장음표시 사용
131쪽
D6sacharum ipsum cum nive conjunctum, aut spiritus vini, aut oleum vitrioli, sales pene omnes acidi eumdem essectum procreant. Non ita commode reS procedit in spiritu urinae, aut cinerum, VCl, tartari solutione : nec calcis solutio, aut
. oleum Therebinthinae in quo citissime glacies dissolvitur, aut spiritus salis aquam conglaciat: licet hic nivem facith dunlvat: sed citius tamen ad fundum defeci dit, nec cum nive miscetur. Spiritus vim cum nive in sigillato vitro permistus aquam circumfusam congelavit; qui iii de vinum cum iiive conjunctum aquam aionnihil congelat. Cum haec scriberem, aqUam aceto cum nive permisto in gla
S. Nec sola nive , aut contrita glacie, aquam in his regionibus congelari tradit Erasmus Bartholinus in libro quem Musu nivis conscripsit. Nam penes stre- nisi . Ducem Mantuae quemdam es se pulverem testatur, quo vel aestate aqua. in glaciem concrescit. Docet idem magnum Hetruriae ducem spirixum vini citra ignem elicere, nive circa capitellumalembici adhibita. Ut glaciem sic ni rem, & pruinam arte effici posse docet
132쪽
vir clarissimus. Aquam tubo vitrec con- v V clusam, si diu & multum agitaveris, innumerae emergent bullae, quae gelido aeri expositae in veram nivem abeunt. Sic hiberno tempore si intra vas ferventis aquae plenum, frigido aeri exeositum capillos , aut folia roris vini suspenderis, Vapores congelati concrescent in prui nam , ei similem, quae hyemis tempore crinibus adhaerescit , quaeque ex hominum et equorum halitibus prodit. Grai dinem ex aquae guttis efficere conatus est; sed frustra: nam album colorem his guttis conciliare non potuit ε, adeo ut vel hinc
verisimile sit grandinem in ipso descensu
- Non facile nobis occurrit , quae huic artificiosae congelationi causa tribui possit, nisi et ad coelestem Cartesti substantiato, de qua iam saepe, vel ad spiritus frigorificos e glacie prodeuntes, quique magis nominari quam explicari ponunt,
omnino confugimus. Nec sane abhorret
a vero simili, e glacie, vel nive emu-vium quoddam, aut tenuem substantiam. exire, cum nivem & glaciem sensim im- . minui videamus. Et pene fide a stipe int, quantum glacies aeri exposita pon-
133쪽
11sdere minuatur. Hoc quidquid est, quo nix aut glacies concreta fuit, dum tur malim erumpit, & salium spiculis acutitur , facile obvio , & proximo liquori a haerescit, & partes illius rigidas, atque immobiles efficit. Quemadmodum videmus h3drargyrum plumbi fumo figi
quodammodo, & firmari. . Verum illud merito inquirimus unde potissimum hi spiritus frigorifici advenerint , ubi maxime dominentur An forte in . terrae cavernis una cum gelidis ven-xis erumpunt 3 Sed isti halitus prope terrae suterficiem, ut densiores , sic acriores essent, quam in media aeris regione , Ubi maxime dominantur. Accedit etiam profundiores terrae specus calidiores quoque videri, adco ut aquae ibi stagnantes
fumum exhalent, & vix primum frigoris subjectum terra videri possit ; uti nec aqua ipsa, cujus pars quae est aeri proxima , primum congelari solet. Et sane quo acrius est aeris frigus, ab aquae vaporibus is liberior est. Quid ergo, an forte aer ipse est primum frigiduinci id sane multo probabilitis est ; sed tamen saepe aqua vase contenta per salem, de nivem congelari ab ima parte vasis inci-
134쪽
Ii'pit, ubi aeri nullus est locus, & aqua in i undo maris longe frigidior est, quam in summo. Multi soc nitro concedunt, ut si frigoris Qνωαν δεκτ υν; qua illi ratione ducti tantum frigoris nitro largiantur , non satis assequor, nisi quod glacies ,vel nix cum salepetrae contrita aquam
congelet. Quasi id unius nitri proprium estet , non omnium fere salium generibus
commune. . Et quidem cum thermorne
trum sigillatum solutioni nitri, & aquae immergitur, aqua tempore frigidiusculo, de pluvioso nonnihil ascendit,magno sane
argumento vim frigoris non tantam este in nitro qualem plerique arbitrantur.
