장음표시 사용
41쪽
darem formam recuperant, ex pulvere sciniphes prodeunt, i inmensa propemodum vis ranarum e lacubus , muscae concuret runt undique molestissimae , passim fatalibus sauciata vulneribus moriuntur animantia , grando praecipitat, fulgurat, tonat, hinc locustae saeviunt, herbas, agros diripiunt , lamentis i terim omnia, gemitibusque circumsonant. Quid Moses Tantum minatur, minas quo tempore id eventurum praenuntiat, poemna consequitur, palam , clam nihil praeparat, sed unam coelestem opem implorat. q. Tot porro, ac tam miros eventus , quales acervam tim descripsimus , humanis artibus , vel AEgyptiorum , qua plurimum valebat Moses, philosophiae tribuere, sane perinde est , atque omnem humanitatis sensum , & rationem exuere. Nec quisquam , ut arbitror , immutatam a Mose vim hominum imaginatricem caussabitur. Nam propterquam quod cum sacra id pugnat historia , plura simul in unoquoque componerentur miracula , quod facit contra Spinogam . Praeterei superiora prodigia dolis Magicis, atque Beelgebub adjudicari non pollunt tum multis nominibus, tum quia si Satanas in
seipsum dividitur, regnum eius qui stabit (a In Deum igi
tur referri debent . Prodigia enim Magorum ex tota Mosis narratione innotescit , Vel occultiori naturae arte , vel quod plerique cum Augustino , & B. Thoma opinantur, ingenio, ac viribus Daemonum contigisse et quapropter nequeunt miraculis,
quae proprie dicimus accenseri ( β. I . is. ). Nam quod Hembraei altero post exitum ab AEgypto mense impiissime a Deo
desciverint, ac Vitulo divinos honores per summum nefas demtulerint , hoc unum mirifice probat, fuisse illos stupidos, bardos, ingratissimos , durae cervicis homines, ut saepe veteres conqueruntur prophetae ; sed qui Mosis miracula , eorumque vim labefactare possit, equidem non intelligo . S. Teneo tamen , quibus se armis , & opibus tueatur SpinoZa. Etenim miracula , ait , plures semper circumstantia' comitantur , quae licet a Mose , caeterisque sacris auctori bul, praetermittantur silentio, nihilominus clare ob oculos pomnunt , eadem naturales caussas requirere . Ut AEgypti ulcerimbus vexarentur, oportuit , ut Moses favillam in aerem spargeret. Locustae etiam ex jussu Dei naturaia, nempe ex vento
42쪽
orientali integro die , di nocte flante AEgyptiorum regionem .
petierunt, ' vento occidentali forti mo eandem reliquerunt . . . Luare credendum , qu mvis circumstamiae miraculorum , eorumque noturales ccusse non semper, neque omUes en rrertur,
miracula tamen non sine iisdem contigisse . Adde nunc sti tum poeticum , quo res describuntur , statimque Mosis prodigia uno ictu in nihilum recident sa) . 6. At at. His armis Spinoeta neque ipse se tegit , nec nocet. Nam quas AEgypto calamitates , & plagas suis Moses
portentis imposuit, divino quodam spiritu animatus praenunciabat , eaedem ad illius nutum, pune umque temporis in contumacem populum saeviebant, similiterque cessabant, solis denique AEgyptiis, non Hebraeis finitimis cladem, & perniciem afferebant . Quocirca puerilem prorsus in modum Spinoga miraculorum circumstantias fuisse a viro divino silentio praetermissas conqueritur. Quis manu, quaeso, non tentet, cin
rem, vel favillas a Mose sursum projectas divini potius fur ris indicium , quam idoneum fuisse inferendae cladis praesidium
Nulla hie enim effectum inter , - & eaussam , nempe inter ulcera , ac favillas, necessitudo , cognatio, assinitas. At Locustae vento in AEgyptum delatae, . vento flante contrario, in mare ab sportatae. Quis abnuat Cum tamen ventus non naturaliter, sed iubente Deo, virgam vix Moses in sublime sust
lit , flaverit , perspicuum , ac planum est , ab hac circumstantia Mosaici prodigii splendorem , & gloriam nullo modo obscurari. Praeterea Moses ventum , qui Locustas in AEgyptum induceret, excitatum iri praedixerat, & stato quidem tem p re ; ex quo novum , planeque illustre habes nobilissimi prodigii argumentum . Sed agamus liberaliter , concedamusque profano Philosopho, quod res ipsa non patitur, ventum hunc
secundum naturae leges opportune flavisse . Mirum igitur e se debuit tum venti, tum Locustaru in ingenium. Et si enim Locustae illius impetu violenter abreptae AEgyptiorum agros vastaverint , Hebraeorum tamen rebus, & praediis inusitato quo- .dam clementiae genere pepercerunt . Ultra AEgyptum ne
