장음표시 사용
101쪽
DE COGNOSCENDIS CURANDIS VEi ori manibus sermo caedum quam h qui lapides,& ianuas,8c claues mori petunt, calcibuslferiunt, plane fateorased illud 1tem persuasum habeo, aduersus homine,simulato aliquid delique rit,s,uire, exigui cuiusdam furoris indicium em
caciam , esse, aut animalis ratione carentis ato a grestis. quid enim ρ' an non Ius homo hac habet excellentiam praeter caetera animalia, Ut ratione utatur quΘd si illa furorem iracundiam. abiecerint,ut uitam condonent, nonne hominis ritu id facient: noli igitur existimare hominem illis pruindentem esse, qui unum hoc duntaxat cauerit, ne calcib.feriat,ne mordea ne stimulis configat promimos. qui enim iam talis euasi non est ille quideamplius fera,non tamen protinus etia homo prudens:sed inter utrino natura medius, hominis uidelicet prudentis ac serae . nunquid igitur putabis tenbnferam esse,si non curabis ut in uirum Ocho inestum oc probum evadas an satius fuerit ut non amplius inter feras,sic ne inter imprudentes qui idem aut ratiois expertes manere eris uero talis,
si nunt animo inseruiens, sed semper rationi Ob-ltemperans,omnia ages. nam si cunei a nulla cum lperturbatione aut affectu animi consideraueris, lprofecto cuneta tibi optima uidebuntur. qui igit lhoc tandem fiet nempe situ ipse te ipsium maximi pret in homine declaraueris: quo uidelicet pre ltio nullum aliud ne cogitatione quidem fieri potest,ut quis assequatur maiias . nam dum omnes Ο-lmnino homines irae obnox' simi, te interim om lnis irae expertem esse, quid aliud tande est, quam teipsum omnibus hominibus praestantioremo
stendere q, si forte tu ipse teipsum putari existi lines, quid aliud est Φ teipstim ostendis uelle quia idem haberi praestantiorem, esse aute praestantio irem nolle no secus ac siquis cupiat putari se quia de corpore ualente esse, re aute uera aegrotet an non putas animi esse uel aegritudine uel morbum lexcandescentiam, quae furor dici potest an te linere arbitraris ueteribus haste animi perturba ltiones quini appellari solitas moerore,iram,ex candescentiam, cupiditatem,metum
VI Enimuero longe mihi melius uidet esse prilmum quide in Iogius spatiu perturbationes eiuDimodi cohibere, ac dum surgis de lectulo,singilla tim quaecunis acturus sis inspicere, considerante, num praesi et eiusmodi assectibus inseruiendo ui vere,an ratione ec cosilio uti in omnib. quae agas: deinde unicui 3 uoleti se uisu fieri egregiu ac firmigi,aduocandum esse aliquem, qui sibi ea qus non l reicte a se agatur,singula indicet. tum singulis di lhus singulis. horis habere hac opinione in pro lyxu:ψ praestet quidem, se ipsum dignit exhibere, qui egregius ac frugi appelletur, hoc autem fieri lnon posse ut nobis continga nisi eum qui sing ia errata nostra nobis indicet, habuerimus. quin l
etia illum ipsum nostrora peccatorum indice, eruatorem nostrum, Scamicum maXimis putare. deinde, quamuis tibi ille uisiis fuerit falsa crimina obit cere, te tamen iratum uideri minime op0rt l
i primum quide idcirco quod facile fieri potes
. ut ille ita melius Φ tu singula peccata tua perspiciat, quemadmodu uicissim tu quoq; eoru quae ab illo peccatur,non nihil. deinde quod licet falsum quandom tibi crimen obiecerit,at in eo tamen ii hi utilis fuit,q, te ad eorum quae agis, diligentiore inspectionem excitauit. quod autem in hoc ipsom aXimum est,id praeter caetera custodi semper, si quidem teipsiam magnifieri expetis. id porro ipsium est, promptum semper habere inmemoria, quanta sit eorum qui irascutur animi deformitas, quantusi rursiis eorum qui sine ira uiuut decor, quanta gratia. quemadmodum enim qui longio
re temporis spatio peccare consueuit, cum magna dissicultate suorum affectuum clauum obtunet,ita conuenit te multo tempore unum quod eorum praeceptorum exercere, quibus si paxeas,
uir egregius ac frugi esticiaris . nam eius rei facile obliuiscimur, dum animo nostro excidit, propte rea quod antehac totus sit impletus assectibus. coseques ergo illud fuerit,ut quicun seruari uelit, nullam Omnino hora cesset: omnibuSQ accusan diseipsium faciat potestatem, omnes . aequo antimo audiat accusantes: gratiam* no adulantibus habeat,sed obiurgantibus: pateant semper domi cilii tui fores liceat notis ac familiaribus omitempore ingredi,si quadoreipsum ita comparaueris. ita etiam considere oportet usqueadeo ut ab ingredientibus deprehedaris nulli maiori peccato uehementer obnoxius. Porro quemadmoduomnia prorsus excidere at. euellere inuito dissicile est ,ita uolenti, quae maiora sunt,facile. si tuae ergo semper fores,ut dixi, patebasilicebit sane familia cibus omni tepore ingredi. ut 3 alii omnes siquando in publica processere, omnia conant facere ut decet sic tu domi tuae omnia facies. at y illi quidecu reliquos omnes uereantur,ne se in aliquo pec cantes deprehedant,unos seipis no uerentur: tu uero teipium in primis uerere, atque illi ausculta qui dixit:Omnium aute maxime tui ipsius tep deat quod quidem si feceris,poteris quadol ex perte illam rationis uim qua excandescimus, quai feram quanda mitigare ac mansuefacere. alio qui absiudu admodum sit, uiros equitandi peri ros,ubi equos indomitos acceperint,breui eos adparendu idoneos reddere:te aut qui non aliquod extrinsecus animal acceperis,sed rationis illa ex perte vim, quae in tuo ipsius animo est, cu qua semper meditans ratio simul habitat, no posse iii dem mitiorem reddere,& quamuis non ita continuo,at longiori saltem spatio.latius aut de ijsdem rebus disseritur in 's comentar4S, in quibus mo res tractantur, quo pacto uidelicet eam uim quis optimam sibi Sc como dissimam reddanite quemadmodu uires ac robur illius non oportet proster aere,sicut ne equora quid aut canum, quibus imtimur,sed illud ipsum potius robur exercere sicut M in illis,ad obedientiam.tibi uero in iisdem commentariis maxime ostesiam est, quo pacto rursiis ea ipse irascendi excandescendic, ut opitulatriceataris aduersus altera, quam cupiditatis ac libidiatis nomine philosephi ueterea appellarunt, qu
102쪽
emere & seorsim a ratione fertur ad corporis uo iuptates.utigitur turpe est, homine iracundia per ritum,intemperanter aliquid agere,sic item ob a
aiorem,uentrem, uini appetentiam, edacitatem:
