장음표시 사용
691쪽
674 Pars II. dea. II. Cap. IV.
pus unum & idem esse individuum , quod jam sub cogitationis, jam sub extensionis attributo concipitur, & mentis ideam ipsamque mentem unam eandemque esse rem, quae sub uno eodem attributo, nempe cogitationis concipitur,
Schol prop. al. pari. a. Apparet adeo desnitioni Spinosi inihil a nobis fuisse insertum , nisi quod totidem verbis an Ethica Spinose legitur & vocabula sumi in ea significatione, quam juxta ejus desinitiones habent, tum ex modo dictis constat; tum ex subjiciendis intelligitur s. 622.
Definitio In Spinosilino Deos in substantia constans infinitis a in ripolias tributis, quorum unumquodque aeternam & infinitam ese θιλήκ. kntiam CXprimit. Viae des Cpart. I. Eth Definitiones Spinose probe sunt expendendae, squidem
erroris sontem detegere volueris, quem sibi aliisque demonstrasse visus est. Sunt autem non satis perspicuae , sed ob scuritatem quandam fovent, quae menti parum attentae ne bulam facile objiciunt. Quid per attributum intelligat,in definitione sequente videbimus. Dum vero Deum infinitis attributis constare ait, cum tamen eidem non vindicet iatractatione nisi duo , extensionem atque cogitationem, Rutrumque faciat infinitum, quemadmodum modo annota Vimus t. f. 67I.); dubium videri poterat, num vi definitionis praesentis Deo tribuenda sint attributa numero ininita, an Vero duo tantummodo aut saltem numero finita aditributa, quorum unumquodque in se infinitum est. Enimvero quoniam in explicatione distinguit inter ens in suo genere infinitum & absolute infinitum, & de illo infinita attributa negari posse, hoc vero nullam negationem involvere assirmat; intelligenda utique videntur numero infinita et id quod ex iis , quae passim occurrunt, uberius confirmatur, Veluti cum in Schol. prop. s. para. a Ethici dicit, Deum infinita infinitis modis agere, diversi autem modi agendi juXtao ejus hypothesin fluunt ex diversitate attributorum, & quam do prop. st, pari. r. assirmat, quo plus realitatis aut esse una- quaeque res habet, eo plura attributa ipsi competere. De inde Disili sed by
692쪽
De Paganismo, Manichaeimo, Spinos semo es. 673
inde non parum obscuritatis latet in hisce verbis, quod attributum unumquodque aeternam & infinitam essentiam exprimat. Neque enim Spinosa definit, quid per essentiam intelligi velit, sed in notione confusa acquiescit. Porro non satis intelligitur, quid si expressio essentiae, praesertim
cum ex toto opere appareat, quod singula attributa exprimant unam eandemque rem diverso modo , ita ut una e Hemque res sit, quae exprimitur per cogitationem & extensionem, modus autem exprimendi tantummodo diversus st.
s. 673. Per arresiarum intelligit vinosia id , quod intellectiis Definitio a de substantia percipit, tanquam cjusdem essentiam consti- inbuti inruens. Via. def. q. pari. I. ' Moortis si Supponit hie denuo significatum vocabuli tessentiae , ab nosa. ipso non explicatum. Hs enim in Cogitatis mctaphyscis, quae principiis Philosophiae carisu more geometrico demonstratis subjunxit, c. a. p s . O ρει explicet, quid sit esse essentiae, & quomodo ab esse ideae atque esse existentiae disserat: notiones tamen ibidem traditae Systemati ejus non tuto inseruntur, propterea quod ibidem ad mentem Carteo Au philosophatur , non vero hypothesi suae, quam in Ethica proposuit, consentientia tradit.