Ego quidem facile crediderim ut calo- 8. rem, sic frigus ex multorum halituum certa mistione essici posse : hoc quoque,in certis terrae locis regnare, in aliis non item , hinc possumus conjicere, quod Hollandi in suo itinerario referunt, non adeo penetrans frigus in alto mari, ac prope littora se expertos ; quod anno IS9J. mare congelatum prope fretum Reigas repererint, ac certiores facti sinta Moseovitis eo tantum loci mare esse fetu concretum, no ' locis a terra dinsitis. Quare frigoris vi non penes distat
135쪽
etiam a polo existimari debet : cum in Russa hγcms sit acerrima,Edinaburgi cu jus eadem fere est latitudo,satis sit tempe rata. Et Hollandi se in Groentandia ad 8o .gr. lat. laeta pascua invenisse testantur. Insula Charietonii cujus latitudo est 11.2io,. gr.'prae frigore deserta, cum in Mosocovia aestas sit saepe fervidior, quam in Anglia, cumque teste Josepho Acosta multae sint sub ipso aequatore regiones Valde temperatae, & montes saepe in iis locis sint opaci nivibus .Quid,quod Olearius testatur se mense Junio tantum frusus in monte Tauro de nocte pertulisse, quantum vix umquam alias ; ac peponesse in Moscovia meliores quam in Italia invenisse.Nec sane dubium est quin vis inventis sit maxima, in frigore, aut calore procreando. Ventos in AEgypto boreales certis temporibus flare, qui sunt corporibus salutares, nam & refrigerant, &grassantem pestem reprimunt, fugit Ia minem. Vidit Acosta Nirgas ferreas quodam perflante vento exesas, & fragiles
factas. Quare illud non abhorret ά vero quod venti plerumque halitus secum aut calidos, aut fris dos asserant, atque in ipso transitu nova itique halitibus on
136쪽
Tentur, & aeris quem pervadunt, tem-Periem induant. Verum ista omittamus quae alterius fortasse sunt loci. Illud magis ad institutum, quod cum D. Boyle thermometrum illud in quo cylinderaquae pensilis erat, diu multumque follibus perflasset, non descendit aqua, ut aucto frigore fieri solet, sed nonnihil
potius thermometrum aut tubus vitreus incaluit. Verum cum follium extremum
mixtura nivis & salis circumdedisset, tum ventus frigidior erupit, qui aquam pensilem depressit , idque multo maxime
Cum ventus per eam mixtionem exibat:
tum enim quantum frigoris in ipso itinere ventus effecerit, ex pensilis aquae descen su fuit manifestum. Scd cur ventuS adeo, gelidus non est cum c terra prorumpit Primum eum esse impense frigidum ex iis locis quae prae aliis regionibus in eadem latitudine constitutis algent, palam fit. Ibeinde fieri etiam potest ut mixti hali tus , & temperati in media acris regione separentur , maxime si hoc sit aeris pro prium , ut dividat, & dissolvat quae et terra, aut aqua exhalant, ut videtur Hel- montio. Glaciem dc nivem ab aere frigido paulatim consumi cernimus. Quare. F
137쪽
sphitus frigorifici ab aliis soluti in incilia
aeris regione maxime dominantur.
Nec omnino absurdum videtur, quod idem suspicatur Helmontius, sublatos e terra , & aqua in mediam aeris plagam vapores , multis in ipso itinere fermentis,& odoribus impraegnari; sed ubi in minutiores atomos gelido aere conciduntur, tum semina , odores, fermenta CXuunt,& in aquam magna eX parte r vertuntur.