transversum quidem unguem ausae sunt progredi . Numquid igitur aliud Z Quod enim hic nebulo superius tacite sumpserat, esse ventum divinae modum, seu partem substantiae suis loco,
43쪽
ψ - . & tempore pro merito refutavimus (β. I a. . Miracula , inquit , Poetarum ritu scribuntur. Mendacium convictum rebus, ae testibus , si praesertim de decem plagis agatur , quas AEgyptus accepit. Historici enim, non Poetae personam, ut ex sola ejus lehicine innotescit, Moses sustinuit , & quae narrat prodigia, in aliis divinis libris siepenumero, idque verbis gravissimis, confirmantur. Grandinis verbi caussa procellam a Libri Sapientiae Auctore ita descriptam accepimus. Negantes te
nosse impii per fortitudinem brachii tui flagellati sunt et novis aquis , di grandinibus , di pluviis persecutionem passi ,
per ignem consumpti. Suod enim mirabile erat, in agu , qu omnia extinguit, plus ignis valebat (σ) . Quo testimonio vel solo intelligitur, impudentissime, ut docui , Spinogam mentiri , eiusque mendacium habere firmamenti nihil, nec virium.
T. Age nunc expendamus particulatim horribiles tenebras, quae universam AEgyptum trium dierum spatio ita occuparunt, ut nemo agnoverit alterum, nec pedem e loco
moverit (b) , interea dum terra Gessen , ubi morabantur Hebraei, luce purissima collustrabatur. Eiusmodi tenebrae vel a detentis radiis Solis, vel a quadam crassiori nebula, vel a spisso, densoque fumo duxerunt originem. Quaecumque fiat optio, in uno miraculo plura semper coivisse fatendum est. Si primum : ergo radii fuere cohibiti contra eorum naturam, ac vim, deinde cohibiti in sola AEgypto, ac tertio illustrata interi in terra Gessen, quod unus Solis creator, atque opifex Deus praestare potest. Nam Sc lumen a Sole continenter, emanat , & , ut loqui amant Philosophi, in sphaeram quaquaversus diffunditur. Si secundum; multa rursus se nobis miracula commodum offerunt. Nebulae enim, ut Nie entitius,& Musschenbroe kius docent, experientia vero ipsa patefacit (c) , ab exhalationibus , vaporibusque potissimum gigni solent , qui ex terra lente attolluntur, aut ex altiori aetis regione sensim relabuntur deorsum, adeo ut in eodem loco suspendi, vix progredi videantur. Tenebrae autem, quae inob scurarunt aegyptum, ad nutum Mosis una coaluerunt, temporisque puncto cessarunt. Extenditque Moses manum in cam
um, O factae sunt tenebrae horribiles in universa terr g ptii b
44쪽
Ari tribus diebus (H . Nulla naturae vi eo usque densari nebulae
poterant, ut manibus tangerentur, vetante id minori aeris gravitate specifica, in quo aere infident; multoque minus fieri naturae legibus debuit, ut tanta undique crassitudine ooperirent aegyptum, quin etiam regionem Gessen paullatim pervaderent. Tantam Turius, sibique semper constantem crassitudinem tres continuos dies tueri sine novo prodigio nequivissent, cum vel actione Solis, aut frequenti motu aeris, vel quod etiam quodam quasi aestu inter se effervescant, nunc rare fiant, nunc penitus dissipentur, nunc in terram corpusculorum Chymicorum instar praecipitent. Nec vero negaverim, tantam a nebulis interdum gigni, atque oriri caliginem, ut fere proximorum conspectum nobis eripiant. Id enim neminem praeterit. Verumtamen neque tanta est crassitudo, vel crebritas, ut nebulae nihil lucis traiiciant, neque momento temporis coeunt, neque tandiu permanent, neque postremo tam certis finibus continentur, quin alio facillime excurrant. Itaque, eum haec ita se habeant, horritalium tenebrarum, quae totiosita AEgypto sunt, caussa, vel ratio a naturalibus nebulis duci nequit. Praetereo loci, temporis circumstantias, tum
alia plura, quae facile hic acutioribus Physicis venirent in mentem O . Ac similia quidem cogitabis de fumo . Nam si quem haec suspicio incesseret, quod nubes crassissimae genuerint tenebras, is graviores adhuc difficultates offenderet . S. Non multo post Hebraea natio de aegypto abiit, auspicatoque medium mare Rubrum siccis pedibus transiit. In hujus conspectu prodigii Livius sane, & Uirgilius mirari lambentes ignes desinerent, neque hic tantopere jactaret illud notissimum ret Ecce
si Caligo, verbi gratia , eo Agyptiis tetrior, portentoque smilior videri debuit, quo minus Agypti regio e Vide Prosin Alpinum Medie. AEgypt.