Per susantiam intelligit Spissa id, quod in se est, & Substantia
per se concipitur, hoc est, id, cujus conceptus non indi definitis iaget conceptu rei alterius, a quo formari debeat. Via. 11 thesidet. 3.part. ι. - Spinosa. Non satis clarum est, quid sbi velint verba esse in se erper ρ emes . Unde Spinosa obscuritatem ipsemet animad-Veriens , quae animo ejus obversabatur, ea explicare conatur per sequentia, scilicet quod in se sit & per se concipi tur id , cujus conceptus non indiget conceptu rei alterius, a quo formari debeat. Constat ex ejus opere , quod per conceptum intelligat repraesentationem rei in intellectu, quam nos notionum diximus 3. 34. Log.). Unde intelli-RA qq 3 gitur, , Diuiligod by Corale
693쪽
676 Pars II. Sect. II. Cap. Ise
pitur, id juxta Spinosam esse in se & per se concipi, cujus
notionem habemus, e si rei alterius notionem non supponamus , seu cujus notio in alias non resolubilis. Ita juxta ipsum notio extensionis non est resolubilis in alias, quemadmodum & Cartesso visum est , atque adeo intellectus per extensionem sibi quid repraesentat, quod in se est, sive substantiam , quemadmodum & Cartesiani extensi nem pro substantia habent. Etsi enim extensionem faciat attributum Dei; constat tamen per Prop. Io. ΡΥt. l. unum quodque unius substantiae attrisurum per se concipi debere ex ipsius mente, nec substantiam aliter concipi posse nis per attributum vi intellectus f. 6 3. . Attributum adeo nihil ex ejus mente in re supponit, cur eidem insit, ac ideo essentia substantiae per ipsum repraesentatur in intellectu & quod ideae respondet, tanquam ideatum substa
C se sui Per Causim sui sue Ens a se intelligit Spinose id , cujus
quis sit S A essentia involvit existentiam, sive id, cujus natura non sa. potest concipi nisi existens. Via. def. I. pari. I.
Spinosam appellare causam sui, quod nos ens a se diciamus, ex identitate definitionis patet. Etenim nos ens a se definimus per id , quod vi propria existit, seu quod non indiget, vi entis alterius, ut existat f. 27.part. I. Neonnata atque hinc deduximus, quod rationem existentiae in essen. tia sua habeat f. 31. para. L Theol. nat. J , Consequenterpofita essentia ponatur existentia f. rx8. Omia. ). Ensigitur a se concipi non potest nisi existens ejusque essentia existentiam involvit, consequenter est illud ipsum , quod Spim a causam sui appellatis. 676.
A dtis id Per Modum intelligit Spinosa id, quod in esto est, persit m υν- quod etiam concipitur. Viae Aef. I. Zara. I. them ms . ' . Esse
694쪽
De Paganismo, Manichaismo, Spino semo 677
Esse in alio quid sit, non explicat Spinua. Quoniam
vero modo opponit attributa , nec praeter attributa & modos quicquam de substantia concipi posse defendit: ex hac oppositione intelligitur, quid fgnificare debeat. Nimirum attributum non supponit aliud, per quod intelligitur , cur insit enti sive substantiae, consequenter nulla dari ratio p rest, cur insit f. 36. Ontia. ) , atque adeo per se inesse &per se concipi dicitur. Modus itaque supponit aliquid, per quod intelligitur, cur insit, adeoque rationem in alio, quod inest, agnoscit, cur insit g. cit. .
s. 677. Rem is suo genere finitum dicit Spinosa , quae alia ejus- Finitumdem naturae terminari potest. E. gr. Corpus dicit finitum, quid his in quia aliud semper majus concipitur. Viae def. a. sarr. I. 'pothes Facile apparet, finitum Spinosis hie idem esse , quod lia γ' μmitatum; consequenter cum limes notet desectum realitatis, quae in alio eiusdem generis adesse intelligitur, veluti dei ctum ulterioris extensonis in corpore et rectius rem finitam definivisset per eam, qua maior concipi potest , quemadmodum & habet exemplum, quod assertii Desinitio vero eius captiosa & fallax est , dum requirit, ut alia ejusdem generis terminari possit, qua facile abuti datur: tacite nimirum supponitur, limitationis omnis aliquam dari debere rationem sive, ut ipse loquitur, causam. Notandum in genere est , Spin am definitiones suas condidisse in gratiam hypotheseos suae animo jam antea conceptae, ut eandem CXiis tanquam principiis demonstrare Valerer; non vero easdem ex ipsis rebus derivasse, ac inde hypothesin deduxisse, quemadmodum fieri debebat. Nimirum constat, ipsum fuisse assiduum in philosophia Cartesiana, adeoque ejus principiis animum hahuissu imbutum. Constas cariemin omnia quae de rebus existentibus cognosci possunt, reduxisse ad duas notiones , notionem scilicet extensionis & notionem cogitationis. Statuit autem substantiae cujusque praecipusnquandam esse proprietatem, quae ipsius naturam essentiam-