Hinc nubes fortent in montibus, ut plerumque ii bulae in infimo aere: sed ubi ultima accessit divisio , quae aeris, & fri goris opus est, tum foetor omnis evanes.cit. Quod si quis terrenos halitus, autaqueos vapores neget esse praecipuas frigoris causas, sed gelidum c media regione aerem aventis borealibus ad nos usque deferri, & velut praecipitari contendat, huic non admogum repugnabo : dum is eam ex parte frigoris causam, non solam esse defendat. Ncc deeflent rationes,quae hanc opinionem a qua vir Nobilissimus non videtur abhorrere , non mediocriter
adjuvarent. Nam forte aer post pluviam est sejgidior, quc d pluvia secum e superiori regiosie frigidum aera advexerit; &' venti boreales videntur quasi ex altiori
138쪽
loco praecipites ferri, neque ut australes S pluviosi sunt obliquiores : hinc ut alibi innuimus, cessante Austro, fluctus quos excitavit, non statim subsidunt, sed quos Aquilo commovit, subito sternuntur, ubi ventus resederit: hic enim deorsum ruit , non item auster qui fluctus ex trans. verso perstringit. Sed dixerit aliquis, si ita est, ut frigus terrenos halitus ab aere dividat, aut supremum aera huc protrudat, quidnam causae est cur gelidus aer dc purus a V oribus , longe gravior sit, & altius in tuho vitreo , seu barometro hydrargyrum attollat , quam pluvio caelo, & Austro sanie 3 Id enim jam ab aliquot mensibus in barometro, quod sua rota , Sc indice instructum est, expertus sum, adeo ut in
gruentem pluviam hinc facile possim
praesagire. Profecto vapores aquei aerem non possunt leviorem efficere. An sextecum viro pererudito dicendum est, aerem nihil esse quam tincturam, & vellit solutionem quamdam particularum, ex terra, dc aqua prodeuntium, quae in aethere exsolvuntur, & continenter moventur, fere ut parum salis, aut pigmenti multum aquae inficit. Atque ut hoc
139쪽
pigmenti arte potest separati, sic aer ab aethere secernitur in tubo vitreo, cujus altitudo major est a. pedibus e : cum is hydrargrro impletus in vas subjectum, ubi lius stagnat hydrargyrus,invertitur; tum
enim ut jam omnibus notum est, argentum vivum suspensum manet ad altirudinem fere a. pcdum : quod reliquum
manet, non aere plenum est, sed aethere, qui hac ratione fuit ab aere secretus. Nec eamdem tuetur in tubo vitreo altitudinem hydrargyrus , nam aere semio descendit, quc d aer tum circumfusus , qui argentum vivum velut in aequilibrio sustinet, sit levior; quod forte tum aer inpluviam praecipitetur, ut cum sales per
aquam diffusi praecipites decidunt. Id si
ita est, ut mihi videtur probabile, minus aeris superest, pluvio caelo, & imbribus graVi, quam cum serenum est. Sed illud quaeri merito potest, cur flante Austro, etiam si nulli sequantur imbres, aer sit levior, cur item priusquam imber deciderit, minus est aeris incumbentis pondus 3 An forte jam aer in nubes praecipitatur , quas sublati e terra vel aqua ha- . uti litus sustinent Θ An potius idem fere acci consu dit, quod in euerimento viri clarissimi,
140쪽
Izydc si qess sit alius, ingeniosi: chim enim globo conclusum aerem pene totum ex hausit , alium huic aptat globum vitreum , plenum aere, & verticilli opestatim aer ex hoc in proximum , qui fuit exinanitus cum impetu commeat. Quod ubi fit, tum globus qui ante erat aere plenus , velut nebula quadam obfuscatur, δύrore madidus apparet. Idem quoque in
machina pneumatica D. BoFle cernitur. Cum enim per claviculam aer in vitrum seu recipiens evacuatum subit, tum vitrum nebula opacum apparet. Itaque ca
lo pluvioso, aut nubibus obducto id puto
eVenire, ut aer superior multum dilatetur , dc permistas aquae partes postr se relinquat , ex quibus coalescentibus, tum nubes, tum imbres oriuntur, sed nimis
Venio itaque ad effectus frigoris, quorum primus & velut praecipuus vulgo sta tuitur condensatio ; tametsi mille experi mentis constat aquam congelatam dilata ri , & vasa conseingere: maxime si pars summa aquae primum congeletur. Haec enim gelu dilatata tenaciter vasis lateri
bus adhaerescit ; quarque subest aqua ubi congelatur , quod nullus expansioni F ii