장음표시 사용
101쪽
Sed hoc dko,nisi accistatur forma domus ut ans, id est smout est in mente arti is s sic enim est praeter male riam. Sed llarim formaru artificiatmii prout i in
mete artifcis, nec est generatio nec corruptio. Domus
enim quae est sine materia in anima, di sanitas , o omnia huius modi, alio modo incipiunt esse di desinunt, quam per corruptionemem generationem: scilicci per disciplinam, aut per inuentionem sed si aliqua formae sunt preterAbstantiam compositam: hoc erit uermn informis naturalibus quae Abstantiae,int . unde Philo- r. Meta. fphus inquit, sicut forma hominis est in tali materia quae est corpus organicum: ita forma circuli est in hae materia quae est continuum, uel trianguli,uel Aperficies uel corpus. M A. istud uerb no satis intelligo:quoniamolim nemo a me auferre poterit: neque uua in res, quae magis moueatur,quam mouear, quinii Jmper in motibus uerJr. P H. Clausas habes aures, di meus sirmo eus penetrare non potest .Quare hirema nobis alistentione elaborandum est, ne imbis dicatur quod
Prod ' s idis surdae aures habeamus. Intellexi illud salomovisi xo '' eo viritium ese,in orestulti uirga superbiin Non recipit stultus uerba prudentiae,nisi ea dixeris quae
Ca. D. uer turtu corde eius.Et Esaias, stultus cinquit fatua Z-σhd loquetur: ct cor eius faciet iniquitatem. Et idco ecdia ripa mi odi s uveloe, id est increpet te Dominus.em
ras enim ra falleris iv opinione tua: quia qumnsempers.Meta. immota sis,ub alio mouearis necesse est. Aristoteles vah. . queasperit, motu aliquo moueri id quod in eo est,fldflnsibilia mouentur. si igitur mathematica i in simi
bilibus queretur mathemati a moueri. quod est cox. tra opilliovem omnium mathematicorim, qui vov=-
102쪽
liun te ab Pa ista materia, sed ab omni motu .Xt si
lubetfrire in quo decipiaris, attende , qu od qui motibus eas di procedas, non flutis qu)d ipsi motus te euehaut mentibus hominum fixam ct adhaerentem, adfluarum rerum declarationem Et si aliquos circulos aut Iliadas alibi reliqueris, quae re non quantur, cerebscias,rationem cui tu sub ceris , eas relinqui feci e ,utvli s subserviant in eo quod necessarii in erat: ut tibi patebit in exemplo quod in Duelibus povo sit per coma munem Euclidis fletionem, quae hic citata fuit. In qua plane monstrabo, te per naturam tuam a ribus JU-bilibus non ese F paratam, sed plum per rationem.
sed tantio ardore ad scopum nostru oportet eniti,ut horum nihil itacet magnopere curare. Quamobrem tibi etiam dicere uolo, quod ranalem capsem cognoscere nequis , neque rationem boni, MATH. mridni P H II. O S O. Alberto magno teste inuenies , quod Metaleons deratio omnium causaerum non pertinet adimam
frientiam : quoniam diuerse scientiae, simi de diuersiis entibus: di multa entia sunt quibus non posumtvttribui omnes cari . Quod manifestatur in ea. quam principium motus uocant. Quoniam, ut Ari- istoteli placuit, non spotest ese principium motus in rebus immobilibus. Et sile causa finalis habet rationem boni quia bonum naturae ivueniri non potest in ciuilis sne motu. Clarum nanque est, si hoc concedatur,
quod omne quod est bonum fici dum se O propter
suum naturam , est fixis: bonum naturae inueniri non possie in rebus immobilibur . sed, ut Philo o- 3, Meta.