quae omnia cocupiscendi illa uis, de qua dictu est,&facit simul & patitur. Ob quae homo non iam e quo aut cani similis sit,ueluti ob illa priora,sed uel petulanti apro, uel hirco, uel cuipiam agresti bel hiae , quae mansuefieri non possit. quo circa huius iquidem nulla talis inuenitur correctio, qualiSH- lterius, ea, quam obedientiam diximus. sed quod lueteres castigare dicebant,huic ipsi quadam proportione respondet. fit autem lisc ipsi libidinis ca lstigatio,dum rebus potiri ac frui prohibetur qua
rum appetens est nam si potiatu crescit, maior. lac uehementior fit.sin castigetur, tenuis fit atin imbecilla, ut hoc pacto imbecillitate coacta sequati rationem,non autem quod obsequens siue obediens facta sit,sane quemadmodu in ipsis quot hominibus videmus contingere.nam in iis plerun ij qui deteriores sunt, sequuntur eos qui sint prae statiores uel multi et coacti,ut pueri ac mancipia, uel u olentes & perstiast, ut ' qui suapte natura boni sent etenim si quis erat apud antiquos,que ob iurgationes ac uerba castigare non possent, de eo ita loqui consueuerat: Φ incastigatus nescio quiSiae homo est in quo uidelicet libidinem ratio nocastigauerat, hoc est, non sibi obteperante reddi derat . duplex enim in nobis est animi uis rationis expers: una cuius 5 cito excandescere re irasci ijs qui aduersum nos peccare uisi si int, ossicium est: ccuius ipsius etiam est, in longius amplius. implacabilem se prsstare: quod quidem tanto est amplius excandelaetis animi uitium, quanto magis diuturnum altera est, quae ad id quod ipsi iucundum suave pulsium sit, praeceps fertur antequam utile ne sitati honestum, an noxiure turpe cognoue richanc igitur quae uehementissima est, cohibere lprius oportet, 4 ubi incremetu acceperit, uiribus inuicta inexpugnabilem se praebeat. tunc eme ιtiamsi uolueris, eam ultra c5pestere no poteris Ac tum demum id dices, quod olim quendam a mantem audiui dicere: uelle te quidem desinere, lsed non post se: frustra . nos aduocabis, quemad modum &ille quondam) ut tibi supplicati oponseram,uitium. eiusmodi excindam. nam corpo rris etia nonnila uitia propter magnitudinem insanabilia sunt : quod ipsiim fortasse tune cogitasti
quidem uni antehac. multo autem satius firerit, ite nunc saltem id cogitare,atin inspicere,utru ego veridicus sim, cli dico, uim animae illam,cuius est munus temere concupistere,si quid placeat, ple runt in amorem euadere insanabilem,no corpo rummodo quae formosa sint, siuereris quae ad ue nerem pertineant, sed etia edacitatis, explendi , luentris,ac uinolentiar,itec, obstoenitatu quae praeter natura patrant: an & haec Sc alia multa ex his luae hactenus a me dicta sunt, mentiar . Vil Etessi quae adhuc de ira atin excandeseetialdixi, eadem puta & de alijs affectibus me dixisse. l
p unum quidem alij cuipiam permittendum esse l
ut de iis cognostat 8c iudicet, non aut nobis ipsis. deinde non quoslibet eidem rei esse praeficiedos, sed seniores quospiam, quos uniuersi plane egre glos ac frugi esse fateane. qui etia propterea V ab assiectibus liberi sint, re interpretandi iuris Sc iudicandi m unus ante nos ipsos diutius, illis uidelicet temporibus quibus ipsi nodum eramus, obtinuo lxint. deinde non oportere nos aduersus eiusmodi l homines, quoties aliquod nostrum peccatu pro
tulerint,indignationis quid* prae nobis ferre,sed j
cotra, agere Potius gratias. postremo singulis die thus ea quae stiperius dicta sunt, tibi ipsi reuocare lin memoriam:atin hoc quidem praestabit te tapi- us facere: quod si non possis tam sisse, at tale matutinis horis semper ante* quidquam eoru quae acturus sis, aggrediaris, oc uespertinis antei cu lhitum eas. Ego saner olim monita haec, quae quasi lPythagora autore circunferebant, consueui pria lmum quide legere bis singulis diebus, post uero
etia ore enunciare. neis em satis est ab una ira duri taxat liberu se praestare,nisi etia sine omni edacitate 5 nequitia re uinolentia & curiositate 8cinui dia pura te conseruaueris.alius igit erat qui nostri lpericulum faceret ac percontaret ,nuncubi,ut ca
nes solent, uisi essemus immoderatissime impleri cibis,uel more eorum quin perpetuum febris ardorem patiuntur,1 igidam potionem insatiabili auia ditate exhaurire amplius quam uiros 8c graues eccultu ac reuerentia dignos decear. nam neo pro pter fame decet uehemeter insatiabiliter implori,neo propter sitim aceruatim exhaurire totis calice,multot minus ob edacitatein conspectu omnium auidius uel placenta uel aliud quidpia ex delicatioribus obsentis deuorare:sed in omnibus iis item alii sunt aduocadi qui opem ferant,ec quid quid peccamus obseruet ait indicent. deinde uero etia sine psdagogis ipsi nos seruemus demus.
opera, ut Omnibus una coenatibus ob nn minus adsumamus,ec a cibis gulam nimium irritantibus abstineamus,moderate interim uestentes ijs quae salubria sint . progressu uero teporis ne resipicere quidem te ad conuiuantes uelim.Magni enim ni
hir est, si illis moderatior in cibo ec potu sumendosis uisius. quod si te ipsum hoc honore afficere de
. crevisti,prosipice dc cura ut aliquanto continenti us hodie uiuas quam heri. hoc enim si feceris, se ties te in dies ab iis quae dixi, facillius abstinere,senties etiam magnas animi tui laetitias, si quando reuera amator modestiae temperantis extiteris sigenim gaudet quicunque in ea re proficit cuius est amator. ex quo fit ut eos qui copotationibus delectantur , tum ingenti uoluptate assici uideamuri cum suos bibendo superant compotores: ec eos qui uentri student multitudine ferculorum ga dere : quicuno autem edaces sunt ac palatum e
Plere cupiunt, hos placentis, Sc laganis, ec patianis opipare praeparatis , alijsc, item condime
tis suavioribus laetari. noui etiam qui rei uenereae copia exultarent, superbiusque se extollerent ut
ergo illi ec exercent ec sectantur id quod in ijs re
bus summum est quibusi 4 studere
103쪽
l studere oportet quod inmodestiast summi po di a ii ita s
piam ac d1ssolutos nobis colaremuSmec sati essQ l aliam honestatis prob1tatisciuiam noLnt,doce j putabimus si plus milli A continentiae remod retios autem dum aliam illam desideramus pei l stiae adepti simu sed primum quidem eψε qui n0 hancipsiam incedamus,qus comunis cunctiS asset dem rebus studeat iuperare conabimur, pulcher ctibus est,ec ad cognoscedum re ad medendum. l 11ma enim lisc est cocertatio ato emulatio, post etenim & contentionis, & gloriae, re principatu
uero etiam nosipsosrut uidelicet eX diutumRς appetitio,animi plane assiectus sunt. Sed S timor
quae 5 faliserrima sunt, Ni l quide mino attamen ipse quom affectus est.
