장음표시 사용
671쪽
. 638. Aaisnam Gentilisimus nen obsat, quo minus actionum horarum finirinseca malarum moraliter ρectatarum disserentia agusiatur. Et
Esserentia nim fundamentum Gentilisini est dependentia mundi quoada Gentilibus actum & gubernationem a pluribus Diis I. 6 6. . Eni
admittenda. vero siVe mundus a Deo uno , sive a pluribus quoad actum & gubernationem dependere ponatur, in eo nil quicquam mutatur, quod actiones quaedam nos statui que nostrum perfectiores, quaedam impersectiores res dant, dependentia ista mundi in actionum hanc differet tiam minime influente, utpote absque illa demonstrabili, quemadmodum ex philosophia practica uberius patebit. Quoniam itaque actiones malae internae , hoc est voliti
nes ac nolitiones animae g. 368. para. I. Theol. nat. , qua tenus moraliter sipectantur, animam riusque statum resdunt impersectiorem s. 374. pari. I. Neoc nat. , & mamiae externae, hoc est, motus corporis humani volitionibus ac nolitionibus animae respondentes I. 368. pari. I. Theol. nat quatenus itidem moraliter spectantur , corpus &statum nostrum externum reddunt imperfectioni obnoxilim s. s73. pari. I. Theol. nar. , malumque morale per aliam rationem determinatur, quam perfectio hominis essentialis s. 379. pari. I. Theoc nat. ; cx adverso autem actiones bonae internae , quatenus moraliter spectantur,
animam & ejus statum perfectiorem reddunt .s 3 4. Psch.
empir. , cum naturalibus per easdem rationes finales utrinque determinandae . 9i .part. I. Neol. nat. t Genti-lismus non obstat, quo minus actionuin bonarum & malarum moraliter spectatarum differentia agnostatur.
Confirmatur idem a posteriori. Constat enim Graecos atque Romanos intrinsecam actionum humanarum dissere tiam agnovisse. Unde Cicero pronunciat, ipsa natura constitu
672쪽
De Pagamsino, Manichaismo, Spinosi O m. 6A
stitutum esse jus. Natura autem humana rerumque, quibus indiget, per hoc non mutatur, quod mundus per errorem a pluribus Diis dependere ponatur, quemadmodum non mutatur per hoc, quod ejus dependentia a Deo prorsus negetur ab atheo f. II. Soo. .
f. 639. 3us natura, philosophia moralis, stis Etlica, atque Pol Fus natura, tua in Gentilismo subsistit. Etenim Gentiles agnoscere te- Utica S P nentur differentiam actionum bonarum & malarum mo- litica in ip raliter spectatarum g. 638. . Quamobrem cum in Iureus Gratia naturali demonstretur, quamam actiones sint bonae, quae-limi.
nam malae s. 68. Disc. praelim. s in Gentilismo Ius naturae integrum subsistit. Philosophia moralis, sive Ethica, atque Politica sunt partes philosophiae praetica: I. 64. 6s. Disc. praelim. . tanimvero philoQphia practica docet dirigere facultatem appetitivam in eligendo bono do fugiendo malo s. 6 a. Disi.
praelim. . Quamobrem cum per dependentiam mundi a . , pluribus Diis, quam per errorem sumunt Gentiles I. 647.),1n natura animae nihil immutetur, adeoque etiam appetitiva facultas ea agnoscatur, quam in nobis eXperimur ;Gentiles negare non possimi, quae de dirigenda facultate appetitiva in eligendo bono & fugiendo malo demonstrantur, actionum bonarum & malarum intrinsecam dif- a ferentiam admittentes s. 6s 8. . Patet itaque in Genti-lismo quoque subsistere Ethicam atque Politicam.