lib. g. cap. I. nebulis obnoxia est & quo rarius vel coelum nubibus illuc o, ducitur, vel terra pluviis, atque imbribus irrigatur. Caussa de multis illa sun est, quod Agyptus montibus eareat, in quorum fastigiis vapores in sub lime delati vel in nebulas . vel in nubes eoguntur, ut norunt Philosophio Caeterum eum tenebrae magna crassitudine, & crebritate, ut diximus, circum AlgFyti regionem constiterint, ubicumque effero habitarent filii Israel lux ese sit c EX. cap. go. v. 23. 3, probe intelligis, praeter alias, continuitatis etiam legem aperte hie violatam fuisse. Cons. Nol. 3. Disi ir c
45쪽
Eeee levis funimo de vertice et tis disti . Fundere tamen vex, tactuque innoxia molles Lambere flamma comas , O' circum tempora pasci (a . Historiam ecce tibi brevissime. Cum Hebraei ex aegypto profecti ad oram maris Rubri venissent, atque a tergo ab insequenti Pharaonis exercitu, a laeva, ct dextra a praeruptis saxis, & montibus' e regione autem a maris aquis quemcumque sibi effugiendi aditum interclusum conspicerent, animis conciderunt, omnemque de salute spem coeperunt abiicere. In hoc summo vitae discrimine Moses divinam opem enixe simploravit, cum ecce, eleva vim m tuum , respondit Deus, di extende manum tuam super m re, divide illud: ut gradiantur Hii Israel in medio mari per siccum (b). Paullo ergo
post eum dicto audiens extendisset Moses manum Aper mare ab ut illud Dominus, flante vento vehementi, di urente totunocte , ' dertit in siccum, divisaque es aqua. Et ingressisunt Dii Imrael per medium sicci maris. Erat enim Ogua quasi mu-
rug a dextera eorum, di laeva sc). Hac ratione, & via popuIum Deus suum a formidinum terrore , certoque mortis Periculo liberavit. Immobiles vero stetisse aquas, bipartitas fuisse, scissas, avulsas, ipsumque medium mare Hebraeorum copias traiecisse , adduci in dubitationem non potest . Id enim& saepe alias Moses disertissime tradidit (i , & caeteri sacri Scri
Habacuc (D mirum in modum cum illo consent runt, ut nihil idcirco necesse sit profanorum etiam Scriptorum, Diodori praesertim Siculi, & Artapani ad rem confirmandam recitare testimonia. O. Complicata ergo habes miracula , quae eludere Spi-noga non possit. Nam eversis Hydrostaticae legibus i. divisae, ac bipartitae sunt aquae, atque ita sane, ut via in medio mari Hebraeis sterneretur amplissima. a. muri instar utrinque constiterunt immobiles. g. jubente Mose, in priorem receperunt se locum, ut exercitum Aegyptiorum opprimerent, quod rursus certissimae motus legi adversatur. Negare enim Spinogae discipuli, & eorum similes nequeunt, quod magno Philosopho
46쪽
rem consensu a NeWtono (a statutum est, nullum corpus suapte natura a quiete ad motum transire. Postremo sive cum Rabbino Samuele opineris, Hebraeos substratum, solidumque mare ambulasse , seu verius cum plerisque Interpretibus dixeris , excitum a Deo ventum imum maris fundum momento temporis siccavisse , utrum tandem malis, quartum tibi occurrit utrobique miraculum .so. Non est , quod Spinoga, praeeunte Iosepho b), respondeat , rem totam ad reciprocum maris aestuna, quem callide observaverit Moses, reserri oportere . Etenim opinionis hujus commentum, quam ex parte complectitur Clericus (c , omnino sacrae litterae delent, nullum uti tergiversandi locum relinquant. Nam ex pluribus, maximeque testatis illarum oraculis, Hebraeum populum non per littora tunc temporis amari deserta, sed per medias ejusdem aquas suscepisse iter didicimus(β. 8. . Quis autem nesciat, amabo te, maritimi aestus vi bis aquas quotidie ad littus accedere , bis ab illo
