장음표시 사용
121쪽
M OFFICIIS B. u. CAP. 25. autem familiaris ita eri debet iis reb iis, a quihus abest turpitudo conservari autem diligentia et parsimonia eisdem etiam rebus augeri. Has res commodissime Xenophon Socra-licus perseeutus es in eo librD, qui Oeconomicus tu scribitur:
quem ios si a sere aetate cum S Semus qua es tu nun C,
Graeco in Latinum convertimus. Sed loto hoc de genere dem aerenda, de collocanda pecunia vellem etiam de utenda, commodius a quihusdam optimis viris ad Iaruun medium sedentibus quam ab ullis philosoli his ulla in schola disputatur. Sunt tamen ea cognoscenda pertinent enim ad utilitateni de qua hoc libro disputatum est.25 Sed utilitatum comparatio quoniam hic locus erat
88 quartu S, a Panaeti praetermissus, saepe est necessaria. Nam et corporis commoda cum externis, et externa cum corporis l et ipsa inter se corporis, et externa cum externis comparari solent. Cum externis corporis hoc modo comparantur valere
ut malis, quam dives esse. Cum corporis externa hoc modo dives esse potius, quam maximis con oris viribus. Ipsa inter se corporis sic ut bona valetudo voluptati antepona uir, vires celeritati. Externorum autem, ut gloria divitiis, vecti-
89galia urbana rusticis. AEx quo genere comparationis illiud
de die utilitasum inter se omparati enlhult also ni hi in Cap. 25, sonder berielit steli insael, au das Thenia oni Geld an sieli,
ein sum ma . 25. 88. et aeterna cum e m
122쪽
est Catonis senis; a quo cum quaereretur, uti maxime in re familiari expediret, respondit, bene pascere. Quid Secundum Satis eno pascere. Quid tertiuin Male pascere. Quid quartum orare. Et, cum ille, qui quae Sierat, dixisset Quid senerari tum Cato. Quid hominem, inquit, occidere Ex quo et multis aliis intelligi debet utilitatum comparationes steri solere, recteque hoc adiunctum esse quartum exquirendorum ossiciorum genus. Reliqua deinceps persequamur.
mussis Vieliauehi. Mulis paseere. Brat. 38, 142 B in thenem ferunt ei qui quae ι-
genua. Reliqua Emis 'en di se et ei orte haben die uitas. in Auspig. die stelle Sed toto disputatum est, die mi in A. M
123쪽
a libitum Scipionem, Marcerali, eum qui primus filaicanus appellatus sit dicere solitum scripsit Cato, qui fuit sere
eius aequalis, IVM iquam se minus otiosu=y es Se quam sum Otio Sus, nec minus soli , quam cum solus esset Magnifica
Vero vox et magno viro ac sapiente digna quae declarat, illum ei in otio do negotiis cogitare et in solitudine secum loqui solitum ut neqtie cessaret unquam, et interdum colloquio alterius non egeret. Itaque duae res, quae languorem asserunt ceteris, illum acuebant, otium et solitudo. Vellem
nobis hoc idem dicere liceret: sed si minus imitatione tantam ingenii praestantiam consequi possumus, voluntate certe prox in te accedimus. Nam et a re publica forensibusque negotiis armis impiis vique prohibiti, otium persequimur et ob eam causam urbe relicta, rura peragrantes, saepe soli su-2mus. Sed nec hoc uum cum Africani otio, nec haec solitudo cum illa comparanda est. Ille enim requiescens a rei publicae pulcherrimis muneribus otium sibi sumebat aliquando et e coetu hominum frequentiaque interdum, tamquam in p. ium se in solitudinem recipiebat. bstrum autem otium negotii inopia non requiescendi studio, constitutum est. Εxtincto enim senatu deletisque iudiciis, quid est, quod dignum a nobis aut in curia aut in foro agere possimus Ita, qui in
124쪽
maxuna celebritate atque in Octilis civium quondam vixerimus, nunc fugientes conspectum sceleratorum, quibus omnia red undant, abdimus Oa, quantum licet, et saepe soli sumus. Sed quia sic ab hominimis doctis accepimus, non solum ex malis eligere minima oportere; sed etiam excerpere ex his ipsis, si quid inesset boni propterea et ouo mor, non illa quidem debebat is qui quondam peperisset tium civitati nec eam solitudinem languere patior, quam mihi assertnecessitas, non voluntas. Quamquam Asricanus maiorem laudem meo iudicio assequebatur. I ulla enim eius ingenii monumenta mandata litteris, nullum opus otii, nullum solitudinis munus extat. Ex quo intelligi debet, illum mentis agitatione
investigationeque earum rerum, quas cogitando consequebatur, neque otiosum nec solum unquam suisse. Nos autem, qui non tantum roboris habemus, ut cogitatibne tacita a solitudine abstrabamur, ad hanc scribendi peram omne studium e ramque convertimus. Itaque plura brevi tempore eversa, quam nulliis annis stante re publica, scripsimus.