Confirmatur hoc a posteriori. In Scriptis enim Mentilium egregia reperiri morum praecepta & vitae prudenter instituendae regulas, nemo est qui in dubium vocat. Immo commendatur Ethica & Politica Armoreus, illaque la datur in ipsis libris symbolicis Ecclesiae Lucteranae. Cet
rum hinc intelligitur , quam absonum sit philosophiam
673쪽
moralem vocare Ethicam Gentilem, Vernaculo sermonesie dm sche morat. Neque enim gentile dici potest, nisi quod ex dependentia mundi sive quoad actum, sive quoad gubernationem a pluribus Diis deducitur 3. 6 6). Sane cum Gentiles saniores insulsa de Diis commenta, cum Gentilismo
non necessario connexa, agnoscentes de pluribus Diis prindicent, quae nonnisi Deo uni conveniunt; nec obligationem divinam ad actiones alias committendes, Hias Vero omittendas in dubium vocare possunt 3. 974. Part. I. Theol. nu. , quemadmodum etiam factum esse constat. Non ideo quid gentile dici potest, quod dictum vel scriptum fuerit ab homine gentili , quemadmodum nec Christianum dicetur, quod dictum, vel scriptum suerit a Christiano. . 66 .
Manichaeisimus est hypothesis de dependentia mundi Umiam,id a duobus principiis, altero quidem bono, unde sunt quar
με bona in hoc mundo, altero autem malo, unde sunt mala physica & moralia. . Hypothesis haec antiquissima est in philosophia orientali,
praesertim Persarum, & vulgo tribuitur Zoroastri. In Christianismum seculo tertio invecta a Manete & sub nomine μαωebrimi propagata. Nostrum jam non est inquirere, quinam suerint ceteri Manetis errores, de quibus a viris doctis non prorsus consentientia traduntur. Neque jam discutere lubet, quaenam de duobus istis principiis vera fuerit illius sententia. Nos Manichaeismum adhibemus tanquam terminum philosophicum, cujus significatum terminis suis circumscribit definitio, quales nobis termini in interioribus sunt atheismus, deismus, fatalismus, idealismus, nulla pro ius denominationis habita ratione. Propositum adeo nobis est ad rationi x trutinam appendere hypothesin , qua mali physici atque moralis inexistentia in hoc universo repetitura principio quodam independente, quod a Deo ente persectissimo diversum, ad salvandam hujus bonitatem & sancti-ctatem, ut appareat eam per principia systematis nostri sub-
674쪽
verti non minus, quam ceteros de Deo errores. Circa quaestiones itaque historicas nemini litem movebimus; philo- sophi munere iungentes in refutando errore philosophico
s. 66 I. Manichae, adeo appellamus, qui Manichaeisino dediti Atiniurisunt, hoc est, qui mundum dependentem seciunt a duo- quinam n bus principiis, altero nimirum bono, ad quod referenda bis iucunιών. Origo eorum omnium, quae bona censentur in hoc univeris; altero autem malo, a quo derivanda Omnia mala tam physica, quam viralia in eodem I. 66o. . Absit itaque, ut quis sibi persuadeat, quas Manichaeo in significatu hoc philosophico tribuendi sunt onmes isti
errores , quos in haeresi blanichaeorum damnavit Ecclesia. Neque enim necesse est, ut, qui in Theologia naturali admittit dependentiam mundi a duobus principiis contrariis, altero bono, altero malo , etiam defendat omnes Manetis errores, quos circa religionem christianam admisit. N stro igitur Manichaeo nullum alium tribuimus errorem ,
quam qui in definitione continetur. Quods quis in philosophia vocabulum ferre nolit, nobis non invitis substituat aliud quodcunque: neque enim cum vocabulis , sed cum
- rebus nobis res est, errores a Veritate secernentibus.
g. 66 a. Ex biportis Manichaeorum mala H Ica es moralia sum Fundamemma Dei perfectiani, inprimis boni an ivinae, ae mali morse tum Moritis permissio sanctitati ejus repugnat. Ponamus enim malo- chaeismi.