adiectu fac1llima cum uoluptate feramur, nemo: de inuidia autem quid attinet dicere, cu Omnium i res semper pulcherrimora dictorum quorum uel uitiorum sit foedissimum Dico autem inuidiami hoc est inprimis unu:Delige Optimsi uitae genu : civis ex alienis bonis tristitia assicitur.5 essi id iucunduessiciet consiuetudo.queadmodum ex omnis quidem tristitia affectus,pessima autem O-l go cum te aduersiis iracundiam e emeri iubebR, mnium,inuidia,sive ea sit intor affectus numerant tu argumento uti poteras te profecisse,quod non cla,sive tristitiae species suo generi proxima.cOm- amplius te excandescetem cerneres ita in ηS quae , mune autem omnia remedium iuerit id quod duad modestiam pertinet,hoc indicio intellige qua ctum est quod enim remal sint re fugienda pertum profeceris, quod ne cupiditate quidem m spicere operaepretium est in 1js hominibus qui uel Pisus rerum suauissimarum tangariS. ad modestia hementer ab illis detinentur. in talibus enim tura am autem una est uia per continentiam. hoc enim p1tudo ipsis admodu perspicua est. cur aute ipsi in i modestus sirperat continentem, quod ille nec nobis ipsis nihil tale prorsus cernamus, causampit quidem amplius titillantes palatum cibos,s1- putare oportet ea cscitate qua assicimur,uel ad idue ob longam consuetudinem,sive ob continem quod nos amat,uel ad id quod ipsi amamus: nont1amnielut leum quoi rei nomen indicat, quod nulla etiam esse quae nos fugiant propterea Q exi deductum esse uidetur a continedis in seipso nec guasnheca nobis negligant,qus tamen propter permittedis longius abire cupiditatibus.laborio- magnitudinem in alijs negligi non possint. inu sa aut ab initio uia haec est ato aspera,quemadmol ergo oportebit sene quempiam, qui illa pos ' dum caeterae item omnes honestorum studiorum inspicere, rogare. hunc ut omnia nobis sum s exercitationes. itacpsiue pro malitia uirtutem uis macu libertate indicet. deinde ubi ille nobis albi habere, siue pro titillationibus corporis 3nimi quid dixerit,in continuo illimagnaS agere grati tranquillitatem, hac ratione teipsum mercere O--as ubi uero ab illo abierimus, rum disipicere dccol portebit ut per continentiam ad modestiam con ' siderare diligenter quid sit,nos. tendas:sin autem uel uirtutem desipicere,uel titil- li sumus,increpare,conarii affectu euellere, noni lari uis toto corpore, haec oratio tibi exit deseren- uis adeo solum ut ab alijs dutaxat uideamur, sed j cla:quae quamuis ad uirtutem non hortetur, estia ut ne radicem quide illius ullam in nostro animo mei, dux itineris iis qui aliqua eXhortatione com prorsus relinquamus. nam ex 's quae sic relinquul moti,ire ad illam coeperint, quo uidelicet itinere tu olet aliquid rursus pullulare, dii id ipsum ab quis consequi illam possit. cum autem Oratio haec ipsia nequitia &prauitate irrigatur. idcirco in no
nostra sit duplex, una qua se ipsum qui possit his ipsis omnes singillatim affectus diligenterata
cognoscere, altera qua peccata quae cognoueria tendere scrutarici oportet, quouis in amicis nomus corrigamus,nobis ut de hac posteriore dic cessarii nostris cernimus,nu aliquid tale in noremus,minime ab initio propositu est,sed de pria stro item animo deprehendi queat. excidendum re,qua possimus nostra peccata cognoscere quo- quippe es dum adhuc pullulat,nec expectando,niam uero,incipientes,illam ipsi dignoscere non dum crescat,&fiat insanabile possiunt, incipientibus quidem alios adhibemus Ix Caeteros quidem omnes animi affectus pleinspectores,eos uidelicet ipses qui hanc ratione D rim despiciunt,tametsi cum alios uidet ab ijsdem
exerceat,ut qui iam possint cognoscere a quibus teneri contemnunt:tristitia uero ac moeror omni
j dc uitns Sc affectibus liberati sint,ct quam procul plane esse malu uidet, ueluti dolor in corpo adhuc ab extremo illo ac sine quem petat, absint. re.caeterv olim quidam ex ijs adolescentibus qui terum quod semper dicere cosuevi, etiam hic mihi familiaris imi erant,cum se in paruis como dicam:cognitionem uidelicet sui ipsius uno quia ueri negasset,postin tame id sibi accidere animaddem modo esse omnium rerum dimcissimam, L uertisse summo mane ad me uenit, dicens,se s tero autem facillimam. nam siquis intus uelit co- per ea re totam illam noctem insemne duxisse, in
gnoscere, dissicillimum id sane est, at si foris, non serim , sibi uenisse in mentem, se antea nem ma item.Ego ita omnia haec, oc quaec P hactenus ximis quidem rebus un* aeque turbatu fuisse ac dicta sunt,& quaecunt posthac dicenda, uolenti tum in paruis esset ita uoluisse discere, quo id si hus non grauatim impertio. hi pacto euem siet,utrum ne ab aliquaru disciplia VIII Et cum alia quaeda fortasse sit ui qua quis narum usi an uero ab ipsa natura talis extitisset. insistes 8c honestus ec probus euadere queat,ego cui ego id respondi quod uerum est scilice at tame ubi nam iIIa sit ignorans, hac ipsa ex quo oc ram quidem ipsam in puerili aetate ad uitam perfluiuo dc sapio sium usus,eandem , alijs abunde in- ciendam in cunctis plurimu posse, secudo autem
104쪽
naturae nostrae siue ingenia plurimu inter se disse i rant,ex passim iusitantibus pueris facile intueri li cet.nam eorum alios semper hilares, alios siem per tristes inspicimus: Si alios quidem omnibus deret bus adcidendd promptissimos, alios uero ex quat libet uel leuissima occasione plorantes. sint item quibus aequa omnia&communia placeant, sani quos corra,rapere ac praedari delectet. at 3 etia minimis quibusl de causis uehemetissime excandescunt,ut di mordeant,&calcibus feriant tum lapides, tum ligna,sici proximos se ulcisci putent, quando ab illis iniuria accepisse arbitrentur. ari ad ignoscendum faciles ac mites, neo irascentes ne* plorates nisi post magnam aliqua acceptam iniuriam.hac de cauis Eupolis Aristidem illu qui idictus est iustus Nicie interroganti, quonam modo iustus euasis si probe grauiteri respodentem' inducit, naturae quidem Primumaximumq)m nus fuisse, deinde uero se quo prompto animo natura suam adiuvisse.non solum igit ad moeroreat 3 tristitia qualibet de causa propensae sunt adolescentium naturae, sed etia ad excandescentiamat ad suauissimorsi ciborum appetentia. de quoi quide uitii genere, quod ad illos pertineat,adhuc
usilloc maxime sum locutus. Carserum, Praeter illa quaeia dici astint,licet aliquos puerora impio dentes intueri,aliquos aut uerecundos:item alios memori nativa praeditos,alios im memores, aliosi praeterea obliuio s. nec no alij sunt qui promptet aclibenter discendi caesa labore ferant: at 3 ne i gentes at pignatii. porr3 ex illis ipsis qui laborest racile tolerant, alq sit qui cito efferantur laetitia siquando laudenturiat 'qui afficiantur pudore simular apriceptore contemni se uideant: alii uero qui terreantur uerberibus idem aurem, sed co-traria ratione, de ignauis intellige. itaque ex ηs quae pueris uident accidere homines uniuersi, Milos ex illis solent appellare pudentes, alios impudentes:8c eademratione alios ambitio s ec pro bos, alios improbos re honoris negligentes, a lios timidos & uerberim contemptores: alias*item illis appellationes, quae naturis ipsorum conueniant, imponunt. sic etiam ex ηsidem pueris a dios intuemur natura mendaces, alios ueritatis a
maiores:multist praeterea morum differentiis in Iter se distinctos de quibus nuncdicesi locus non est, quod huic duntaxat instituto nostro conueniat nam eorum alii quidem bonam facillime discia lplinam recipiunt,inalqs ea nullius momenti esse solet ne* tamen ob hanc causam negligendi sunt pueri, sed in optimis moribus nutriendi.nam si natura illoru curationis ac diligentiae bonitate reci lpiesim uiros bonos opera nosi raeuaserint sin aut cotra,nostrς sedulitatis utilitate nullam percepe
rint,std tamen ad nos attinet, culpa in hoc nostra lyulla fuerit.nam pueroru educatio similis quodamodo est curae ac sedulitati qua in plantis arbori susti alendis utimuris uide quavis bonua arbo