ybus asserit, bovum ex se em sua vatura est si ii id. quem res ordinatur, quia propter sinem fiunt res
103쪽
er sunt Quis est enim uel inmineptus, uel tam olita μιs,ut aggrediatur aliquiustus a facere, ex quo ni Ialam utilitatem,nulli c odum peret s odii nauem fabricat, non ideo insumit operam,ut muti nauis appareat, jed ut in ea nauigetur. Qiri domum aedificat, non ideo aedificat, ut inuti modo domus sit ed ut iuea habitari possit. Similiter Cetera quaecunque fui, non utique insuperuacuum, sed ad usus aliquos utiles laborantur. Nam quanuis aliquid persira ex sua vatura non sit bovinn, tale uocatur bon- propter uti. . Mcta. litatem, is di confodi . Aristoteles enim dicit quod potio amara non est bona eci dimisi, sed Folium sieci dimi quod ordinatur ad renem savitatis, quae est sec-dimi si bona. sicut quim assignamus causam quare homo habet manus : quia per eas melius potest exequi
conceptioves rationis. In mathematicis autem, ut ait
3, Meta, Thonias,nulla demonstratio si hoc modo,quod hoe modo si quia melius est sic esse, ut deterius si ita non essest. Puta si diceretur quod angulus insiliseirculo est
rectus,quia melius est quod sit, qum quod sit .cu.
, Meta, obtusius. Quartopter et in te nihil omnino per hanc ostenditur caulammeoue ulla prosus ex ea sit demonstratio,quia sic est melius,aut deterius, Mun nomo mentionem omnino scit ullam. Idcirco=p uruquidam ut Aristippus,qui fuit defecta Erlaureotimi, in ipsis inuehebatur, in caeteris quidem inquiras arti bus, raetiam hordibus, ut m adipeadi facultate, atqueFiendi, omnia dici quia sic est melius,aut deterius: Mathematicas uerb nullam malorum bonorumque curam habere. rivis autem ad quem alicuius rei actio con-
104쪽
act es, Argyrop=lo teste,uidentur ese cum momergo in rebus immobilibus non potest esse hoc principium, 'ilicet eausi Fnalis quae habet rationem boni. Omnia autem a materia pnsibili eparata, de necessitate abseque motu sunt.Et quoniam finis in rebus immobilibus inueniri non potest: patet quod in te, scilicet in matb maticis , quae abstrabistur a materia di motu, nihil probatur per hanc causam finale. M A T H. Omnia quae dicis negare non possim: sed innium hoc scire uellem,si in me nihil recipitur, ut Paulus venetur inquit, L. Poste nisi ea quaepiunt per 3, aliae autem scientiae recipiunt ea quae stat per accidens: ergo quod in rhe tramiturdi co dideratur, firmius ex ei. P HI. Fateor equi- Ibidem.
dem,ut ipse Paulus inquit,nihil aliud praeter desinitio. nes subleghi di passiones, quae per fle inuicem conuer tuntur, di per , praedicantur, recipere:ut aequat, re inaequale initura insimtu,ra alia huiusnodi. Novgute accipis definitiones quae in me chrehendutur, sit cet propositiones bas, Aqua est calida, Aer est frigidus:
quaesunt propositiones per accidens. Et debes etiam notare,ut idem Paulus asserit, quod propositio per accides dicitur tribus modis.Privio,ratione subiecti mutue sui figura habet tres angulos. Secmido,ex parte passionis tantii: ut sortes est risibilis.Tertio,ex parte utriusque: ut musicuis elye album. Nulla tamen talium ordotionum per accidens, utitur mathematicusmeque tuta tua demonstratione uti poteris. Non enim dicere poteris accidens in musico inquantum est albus, neque calidus 'frigidus. Aingulorum naturam in triangulis diceres: erivrebus huiuscemodi. Haec igitur angulorum natara,accidens relinquitur: quandoquidem arum.
105쪽
ques bstantia fretur. Eimnitia quae trami de ramis usi, To,tit Philo oplaus inquit, iton traestit de mavistudine. Arithintima non tramit de vi ero inquantum est ens, sed inquanimn es numerus . Geometria a mea puni t magnitudines lirius qι ain sua operatione umtur. Quapropter istae demonstrationes tuae, a supersi- eie abstractae,quid res in psit, icere non ualent.
Philosephia explicat , Maithematicam declarare non posa
se propter quid nauis in teste
quicquid Doctor dixit, sic consfutando procedit.