sensim recedere, nunquam Tam n medium maris alveum nudum ab aquis, & vacuum, sive siccum relinqui Quod si
Moses traducturus exercitum marini aestus occasionem captasset,
rem prosecto nec populus inusitati prodigii, vel potius monstri loco habuisset, nec pro portento divinus vir oculatis testibus venditasset. At enim Hebraei nihil de aestu maris audiverant. Primum neminem tibi illud facile assensurum putaverim. Deinde cum secundum littus incederent, nonne postea de naturali hoc eventu fieri poterant certiore S , Ducemque, atque Imperatorem suum malae fidei , ac fraudis arguere Ad haec nisi Hebraica natio,. at certe AEgyptii Erythraei marisaestnm cognoverant. Quocirca nec ita inopes fuissent consilii, nec vitae suae adeo negligentes, ut redeuntibus ad littus aquisse se ultro enecandos objicerent. Poterant enim, cum primum aquas maritimas se ad littus recipere animadvertissent, ab imminenti periculo se statim subducere, ii saltem, quFpropius abfuissent a littore. 3I. Atque haec impudentiae hominum castigandae suffcerent, qui a maris aestu erroris sui praesidium, patrociniumque conquirunt . Sed quo ejus opinionis levitas penitus con-
Oo Princip. Leg. Motus (b) Antiq. lib. s. cap. ultico Dissert. de traieci. mari Idumaei. Di iliace by Cooste
47쪽
futetur, juvabit paucis ob oculos ponere quod si Hebraei iter prope littus fecissent , satis spatii non habuissent , nec temporis, ut incolumes Erythreum mare traiicerent. Nota enim in vulgus , & pervagata res est, inter adversum, aversumque maris aestum spatium horarum 6, & in in . ia. interesse. Quibus autem in locis vehementiores aestus gignuntur , aqua ne Toquidem pedes versus littora adducitur. Nam prope Bristoliam, ut Saanuel Sturmius observavit , dum in AEquinoctiis Luna
Soli conjungitur , mare ad pedes circiter sis , prope S. Mael ovium in oppositis Galliae, Angliaeque littoribus ad pedes Go, paullo plus, intumescit sa). Statue, Erythraeum mare in vehementissimis aestu bus a littore iso passus discedere , latitudinem vero freti, qua maxime alveus cogitur, in angustumque contrahitur, ZOD dumtaxat passus patere . Majori sane serga adversarios aequitate uti non possumus . Numquid igitur horarum sex intervallo potuit universus Hebraeorum exercitus
id spatii , etsi brevissimum sit , peragrare Z Non hercle sibi
hoc inducent in animum, ut credant, qui quantum agri, vel loci paullo majores exercitus postulent, vel ipsi viderint, vel fando audiverint . Censebantur enim Hebraei ad bis deciescenties hominum millia (b). Adde nunc supellectilem , carros, impedimenta exercitus , qui secum totius Agypti opes abduceret , ac luce meridiana clarius constabit , fieri nunquam potuisse , ut immensa fere hominum multitudo cum magno rerum impedimento goo passuum iter sex horarum spatio in madida praesertim arena conficeret . Frustra igitur a Spinogistis ad celeberrimi miraculi vim elevandam marinus aestus producitur . Sa. Qui-
ca) v. Acta Acad. Paris. an. t Io. I Ia. AT ch) V. Calmet. De Transfret. Eryt.ia Quod attinet ad Ioannem Clericum . is etsi prodigium in Erythrari
maris trajectione factum aenoscat, me tamen iudice , extenuat , hominisque sententia cum narratione Mosaica vix, ac ne vix quidem cohaeret. Sic enim .