695쪽
que constituit, & ad quam aliae omnes reseruntur. Et ex hoc attributo substantiam cognosci. Nempe extensionem in longum , latum & profundum substantiae corporeae naturam constituere, & cogitationem constituere naturam substantiae cogitantis. Omne aliud, quod corpori tribui potest, extensionem praesupponere , esseque tantum modum quendam rei extensae, ut & omnia, quae in mente reperi- mus, esse tantum diversos modos cogitandi. Vid. 'mei'
Philoseph. parι. I. g. s a. s 3. 34. Constat praeterea, Caus sum defendisse, quod clara & distincta perceptione verum agnoscatur illud esse verum pronunciam, quod clare ac distincte percipitur , erroremque evitari, quatenus non admittitur tanquam verum, nin quod clare ac distincte perς Pitur. Hid. loci est. f. 3o. Constat denique , Carιesium praeter ideas extensonis & cogitationis admisisse quoque ideam entis summe persecti, existentiam necessariam & aeternam involventem, quae Dei est idea, lor. eit. 3. I 4. a quis adeo removet id omne, in quo aliquid imperiectionis seu limitationis deprehenditur De. eit. 3. a 3. & quem solum omnium, quae sunt & esse possunt, Veram causam pronum ciat. Ac. cit. 3. 24. Hanc Dei ideam esse claram & distinctam , modo caveamus, ne illam adaequale omnia, quae in Deo sunt, exhibere supponamus, nec quicquam etiam in ea esse fingamus, sed ea tantum advertamus, quae reVera in ipsa continentur, quaeve evidenter percipimus ad naturamentis summe persecti pertinere. De. eit. f. 34. Vi horum principiorum rejicit vim motricem corporibus instam, cum clare & distincte minime percipiamus, quomodo e extemsione sequatur, atque adeo motum , a quo pendet Omnis materiae variatio, sive omnium formarum diversias. pari. a. f. 23. ad Deum, tanquam ad causam, retulit De eit. 3. 36.
Spinose animo halce notiones firmiter infixas fuisse, satis su- Perque animadvertet, qui in lectione Ethicae ipsus animum ad singula probe advertit. Cum igitur perpenderet, nos creationis proprie se dictae, quam primam appellant Theologi , hoc est, productionis ex nihilo 3. 697. Pochoi. rat.),
696쪽
eIaram & distinctam notionem non habere; notionem creatricis potentiae tanquam ab hominibus confictam rejecit, adeoque Deo eandem non recte tribui statuit. Enimvero
cum nec in notione eXtensionis, nec in notione cogitationis existentia contineatur, nec ex istis notionibus necessario sequi admist, ut extensum aliquod, vel cogitatio quaedam determinato quodam modo necessario existat, consequenter substantiam corpoream & substantiam cogitantem finitam pro entibus necessariis seu increatis non agnovit. Nihil igitur relinquebatur , quam ut unicam admitteret substantiam, nempe Deum, de cujus essentia & existentia nec estaria, cuique insit extensio & cogitatio infinita, utriusque autem infinita modificatione prodire res particulares, quae corporum & animarum nomine veniunt. Hanc adeo hypothesin cum animo concepisset, notiones Cartein juxta eandem, quantum ea eXigebat, reformavit, & hinc enatae sunt definitiones, paulo ante propositae, ad hypothesim accommodatae , prouti attendentibus satis erit m festum, si eas cum modo dictis conferre voluerint. Enatus igitur est
Spinossem ν impossibilitate creationis cum principiis philosophiae Caresume combinatis abusu criterii veritatis in ista . philosophia stabilinia Unde Spinosimum eversurus aut notionis potentiae creatricis realitatem demonstrare tenetur, aut ostendere debet inesse principiis Cartein, quae a vero abhorrent, & quibus correctis, eliminato eo, quod erroneum est, sequitur admittendam esse creationem , etiamsi eam clare & distincte non percipiamus , quemadmodum alia, quorum nobis probe conscii sumus. 678
Smos a dicitur, qui Spinosismum ampIectitur tan- Spino Fuquam verum, seu qui hypothesin Spinose pro vera habetia quinam d