v O T quanta dicere postiem, et Mathematim, quae ne simi prolixa ,re-I linquot quoniam etiam ad declarandi quid possis , qt idue non ualeas, uideor satisfeci se . sed transecurrendini nobis est. Iam enim pro possitae breuitatis excedimus modiam: Cr brevitat-n sermonem longa disertatione di en
dimus. Pauca tamen addemus , ne sevitus quod coepimus , praeter sie uideamur. Nec ulla oratio non bre
uis uidebitur, in qua praeter argumenti dispendium nihil
106쪽
nis adimere queas: quae sic estscripta, ut itemn araque iterum resimi tamen non pikt.Plato sic admonuit Antisthenem qui disperendo fuerat prolixior: Ignoras quod orationis modus sit,non is qui dicit ,sid qui m- distratiam tempus est propositam aggredi orationem:
quandoquidem hac etiam breuimae, ab eo quod de interrogatiove tractare deberemus, aliquantum aberramus.ad quam,propter rationes Apradi Ams,nullo modo respondere potus es . Nam quum neque materiam, neque motum neque substantiam,neque finem ad quem res ordinatur, tramire posis: neque etiam ad ea de quibus interrogata es e pondere iure potui pes. Quoniam hoc instrumentum acus habet materiam,motum,
O Fnem ua quem ordinatur: ra est composita ex carisis di elementis: m substantiam habet ad suam proapriam operationem . sed his omnibus, quae suo dicen, tur loco,inpraeFntia relictis: mnum hoc mihi dicas ue olim. Nonne uidi i interrogationem vostram, rationem postulisse cur nauis intelle aut oeste AEquatorem noutangat, quum Jmper illum demons et 'postquam exposcebat propter quid , aduertere debuisti quod ad
te non attinet dicere propter quid res contingat aut est. MATH. Quids nonne ego sepius dico propter quid: et etiam omnes cis fas quae in me consederanoturs P A i. Hoc tale propter quid, de numeris mutum, non de substantia dicitur. Attende iam pauli per,di uidebis quae dico esse vera. Aristoteles ait, Ma- x. De cor. tbematicus dat quia, naturalis uer, propter quid.
Et sic utraque nostri perfectam ordinabimus sitientiam . Non qui ola sine te ordiuari non possim : sidui per id quod escis dederis tuo, causa quam ded . et iiij ro,
107쪽
ro, melius explicetur. Nosce igitur teipsim :-tuo t. de coe, te modulo metirciquia, ut Aristoteli placuit,modus que, mathematicus confoederat, alius est ab illa modo c-sarum de quibus coiisdiderat naturalis. Mathematicus quidem coiis derat de callisis Fc dum rationem abstractis a materia ,scilicet de catisis doctrinalibus rnaturalis uerb de causis quae flumi cum materia. Vedibi gratia, in utraque sicientia quaeritur, quare cael iesi sphaeritumi s naturalis dicit, quia est corpus neque graue neque leve. mathematicus dicit, quia lineae exeu-tes es ceviro ad circunferentiam,sibi inuicem Amt .e- quales. Respice igitur obsiecro, Cr excute te intus iusinu,qu)d tuto responsum propter quid res est, aut et e contingit, non confoederat nec dicere potest am- plius , nisi inquanimi est numerus , di non inquastinii est substantia. Nam de lineis a centro ad circis, ferentiam exemtibus, numeri cons deratio est: respo-jim uer) memi,ese scilicet coquis neque graue neque Icue, vesturae est , substantia cons deratio . Itaque nulla ratione aut modo iure dicere potuisti propter quid nauis in teste AEquatorem non tangat extra illi. ex leus, qua is semper demetret. No enim potes dicere iis qιιδd demonstrat , Fd non cur nauis illuci sibio pergit. M A TH E. Ignorasine me saepe diros. i. et x se,ut fuclides inquit, triangulos habere tres an-31. gulos aequales duobus reclis s et si propter quid a me quaereretur, dicerem, quoniam iangulus exterior tri. anguli, est aequalis duobus interioribus . sibi oppo tis . hoc nanque est dicere propter quid. P Η I L o. i. Meta. Interrogat Albertum magninii, tibi enimsie respou- dcbit: Nov probamus triavsuli tres angulos ualere
108쪽
duos rectos,propter aliquem Fnem ad quem ordinetur: neque quia sit ex tali materia factus, aut a tali agentesia quia implicat aliquid trianguli rationem habe-- retra non illam passionem. Et ut aliqua naturae ratio in triangulo sit, quomodo anguli duo ipsius trianguli,
ualeant tres,cr tres ualeant duos,sie etiam dices,ut Paulus venetus inquit, omnisi ochetis habet tres angulos aequales duobus rectis , ergo omnis socheles est
