De corporum affectionibus cum manifestis, tum occultis, libri duo seu promotae per experimenta philosophiae specimen, ... autore J. B. Du Hamel ..

241쪽

227 Unde & acutiores judicantur, praesertim ab iis qui exquisitiore sunt auditu. Cur diapente sit concentus omnium gratissimus λ An quod medio velut loco inter diapason , & ditonum consistit 3 Non ita mollis atque diapason , sed minus

acriter ferit aures quam dilonus. Sic Vocant concentum in quo major tonus min

rem quarta sui parte superat, ut in dia lente est proportio sesquialtera, in di tessaron sesquitertia. Et quidem in di pason vox utraque instar unius ad aures appellit ; sic in testudine fides crassiores Ibi adjunctas habent tenuiores, quae sonum duplo acutiorem vibrant: sed unus duntaxat sonus ex utroque compositus ad aures deducitur. Idem fere evenit, ut Observat vir eruditissimus, quod in segete cernimus, quam ventus repetitis ictibus sic deprimit, ut assurgere non Valeat, aut potius quod in titione celerius rotato eX perimur: nobis enim quasi circulus igneus videtur; quod nec retinae, nec auditorii

nervi fibrillae iteratis velut ictibus percussae erigi possint. Idque potissimum in diapason accidit, ubi alternae vibrationes simul concurrunt, noti item in diapente, cujus

seni. magis inter se distant, & seorsum

242쪽

Quid est causae cur in concentibuS ca-Veatur , ne duae octavae, aut diapente duplex sibi proxime succedant 3 An quod concentus gratissimos si alii deteriores excipiant , omnis languescit attentio 3 nam quae sequitur harmonia frigidior videtur cum praecedenti comparata. Cum autem qui sunt minus grati , iterantur concentus, tum suspenditur animust expectatione melioris : praesertim dum voces contrariis feruntur motibus: nec soni siubsultant, sed per gradus aut tonos ducuntur. Nam eo si int reperti gradus, ut facilius ex gravi sono in acutum, aut e contra, non abrupta aut praecipiti via transiretur. Sic enim concentuum inaequalitate auris minus offenditur, nec expletur nisi cum per tonos aequabiliter ducitur. Idque potissimum exigit, eum voces sunt paulo acutiores rtum enim fortius aerem dividunt, & acrius aures feriunt, nisi per gradus, aut tonos paulatim infringantur. Ubi graviores sunt voces, tum suavius de distinctius aures feriunt, cum subsultant, quam ubi per gradus assii unt. Addit Baco non posse aerem aequabiliter a graviore con-

243쪽

eentu, quem bassiam vocant, percilii, quod majorem acris molem percellat: superius vero nimis acriter aerem dissecat, quare statuit tenorem esse vocem omnium suavissimam. Nam tenore vclut nervis

corpus harmonicum adstringitur : hisic per gradus ducitur quo distinctius, 3c clarius percipiatur. Quae illi vox opponitur, subsultim magis fertur varietatis gratia : quod superius Vocant . per gradus ut dictum est, concitatius agitur : majori enim contentione emittitur, & vix aures tam acres sonos multum inter se dissidei res paterentur, nisi per gradus, aut tonos ferent molliores. Quaerit etiam Angliae Cancellarius cur secunda,& septima aures maxime offendant 3 an quod illa uni no, haec octavae est proxima. Cur soli homines , & aves tonos musicos ad arbitrium edunt 3 Id tribuit structurae gutturis , dc asperae arteriae. Laevior enim si ea quae dicitur aspera arteria, dum extenditur. Et quidem cum laryngis annuli per recurre iis nervi ramulos deprimuntur adducuntur quodammodo, tum vox est gra- ior : nam recurrentis nervi surculi, qui ex inferiore loco nati sursum contendunt , laryngis annulos deorsum movent:

244쪽

contra surculi e sexti paris parte summa in laryngem delapsi, ejus annulos sursum

trahunt. Hinc vox acutior: tum enim la-

rynx fit angustior, & sonus velut in ipso

gutture seangitur. Unde resecto nervo rC- currente , statim animal obmutescit: tum

enim spiritus per laryngis, & asperae arteriae fistulam aequabiliter cavam irrefractus pertransit. Ita quidemvir doctissimus suspicatur. Cur toni musici minus somnum concilient , quam venti, aut aquarum susurri An quod aequabiles sunt toni,& certa proportione constant, neque adeo praeterV huntur aures, sed attentionem excitant

AEqualitas enim tonos musicos essicit; ubi sonus est praeruptus , & inaequalis, auribus est gravis: ut tintinnabuli, aut campanae rima asperum sonum praebet. Cum tamen sonus aequabiliter est inaequalis, ut in tremulo aquarum sono contingit, tum suavitate sua non caret. Fides metallicae .vix sonum absonum edunt, quia sunt sui aequales, nec in una parte, quam in altera crassiores, ut saepe in testudinis fidibus eVenit, quarum nonnullae propterea salsae Vocitantur, atque ut inutiles saepe rejiciuntur λ Cur campana acutiorem sonum

245쪽

23Iecit, cum in parte superiore percutitur An quod majus concavum ad loni gravia ratem confert quo longius etiam sonus propagatur, hoc gravior est. Sic fistulae inferiora foramina graviorem sonum praebent : quo enim tardior est aeris percussio, hoc sonus plus habet gravitatis. Quo plus aequae scypho vitreo inest, dum in orbem acto digito aqua crispatur, sonus acutior efficitur, tum enim celerior est aquae vibratio , & quo minus est aquae, hoc sonus est gravior. Figura quoque corporum plurimum ad varietatem sonorum momenti asserre solet. Figura recta sonos efficit puriores. Obliqua magis raucum, & absonum procreat. Multa praetereo quae ex iisdem fontibus du

cuntur.

JAM de luce , & coloribus priore lita

bro Astronomiae physicae fuse diximus : cum id tamen huic operi sit propositum, ut dissidentes Philolopsorum sententias, quantum licebit, connu

246쪽

232 ponere studeamus ,& quae recens inventa sunt explicemus ; neque alibi magis quam in explicanda luminis , & colo rum natura litigare videantur ; huic

etiam rei operam nostram accommodare ., & accuratam qualitatum tractationem polliciti, quae magis excellunt& eruditorum exercent ingenia , eas diligentius explicare non gravabimur. Nec forte nos aliqua in eo loco vel minus expensa, vel omissa exquisitius hic per.

tractare, atque ad rationis trutinam et

vocare puduerit : potest enim mobis aliud alias videri. Quoniam igitur tres sunt de natura luminis sententiae , vel enim substantia quaedam est, vel 'qualitas , vel motio: nos certe mediam sequi opinionem in eo libro quem diximus, atque lumen in accidentium numerum visi sumus adstriabere ; sic tamen ut sua qWantitate non careret, neque e subjecto penderet , vel ex illius potentia educeretur: sed fonti suo illigari,neque ab eo umquam dimoveri , ut probabilius quiddam statuimus.

Nunc vero ut quemadmodum sentio , loquar , neque ea quae tum fuse sunt exposita regeram, lumen de substantiale

247쪽

quoddam es vium cum jugi motions conjunctum, & qualitatum, vel accidentium genere contineri existimo.Quod enim sua mole donatur, quod cum di pendio , atque imminutione corporis lucidi fluit, quod omnes corporum aD

sectiones subit, & iisdem legibus , ac

caetera corpora mOVetur, non utique ac

cidens ut vulgo definiri solet, sed quid dam substantiale esse fatendum est. Neque aliud ab igne puro lux futura est: cum in sua origine ignis sit, & radii in

unum coacti ignem accendant: in ipso, acre interjecto eamdem tuetur naturam .. Quid, an specula ustoria nonne lucem nihil esse quam ignem purissimum omnino persuadent 3 Speculum illud ustorium quod Regis Christianissimi jussu & mutanificentia a peritissimo artifice fuit expolitum , quodque non metalla modo, sed Ec lateres fundit, idque vel media hieme: An non id quod volumus, evincit, lucem nihil esse quam ignem purissimum , qui