opinatur vir doctus , aestum in mari Erythraeo per id temporis ferbuisse , Deum vero opportunum insolitumque ventum excitaste , qui & aestum augeret,& maiorem alvei partem recluderet, simulque aquas, ne ad littus diffluerent, diutius contineret . Quae nisi cum Mosaica historia aperte pugnant, quid illi contrarium esse possit, plane non video . Uide s. q8. In hae enim sententia quae recessissent a littore , at divisae , sectae , utrinque in stir muri steriise ,
Hebraei vero per medium mare habuisse iter dici nullo pacto possent. Muta
48쪽
sa. Quibus autem divini Numinis signis Hebrati medium inare Rubrum laetitiis omnibus incedentes transmiserant, ii dein quoque, Duce postea Josue , Jordanem fluvium , aquis
ex una parte instar parietis stantibus , exsiccatoque at Veo, transierunt . Eadem hic igitur contra SpinoZam argumenta recurrunt, quae supra (β. M.) ex aquarum natura protulimus, ut supervacaneum ea de caussa arbitrer in re cognita, probeque explicata diutius immorari. Illud omnino non praetere uum dum silentio, consulto fuisse ab Auctore Libri Iosue monitum, Iordanem per id temporis magna aquarum abundantia ripas
Praetervectum, omnemque populum per crentem clDeum tram
isse (M. Sic enim egregie cavit, ne quem fortasse de Spinoetae gregalibus deridicula illa Iosephi Hebraei (b suspicio com
mo Veret tale, ac tantum deprimentis miraculum, quasi Israelitae, imminutis aliquam partem aquis, amnem vado trajecerint.
g. Egressis e Iordane Hebraeorum copiis , Iosue divino fidens praesidio ad expugnandam urbem munitissimam Hierichuntem progreditur. Huic ex nugnationi Dei digitus , qui
portas aereas conterit, & vectes confringit ferreos (e , intervenit . Septimo enim ab obsidione die, postquam milites septies urbem forinsecus circum issent , Sacerdotibus buccina clangentibus , totoque vociferante populo , repente maenia magno ubique impetu corruerunt. Naturalis , quae hanc rui nam ederet, caussa nulla est ; non terrae motus in primis, ut etiam indoctissimi intelligent , nec aer , cum aeris vires semptem buccinarum sonitu in reciprocos tremores a sti firmissimis disjiciendis maenibus prorsus impares videantur; id , quod, nisi abiecti temporis poenitendum soret , vel unius possem
Caroli Taglini doctrina si copiosissime persequi. Pulveris pyrii
phorice , inquit Clericus , dicuntur aquae ab utroque Hebraeorum latere instar parietis constitisse. Falso. Ea siquidem simi Iitudo est , non metaphora , ut adierumcta particula quasi declarat. Quamvis autem lateret in verbis metaphora , adlii betur tamen ad rem , quae contigit , designandam , nempe ad significandum aquarum in duas contrarias partes discessum , tum vero stationem , , quietem. Erant, pergit ille, hinc lacunae, inde autem aquae a vento eohibitae. Admit tantur lacunae; at ne se quidem diei proprie possent aquae bipartitae , t divisae , multoque minus utrinque instar muri eonsistere . Argumentum veros quod Clericus ex quibusdam historiarum monumentis desumit, Petrus Baetius copiosissime confutavit. Nobis longiores esse non licet.