rum physicorum & moralium inexistentiam in hac rerum serie summae Dei perfectioni & inprimis bonitati ejus non repugnare, nec permissionem mali moralis , quod abula libertatis in actiones liberas irrepit s. 38 o. an. I. Theol. nat. 9 , sanctitati ejusdem summae adversiari. mulsu Theo Nac Pars αγ Oo oo Nulla
675쪽
Nulla igitur ratio est, quod praeter Deum , spiritum per- l
versuin, a quo mundus dependeat quoad nulla physica i& moralia : quod rum hypothesi Manichausini, vi cujus imundus quoia mala phy ssica & moralia a principio quo- - .dam mari a Deo diverso dependet s. 66O. , repugnci, necesse est, ut cx hypothesi Manicharisiui mala physica &moralia summae Dei periectioni Sc inprimis bonitati ejus- idem, atque mali moralis permissio sanctitati ejusdem a
Idem etiam ostenditur directe hoc modo. Manichaei imundum faciunt dependentem a duobus principiis, alte- . lm quidem bono, altero autem malo, a quorum illo dc-rivanda, quae bona sunt, ab hoc autem, quae mala cel
stiatur in hoc universo I. 66i Quoniam itaque pec liare ponunt principium, divorsium a principio bono, n, imirum Deo, unde mundus dependet quoad mala physica , di moralia; necesse est, ut ex eorum mentc nulla essent in mundo mala physica & moralia , siquidem is a solo Deo dependeat, ac pro impossibili habendum , ut quoad ma Ia dependcat a Deo. Quia impossibile est, quod contradictionem involvit s. 9 l. , nccesse est , ut juxta Manichaeos mala physica & moralia atti ibutis divivis r pugnent sive contradicantia Deus cns persectissimum est xi 4. . Ab eo igitur esse non posse videtur, nisi quod persectum- Quamobrem cum malum quid sit in se, qu renus imperfectio quaedam ipsi inhaeret; malum vero in relatione ad aliud, qnatenus ad impexsectionem alterius quid consert 37io pari. L Theol. nat. I malum a Deo non posic videtur. Dcus simine bonus est, ita uv boui
676쪽
bonitatem majorem concipi repugnet I. 699. prer. L. πχα nar.3. Quoniam itaque bonus in alios est , qui ad
aliorum persectionem promoVendam pronus 6 9 s gari. LThea. nat. ; repugnare eidem videtur, quod tot malis physicis hominem obnoxium faciat & eundem in mala physica & moralia ruere permittat, seu quod permittat eum agere , unde mala physica & moralia nccessario cons
quuntur s. Ta 4. stare. L TLeoc nat. . Denique Deus san- stillanus est, ita ut sanetrtatem divina majorem concipere non detur s. io 63. pari. I. Neol. nat. P. Quamobrem
cum, qui sanctus cst , semper facere velit, quod rectum est, & nullo in cassi se a proposito suo dimoveri patiatur,
ut faciat, quod rectum non est . Io 64. para. L Theol. naid; sanctitati divinae parum convenire videtur , quod homini concesserit potentiam libertate abutendi & cum eadem abuti permittat, quodque secerit hominem , quem libertate sua abusiurum praevidebat Manichaeis itaque attrib
iis divinis repugnare videtur , quod mala phystica di m talia insiliat huic seriei rerum.
