장음표시 사용
41쪽
Quo igitur quae mihi videantur', paucis comprehendam, non omnes penitus
qualitates corporeas a subjectis disjundas aspernor, multa enim forte citra ejusmodi accidentia explicari vix pos sunt. Atque ut concedam junioribus ,
omnes omnino naturae essectus ad male riam, & motum revocari oportere: nec
dum tamen liquet, quid sit ille motus; an nullomodo a substantia rei distinguatur ; cumque id obtinuerint, neque motum, neque actionem esse quicquam ab agente vel mobili separatum, tamen vis illa quae motum efficit, erit forsitan aliquid a materia secretum. Quod ii fortasse motus naturales , ut graVium descensus, caloris agitatio, & alia hujusmodi , ex his principiis ducuntur, quae ab ipsa rei substantia sola cogita tione , atque, ut aiunt, formaliter di crepant, gravis tamen, & difficilis re manebit quaestio de illa vi quae motum in proiectis efficit, &conservat. Ac forth discillimum erit lapidum, & mingralium vires omnes per substantiales efflu-γus explicare. Quid enimὶ An lapis ne phriticus , an mineralia, quae solo con tactu tot morbos, ut vulgo creditur ,
42쪽
sanant, an Hiberniae robur, ut alia inii nita praeteream, quod araneaS, ut Vulgo creditur, & venenatas animantes fugat,citra illas qualitates operatur ξ Quid, cum hγdrargyrus aquae incoquitur, nihil de illius substantia decedit, & tamen aqua vi mercurii foeta puerorum vermeSenecat Nescio an ia citra qualitates esci, aut explicari queat. Mitto lapides , qui suo contactu erumpentem sanguinem sistunt, quod de jaspide viridite expertum saepius docet Anselmus Boetius, quod substantiale effluvium ab iis manare potest λ Sic Monardes memia nil lapidis hysterici. Cum uteri, inquit , suffocationem imminentem praesentiunt,adhibito lapide subito levantur. Et alibi testatur innova Hispania esse l. pidem qui sanguinem sistit. Vidimus, inquit, nonnullos haemorrhoidum fluta xu afflictos remedium sensisse, annulos ex hoc lapide confectos in digito continuo gestando. Et quidem si quae HA-
montius de magnetica vulnerum curatione conscripui, non sunt omni ex
parte falsa, nec quae de Bulleri lapide refert miracula sunt ad libidinem conficta , ac si iis Pue de perianis adversus
43쪽
28 . vim pestis , dc alios moibos commemorurat, non Omnem prorsus fidem volumus detrahere, ut iis temere creden dum esse non arbitramur) vix ista, &ejusmodi pene innumera quae non modo
vulgus imperitum, sed doctissimi quique Philosophi, & Medici tradiderunt, aut fieri pollunt, aut concipi, si qualitates omnes sustuleris . . Sed quid ago Alius huic disputationi locus reservatur , ac mihi cavendum est, ne lectoris
animus tanta quaestionum varietate one retur. Haec jgitur summa est, ne longius excurram. Non omnes omnino qualitates ita esse removendaS, ut eas
vel impossibiles , vel penitus inutiles
putemus. Si quae sunt tamen in rerum natura, quod non audeo ut exploratum aflirmare, hae quidem solitariae, & ci tra vehiculum forte non exeunt, sed aut totae simul producuntur, aut una sunt cum suis subjectis creatae, neque ea penitus deserunt. Quas denique qualitates activas nominamus, maxima ex parte sunt efiluvia quaedam atomorum,
aut spirituum e substantiis ipsis decer pia, ut suo loco demonstrabimus. Quae autem passivae & inertes dicuntur, nihil
44쪽
0 lis l29sere sunt quam modi, seu assectiones substantiae. Sed quid tandem sunt illi modi Idem profecto de his, ac de qualitatibus sentiendum puto. Pars eorum maxima nihil a materia, nihil a rei substantia, nisi cogitatione dissere. Longum est singulos modos persequi, neque eos omnino repud amus; sed quantum fieri potest, superflua quae sunt, nulla necessitate in ducta, aut intellectu dissicillima, a recta philosophandi ratione depellenda arbitramur. Quid enim obtusius, quam ubi rationes, & causae rerum quaeruntur, minutas quasdam elatitates, quae adeo exiles, & futiles sunt, ut sine subjecto concipi nequeant, rebus omnibusastingere λ cumque quo res fiant modo inquiritur, modum nescio quem quasi magnum quiddam, & reconditum obtrudere. Sed de iis jam satis, nunc de origine & natura qualitatum pressitis agendum.
45쪽
i. o E notione & existentia qualit
Ise tum uberius forte quam necesse erat,disputatum a nobis fuit. Proximum est ut quae earum sit origo, quae natura,r ε bii. pressiore stylo dicamus. Plerique ex re- qualiea- centioribuS, iique magni nominis & ex sentiane quisitae doctrinae in ea sunt opinione, ut
oeentic- materia ex qUa quaeque constant corpo-
' ra, sit uniusmodi; substantia nimirum extensa, divisibilis & impenetrabilis; omnem porro distinctionem & varie- ctionibus & numero paucis & intellectu . non arduis, figurii , magnitudine & situ partium, vel ordine profluxisse : adeo
ut istae quidem assectiones mechanicae dc cuique obviae admirabilem rerum varietatem essiciant; atque ex iis generum Aspecierum distinctio omnis, & formae corporum dimanent. Tum enim corpuS
46쪽
wm Pr xio nomine signatur, & certo
geneve vel specie continetur. Id vero ipsom magis ex hominum arbitrio penctere quam vulgo creditur , hinc existi mare Possumus , quod vix ullus quan
tumuis in naturae indagatione Veriaturi
ibus terminis unumquodque genus Coerceatur, aut quis sit qualitatum com-Dlexus ad speciem constituendam neces-larius , vel definire possit, vel certo nu mero Comprehendere. Hinc pleraque
eodem nomine designamus , & eadem specie involvimus, quae magis distant inter se , quam alia pene infinita, quibus diversa nomina aut species tribuuntur. id enim est cur philosophi, ex gr. aquam, glaciem, nivem, grandi nem , nubem, Vaporem denique specie diversa putent, non pyrium pulverem Asulphure , carbonibus & nitro ; non Vitrum ab arena & sale ; non aes ipsum a cupro & a lapide calaminari ; non chartam denique a pannosis laciniis specie &forma inter se dissidere concedunt
Neque id quidquam ad rem perti-.net, quod haec factitia sint corpora illa vero a natura ipsa profecta fuerint.