triangulus. Et si interro ni fueris propter qui dices, quia huiusinodi est ij ochesis natura, quia ei triangulus
aequilaterus,id est trium laterum aqualium. Sed talem naturam norumve vides totum numerum di mensuramese: quae non poterunt per medium ordinari s Paulus nanque venetus inquit,Mathematicae dem*irationes non augentur per media, quia non procedunt nisi permum genus causae, ut antea declaratum es . Quam
obrem si obtemperaueris, ubi e uiam, ut si dubii quid
in tuis demonstrationibus fuerit,quod ad natura pertineat,ad mesut iam dixi recurras ad caulas petendas: in tibi causa a me prius data,tuum effecti uerissi
mum ordinabis. Aliter enim neque tu rem tanges, nec contra te, e redargutionibus,incedere cessabo . Nempe ut Philosophus aberit, homines in consederatione ueritatis propter consuetudine diuerps modos acceptat. udam enim piant qui tristatur,si quid per certitudi, nem cum diluenti dipussione inquiratur. Q d quidem contingere potest dupliciter . Vuo modo, propter impotentiam complectendi: habent enim debilem rationem,unde non fusci iunt ad considerandim ordine complexionis priorum ex posteriorum. Alio modo,pro- pter micrologia id est paruorum ratiocinat em,cuius
109쪽
bis similitudo quaedam est inicertitudinali hiquisetisne, is quae mini indisci sinu rilinquit que ad minima. Sume etiain aliqui, qui omnia uolunt ibi dici per eertitudi-mbi,idest per diligentem inquisiitioncm ratisvis .et hoc contingit propter bonitatem intellestus iudicantis,
rationis inquirentis, di modo nou quaeratur cfrtitudo in his in quibus certitudo che non poti st . Alii uerbs uiit, qui nihil uolunt recipere, nisi proponatur eis aliquod exemptimi sinsibilauci propicr dominii pensi,
tiuae uirtutis in eis, uel propter debilitatem intcllectus. Quidam uero punt, qui nillil reputant esse dign- utriliquid eis inducatur, absiqueti limonio lioetae uel alicuius cluthoris . et hoc etia est propter defeci iii diach: quia dijudicare non possimi utristi per certitudineratio concludate et ob id quasi suo iudicio non credentes,requirunt iudicirem alicuius voti. Et quia conflictu
do si nidis est naturae, sint quidam qui quod cis dicitur non recipiunt, nisi dicatur eis per modum mathe ivatici Et hoc quidem conuenit propter consuetudianem his qui in mathematicis finiit nutriti. his vcro flebitis est certitudo. Et quia diuersii Fec diuti diuersis modos ueritatem inqui si oportet quod homo insima,tur per quem modum instingulis scient ijs ea quae dicuntur recipienda sitiit. sed quia non est facile quod homo simul duo capiat , sed dum ad duo attendit, neutri capere potest:absit Mimi est,scientiam simul, ira pietue quaerere modum. Meapropter addisicere prius debello. cam,qu in aliassicientiast cuius officium ei uerum probare,di 'sem refellere .Haec rectam argumentan- di formam FSruat, fallaciam omnem detestatur di re fugit, m assumit,et ex eo uerum concludit,uenis
110쪽
haec adeo est eficax ra mutae uirtutis, ut quia plutio ite inlirmari aut dilui queat. Et ut Aristoteles Dr- i. Meta. rat,tradit modem communem procedendi iv omnibus
at is scientqs. Modus nanque proprius singulari scientiarum in scientiis singulis, circa principium tradi debet. o uod in hac interrogatione facere debuisses, signare scilicet tuas lineas ex numeros: o quum uidi ses teste acus ubique A quatorem petere,eTilluc ire nunquam, imo aequali temper distantia di altitudine peragrare, commises me et di propter quid istud se, balitibi explicui spem,quum sit manifestum meum Aristotelim dixissee, naturalem di mathematicum, in con 'deratione is arum quaestionum propter quid com,
municare eo modo quem dixi. Mathematicorum au.
tem exacta disicussio non in uniuersis est flagitandarsid tu hisce dumtaxat quae materia uacant . quapropter modus ille non naturalis ese uidetur: unicterat nanque natura fortassee materiam habet. Quamobrem primum quid natura fit consederare oportet. Erudiri enim oportet quomodo singula recipienda sunt. Qisod quum ita explicitum Jt, obsicro dixeris, quanam fuit causa illa, quae te credere atque autumare fecit, nos per circulum minorem non pose, sid per maiorem nauigares