rum ac plantaru fator &cultor, nunt tamen em sciet,ut rubus uuaserat. uel enimn ua illiusn ORBIS a1OL Ie a principio duo persectione capere potest. rum isus uites,qug, quod ad ipsas attinet, fructu ferre paratae sunt, si neglexeris,selio naturae curandas r
liqueris,aut multo deteriore, aut planet nullum e dere fructum animaduertes. idem in animalibi
usu selet uenire. equa quippe si erudieris, ad multatas res utilem habebis. ursum uero quamvis olim mansiuefeceris, non tame perpetuo habitu talem Possidebis.uipera autem scorpius, ne eo quidεusit progredientur, ut mansiuescere uideatur. ego igitur cuius odi sim natura non facile dixerim. nam se ipsium cognoscere uel aetatis maturae uiris
dissieil e est,nedum pueris. re Mihi uero quadam ingenti felicitate conuingit,ut patrem ab omni iracundia alienum, iustissi smum, frugalissimum, humanissimum haberem:
at matrem usi adeo iracundam,ut etiam morde xet interdum ancillas, semper aut dc uociferaretur& contenderet cum patre,&longe quidem odiosius Φ Xanthippe illa cum Socrate mihi itam in
tuenti bonitate honestate , paternoris ossicior; quae uitiositatem maternoru affectuu in proximo collocata quasi er regione respiceret,uem tin merrtem,cum illam amplecti & amare,tum uero hanc
alteram fugere odio. prosequi. ut aut in his ipsis
maxima cernebam parentu meorum dissimilit dinem, sic item in hoc agnoscebam, patre meum quide ex nullo damno dolore conciper matrem uero etia ob res minimas oppido quam moesta e uadere. porro nosti tu quot pueros, qvs uehemCter attederint, ea imitari: litos:quar aut iniucunde & cum molestia inspexerint, ab his longe fugere costaeuisse. disciplina igitur quae mihi sub patre
contigi huiusmodi fuit ferSubi uero aetatis meae annum quartum decimu complevi, tum philose Phos audire coepi ciues nostros.ὰ quibus Philopa toris Stoici discipulum quenda satis diu. Caium aut qui disciplinam Platonicam coplexus fuerat,
cum is octo a siuis ciuibus priuaretur, a quibus ad negocia ciuitatis trahebatur,per exiguum quo dam tempus. Unus enim is putabatur in ciuitatere iustus, ct qui nullis pecunηs uincereApreterea omnibus re aditu facilis'mansuetus. eode uero
tempore alius quida e ciuibus nostris post logam peregrinationem domu res si Aspasii peripatetii ci discipulus:& post huc alius ab In thenis Epicu
veUS. quoru Omnium mea causa 8c uitam disci Plinas explorabat pater,una meca ad illosasssidue uentitans. porro autem quod is plurimu seipsum exercuerat in Geometria,& Arithmetica, & Ar
chitectura, & Astronomia, uolebat , doctoremi similiter linearibus illis uti demonstrationibus, eci Per eas quicquid doceret ostedere,idcirco inquit oportet in tuis istis honestatis sapietie prsceptisne minima quidem discrepantia inueniri, qua ip sa a seipsis discordet, queadmodu ueteres quo i omnes in hisce artibus seruauere, quaru Geom
tria Arithmetica , principem obtinent locum.ut li igitur no procacem aut praecipite esse oportet ut
teipsum ab aliqua siecta denomines, sed longissi
mi temporis spatio G discere illas Sc de illis ferre l
105쪽
2i1 DE COGNOser liudicium,sic omnes homines comprobant, conli A
tentur. etiam philotiphi,magno studio quaerent da esse haec: quare nunc iam tibi ea int petendat aemulatione quadam,& discenda,& digna quae at te augeantur existimanda,ut & ius 1tiam, mo dest1am,&an1mi magnitudinem, prudentiam illis consequare laudant enim has uirtutes cuincsti,tametsi sibi ipsis conscij fiunt, nullam se earum habere:dant etiam operam pro uiribus ut alns uideantur Θc fortes re modesti , ct iusti, prudenel tes.unum illud est quod Zi si alijs non uideantur, tamen reuera esse ipsi magno studio contendiat,
Ut moeroris uidelicet omn1s ac tristitiae expertes
sint quare huic a te rei inprimis studendu est, cuit omnes utiΦ homines student, praec, omnibus a-l Insuirtutibus unum hQc quaerendum. B Ni Haec igitur inquam ego quae a patre docu i menta accepi,in hunc uso diem seruaui, necu meiplum ab ulla secta denominare adhuc uolui. que sane cum omni studio omni diligentia explorata habeam,imperterritus at y immotus ad ea omnia quae quotidie in uita accidunt,maneo,queactu modum patrem quOΦ manere tum intuebar. itanein iactura ness interitus rei cuiusipia, perturba tione me ulla anicietinisi iarte id eueniat, ut Omnia quaecunq; possideo,amittam . hoc enim non dum expertus sum. assuefecit porro me parer etiagloriam at honorem contemnere, ut unam n
clam , ueritatem haberem in pretio maximiq; cerem.uideo aute quo am,cum se ab aliquo sperni arbitrantur,aut cu pecunias aliquas amiserunt, ii magno selere confici dolore. qua siane de caula,mquam,nullo tu me unqua moerore affectum uidi
sti porro nondum mihi talis pecuniarum amisso euenit,ut ex eo quod relictum seret, corporis bonam ualetudinem curare non possem, neo igno Mainia aut contemptio,ut quispiam uiderit me de loco qui mihi in meo senatu attributus est, detur halum siti uero alios qui uituperent, alios rursus qui laudent,mihi contingit ut audiam,his obiice re leo,me putare ita unum quent cupere, Omnes homines habere qui laudet, ut etiam uelle omnia quaecu* sun possidere itain uideo inqua,t mihi ipsi, serte. tibi item uidebor, nihil ad hunci usi diem esse perpessus quod magni aestimanda
sit, at 3 ad hoc extrema sine omni moerore ac tria lj stitia peruenisse. nam nec omnibus un* spoliatus j siim Drtunis, nec ulla ignominia sum notatUS.l si aut bos,aut equus,aut mancipium interiit , non
tanti sunt haec ut ad me perturbandu idonea sint, utpote cum egregie sim memor eorum quae me pater monere solitus eratiqui uidelicet suadebat, ne ob ullam pecuniae amissionem moerore assicerer,quandiu quae reliqua essent ad corpus curan
dum sippeterent hunc em primum fine illis quae
possiderentur,statuebat,non esirire,mon algere,
non sitim pati Q si cui plura quam horum ustis postulat,fuerint,iis sane utat ad eas res agedas quae honestae sint.mihi igitur adhuc tantus pecuniarumir Usus,ut eae etiam ad eiusmodi actiones stippetant.Porrd haud me latet inquam,te fortunarum s cyRANDIs QNE 21 2 plus duplo * me possidere, in nostrariuitates
no mediocri honore praeditum, us* adeo ut quaenam moeroris tibi causa futura sit,nullam uideam praeter cupiditatem inexplebilem. ad hoc igitur lunum exercitationis genus spectabam, id ipsum in memoria habens,semper. meditas oc considerans, donec ita mihi persuasissim est, quemadmo dum ex duplicato binario confici quaternarium. XrI Etenim consideremus,inquam,per ocium cuiusmodi uitium sit insatiabilitas.huiusce autem, cosiderationis initium praebeat ea quae in cibis sumendis uersatu ipsissim ergo hoc quod est ultral satis sit progredi uescendo,insatiabilitate appellari aiunt.id aute quod sit satis, ipsa cibi indigentia
metiuntur cibo autem nulla alia de causa indigemus nisi Ut alamus corpus. nutriet uero corpus si bene cococtus fuerit. bene autem concoquetur silmodicus nam eum qui nimius sit crudum mane-lre haud ignoramus. quod ipsum si uel semel eue- lniat,Usium eius corrumpi necesse est. nam si cibo
rum crudoru morsu aluus cita uniuersum excre l
uerit profusio uocari id genus uitii solet. ex quo lsane ipsius cibi usiis corrumpitur.no eniti, ad hoc illusiimimus,ut per intestina deferatux, sed ut ad
omnes corporiS partes applicetur. ssin autem eius ldistributio fiat,nec tamen sit bene concoctuS,nia itum intra uenas humorem creare solet. quando L igitur in corpore nostro didicisti, cuiusmodi res sit linsatiabilitas,iam hoc relicto , ad animum ipsum re confer,ibi F illius natura inspice diligenter, at lque in uno quo F rerum genere conleptare,sium lpto ab iis quς possidentur,initio.in his igitur mul lta sunt quae non recte tanto cum studio appetun- l
tem , lapides alij omnes:cuiuisodi item est orna
in iis ancillis quae ab ipsis dum incedunt, pendet.