yuaque enim aeque natura molitur:
47쪽
3α tametsi in his ars naturae plerumque s mutatur. Quinetiam quae ars chymi Casola videtur efficere, narc natura saepC
procreat. Sic flores sulphurei prope montes ignivomos, iis ipus , qui Iolent ex sulphure sublimari, omnino consimiles reperiuntur. Ex fumo sulphuris Schydrargyro cinnabaris factitia componitur : huic alia persimilis & ex iisdem
orta principiis E terrae visceribus eruitur. Atque ut alia pene innumera praeteream: ex ferro & cupro vitriolum arte parari solet, quod eruto e marcasitis sic enim vocant lapides metallicis corporibus foetos in vitriolo simillimum est. Oleum vi xrioli limaturae chalrbis sensim affundi-rur , & aqua pluviali quo facilius filiratari possit, diluitur : clam superfluus humor ignis calore exhalavit, scobs chalybis in cella reponitur, ut in crystallos coire possit, quae quidem cr7stalli ejus dem plane generis cum vitrioso communi futurae sunt. Nam dc viridi colore,& sapore adstringente, & facili fusione, aliis assectionibus clim manifestis tum occultis sic inter se conveniunt, ut nulla possint ratione distingui. Utrumque in
subrum pulverem calcinari potest i
48쪽
39 utrumque vi emetica donatur, gallarum infusionem in atrum colorem ambo con-vCrtunt. Ac ne forte obtendas in oleo
vitrioli vitriolum ipsum delituisse, illius Ioco spiritus salis adhiberi potest, & vi xide e ferro vitriolum eadem facilitate obtinebis. Ex quo quidem illud efficitur
utrumque vitriolum tam factitium, quam nativum ejusdem esse naturae, atque ex metalli & salis minutis particulis. Coaluisse. Nam ferri soluti & spiritus salis conjunctae particulae novam induunt figuram ; ninc adeo noVum corpus emergit ; quod cum sensus nostros aliter quam prius assiciat, novum ei nomen, novam quoque speciem tribuimus. Tametsi per distillationem spiritus salis extrahi potest, remanente ferri substantia: magno sane argumento species corporum, partium contextu & figura plerumque contineri. Idque non solum in concretis miner libus , quae sunt levioris & minus operosi contextus, sed etiam forte in vi Ventibus , quorum partes magis sunt elaboratae, contingit. Quid enim corallo molli & tenero , quamdiu est in '' i imo maris, ubi instar arboris crescit A
49쪽
Vegetatur, praeter partium ordinem &figuram accidit, cum in aere tam cito instar lapidis indurescit, adeo ut non in cineres, sed in calcem ignis vi resolvatur 3 Sed ne insolita naturae miracula consectari videar, an non viventium pGE omnium structura , varietas &forma ex partium figura , ordine &motu oriuntur Cogita quaeso quam
simplex sit & unius modi ovi albumen , quod agitatum pene in aquam totum
abit ; simul perpende quanta partium
diversitas ex tam simplici materia efficitur. Sunt & liquidae, & durae, & motales , & sapidae, & variis tinctae coloriabus , quae tamen omnes ex materia liqui
da, coloris pene & saporis, odoris
experte prodeunt. QIot plantarum genera ex sola aqua valis vitreis conclusecrescunt, & radices in aquam fundunt, ct pondere augentur & sursum esseruntur 3 Mirum sane quod plantae calidio res, & causticae, cujusmodi est ranun cuius , ex aqua prodire possint & adolescere. Nec sane aliud occurrit cui tan in mutatio referri possit , praeter parritium figuram, & contextum. Quod etiam praeter cMNr L d Nnstranx arbo -
50쪽
rum insitiones: succus enim pene aqueus& simplex per surculum insitum aut emmam percolatus, ut alias partium guras, nc novas induit vires, & alios
saepe fructus profert longe palato gra
Hinc itaque perspicuum videtur corporum facultates & disserentias ex iis quas diximus, mechanicis assectionibus, maxima ex parte proficisci. Cum in lignon fit tanta mutatio, ut nomine suo aut specie excidant , tum res alteratae non corruptae dicuntur. Sed cum ea corpori mutatio accidit, qua novum nomen aut
speciem consequitur, tum id aut genitum aut corruptum dicimus : non quod nova quae prius non fuit, emergat sub stantia, quae forma nominetur, sed nova duntaxat earum quas saepe diximus assectionum emergit complexio. Sic elacte concusso citra ullam formae accessionem sola partium transpositione buatyrum aut serum fieri cernimus. Sic vi trum ex arena & sale procreatur, Ut vitriolum Romanum ex c pro & sale rnam ut arena vitro , sic cuprum aut fer xum vitriolo firmitatem imperiit. Si valli prorsus ratione cum res corrumsta