장음표시 사용
121쪽
Io 6 Deinde occlusi frigore terrae meatus, aut interclusi halitus, & puteorum, μfontium calorem fovere possunt. Hinc narrat Morinus se ab iis qui Hungariae fodinis praefecti erant , accepisse, ex secunda, ut putat, terrae regione, quam eo loci semper calidam esse comperit, halitus cum impetu, & quandoque accen sos erumpere , tempestates, aut pluvias
CX caeruleo colore quem accensae candelaeellychnium prae se fert, ex aliis indiciis praesagiri solitas. Qui sis in locis labo rant , densissimos saepe halitus, & faepEaccensos prodire testantur. Hinc forte tonitrua, fulmina, & alia meteora, quaehreme subito formantur , ex iis causis potius quIm ex solis calore duci possunt. Saepe e stanni fodinis , quae in Cornubensi Provincia non procul a mari jacent , piscatores cernunt de nocte ignes micare , tumque in altum conscendere non audent , sed in littora se recipiunt, ne illos ingruentis vis tempestatis opprimat. Sic ad partem Angliae septemtrionalem specum esse ex qua prodeunt halitus qui ad candelae flammam facile accenduntur, D. Boyle se ex probatis viris accepisse te .
122쪽
1M Jam nihil necesse est ut hoc loco do- rarii ceamus, quae sit causa frigoris in mediart. 2 regione. Et quidem si, ut placet Peripa is ' teticis, aer sit natura calidus, nihil est
isti: cur aer inter extremas regiones intere, ' ceptus propter antiperistasim frigore est rigeat . Nec concedimus grandinem inita est infimo acre concrescere, cum eadem siti tra illius , quae nivis origo, & nix saepe in illius meditullio videatur. Ne illud quish, dem damus calcem affusione aquae per, i, antiperistasim incalescere.Nam si ferventi aqua extinguatur, eodem modo inc ut lescet. Quin etiam calor est intensior, si spiritu salis perfundatur. Nec oleum the- , ὼ rebintinae, nec spiritus vini calcem ex su ringuit. His sane alia causa reddenda est, in de qua quidem alibi. Postremo quod ait
Hippocrates ventres esse hyeme calidio res, forte non est ex omni parte verum iis Quandoquidem quae maxime refrigerant, aestate magis expetimus. Nec cera, tum est digestionem calore perfici, ut vitis detur Hippocrates supponere, cum piseus a ces etiam voracissimi calore sensibili dolis stituantur. Atque ut id ita iit, ejus causal idi non ex antiperistasi erit deducenda. Fieri enim potest uti impedita transpiratione
123쪽
uberiores spiritus gignantur, & fermen tum illud quod cibos comminuit, crebra circulatione sanguinis augeatur. Exter num etiam frigus sanguinis contextum mutare potest, & in eum statum adduce re , qui famem augeat, sed vereor ne in iis longiores simus quam necesse sit. it. Itaque non unius tactiis judicio de caloris , aut frigoris intensione, aut remis
sione, augmento, vel imminutione ponsumus decernere. An forte ex thormom tris normam licebit habere certiorem Cum autem ea sint vulgo notissima , in iis describendis tempus non teram. Cum itaque aquam, aut vini spiritum rubro colore tinctum thermometrum CXcepit,
hic liquor sponte sua sursum ascendit, aut deorsum labitur , ut calida, vel frigida est aeris temperies. Cujus quidem essectus haec vulgo assertur ratio. quod frigore densetur aer summa parte tubi conmclusus. Hinc aqua sursum moveri compellitur , ut desertum ab aere spatium o Kupet 3Mirum sane si corpus inanime , C. usinodi est aqua, tam sollicitum sit de universi bono, ut ne vacuum natura pa- . . tiatur, sursum, vel reluctante proprio Pondere nitatur. Sed cum aliud sit ther-
124쪽
mometri genus, cujus pars superior, postquam spiritus vini fuit infimis , ad ignem