huius generis sunt uestimenta aut ex auro conteis ltat aut stuperuacuum aliquod opus habentia, aut qtiae ut confici possint,matersa indigent ex logia lquis regionibus importata,qualia sunt quae Seria cauocantur.porrbaliassent ex iis quae possident, iquae ad seruandam honam corporis ualetudinem lmaxime conducunt. di haec quidem satis decet, lter appetere parare Q possumus. horu prima sunt lea quib. 8c alimur,& uestimur,di calceamuriquia bus adde illud in quo habitamus. in eodem gene re habentur,quae aegrotantibus utilia simi.uerum nonnullaetiam utrisit conducunt, ct bene uides cet ualentibus,5 aegrotantibus, cuiusmodi esto Ie .horum , alia fiunt elusinodi ut maiorem, lia ut minorem corporibus hominum afferant i tilitatem. ital iam nuc& multitudinis 5 possiebsionis eorum finem seu modu te planissime inspe xisse arbitror.na queadmodu unius cubiti calceamentum, quatenus ad ipsium finem spectat, inutile est, ita Θί plura duobus habere calceamenta, ut quini aut decem, alienum ab usii. alia enim illa omnino supersimCusu aute duorum contenti es
se debemus. sic duplicem quo vestem habere si satis:&mancipia:& sipellectilem. apudnos au-
106쪽
item inquit ille ilion solum uestis est amplior du
plex, sed S famuli, vasa: oc omnia omnino, quael possidemus,amplioxa duplicit, . prouentu enim ex rebus nostris multo maiore capimus *ut una corporis ualetudini inseruiatatem existis inquit, qui uoluptariu uiis genus qdsequerent elegeruli non ullos uideo no duplo modo aut ii iplo nos
ginta panibus ampliore sumptu facientes. est pori d alius quida, que tali uictu utente intueor, quali
ego utor,rursuSQ moerente ac dolente,ut ego: cui
tamen singulis annis similiter res familiaris auge tur.nam decima fortasse proventuu pars impendituraeliquae uero partes noue si statiae ipsi adne uniunatianae uideo inqua ego tene in res quide regias ins mere quidl audere,nd in eoemptio onem coparationeq; librorli,no in eos qui scribant exercendos, siue notis re signis id faciat, ut citius, siue exquisitis figuris, ut pulchr1us,sicut ne in eoS
quide qui emendate reicte. legant. ac ne percientem quide alijs quidl te uideo,uti tu me uide
repotesmunc semis in uestimenta,nunc aliis qui busdam ad alimonia aut ad ualetudinis curatione. sunt etiam qui me uiderint quorunda ss alienum
dii bluere. ego igitur quencunt mihi pater pro-uetum reliquit,eum omne relinquo:qui ex eo ne
que quid* quod superuacuum uissim sit,reposin, nes thesauru ullum cinessi,nem multis partibus amplius *impenderim quidl recondidi: tamen
remittente me ac relaxante curas siepius haud ne
gaueris, sicut ipse fateris nunquam me tibi uissim i
l xiii Nunquid igitur potes tristitiae tuae causam j snspicere, an & illius nomen audire a me cupis
i iam ne istud quo ν tibi fieri uis scito igitur Omma
tristitiae ac moeroris unam esse causam eam quam modo insatiabilitate nostri, modo aviditate inex l plebilem uocant, ex eo quod cupiditates habeat
homines , quae ne satiari neque expleri possint semper enim coneupiscunt ampliora, qui inexplebiles sent . proinde si duplum quidpiam habent, triplum illico student acquirere: sin triplum habeant,quadruplum appetere incipiunt. at hoc pancto nunquam ad eos spectant, qui pauciora possident temper autem ad eos qui plura, & hos ipsisssiperare conantur, his , ipsis plura habere cupia tunt. tu uitur inquam, si hoc modo ciues omnes nostros consideraueris, non multos te ipse ditio res inuenies. quare facile caeteris qui supersent omnibus eris opuletior . enimuero quod seruis ip-l ss haud dubium est: porro his adde tam multas mulieres. si igitur hi ciues nobis sint numero qua diaginta milia, at itatu additis illorum mulieri hus 8 semis, simmam feceris, inuenies teipsiam, thalidiusciante, centum 5c uiginti milibus homi lnum diti em,attame hos quoli 3 omnino omnes luolentem superare ,sfudentemch in ipsis diuitiis lfieri omni ratione ditissimum. atqui multo satius lest, ciuem in eo caeteris antecellere, quod iis quae lnuc habeat sit colentus: quae quidem res in te est
diuitijs uero prsitare non uirtutis sed fortuna est
I munus:quae&seruos&Iibertos facit plerus' nobis qui generosi re nobiles appellamur, ditiores.
at uero tu etiam si quantum optas assequare, hoc est, ut plus uniuersis ciuibus possideas, no tam eri satis sis habiturus. sed illico circumspicies nu quis in alia ciuitate sit ditior. quod si etiam in hoc fora tunam tibi propitia obsequetem Q habueris, tumitu ad alias progredieris nationes,&ηs quos apud illas opulentos offenderis, fieri studebis opulentior. quare nunquam tu sane omnibus ditior, sespropter immensas cupiditates semper futurus es Pauper.q, si ipi usi rerum metieris id,quod m ensi Irae moduloch tuo respodeat, iam reipuIm unum ex diuitibus numeraueris aut saltem ex eis,qui eo quod opus est, abundent. ego igit in numero ho-: rum meipsim colloco, licet ψ tu pauciora possiodeam. quo circa si tibi ipsi adhuc modupersitas
ris,nulla te unqua tristitia ciet,siquid ex tuis rehus perierit:erisch, quatenus ad rationem pecuniariam specta beatus,utpote uob pecunias tristior futurus no sis. quod si etiam illam quae ad honores appetendos pertinet, insatiabilitatem eiece ris, hac quoin in parte iucunde ac sine m olestia uitam deges. sin autem tibi non fatis fuerit honora ri ab η s qui tua consiretudine utantur, sed uelis ab omnibus omnino qui sint in ciuitate, laudari etiaab iis scilicet a quibus ignoraris proinis, fortasse primum quide ab 's ipsis cognosci uoles,tum a tem ubi cognitus fueris, honorari. at hoc quident uelle cognosci ab omnibus, ab immensa quadam
gloriae cupiditate proficisi ituti illud autem quod est uelle honorari, ab inani plane stulta. ambitione. quocirca tibi necesse erit, ut nunc ob pecunia/rum acquisitionem uigiliis uexartis,ita si ad gloris honoris* studium animu intenderis, ob illos qui csi plures sint,te nec3 cognoscet,neo honorabat, maiore Φ nunc tristitia assiciarisssi sint haec coperta habebimus,ct in his nos ipsos assidue exercebamus,sine omi molestia uiuem .at quo pacto ex ercebimus nempe si cognitu habuerimus,utrum
recte sit dictu, insatiabilitatem uitium esse animi pessimum.fundamentum enim quoddam hoc est omnium cupiditatu, pecuniae, gloriae, honorum, Principatus, contentionis. primum igitur sempei in promptu habere oportet praeceptum illud at , institutum, quo iubemur eo quod adest, contenta esse,annexum ei uidelicet alm adligrens,quod de insatiabilitate dictum est . quicunque enim odio prosequetur anima insatiabilem, is eum protinus diliget ait amplexabitur, qui sit paruo conten ius. si igitur in hoc selo situm est omni moerore ac tristitia carere,iami, hoc mim uniuersam pones nos ipsbs habetur, illud consequens fuerit , ut penes nos sit uiuere sine moeror si modo in pro P tu habeamus, quod de animo tum insatiabilitum frugipraeceptum est, ac per hoc ipsiim praeoceptum singulis diebus in singulis huiusce ope iis partibus nos ipses exerceamus: quod quid cum caeteris ex puerili dissiplina cotingat, aliis illis, quibus in hoc fortuna no fauerit,sero tandem
ea risione quam expositi continget . quia enim
107쪽
DE cos NoscENDIs c VRANDI sQVE AN. MOR. est qui nolit omnem aetatem ducere sine tristitia ' ij aut quis non hoc omnibus diuitiis praepositerit, lj quae facile auferri possunt, &sceleribus nonun l quam redundant j Xiiii Ego igitur & haec & alia multa tu illi tumit alijs postea recensui, re omnibus illico etiam per l suasi, utilitatem tamen eam, que exposterioribus li capitur, sero capiet pauciminos quosdam uidi. t plerique enim usi acteo animi sui affectus auxe t runt,ut iam inde insanabiles existanc at siquis mo i dicis adhuc perturbationib. inseruit, potest .ali l quid eorum quae prius dicta sunt, intelligere, ubit sibi inspectorem quendam ac paedagogum appo sierit, qui se, ut antea dixi, in singulis rebus aliast moneat,alias4biurgesialias etia adhortetur 5 col pellat ad ea quς praeclariora sunt capessenda,ac set ipsum eorum quae Sc dicit oc monet, praebeat e t emptum,is sane poterit oc liberum re egregium sit hi animum ratione coparare. etenim turpe est lial hertatem eam quς humanis legibus accepta refert tu maximi facere:eam autem, quae uere rena
i tura ipsa est libertas,no omni studio petere, sed ini honestisatin impuris ac tyrannicis dominis seruit re, lucris uidelicet, ac minutissimis &serdidissimis quibus cppecuniarns rationibus et cupiditati hus,tum principatus,tum gloria tu honoris. quo rum sane omniu matrem ego haud dubitarim dialcere, insatiabilitatem habedi. quis igitur talem in animo pestem habens possit unquam authone istus aut probus euadere aut cur non mille mortiali bus sit dignus,qui no toto animo oderit talem turii pitudinem c porro autem hac ipsam multo magisti re odisse &fugere debent adolescentes qui se sal lj uos esse uelint: qui si forte initio assueuerint pecu l niam insatiabiliter cupere,fieri iam ultra no pote l
rit,ut cum ad annum quadragesimu peruenerint,
i seipis recuperent: sed ponsisti magis placet,quin
quagesimum:ne quis nos ut inhumanos redarguli at, sicuti quedam audiui dicere: homines quidem
l non paucos uinci selere gula, uenere, oria, ho j nore:se uero, qui diues esset, una re tantum, quod nullius sui uoti copos fieret. nam is cum satis diui me singulis diebus laetum hilarem p uidisset ipse interim male animo affectus,rogaui ut doceremi quid sibi esset faciendum, ne tangeretur tristitia. cui cum ego respondissem, Iongiore annoru sp itio esse opus ad eorum uitiorum correctionem,l
l quae ipse in animo suo ac hunc uis diem aluisset,l uociferans, nihil te, inquit, unquam uidi inlim manius:quasi ego uidelicet, qui possem, si modo eniti uellem,ipsum quam citissime ab omni tristiatia liberare, hoc sic illi beneficiu inuiderem. cum tamen hanc selum ex omnibus disciplinis nemol 's ad quos ipsa pertinet, inuidere possit nobis
quippe expedit, omnes homines quibus cum co i suescimus, omni animi perturbatioe uacare, ne . aut gloriae,aut siqua alia res est gloriae similis,eius eupiditate animum gerere deformatum . quanto leniin hi meliorss fuerint,tanto nobis amici utiliores existent. π
. Rursiis igitur ad eum reuersus qui se in uetarum studeat uirum euadere,viam quandam comi munem ad omnia animi nostri. bona monstrabo.