Sed cum tota philosophia, mi Cicero, frugifera et lau-2ctuosa, nec ulla pars eius inculta ac deserta sit tum nullus blaraetor in ea locus est nec uberior, quam de ossicus, ariis. constanter onsisteque visendi praecepta ducuntur. Quam quamquam a Cratippo nostro, principe huius memoriae philosophorum, hae te assidue audire atque accipere consido: tamen conducere arbitror, talibus aures tuas,ocibus undique circumsonare nec eas, si sieri possit, quicquam aliud audire: Quod cum omnibus est faciendum, qui vitam honestam in 6
ni in ea solitudin la ιςuore C. ad lani. III 1 Tu modo istam imbecillitariem valitudinis tuae --
parare divitias, quam Oflici paupertatem tueri. gl obeii Eu II 8 l. 4. Plura Damal selirie Ci-
quibus. Die praeeepta constanter honestequ vivendi sin eben
125쪽
Me si cogiuint, tum haud scio an nemini potius, quam tibi. Sustines enim non pinam expectationem imitandae industriae
nostrae ma iam honorum, nonnullam sortasse nominis. Suscepisti onus praeiere grave et Athenarum et Cratippi ad quos cita tamquam ad mercatu am lmnarum artium sis pro- laetus, inanem redire turpissimum est, dedecorantem et urbis auctoritatem et magistri. Quare quantum conniti animo pubes, quanium labore contendere si discendi l)bor es potius,mam voluptas, lanium ae ut efficias neve commutas, ut, enm omnia Minpeditata sint a nobis, tute tibi descisse videare. Sed haec iacientis. Multa enim saepe ad in e oriandi gratia scripsimus. Nunc ad reliquam partem propositae div
et Panaetius igitur, qui sine commvmia de ossiciis ae- curatissime disputavit, piemque nos, orrectione quadam ad hibita, potissimum secuti sumus, tribus generibus propositi , in quibus deliberare homines et comuliare de officio solerent; uno, cum dubitarem, honestumne id esset, de quo ageretur, an turpe altera, utilene esset, an inutile ieriis, si is, quod speciem haberet honesti, pu gnaret evin eo, quod utilis vid retur, quo modo ea discem oporteret de duobus generibis primis ullum libris explicavit de tertio autem genero dein ceps se scripsit dicturum, nec exsolvii, quod pro seri L
30uod eo magis miror, quia scriptum a discipulo eius m.
donio est, iriginta annis vixisse Panaetium, posteaquam si libros edidisset. Quem laeum miror a Posidonio breviter esse tactum in quibusdam commentariis, praeserum mn scribat. s nullum esse locum in tota philosophia iam necessarium. Mi- nime vero assentior iis, qui negant, eum lacum a Panaetio praetermissum, sed consuli relictum, ne omiuno seilbemium suisse; quia nunquam posset utilitas eum honestate pugnare. De quo alterum potest habere dubitationem, adhibenduntne fuerit hoc genus, tuod in divisione Panaetii tertium est, an plane mittendum alterum dubitari non potest, quin a Panaeti susceptum sit, sed relictum. Nam vi e divisione tripertii duas paries absolverit, huic necesse est restare ter
126쪽
ivim. Praeterea in extremo libro tertio de hac uiris pollicetur se deinceps esse dictis min. ccedit eodem testis lo-10cuples, Posidonius qui etiam scribit in quadam epistola, P. Rutilium usum dicere solere, qui Panaetiiun audierat, ut nemo pictor esset in aenius, qui in Coa Venere eam partem, quam Apelles inchoatam reliquisset, absolveret oris enim pulchritudo reliqui corporis imitandi spem aufereban sic ea, Panaetius praetermisisset et non perfecissei, proptereo i, quae persecissei, praestantiam nemulem esse perse
Quam ob rem de iudicio Panaetii dubitari non potest: societis autem hanc tertiam partem ad exquirendum officium ii adiunxerii, an semis, de eo fortasse disputarii potest. Nam sive hone,ium solium bonum est, ut Stoicis placet; sive quod honestum est, id ita sumnum bonum est, quemadmodum e .ripateticis vestris videtvi ut omnia ex altera parte conomia vix minimi momenti instar habeani dubitandum non est, qui nunquam possit utilitas in limiestate contenderε. t que accepimus Socralam execrari solitum eos, qui primum haec, natura cohaeirentia, pinione di sirinissent. Cui quid a
Lael. 18 6 Addendum eodem est, vi te criminibus aut γλ/; a en fis lectetur aut credat oblatis ad
consul undising 99 niit dein Pontifex Scaevola seinein Lehre iniromisehen Rechi, ais Legat naehΚloinasten, o e sicli dure die Beseliuisuns de Provinciale den
opinion duret, einen Halin deranchinde Handiungen sic nusseri.