Confirmatur etiam a posteriori. Neque enim alia ratio a Manichaeis allata, cur praeter Deum admiserint principium malum, a quo mundus quoad mala physica & moralia d pendeat, quam quod cum summa Dei persectione, ejus i primis honitate & sanctitare, ea conciliari non posse existia marent. Quodnam sit istud principium, in eo ut conse tiant omnes, qui mundum dependentem faciunt quoad m, Ia physica & moralia a principio quodam malo, quod a Deo ente persectissimo diversum, necesse non est Moeti &ejus asseesis tribuitur, quod materiam mali omnis princia Pium secerint, eamque Deo coaetemam statuerint, dubia procul quod agnoscerent, mala physica in essentia & natura corporum rationem susscientem habere, & abusum libe ratis, per quem mala moralia in actiones hominum irrepunt
677쪽
mae inserioribus a corpore pendentibus, quemadmodum ex Plychologia constat & in Moralibus fusius declarabirur. Enimvero nec obstat, quo minus Deus quidam malus pro isto principio habeatur, quemadmodum Maneti & ejus asseclis imputat Faustus. Nobis hic perinde est, qualecunque tandem istud mali principium sit, modo ponatur a Deo diversum. Quodsi enim in genere demonstretur, praeter
Deum unum, ens summe persectum, non dari aliud , a quo quomodocunque dependeat mundus; omnis corruit Manichaeismus, neque opus est, ut ad refutandas opiniones diversas de principio isto mali animum appellamus. Immo si vel maxime unam earum solide destruxeris, cum hoc ipso nondum pateat, an non aliud sit mali principium a Deo i dependens, Manichaeismus nondum subversus. Ponamus enim te demonstrasse, quod materia non sit Deo coaeterna, nec ab eodem independens, neque ab eodem mala physica atque moralia proficiscantur, nondum tamen ref tasti, quod detur Deus malus, cui tanquam autori tria huenda sunt quaecunque in hac rerum serie deprehenduntur mala. Non tamen ideo improbamus studium, quod viri docti in eruenda veritate historica utiliter coli cant: etenim non minus historiae, cum qua nobis jam negotium nullum est, quam scientiae, quae sbia nobis nunc curae cordiqtie est, sua constare debet veritas. Nemini imputandum , quod non statuit; quemadmodum nec error
quidam cum falsa quadam hypothesi tanquam necessario connexus admittendus, qui salva hypothesi alius esse potest.
s. 663. Principium In hporis Manichrismi principium malum indepen- mali a Deo dans esse deber a principio bono, e Deo, ente summe pe , Vendens secto. Ponamus enim principium malum, unde veniunt in hi thesi mala in hanc rerum seriem, qualecunque tandem istud sit, Manichm dependere a Deo, principio bono. Aut igitur ab eodem smi. dependet in actu suo, aut in operatione. Ratio igitur, cur existat, aut Operetur, quaerenda in Deo cf. 833.
678쪽
De Pagam o, Manichaimo, Spinosismo se. 661
ro P. Nimirum aut ideo existit, vel operatur , quia Deus idem existere & operari vult, aut saltem operati nem ejus, cum posset, impedire non vult. Quoniam ex hypothesi Manichaeorum repugnat lammae Dei persecti ni, inprimis bonitati divinae, quod mala physica & moralia insint huic rerum series, & sanctitati ejus adversetur mali moralis permisso g. 66 a.); adhuc seminae ejus perfectioni, ac inprimis bonitati & sanctitati repugnabit, quod velit existere ac operari principium mali, vel quod operationem dus , cum possit, non impediat. Patet igitur, principium malum, a quo mala physica & moralia veniunt ex mente Manichaeorum in hanc rerum scriem s. 663. , non posse a Deo dependere. Erit igitur incorum hypothesi a Deo independenS . s3. IOLP.
Inde est, quod Munes materiam statuerit ens a se, Deo coaeternum, adeoque ab eodem in actualitate sua indepem dens , quia eandem habuit pro principio mali. Facile a tem apparet, hoc pacto negari creationem proprie sic dictam,quam per productionem ex nihilo definivimus 3.69 . Poet. νώ. & Theologi creationem primum appellant, nec admittere nis creationem , quam seruudam vocant & definiunt , per productionem ex nihilo sui, seu materia inhabili, veluti dum corpus humanum factum ex gleba terrae.
Errant Maniciat, dum mala physica es moralia in sac re- Mumem rum sieris contenta summae Desper moni, inprimis bonitati um Atia vina, ac mali moratis permissionem sanctitati ejus repugnares uis se ruunt. Etenim malum metaphysicum, quod in limitatim versiam. nibus determinationuri essentialium consistit fra. pari. I. Nec nas.P, essentiae ac naturae rerum in ipsis ideis divinis inhaeret , nec absque eo res finitae concipiuntur
possibiles I. 91. 94. E seqq.9, idemque abisute necta dum I. 37 3 .fart. I. Theoc nac9, nec Deus mundum aliis Oo oo 3 quem
679쪽
66a Pars II. Sect. II. cap. IV.