fortius vim suam exerit, quo confertior Cst, aut motu celeriori actus: ut cernimus

famina lampadis per tubulum perflata non vitrum modo , sed & metalla, de

solidissima quaeque fundi corpora Nihil

248쪽

tam perniciter movetur, atque agnis , urin pulvere pyrio cernere est. Quid cum purus est, atque omni terreno corpore CXoneratus Θ cumque non sit alius sensus visu acutior, in momento difffundi credi tur ; nec tamen est ita. Nullus enim motus in momento perficitur: summa quidem ,& incredibilis est huius motus Celeritas, cum ab initio contra atque gra-Via corpora , quam potest velociuime moveatura nec VelocitaS gradatim augeatur. Cum etiam hi spiritus sint tenuissimi, vix ullam in corpore nostro mutationem inferunt : partes enim omnino insensibiles agitant ; crassiores vix attingunt; neque adeo radii lucidi visus organum afficerent, nisi tunicis , & humoribus refracti plures in unum coirent. Verum haec suo loco. Quamquam lumen sit quoddam tenue dubitantiis igneae profluvium, quod radiis imperturbatis in oculos illabens suum fontem exhibet , nihilo tamen minus vel qualitas , vel accidens merito diei potest, L. ,. d. Aristoteles contra Empedoclem diu putat. Tametsi ratio quam affert minus firma videtur, quod videlicet oriente sole lux ab ortu in occasum mota cerni non

249쪽

possit. Id enim evenit, quod tum radi1

Iuminis oculos a sole aversos praetervecti sub conspectum non cadant. Nam Ut in oculos incurrant, necesse est ut acie

in solem directa sui fontis imaginem in oculi fundo imprimant, vel a corpore solido, & opaco resiliant , tumque non amplius sui principii characterem , sed formam obiecti corporis depingunt. Cum nihilosecius tamen qualitas , vel accidens vulgo dici, & intelligi soleat, quod alteri corpori adventitium est, quod est agendi principium, quodque nec solitarium exire, nec sine firmiori subjecto esse potest, necdenique ad solidas corporis partes pertinet, sed meatus duntaxat permeat. Cumque haec omnia luminiaeque, ut calori conVeniant, eodem jure ac calor, & aliae qualitates superius explicatae in accidentium censum adscribi

debet. Est enim vis quaedam activa subjecto innixa; quae aliunde fluit , & jugiter a suo sente dDanat. Nifi forte velis solem esse quiddam solidum, & firmum:

tum enim radii quos emittit , stabiles erunt, neque aliis decedentibus aliis su cedent. Sed cum nullum apud nos compus ejusinodi, & calidum, & lucidum

250쪽

Occurrat, ac verisimillimum sit solem iiihil a flamma disserre, novos ut e face accensa radios continenter emitti . longe

probabilius videbitur, Quod si enim illuminat, calefacit, &inflammat, quid ab igne, vel flamma diu stet, explicabit nemo. Quid aliud efficeret flamma ejusdem cum 1 ole molis; cel ties videlicet, & amplius telluris globo major idque videtur confirmare Ecclesiasticus ; sol, inquit , exurens montes , radios igneos exsustans : potuit-ne fi miori argumento igneam solis naturam , quam duorum sensuum testimonio,inctus&oculorum comprobareὶ Sed idem se per & ejusdem formae cernitur. Quid tum, an non & cerei flamma eamdem retinet figuram 3 Nec sane magis inflamma quam in fluvio aequabilis mutatio discernitur. At forte omnis flamma in apicem, vel pyramidem acuitur; nutata est: ex omni parte rotunda. Esto ; d mus solis esse turbinatam figuram squamquam id minime necesse est ) an fax emianus visa non globosa apparet, aut tenue fastigium sub obtutum cadit ξ verum n

.gant flammam circa suum centrum rotari posse,idque esse corporis solidi argu-