Quemadmodum enim pernicani dicuntur, qui hypo .c mr thesin Coperaiei de Solis quiete & motu vertiginis atque transIationis Telluris defendunt; ita quoque Spinosta dice dus est, qui Spinosae hypothesin de ortu rerum omnium ex Deo
697쪽
Deo amplectitur. In quo consistat Spinos mus, supra diis ximus 3. 67r. , atque inde liquet, quaenam statuere quis
debeat, ut Spinosistae nomen mereazur. Quoniam Spinose fatalem omnium rerum necessitatem adstruxit, & libertatem. animae negavit; ideo Spinos sta dici haud raro solet, qui rerum ωmnium fatalem necessitatem defendit, eamquq ad ipsas hominum actiones extendit. Enimvero cum hic error non si Di fae proprius , sed multis familiaris deprehendatur, qui de Deo & natura rerum non eadem sentiunt cum Spinois ac supra hic error Fatalismi universalis nomine ab aliis jam fuerit discretus 3. sa8.) , hunc significatum admittere nec possumus, nec debemus, ne , qui Fatalismum unive salem agnoscit, eadem de Deo ac rerum natura cum vi fasentire videatur. Et quia Spinosae imputatur pH consequemtiam, quod Deum cum natura confuderit; Spinosilla quoque adpellari sistet, qui Deum cum natura confundere putarur. Sed cum ea, quae per consequentiam eliciuntur , confun- denda non sint cum errore, quem quis profitetur, & suum
agnoscit; nec hunc fgnificatum nostrum facimus
Lipses Spi- Spinosa attributam cum determinationibus essentiaibus nisse in def- cofundit. Etenim attributum definit per id , quod inniendo aι- tellectus de substantia percipit, tanquam ejus essentiam tributo. constituens s. 673. . Quamobrem cum ex ipstus mente iubstantia per se concipiatur . 674. , inde infert 'si' Io. pari. I. Ethic. unumquodque substantiae attributum per se concipi debere. Per se autem concipitur id, cujus cingnitio non indiget cognitione rei alterius , quemadmodum explicat in Schol. prop. I. pars. I. Ethic. hoc est, nostIaphrasi, cujus nulla datur ratio , cur insit, sed primum est, quod de re concipitur. Enimvero primum , quod de ente concipitur, essentia est . 144. tol. & cur csse sentialia seu determinationes essentiales, quae essentiam
constituunt f. i 43. Untol. 9 , insint , ratio intrinseca
698쪽
multa datur . r 36. Ont . . Attributum igitur cum d
aerminationibus essentialibiis confundit.
Nemo, puto , in eo haerebit, quod dixerimus , 'per se concipi nostra phrasi idem esse ac nullam habere inexisten- tiae rationem intrinsecam. Etenim si nulla da ur ratio imtrinseca, cur quid insit, nihil in ente reperire licet, per quod intelligatur, cur inst f. s6. Ontia. . Non igitur inente praesupponendum aliud quid, ut eoDoscatur, id ipsi inesse debere, atque adeo cognosci hoc potest absque praesupposita cognitione alterius, consequenter ejus cognitio cis .gnitione rei alterius minime indiget. Enimvero juxta Spinosam per se concipitur id, cujus cognitio non indiget coisgnitione alteriuti ei, per Suol. 'prop. δ Part. r. Euhic. No stra igitur phran per se concissitur id, cujus nulla datur rario intrinseca in ente, cur eidem inst. Nullum adeo du-hium superesse potest , quin Spinos attributum appellet quod nos essentialium seu essentiae nomine insignivimus 3.3I 4 3. Omol), notioni receptae philosophorum consormiter I 69. Onmt J, ex ipse rebus ratione clansentiente derivatae, quemadmodum ex demonstrationibus nostris ontologicis abunde patet j. I a. Ontes.), non Vero, quod Spinosa iacit 67 ), in gratiam hypotheseos animo jam con- ceptae ad arbitrium confictae. Equidem cum desinitiones nominales arbitrariae fiat, nihil reserre videtur , quod Spi-m d attributum appellet, quod vulgo essentiae nomine in-sgnitur: quae enim deessentia demonstrantur, de attributo in sensu Spinose enuncianda veniunt: quo pacto eadem V ritu subsistere videtur , etsi drversis vocabulis esseratur. Enimvero haec ita sese haberent, ius per errorem desinitiones nomineses, praesertim Verbis ambiguis conceptae, quales esse definitiones Spinos nemo negabit, qui sussciente acumine in iis praelustrandis utitur, in abusum trahantur. Etenim notionum, adeoque etiam definitionum f. Is a Log. , demonstranda realitas est η.di I p. e seqq. Log. , antequam iisdem ad alia inde colligenda utaris, ne notionibus deceptricibus usus tanquam veris in errores incidas F.629.LV.