49쪽
so itrii origo plane recentior est, quam ut ad illum Spinoga noster confugiat. Casu enim de hoc primum cogitavit anno circiter I a O. Rogerius Baco, natione Anglus , Sodalis Franciscinus, in usus vero publicos protulit anno circiter I So. Ber-thnidus Schwartus in Dania , vel in Germania ex eadem,S. Francisci Familia sa) . Restat, ut miraculum occultis cuniculis tribuatur. At neque Iosue fraudulentus habendus homo est , nec fraudis conscia tanta militum multitudo simulatum prodigium occultasset . Quare cum Hierichuntinae urbis ruinam nulla cauta naturalis ediderit, potuerit tamen naturae viribus emci, ruina illa in tertia miraculorum classe , quae miracula quoad modum vocavimus, certissime collocanda est( q. 8. . Nempe , ut divinitus Paulus ait , se muri Iericho corruerunt circuitu septem dierum sp) . S . Longe tamen illustrius admirabilis se divini Numinis vis patefecit , ac prodidit , cum Deum precante Iosue, Protinus c estia corpora a motu ad quietem redacta sunt, Teteruntque Sol, di Luna, donec tile feretur se gens de Iunmicis suis . Et sane , nonne scriptum est hoc in Libro Iu rum Stetit itaque Sol in medio caeli , di non fes navit Oecumbere spatio unius diei . Non fuit anteo , nec postea tam longa dies (e . Idem aperte testatus est Habacuc ; Sol , Luna , ait, seterunt in habitaculo fio (d); tum Iesus Sirach, qui Dei admiratus potentiam, an non, inquit , in iraeuudia
ejus impeditus ere Sol , una dies facta es quasi duo se
Hisce autem , ac tam manifestis testimoniis omnes vel Maimonidis, vel Davidis Limchi, vel Peyrerit, Spinogae, Grotii, Clerici delirae opiniones refelluntur . Vim enim singulae sacris litteris inserunt, qme nec loquuntur poetice , nec nomvum corpus Solis vicarium divinitus creatum innuunt, nec lucis refractioni, Para lenis, Parheliis locum relinquunt, sed Solem , ac Lunam re ipsa constitisse significant. Accedit, quod Parhelia, & Para lenas qui advocant , iidem ostendunt , se parum in phy sicis profecisse . Parhelia enim tantuin abest, ut ad diem continuum durare possint , quin diluantur , ut vix , & quidem interdiu , quemadmodum observavit Hugenius
50쪽
nius sa), quatuor horarum intervallo colluceant. Gignuntur autem in nostri aeris regione non longe a Tellure, cujus rei illud est argumentum vel maximum, quod vix duobus in locis, brevi licet intervallo dissitis, videantur. Parhelia enim, ut scribit Musschenbroekius ), anno I et q. die Februarii 22. Hartem ii animadversa haud apparuere Ultra jecti, uti Sc duae Paraselenae eodem anno conspectae Leydae Ultra jectentiu in oculos effugerunt . Cum ergo Parhelia in Telluris vicinia generentur , ea post Solis occasum quam primum diluantur, necesse est, quod rursus Grotii, Clerici , aliorumque opinionem a fundamentis labefacit . Iam cum naturae ordine , ac legibus pugnat, ut Paraselenae, & Parhelia eodem simul tempore, diurno potissimum , in coelo compareant. Etenim Lunae radii multo imbecilliores sunt, quam ut, illucescente dici, ita ab oppositis Lunae nubibus reflecti possint , ut Paraselenae speciem nobis exhibeant. Nam in magna Solis altitudine ipsa vix Luna ab hominibus luce directa conspicitur. Enimvero
testatur Iosue , . Solem non tantam, verum etiam Lunam constitisse ; steteruntque Sol, O' Luna , donec uli reretur se gentde inimicis suis. Imprudenter igitur faciunt, qui eventi huius caussam reddituri Parheliis, ac Paraselenis considunt. Tandem in re, de qua agimus (reliquas enim rationes studio brevitatis omittimus , nec locus, qualis est Palaestina , nec tempus, quod de Rabbinoruin sententia erat aestas , satis apte conveniunt. Novimus enim Para lenas , atque Parhelia per hiemales plerumque dies , tum locis , atque temporibus frigidis apparere sc) .ss. Nec obiectet hie aliquis, stationi illi Solis, ac Lunae grandinem praecurrisse Nam & grando, quae de coelo demcidit, multis nominibus miraculo adscribenda . Etenim I. non usitatam pluisse grandinem, sed pluisse lapides putandum est, quemadmodum qua testimoniis, qua rationum momentis per specte Calmetius explicavit (D . Et sane divinae litterae tradunt, quod dum Chananaei fugam arriperent, Dominus mi super eos lapides magnos de caelo (e . Si autem de sola grandinis pluvia ageretur , nunquam plane usurpatum fuisset voca