oportet enim eum qui alteri praesit ad corrigin-l dum,initio quidem intento esse animo ad singula
quae ab illo gerentur, ut commonefaciat quid abi ipso negligatur. est enim interdum definitu dissitacile in ipsis actionibus, id quod in re familiari ex sordidiss1ma quadam ratione geritur. quare hoc ipsum nullo modo praefiniri potest ei qui nuc priathum incipiat auaritiae morbum excidere. porror quemadmodum in hoc uirtus uitio proxima est, ita dum ambitionei' cidere uolumus, uirtuti illico finitimum uitium offendimus. caetera quorum animi suapte natura ad honesta tem probri-
tem p ferunturini neutiquam pudore amici selecsi cum ipsi iuuenes sint,seruarich possint, alios h heant qui sua ipsorum peccata inspiciant, at obseruet,aetate scilicet prouectos homines qui in omni uita sita claris imu liberae mentis specimedederint: quibus quidem increpantibus nem resister necpinsenses esse par est, sed habere gratiam.
quin etia eosde rogare oportet semper ut uera diacant. quod ipsum ubi cognitu habuerint, tu conari si non ingentes illas portiones, at saltem minutas atin exiguas de grandi illa summa affectuum: vitiorum excidere: tametsi anilio per Φ arduum hoc, & cum magno labore magna , infelicitatefieri uidebitur. scire enim eos oportet propyessu temporis non similiter idem habituros dissicile. quo em maius rationalis nostri animi pars in limiuscemodi exercitationibus ac sardijs incremem tum accipiet quatenus uidelicet superabutur minuentur uitia eo facilius obseqdiu ac persectis
re obedientia obtinebit. nam cu ea quae maximasant,ratio nondum exercitata stiperauerit, haud
dubium est;quin ubi duplicem excellentiam spa tio teporis adepta sit,facilius sit superatura: etectem 's in quib. ipsa se exercuerit, multo existet g nerosiori prius, sici etiam illis quae minorata quanto euaserint, unde sussiciet poria adfiit, ri temporis spem uel altem horu dutaxat satis esse in poterati quocirca ipsius exercitationis initio ter reri non oportet eum qui in ipsa affectuum cura tione parum se proficere sentit . progredientem tepore magis proficiet,si modo aequo animo pergat audire ea in quibus peccat,ita ut uerum ariorem erga seipsum gerat,velit. non uideri tatum, sed etiam re ipsa existere re egregius ec fiugi.Hactenus igitur de ratione re cognostedorum 8c cinrandorum animi affectuum dictum site deincepi
autem sequitur,ut de peccatis ipsis dicatur.
108쪽
ARGUMENTA cAPITUM LIBRI GALENI DE DIGNO sc EN Dis l& curandis in siro cuim animo uitiis seu peccatis. Liber hie a praecedente seiungi non debet: sunt enim unius operis libri duo.
caput 1. In priore libro de affecitibus potissimu do A rio circa demonstrationis methodum. Apodeixis&en leuit quan* etiam viiijs 8c affectibus communia quae/ deixis differunt. God qui consenuerunt in hac insci dam) hic de vittis tantum dicturus. Et primum, quod ita incurabiles sint, non minus quam scirrhi inueterati. lhamartema destuitium, sit peccatum cotra iudicium Godq3 8c ipsi pugnantia sibi dicant, cum aliter deuita
εἰ rationem. Aliquandoc5munius accipitur pro erro agenda statuant, aliter de fine bonorum, ad quem totare,etia in non rationalibus animae potentiiS. a. Osaici uita referri debet. od alibi scripserit de uitae generi/sit consensus ad peccatum, omnibus conuenit: quid ue bus ad unumqueniu propositum finem sequentibus. ro infirmus seu dubius co sensus συγκαταδεσις ἡσθεα Passio siue affectus fit,non ex proposito, ne* co sentienνήρ n προπετnρ non item. Multi illum inter uirtutem te animo. Peccatum autem ex praua opinione, qua im/de uitium in medio collocant. De mathematica demon butus quod male facit aliqui S recte se facere putat, eo stratione εἰ erratis circa eam, quae fiunt si quis uel para quod alium finem honorii statuerit quam oportebat. addubitet:Inuita aute&moribus,non statim erratum 7 Causiam 8c fontem esse reliquorum peccatorum, esse dicut si quis uel bonis uel malis parum lc cum du/ eam quae de fine uitae est prauam opinionem.Fieri tamebitatione aliqua assentiat. secundum Pyrrhonios sane potest, ut etia qui recte sentit de fine, erret alicubi, non cofensus omnis infirmus seu propeces est. Philosophoὸ intelligens consequentiam. Breuis repetitio praedicto lrum de summo hominis hono malois sententiae, falsae rum. Demonstrationi Susum necessarium esse ad sum/lsimul omnes esse p*ssunt, uerae non item. 3. 1aereia mi boni inuentione: Et talia uera sit,alia uideatur essis ldum esse primum demonstrationis rationem, eaq;:nγ B demonstratio. Principia quaedam demonstrationum uenta se exercendum priu de maximis rebus statua vis quae fidem per se mereantur, ic ad quae particuIaκ lmus. Sin minus, necesse est in multis errare: ut calcu/ ria per resolutione omnia reducantur, tanΦ επι το latores qui nulla arithmeticae rudimenta tenent. Simi τον κριτ ιον,id quod sophistae ignorant- 8. Iterum, litudinem inter res diuersas, ut medicis saepe,ita philor invici prius exerceri oporteat ingenium circa mather sophis A alijs causam esse errandi maximam: nisi quis matica,&ea quae sensibus patent. Exemplum resbluti/exercitio multo circa demonstrationes tritus sit. Quod Dae8c compositiuae methodi in Architectonice, circa hoalij de summo bono nescientes errent: alij uero scientes rarum diei exactam cognitione per horologia. Modus se errare, tamen propter philautiam, aut ambitionem conficiendi Blaris horologij. De clepsydra apparan apud alios id asserunt: horum uitium , da ut in 12.horas aequales diuidatur eius effluxus, Scillorum proprie hamartema uocat Galenus. Et it 1lli tu hiter de duodenario, Q is aptissimus sit sc diei Sc aliarudicium de se alijs praestantioribus permittere debeant, rerum diuisioni. 9. Analyticae laus,& quomodo paucum ipsorum plerim artium de scientiaru fere omnium latim per aetateS aliquot a ueteribus inuenta eXercita imperiti sinti. Nisi forte iam senes,aut alioqui morosi, ta* fit: Qirod ea maxime sit rationalis illa uis, qua diis mendationis spem reliquam nullam habeant.Primum serimus abrutis, initio quide difficilis, in progressu ue naturam 8c ingenium bonum requiri, deinde educatio ro iucundissima: dc licet non iucunda iret, propter utinem dc disciplinam,ad ueritatis cognitionem: huius e/ litatem tamen exercenda. Voluptatem augent reS ipsae,nim desiderium ceu scopus proponi debet. Se uiam ad c cum eam quae praecessit rationem, consensu suo confir ueritatem tota uita quaesiuisse,& persuastille sibi hanc in itiant,ut in horologiis dictum est, Sc caeteris mathematinam ei se quam hic traditurus est. 4. Dςmonstrati ci ci S. In reliqua philoisphia,hene maleveratiocinantem uae methodi alijs in rebus periculum nobis esse facien/ non similiter res ipsae arguunt: ideo* multi impuden/dum, quarum haec natura sit, ut eo quod secundu me tissime in ea loquuntur,&rationali methodo nihil indi lthbdu est peracto, mox ex rebus ipsis utpote sensui sub gere se putant,a rebus ipsis ac si cum eis colloqueren/ llacti S,an methodus recte se habeat, apparere possit. Ex tur) satis doceri se dictitantes: inasi is qui in rebus, lempla a diuisione rectae lineae in partes aliquot,& ex quas sensus iudicare