quem g. 37 7. pari. I. Neol. xat. , aut creaturam unam absque eo producere 3. 38 o. pari. I. neol. nat. 9 , nec a mundo aut ente quocunque singulari per miraculum auferre potest I. 38 i. pari. I. Theol. nat. 2. Summae igitur perfectioni Dei non repugnat facere res, quales possibilesilat, adeoque malo inclaphysico obnoxias. Per limit tiones originarias fieri potest, ut actiones hominis sint moraliter malae f. 897. pari. I. Theol. nat. 2. Quamobrem cum sutilinae Dei perfiationi non repugnet facere homines malo metaphylico obnoxios, adeoque limitationibus originariis instructos g. 37 a. pari. I. Neoc nas. , per de mons, ita; nec cidem repugnat, creare mundum , in quo uis moralibus locus esse potest. Et quia malum physicum & morale seriei huic ira implicatur , ut eadem salva separari ab ea minime possit f. sue pari. I. Tirol. I. , , eoque sublato ex tota luc rerum scri ipsa rirmanere noqueat omnium possibilium perfectissima f. ss6. 8art. L. . Neoc nat. . Deum Vero deceat facere mundum omnium possibilium persectissimum j. 333. pari. I. Theoc nat. , &abusium libertatis, per quem malum morale irrepit in actiones liberas s pari. I. Theol. nat,2, permitteres. TIT, para, L. Theol. nai.9; nec summae ipsius persectioni repugnat,
quod mala physica & moralia dentur in hoc mundo
Mala physica non repugnant bonitati divinae s s 3. di salva Deus bonitate semina, quae ipsi est, facere potuit hominem, quem libertate sua abusurum praevidebar
Denique cum mali moralis permissio Deum non dedeceat I 86. para. I. Tia . nat. , ipsium Vero deceat,
quod facit, si in iis, quae ipsi insunt, seu in essentia &attributis ejus conrinetur ratio , cur id potius velle d beat,
680쪽
beat, quam aliud s. 33 a. pari. V. Theol. nat. p in osse tia & attributis ejus Fatio continetur, cur malum morale potius permittere, quam non permittere debeat. Enim- is vero recte agit, qui facit, eurus in essentia & attributis ipsius continetur ratio s. 9so. pari. I. Theol. MI. . Deus igitur recte agit, dum malum morale permittito Quoniam itaque sanctitas divina non est nisi constans & perpetua voluntas facicndi, quod rectum est s. Io 63.part. L. Neα nai. i mali moralis permissio eidem non repugnat. Atque adeo patet, mala physica & moralia summa Dei persectioni atque bonitati ejusdem non repugnare, nec permissionem mali moralis pugnare cum sanctitate ejusdem per demonstrata. Quoniam itaque Manichaeus contrarium defendit s . 66 a. , quod negandum erat, af. firmato Errat, qui assii mat, quod negandum erat 624. LMq.. Manichaeus itaque errae, dum mala physticati moralia stinimae Dei perfectioni, inprimis bonitati Gjusdem ac mali moralis permissionem sanctitati divinae r pugnare statuit
Corruit adeo per systema nostrum sundamentum Mani chaeismi, ita ut impossibilo sit, ut in hunc errorem incidat qui systematis nostri vim omnem animo complexus. Quod-s penitus inquisiveris in fontem erroris, haud difficulter animadvertes mala physica & moralia in hae rerum s rie contenta repugnare videri summae Dei persectionidquoaesentiae rerum supponantur arbitrariae R res in univer misatime inter se connexae, eonsequenter quod essentiarum ne-eessitas & rerum omnium inter se nexus minime agnoscatur. Etenim si substantiae finitae fingantur subiecta vacu quibus Deus pro arbitrio indere potust determinationes. quascunque voluerit; summae ipsius persectioni non conve
nire videsur, quod hominem fecerit labilem & res produxerit ipsi nocuas. Et quia res in universo inter se minimo