127쪽
122 D 0FFICUS LIBAU. CAP. 3. ita sunt Stoici assensi, ut et quicquid honestum esset, id utile esse censerenta nec utile quicquam, quod non honestum.12 Quod si is esset Panaetius, qui virtutem propterea colendam diceret, quod ea efficiens utilitatis esset ut ii, qui res expetendas vel voluptate vel indolentia naetiuntur liceret ei dicere, utilitatem aliquando cum honestate pugnare. Sed cum sit is, qui id solum bonum iii dicet, quod honestum sit quae autem huic repugnent specie quadam titilitatis, eorum neque accessione meliorem vitam fieri, nec decessione peiorem non videtur eius modi debuisse deliberationem introducere, inqua, quod utile videretur, cum eo, quod honestum est, com-i3 pararetur. Etenim quod summum bonum a Stoicis dicitue, convenienter naturae vivere, id habet hanc, ut opinor, sententiam, cum virilite congruere Semper cetera autem, quae secundum naturam essent, ita legere, si ea virtuti non repugnarent. Quod cum ita sit, putant quidam, hanc comparationem non recte introductam, nec omnino de eo genere quicquam praecipiendum fuisse. Atque illud quidem honestum, quod proprie vereque dicitur, id in sapientibus est solb, neque a virtute divelli unquam potest. In iis autem, in quibus sapientia persecta non est, ipsum illud quidem persectum honestum nullo modo, sit militudines honesti esse possunt. Haec enim omnia ossicia, de quibus his libris disputamus, media Stoici appellant ea communia sunt, et late patent quae et ingenii bonitate multi assequuntur et progressione discendi illud autem officium, quod rectum iidem appellani, persectum atque absolutum est, et, ut iidem dicunt, Omnes nume os habet nec praeter sa-i pientem, adere in quemquam potest. Lum autem aliquid
litatem a natura seiunxisset. Id enim querebatur caput esse ex florum Omnium.1 2 propterea, nur essWego.
voluptate, te Aristipp. indolentia, te IieronyInus Von
inge iii onuals etc. Die virtua is de Stoiker recta ratio der
128쪽
actum esu in quo media sucis compareant, id timulate via detur esse pectentum, propiere quod vulgus, quid absit aperiecto, non sere intelligit, quatenus autem intelligit, nihil puia praetermissum. Quod idem in poematis, in picturis usu venit, i. aliisque compluribus, ut delectentur imperiit laudenique ea, quae laudanda non sint, ob eam credo, ausam, quod insit in his aliquid probi, quod apta ignaros, qui quidem, quid in quaque re vitii sit, nequeant iudicare. Itaque cum sunt docii a peritis, desistunt facile sententia. nae igitur omela: de quibus his libris disserimus, quasi secunda quaedam honesta esse dicunt, non sapientium modo is propria, sed eum omni hominum genere communia itaque his omnes, in quibus est viriuiis indoles, commoventur. Nec vero eum duo Decii aut duo Scipi es sortes viri commemorantur, aut cum Fabricius 'ut Aristides iustus nominatur, but ab illis sortitudinis, aut ab hoc iustitiae, tamquam a sapiente, petitur exemplum. Nemo enim horum sic sapiens, ut sapientem volumus intelligi nec ii, qui a mientes habiti et nominati, M. Cato et C. Laelius, sapientes lamini; ne illi quidem septem sed ex mediorum iliciorum uvquentia similitudinem quandam gerebant speciemque sapientium. Quo-let circ. nec id, quod vere honesium est, is est cum uillitatis repugnantia comparari nec id, quod communiter appellamus honestum, quod colitur ab iis, qui bonos se viros baberi vo-
se a sapientium modo propria, eine Synchysis iis non ad sapientes modo porti hentia und non sapientiω Propria.