lampadis fusa contorquetur, & ut aiunt, hermetice sigillatur : id merito inquirimus quid eausae sit, cur in hoc thermometro, contra atque in aliis, frigus aquam vel spiritum vini deprimat, calor attollat 3 An forte tum frigus aerem rarefacit mirum sane tam dissimiles effectus a Di mrodire : quod si ita est, cur in ves- D ermometro idem yon efficit 3 cur aer quoque ibi non dilataturὶ Neque enim opus fuisset, ut aqua renitente gravitate sursum assurgeret. Ac probabilior est recentiorum opinio, in vulgari quidem thermometro internum acrem densari, & aquam ab incum bentis acris pondere sursum pelli, quae ratio, & IZolipilis, & infinitis pene ex perimentis quae in vacui metum referri solent, aptari potest. Verum rem accuratius intuenti quae a D. Bo3le assertur causa , multo ad veritatem propensior videbitur: refrigerati videlicet aeris .vim elasticam plurimum imminui , adeo ut circumfusus aer magis aquam premat,
quam inclusi aeris ' elaterium pati pos
125쪽
i. Vim elasticam aeris de qua jam alibi , calore augeri, frigore imminoi multis argumentis probari posset. Nam ut omittam vesicam suillam igni admotam adeo inflari, ut magno impetu dis
rumpatur : Tubum vitreum ex utraqua
parte occlusum, seu sigillatum, si igni
admoveris, tum seb aqua extremum apicem fregeris, aer cum impetu specie buta
et . Atque hinc iVVum thermometri genus D. Boyle excogitavit. Tubus est tenuis,& exilis cum sua phiala ad lampadem fusus ; aquae si immersus is fuerit, ea nonnihil ascendet ; tum inverso tubo Cylindrum aquae pensilem in medio tubi ce , Des, qui tempore frigidiore descendet quod inclusi aeris vis elastica sit imminuta , & fracta: unde aeri citcumfuso, Mincumbenti cedit, ac deprimitur. Contra calore vis illa elastica augetur, & sirsum pendulam aquam evehit. Sed neque tam facile quam putant densari aere alio quoque experimento demonstrat vir illustris: Phialae vitreae tubum sic aptat oblongum & collo phialae caemento ita conglutinat ,
. ut acr in phialam nisi per tubum subire non possit. Aquam per tutam infundit,
126쪽
adeo ut non omnino impleatur; tum partem tubi extremam lampadis flamma sigillat; nive & sale circum phialam appositis,aerem conclusum densatum oporteret, & aquam descendere. Neque tamen id evenit, donec extremo tubi quod fuerat sigillatum, rupto apice , incum bentis aeris pondus aquam deprimat, quod prae frigore, inclusi acris elatere multum debilitato, ambientis acriS pondus majus sit, quam inclusi resistentia. Verum phiala in locum calidiorem tranclata, aqua iterum ascendit. Haec quidem si exquisita forent thermometra, diversos frigoris, vel caloris gradus apprime indicarent, nisi incumbentis aeris pondus subinde mutaretur. Cum enim illud jam sit multo notissimum , hydrargyrum in tubo vitreo, seu in Torricelli experimento fiaspensum, modo altius attolli. modo inferius deprimi, ut pondus atmosse phaerae vel aeris diversum est ; profecto idem quoque aeris pondus efficit
tam varium se ex his thermometris de frigoris & caloris gradu judicium. Cum epim in barometro, quod ita Nocari solet; quia gravitatem aeris dimetitur , hyadrargyrus sit aliquando altior, interim
127쪽
humilior, ac dimi entia sit plerumque digiti latitudine major , aqua in vulgari thermometro quandoque potest multis gradibus altius attolli aut deprimi quam frigus, vel calor exigat. Quamobrem thermo metrum sigili tum, in quod nihil aeris ainbientis gravitati licet, longe est accuratior frigoris norma; nec vini spiritus, qui infunditur, iacongelari, aut exlialari potest. Calore etiam facile dilatatur, ac demum propter angustiain tubi . sensibilis est illa conclusi liquoris expansio, vel dilatatio. Verum de sua quoque habet incommoda, quibus tamen periti artifices mederi lent:
Vix enim plura inter se penitus similia, dc aequabiliter divisa fieri possitnt; atque ut ejusm9di parentur, quo loco prima dia visionis nota sit collocanda, non facile decerni potest. Nec denique satis liquet
utrum aer quem ex . gr. unus frigoris gra
dus unius digiti latitudine arctiorem est cit , duobus frigoris gradibus, duobus iti dem digitis densior sit futurus; cum viselastica aeris hoc magis possit obsistere, quo in arctius spatium is cogitur. Nec etiam perinde est, qui liquor adhibea-xur : cum syiritus vini magis, quam aqua.
