modo patet, ubi quaeritur, num Deus gubernet hoc unuversum, seu num curet res humanas: ubi denuo Deum dari affirmantes vel veritatem amplectuntur, gubernationem
mundi non tribuentes nisi uni Deo, vel in Gentilismum incidunt, eam pluribus adscribentes, etsi utrique Deismum damnent, quo omnis universi huius gubernatio tollitur. Satis igitur superque apparet, Gentilismum nec cum atheismo , nec cum Deismo necessario esse connexum, sed per eum tolli utrumque, etsi diverso errore veritati pra iudicet. Errores a se invicem recte distingui, qui nihil inretia commune habent, quam aliquoties monuimus , nec sa
670쪽
9. 6 7. Gentiles irreligionarii non hunt. Gentiles in eo er- Cur Gentiles rant, quod mundum, cujus nonnisi unus est creator, con- nonslatim 'servator & gubernator s. Iro 6. pari. I. Theol. -.9, quin relistarii.
ad actum & gubernationem dependentem faciant a pluriabus, loco unius Dei I. Iio T. pari. I. Theol. nat. , fingentes plures β. 647 . Enimvero pluralitas Deorum minime obstat, quo minus se obligatos csse agnoscant ad ce ras actiones Dei gratia edendas, quibus non erat opus, si nullus esset Deus, consequenter ad Deum colendum s. sit. Cum modus colendi Deum religio sit s. siet. ἔGentilisimus religioni minime obstat. Quoniam itaque Gentiles religionem habent, irreligionarius vero est, qui
religionem nullam habet g. si . ; Gentiles irreligionarii
non sunt. Confirmatur idem a posteriori exemplo Romanorum &Graecorum, aliorumque Gentilium, quibus omnibus fuisse religionem constat. Non est quod excipias, cultum Genti- libus non fuisse nisi idololatricum , qui cum non si cultus veri Numinis, haberi debeat pro nullo. Neque enim jam quaestur, num Gentilibus fuerit religio vera, sed num vibliqua ipsis suerit. Ceterum notioni Gentilismi non repugnat , ut idem cultus exhibeatur pluribus Diis simul, quem ratio exhiberi jubet vero Deo ; quemadmodum non impossibile, ut Gentiles Deos suos fingant ad smilitudinem veri Dei, in cujus lacum eosdem surrogant, tribuendo pluribus smul sumtis, quod uni erat tribuendum. Religio adeo naturalis, quae salva est in religione Muhammedan
rum, integra quoque subsistere potest quoad sngulas acti nes in Gentilismo, nisi quod pluribus Diis praestetur cultus, qui uni Deo convenit. Hoc nosse usu non caret. Gen- , tiles enim facilius ad veram religionem perducuntur, ubi r
ligionem ipsorum ab absurditate liberaveris, quae nec Gemtilismus fert, si ex ejus notione argumenteris.