sehielite rete genuis ait eispieiender laetetnen Tufenden isti M. Cato diu in Caec. 20, 66
IL Catonem illum Sapimitem, clarissimum virum et prudentissimum. de sen. 2, 3 sagi Cato si sapien-
ι- meum admirari insens, quae utinam duo esset opinione v
stra nostroque cognomine. C. Laelius. 4e m. 2 6 agi Fannius Eum Laeli iis M. istimare debes, omnium oculos in te esse
quod Miu videtur reptu antiu et g. 34 cum ea quae vi tur
esse non quae est utilitatis repugnantia undiso Leine meideu-
129쪽
BM FICUS R. tu. CAP. 4.lunt, cum emolumentis unquam est comparandum. Tamque
id honestum, quod in nostram intelligentiam cadit, tuendum conservandumque nobis est, quam illud, quod proprie dicetur vereque est honestum, sapientibus. Aliter enim teneri non potest, si qua ad virtutem est Iacio, progressio. Sed laec quidem de his, qui conservatione niciorum existimantur boni. i8 Qui aurem omnia metiuntur emolumentis et coimmodis, neque ea volunt praeponderari honestate, ii solent in deliberando
honi sium cum eo, qu in uisse putant, comparare boni viri non solent. Imue existimo, Panaetium, cum dixerit, homines solere in hac comparatione dubitare, hoc ipsum sensisse, quod dixerit, solere modo, non etiam oportere. Etenim non modo pluris putare quod utile videatim, quam quod honestum, sed liae etiam inter se comparare et hi bis addubitare, turpissi-
Quid ergo est, quod nonnunquam dubitationem asserre soleat considerandumque videatur L edo, si quando dubiis inuo accidit, quale sit id, de quo consideretur. Saepe enim tempore st, ut, quod iurpe plerumque haberi soleat, inve- hiatur non esse turpe. Exempli causa ponatii aliquid, quod pateat latius. Quod ibies malu esse scelus, quam noumodo hominem, sed etiam familiarem hominem occidere Num igitur se astrinxit scelere, si qui tyrannum Occidit, quamvis Iamiliarem Populo quidem Romano non videtur, qui ex omnibus praeclaris lactis illud pulcherrimum existimat. Vicit ergo utilitas honestatem Immo vero honestas utilitatem: et utilitas honestatem secuta est.
Weg e lassen , tuereiibur si hin- Eugesii gl doch gl. I si id quod speciΗm habere honesti pugnaret cum eo, quod ullis videretur und
Immo vero hortestas utilitatemaeeuta es biete die dis fast
130쪽
Itaque, ut sine illi errore diiudicare possimus, si quando cum illo, quod honestum intelligimus, pugnare id videbitur, quod amuamui utile, Ormula quaedam constituenda est, . quam si sequemur in comparatione rerum, ab Osricio nun- , quam recedemus. Erit autem haec formula Stoicorum rationi 20 disciplinaeque maxime consentanea quam quidem his litu is pro literea sequimur, quod, quamquam et a veterunt Acis micis et a Peripateticis vestris, qui quondam iidem erant qui Academici, quae honesta sunt anteponuntur iis, quae videntur utilia tamen splendiditis haec ab eis disseruntur, quibus, quicquid honestum est, idem utile videuir, nec utile quicquam, quod non honestum qiuam ab iis, quibus aut honesium aliquid non ille, aut utile non ovesium. ruinis item nostra Academia magnam licentiam dat, ut quodcunque maxime probatule occurrat, id nostro iure liceat defendere. Sed redeo ad formulam. Detrahere igitur alteri aliquid, et hominem hominis in-5 commodo suum augere comi nodum, magis est contra natu-2iram, quam mors, quam paupertas, quam dolor, quam cetera, quae possunt ui corpori accidere aui rebus exiernis. Nam principio tollit convicium hau muti H societatem. Si enuniae erimus affecti, ut propter suum quisque emolumentum spoliet aut violet alterum, dirumpi necesse est eam, quae maxime est secundum naturam, humani generis societatem. in, si vitumquodque mei librum sensiim trunc haberei, ut posse'22 putaret se valere, si proximi membri valetudinem ad se iraduxisset, debilitari et interire inium corpus necesse esset; sic, si unus quisque nostrum ad se rapiat eommoda aliorum,
Mominet ille istiere honesta Mn. titilitas est consecuta Ieseri, ille
seliri lira icero Immo tu ro sergni Rerieit nessas utilitatem et Iil tas honestatem oecuta eri, versi.
Ambrosilis de in .eler sit. 9 60 Itaque et honostas ut reti pra Iata est swie liter ιtilitatem moti
et utilitas secuta glatsem est.
20. qui quondam iidem erant mre eadem se de leg. l. 3, 38 Aristotelem et In eophrastuvι,--