699쪽
. . praesertim cum per definitionem nominalem nondum pateat rem definitam esse possibilem g. I9i. Lon . Carte vero, cujus principia amplectitur Spinosa quantum hyρο- thesis admittit, cui conformiter eadem immutavit sint. q. 67'. , notionem pro reali habet, si quid clare & distimcte percipit, seu, ut Spinosa Ioqui mavult, concipit, cla- . dinstincta perceptione non desinita suffcienter. Hinc& Spinosa parum sollicitus de definitionum suarum realit te evincenda , iisdem utitur tanquam principiis concessis. Probe igitur notanda est essentialium atque attributi conis laso ab eodem facta. Confusonem hanc attributi cum de-' terminationibus essentialibus negare nequit Spin sa. Disem te enim Spinosi assirmat, attributum percipi tanquam essentiam substantiae constituens g. 673. . essentialiavero, seu, . quod perinde est, determinationes essentiales F. I aa. Ontol. , essentiam entis constituunt s. I 3. OmoLI. g. ae8o L ipsis a Notio sub nimia minus recte ingressior notionem attritati ren. in definitione Spinos. Etenim Spinosa attributum cum d terminationibus essentialibus, quae essentiam entis constiatuunt s. 343. Ontold, confundit l. 679.), ut adeo attribu- . tum ipsit sit, quod alias essentia entis ancillatur, adeoque primum, quod de clare concipitur . a 44: Ont . . . Enimvero quae ad notionem entis pertinent, absque notione substantiae intelliguntur, quemadmodum ex demonstration
bus ontologicis abunde patet, quae Cas. 3. pari. I. a. a.
Ontol. leguntur, & notio substantiis viiii loquendi conso sermis g. 771. Onto notionem potius entis supponit. g. 768. Iol. . Minus recte igitur in definitione spinosia-pa attributi notionem ingreditur notio substantia'.
Non sine ratione Spinosia notionem substantiae in notionem. attributi infert. Etenim cum definitionum suarum realit
tem sumat, non Probia, propterea quod ςa sibi concipere
700쪽
De paganismo, Manishaismo, Spinos semo S. 683
videtur, quae in definitionibus continentur, ea. autem Vera esse sbi persuader, quae concipimus , Du quorum habe- mus conceptum, aut, si cum Cartesis loqui velis, quae clare & distincte percipimus; hypothesi suae demonstrandae hoc pacto attributi definitio inservit, hunc usum alias non habitura. Ermieas adeo iIlationes detecturus propositi mem prassentem notare debet.
I. 68 . I dus Spinosa at attributis proprie sic scris non E im Lapsius Spiguit. Definit modum per id, quod in alio est, per quod nota circa etiam concipitur s. 676. . Quoniam juxta ipsium omnia, definitionem
quae sunt, vel in se, vel in alio sunt, per ax. r. pari. I. mom.
Euis. esse in se & esse in alio sibi mutuo opponit. .mobrem cum in se esse & per se concipi dicat id, cujus cognitio non indiget cognitione alterius , per Schol. 'op. g. pari. I. in alio esse & per aliud concipi dicendum est illud, cujus cognitio indiget cognitione alterius, adeoque inte Iigitur per aliud, quod enti inesse concipitur, consequem ter in alio, quod enti inest, rationem sussicientem habet, cur insit, vel saltem inesse possit f. Is 6. Ontia. . Enimvero quae praeter essentialia enti insunt, ea vel ad attributa proprie sic dicta, vel ad modos referenda f. rήν. ul. , & attributa quidem rationem sussicientem in e sentialibus agnoscunt, cur insint f. 337. ONA. , atque
adeo cum essentialibus una ponuntur in ente. . II 8. On-rol. ): ast in iisdem essentialibus ratio tantummodo suta ciens continetur, cur modi inesse possint g. ibo. Ontol. , consequenter positis essentialibus tantummodo eorundem
ponitur possibilitas s. ii 8. ut . Modi igitur ab attributis, quatenus haec ab essentialibus distinguuntur, differunt & probe a se invicem separari debent. Quamo, . Tem patet, Spinosam modos ab attributis proprie sic dictis,