potest, rationem nullam tenet, in Geometriae rudimentis: ubi quonia omnia oculis subq maioribuS fide dignuS sit. 1o. Adhuc contra sophi ciuntur,mox de methodo uera ne sit nec ne apparet.Ta stas, qui se setos sine longiore discedi uia, ab ipsa rerum iis methodus est in arithmetica quo*,astronomia,& ar natura doceri imprudenter asserunt, Ac mathemata omchitectonio,cuius nomine comprehendit etiam horo/ nia negligunt. Et * nulla maior quam illorum caecitas logia, clepsydras, hydrocopia, machinas diuersas & essc pol Sit ad suorum cui Τ peccatorum cognitione. In pneumaticas. Contra eos qui rudimentorum demon terim tamen isti omnes prae se contemnunt, se QIos sapestrationis a mathematum imperiti, profiteri Sc docere re persuasi: Alioru philosophoru disputationes non auaudent discipulos,stupidos nimirum uel saltem mathe diunt,&siquando Qrte audiuerint, litigandi modum matum ignaros. Quod in mathematicis 8 alijs inro nullum habent, cum necessario 8c contingenter dicta di hus,non mensibus sed annis aliquot circa ueritatis Ru D stinguere non possitnt. Exemplum contentionis eorum diurn exercitatos, deposita omni ambitione,suio&peχ de uacuo. 11. De demonstratione SeiuSinitio. AIta cuniae amor ita demum aggredi oporteat dogmata de sensibus,alia ratione inreuigi,eam interdum inter se ui summo bono dc malo, uel de felicitate Ac infelicitate. deri pugnare: quod autem non pugnent, ex manifestos. Iterum contra sophistas cum alios tum Cynicost apparentibus ostendendum esse. Simile ab iis quae eo qui in nullis disciplinis exercitati, breuissimo tempore minuS, quaes eminuS uidentur. Monet ne quis temere uiam ad uirtutem, aut per uirtutem ad felicitate, disici iudicet Ugπτωσιν ac προπέτειαν et ΜοχmEτου συγα pulisse tradituros promittunt, &c. Discipuli per so/ uocant) unde ut in iis quae sensu,tta in his phismata illorum,quoniam propter similitudinem fati tiam quae ratione apprehenduntur, error contingit. sos similes ueris sermones discernere non possunt, decla 12. od ipse a puero a temerario assensu se retinue piuntur. Ne 3 enim falsa soluendi arte ullam ab eis do/ rit. Sunt qui uni aliquid assereti nct credui: si uero duocent,siue in propositionibus falsitas sit, siue consequeri uel tres uel quatuor asseruerint, iam credui: cum fieritia non proba: uelut uulgo dicunt, siue in materia, siue possit ut plures etiam unam ob causam inmunem Dei in serma fit: Haec enim omnino adolescentes discere o uerum uel falsum dicant. Vitium esse non in illo Blum, Portet. Illi uero qui haec negligunt,in maioribus etiam, qui primus autor est falsi alicuius dicti,sed in illo etiam ut felicitate de uia ad eam, quae methodus 8c ratio fit cer qui temere ei fide hahet In dubiis igitur rebus non simio iudicarenon possunt. 6. Quam imperiti sint pla ita DPliciter aliquid dicendum est,sed hoc alium dixi me uel Galen. tom. a k nos
109쪽
Dos audiuisse. Cn. d si praeceps consensus his in rebus quae quales sint paulo post uere apparent,reprehen
tur: quan magis in Obscuris&non apparentibus Causa hu1us uitii pleonereia est. nam dum uideri uolutaliqu1 plus caeteris uidere,ec celerius cognoscere,celeritatem non intellectus Sc cognitionis, sed ignorantiae suae produnt. 13. HactenuSm genere contra propeteian. Nunc redit ad philosophos illos, qui temere θά sine de monstratione docet S disputant: exempla addit,unum de uacuo, ut supra: alterum de duobus cotendentibu :
nes in rebus dubijs S obscuris ignari sunt, doxosophi uero in manifestis. 14. ae Galenus contra eosdem dixerit.Exemplum disputationis de uacuo Stoici&Eγ'picurei, tum inter se, tum contra peripateticum: nullus illorum quicΦ cum demonstratione dixerit,sed omnes probabilia tantum attulerint. Vnumquenspphilosophum ea tantum quae suae sectae sunt approbare, caetera damna
CL- GALENI DE CUIUS OVEANIMI PECCATOR
VIVS QV E animi perturba tionum cognitio ac mediciana secundum traditam sup litori comentario ratione co Prehesa est:deincepS depe leatis sermo instituendus est. igitur optimum & in praesentia initium sumam, quod omnes,ec si operibus non cofirmansiore tanaen cψm
peccatum comittatu si salta de bonis ac malis opinioni assentiamur. ecundum Academicos planer ac Pyrronios uocatos philo phos, eoru quae a nobis inquiruntur scientificam ostensionem haberi negantes,omnes, qui nunc habentur,dere a liqua cosensus necessario incos1derati siIntacto merarii, quin etiam ct falsi esse possunt aiunt praererea,philosephorum de bonis malis. discordes inter se pugnantesq; sentetiae ut uerae omneS sint, itentur, ac illud quidnam sit,quod peccatum uo neutiqua ficti potest, at omnes forsan mendacescant, Ut nobis procedenti oratione ambiguitas nulla relinquatu explanabo, doceboci uocabit tum hoc quod latinis peccatum significa ab omnibus grescis ita accipi,ut modo ea,quae Iaaud recto iudicio comittantur, declaret, at y ita esse nihil prohibet, ut ne* uoluptas bonusit, ne que perturbationu vacuitas, net uirtus, ne ab ipsaprodies aetio, ne aliud omnino quicquam eorum,quae a philosephis enumerata sinit iii In primis itam eum, qui a peccatis mundus ad Qtam rationabilem animae partem pertineat, C esse cupiat, rei illius ignota qua inuenire satagit, modo communius latius. ea etiam, quae ad irra tionabilem facultatem spectent, complectatur.
ii Quidnam fit peccati consensus, omnibus in aperto est:quid imbecillus cosensus, non item:si quidem nonnullis titubantem hunc assensum in eruirtutem uitium Q medium ponere satius esset uisum est: itubante uero siue imbecillum esse co sensum praedicant, quado nobis ipsis nondumita Ueram esse opinionem aliquam persuaserimus,si l cui illa essi exempli causa, in utral manu quinosi esse digitos,aut bis duo quatuor constituere: fibra' san uti* senem quempiam offenderis, qui in om l ni uitaueris peccatis abstinuerit, alicui stientifica demonstratio si nec ne,cosiderare oportet. Guaut inuenerit, non obiter modo, sed longo etiam tempore inter ueraciss1mos homines uersantem, qui naturali quadam prudentia praediti sint, at i in rationalibus disciplinis exercitati, qualis nami sit demonstrativa methodus, speculari coueniet. l Deinde cum quis ipsam se inuenisse sibi persuasel rit: postea longo temporis interuallo iterum sese exercere debet,ante quam ad maximarum rerum s inquisitionem accedaCur, exempli causa, An bo i numquod sane 5 uitae finem nuncupant compat ratu felices nos, aut beatos, aut quomodo quis aliter nominare uelit, essiciat. Nonne igitur per deos illi, qui prius,quam demostrativam metho ostensione habenti infirme assentiri: scientia por- D dum sese inuenisse credant, ad maximarum pul-j xd geometrae talis est de his,quae per Euclidis et Menta ostesa simi, quale ex innumeris est hoc, his duo quatuor esse: eandem quoi scientiam 8c deinceps traditorum de globis praeceptorum ha j quemadmodum & omnium secundum haeci resolutorum de linearum figuris at* gnomoni
cis Quamobrem si uel parum quis ambigat, ne
proprium ipsis consensiam praebeat, quem copre hensi em nonnulli appellant,hoc esse peccatu, ut hominis uidelicet geometrae quisipia iure con cesserit at eius,qui in uita peccet,in bonis malis.