128쪽
j a frigori resistat. Multa praetereo quibus effici potest, difficillimum esse frigoris
aut caloris gradus ita accurate dimetiri, ut nullus sit errori locus, tametsi thermo metris sigillatis tutius est uti, quam aliis; ac saepe utile est plura simul adhibere..
At et De congelatione, se novis circanii glaciem experimentis. ita DR . x 1 Mu M est ut de congelatio-- ti ac ne, in qua vis frigoris elucet maxi- o. Me me,eadem brevitate dicamus,atque ex in- 2 host- numeris Pene experimentis quae viri cla- ημβὲ xii rissimi tradidere, quae ad naturam, caui se fas, dc effectus frigoris pertinent ea se- ligamus quae nobis & potentiora, & huic rei quam tractamus illustrandae aptiora videbuntur nostras etiam , si quando res ita poposcerit, conjecturas propona-
Atque ut via & ratione procedamus, z- C, primo loco quae corpora congelari possint, tum quae congelationis sit effectrix' causa; deinde qui effectus , ad extremum l in quae sit natura frigoris exequemur. AC
129쪽
Π primum quidem, ut verbo dicam quae edisseri pluribus possunt ; corpora fere
omnia in quibus aqueus humor domin tur, in glaciem converti possunt. Quare
aqua communis, aqUa maris, urina, solutio salis, vitrioli, aluminis, nitri, tartari, aeruginis, sal tartari per deluquium solutus; vinum, cerevisia, se mentati liquores, aut hiberno frigore, aut artificiosa salis, & contritae glaciei, vel nivis mixtura possunt in glaciem cor Verti. Aquam in qua arsenicum per 8. menses fuit dis lutum, citius aqua communi fuisse congelatum observatum fuit P.Mςx- a doctissimo viro. Citius vitrioli, quam in aliorum salium solutiones concrevisse; tum aluminis cujus glacies erat lacte mi didior , & tenaciter vasi adhaerebat paquam vero ferventem tardiuS quam tepidam , hanc quoque tardius quam frigia dam fuisse congelatam expertus est. Quod a nobis quoque nuper fuit obser . Valum. Sed & aqua cum deferbuit , dc omnino frigida est, tardius congelatur, quam aqua quae igni admota non fuit. Glacies ex soluto nitro instar crystallimineralis , vel salis prunellae fit can
130쪽
ris Contra, aqua fortis, spiritus nitri, salis, olea pene omnia chrmica, spiritus vini, aut vix, aut numquam congelantur, solutio salis gemmae non potuit acerrimo frigore conglaciari; oleum anis, uti etiam quae exprimi solent, frigore facile concrescunt; sed si proprie loqui Volumus, non congelantur. Quantum conjectura assequi possum, fluida corpora, quorum partes , aut tenuiores1unt, ut spiritus vini, aut rarnosiores, Ec aliae aliis implicitae, ut olea pene cuncta ; aut graviores, ut fixi tartari, vel cinerum, vel salis gemmae solutio ; aut nimio motu agitatae & graves, ut spiritus salium , ut hydrargyri, vix aut nullo modo congelari possunt. Quod liquores per glaciem, aut nivem . cum sale vel nitro permistam congelen tur . multo id notius est quam ut necesse sit admonere. Nec solius nitri solutio iaquam congelat, ut visam est Cabaeo, qui deceptus forsitan fuit nitri crystallis quas liquori vidit innatare, sed satis fuerit , aut nitrum, aut salem marinum, qui in hanc rem optimus est, Vel alumen , vitriolum, salem ammoniacum cum ni ve , vel glacie commiscere. Quin etiam,