ςognoscendis possidendis, aut euitandis impro hae opiniones falisin consistunt,assensus item aut Procliuis, aut titubans Zc incertus. Hic iam igitur distrime impendet, ne paruuiuxta ac maximum cherrimarum. rerum indagati0nem transeunt,l euidenter temerarii sint mihi quidem uel miniat me huiusnodi esse uidentur perinde enim istia i secti sint,at* illi,qui ante,quam satis se in num rorum seientia exercuisse cognoscant, aliquid de supput torijs locis at arirhmeticis disserere a dent.igitur ut hos pleruno falli necesse est, ita de quicunm prius aliqua demonstrare conantur, lin demonstratoria methodo uersati sint, quin emrores comittant,fieri nequit.porro Q nonnulli ex his, qui falsa edocent, quibusdam persuadeant,se ctarum multitudo testatur: sed nem illis haec, nisi aliqua similitudo intercederesipersuaderi potuiLse,cuit palam est: nem paruam hanc esse similitudinem prosecto existimare covenit. nam alioqui Baessi e
110쪽
1ri NOTITIA ATQUE MEDELA sacillime deprehensi siret, nem longo temporis i A tota consis it,primu quide apili ad ueritate natum decursu a multis clarissimisc, uiris eam argui con esse: deinde optima ac liberali educatione usum uinci 3 opus fuissetJllud ita p,quod in re medicia fuisse. at qui in ueritate explorandam minime na
nati Hippocrates usuuenire aiebat, & in philos tura feratur, ct in flagitiosis inhonestis. studiis alphia accidere uidetur: dicebat aute Hippocrates, tus fuerit, nequa* iste aut sponte comotus aut absimilitudines uel bonos medicos in errores dissi alio concitatus ueritatem uni appetere ualebit. cultates , conmcere, utpote non uulgaribus dun- quocirca nessi ego unqua id genus homini opemtaxat medicis, uerum etiam nobilissimis ob simi ferre pollicitus sum. sed, ut modo retuli, ueritatis litudines deceptis quarenem aliena es;&in phia amico iter illud ostendere pro uiribus conabor,
losophia similitudines praeclaris philosbphis im- quod in omni uita perquisiui: illudin selum esse, ponere. gemellom similitudines illi,quicum ipsis quodproxime sistuciam,mihi persuasi
uersari consueuerusifaciled noscunt, non assu QMmodo methodum, ris si experisti minime id facere queunt Eadem ratione ocilis, turi Cap. IIII.
quae in rationibus sint, similitudines eos, qui se Existimona*,ut dixi,prius illis perceptis,quae
non diu nel quotidie in struendis rationibus at- de demonstratoria methodo a maioribus nostris triuerunt, praetereul,quemadmotaec geminifrais tradita sunt,in alijs rebus ante periculum fieri de tres e0S, qui non ima degant alcy uersentur, delia here, nunquid re uera aliquod quaesitorum inue tescere solent. Hoc uti' unum prima est eorum niannesseΦ huiusinodi rerum naturam idoneam, peccatu maximu, qui aliquid ad humanam uitam ut sitis inuentoribus testimoniu perhibeat: ut erapertines temere pronunciant, bona. ac mala aut empli causain hoc, datam re fiam, aut praeceptas ex amore sui,autinanis sapientiae,aut arrogantiae, partes diuidere: fortassis aulpenitus rudes,quid aut ambitionis causa constituunt: siquidem non nam dicatur,non intelliguLego uero perinde at nullirectesese opinari sibi persuadent,nonulli ho si omnes ipsi adessent,clarius dicere incipiam. Renotis, aut praetextus cuiusidam causa ea proximis i ctam datam sermo noster intelligit,linea aliquam probare conantur,de quibus ipsi dubitant, at* a rectam in stiperficie exaete laevi proposita prsc nimipendent,peccantsine utrisy, secundi scietes ptas aute partes pro sumentis arbitrio,siquis pro ac uolentes,quorsi uitium experturbatione profi l positam rectam in quin aequales partes,aut sep ciscitiinprimi uero nescientes, ipsoruc, error pe tem, aut uiginti, aut centum diuidi iubeat. nam si catum proprie dici merebitur.recte igitur isti fece tu per te methodum unam nactus,aut ab alio edorint,si Aesopimanticarum meminerint,suas .m- l l sat usuS,in quot uelis partes propositam re serum opiniones alns examinandas concesserint,l cl ctam partieris,res ipsa tibi testis erit, omnesΦ pax haudper Iouem talibus,quales ipsi sunt,no Ium j liculae ita diuidentibus exquisite cernentur aequa in ostenso's methodis minime uersati, sed etiam Ies.ati id genus omnia problemata exacte reperaliarum disciplinarum,quae Graeci mathemata no l l ta per ipsa evidentia confirmantur: ut, cum dato minant, imperiti: iis enim imbutus animus acuit j quadrangulo circulum,aut pariter et dato circulo ac delimatur,utpote geometri arithmetica disse i quadrangulum circum intus ueponere iubemur: rendi ratione, aedificatoria, Sc astronomia. Exhis i item cum dato quinquangulo aequilatero et aequi porro nonnullinet rhetoris,nel id, quod mari- l l angulo circaeu ut exterius circumponamim, quis me praesto est,grammatici doctrina erudit sed M l praecipit: siquis eterum singula haec ea,quam didideo dicendi artis ignari sunt: ut ne ea,quae a me j icit, methodo circumscripserit, res ipsa quaesitum dicantur, intelligentia assequi ualeanti quae prola liam exploratum esse restabitur:At non itidem,gecto ego animaduertens, cum aliquem sermone se nitus,e an ingenitus sit mundus, res ipsa testini chipsis,ut dicta mea repetant,iubeo:tunc enim re tu quemadmodum nem, finitum ne sit an infini uera quemadmodum asini lyram,ita S isti ea,FS tum uniuersum, aut quantus sit maris fluctuu nu a me dicta sunt, neutit percepisse deprehendum i merus: nullum enim huiusnodi quaesitorum extur:nihilominus tamen in tam audaces, uellem D lipare,quae inuenta esse uideat, diiudicari potest, rarios potius euaserui,ut ab ijs,quiyrima elemen quemadmodum si circulo figuram duodecim 1 ta didicerint,eo ludibrio habiti,qu6d quae audiue iterum aequalium rectorum y angulorum circumrin recitare nequeant,nihil propterea erubescat, intust, dare iussus id statim feceris intus nam seipsos tantum ueritatem agnoscere,alios discipli circumscripta figura evidenter conspicitur: sicut nisinstructos tempus frustra perdidisse opinent. circulus huic multiangulae figurae intus circu uerum non illis quicqua me profuturu sperans in datus agnoscitur ital cum demostratoriam me hunc sermonem diuerti.plures enim ipseru etiamsi uellent, nihil iuvamenti capere possent, ne* a
talem ipsam amplius disciplinis percipiendis idoneam habet. quisquis uero natura prudens est Reatenus primis rudimentis operam dedit, ut quae euidenter testari queant,ea uti audeamus.nec 3 sta audiuerit, maxime quide ore proferre statim, sin tim in rebus maximis a quol periculum facien id minus, at saltem scriptis mandare ualeat, is sex odum esse existimo:siquidem ad felicitatem ducenmonem hunc nostrum, modo sit ex toto ueritatis tia maxima sint: sed in aliqua prius materia exemmator, sibi subsidio futuru scito. in hoc enim uis ceti conuenit,quae illorum errorem, qui se quaesi Galen. tom. a. sc tum
inouum a quaeritum nos aucente inuenerimuS,
testimonium ex ipsamet re haud obscurum acci piemus:& exinde conie cturas haud paruas ipsius ueritatis habebimus:ut aliquandoWin his, que id