장음표시 사용
71쪽
l q3 eam , causani madesi Unoia dmodum 1ntu inescit,nec in cremorem liquatur. Sed de Ptisanal copiosius a nob1s die u est in libris de facultatib.ll alimentorii,dec, morbis curandis, at pinns comi mentarijs quos ad eum librum interpretandum i qui de uidius ratione in acutis morbis habet,scri l psimus. Nunc aute caput hoc quo utimur ad prae lens opus explicasse sit satis.Ptisana scilicet probel e5 stam ex cibarijs othibus omni prorsus noxas uacare,prodesse. tum ad sanitate, tum ad bonost quot humores gignendos.Minus tamentiscnul trit Φ optimus panis: de quo primo de facultateli alimentora uolumine diximus. Foenograecia noni honi succi est,si quis eo liberalius utatur Ptisana uero & si quotidie ad satietate sumpseris, non id s circo boni si icci generatione impedies.Ide quo de fabis dicere nisi inflationes parerent . neo em mali flacci sunt,aut obstructiones faciut, quae duo in selubri uictu praecipua sunt Haec autem sibi ipsis uendicant,cum abstergendi qualitate uim , sicuti Hordeum obtineant Pissim extergendi quiadem uim non aeque habet ac Faba, sed inflatione caret.Lentes ut fere omnibus notu est 35c uitiosissicci,ct melancholici sent, 's. in multis amedii hus medicamenti loco perispe utimur, sed haec modo recensenda n5 sunt.Ochri praeterea ac Dolichi his quae diximus deteriores,ac cicerculiS meliores habentur Post hordeu Olyra annumerada est,post hanc Typhara panico quod a priscis nonnullis Meline etia nominatur, penitus abstineas.li Huic Milium cosimilis generis est, sed minus malum.Cicer egregie nutrit,sed nec boni icci est,&inflat non minus J faba, semen. auget ac uene ris desiderium. Lupinus non mali, sed crassi succi est,propterea. ut iam patet probe nutrita et 1 a autem legumina ad bonos humores gigne
dos recensere non attinet, neq; enim ea edunt ho
mines,nisifame dc rerum inopia cogantur.haei nus ergo de his. mini De fructibus deinceps agendu est. Namque quos arbores ferunt, omnes ferὰ ut ita dixe t rim)mali succi sunt, his tamen exceptis Balanis, quas Castaneas uocant,quae si in uentriculo con coquantur, caciter nu triunt, Mi eae cyassi quidem,nunquam autem malisiicci sunt. sed inter re Iiquos fructus,qui a tempestiuitate praecipua horari,id est fugaces appellatur, humorem uitiossim gignunt, ac si forte in uentriculo corrumpantur,
similes fere letalibus uenenis fiunt, sicuti in Moris contingit, quae 8c si Persicis Prunis sent mo
deratior cum tamen corrumpuntur, noriminus
inse habent uitii Φ illa. Sed Ficus mael per id te
Pus, quod Graeci proprie oporan uocant, dictis fructibus sunt praestantiores. Refert quot no parum utrum ad maturitatem perfecta deuenerint fructus,an secus. Maturae essi Ficus fere innoxiae sunt,Vuae deinde,ec eae quide appenis. ita enim quicquid inflationes facit abiiciunt, oc omni ponitus uitio carent. De Caricis siquis boni eas remali icci esse dixerit,sorte inter se pugnantia di xisse uidebitur,cinritamen veru utrinitae poD lci ais T. 144
di abeni fi mi in tu Modsalubre, tum qu
insalubre sit Nam si eae ipta per uentrem transi rint, quod .ex ijs alimentu conficitur,per renest corpus p digestum fuerit,ec salubres,& boni se ci censenturisin aute retardarint,peioriS quoquo modo succi sunt,& pediculorum copia gignunticu Nucibus aute semptae cibi probatissimi sent, at 3 item cum Amygdalis, sed cu his obstru 'ionis aperiendae abstergendi gratia sumuntur,neque ita boni1 succum prsstansinutriunt. ut cum miseentur cv nucibus, cum quibus ad omnia ii hentur praestantiores . Quin nonnulli de let liu uenenora copositione seribetes, Caricas cum Ruta Nucibus, praesumptas, uenenis elusinodi. uniuersis aduersari testantur. Reliqui arborsi sem eius mali sicci sunt,qQ potissimu quos sylvestres plantae oc frutices ferunt, sicuti de his uberius ἡcundo de facultate alimentorum uolumine dixi mus.Sed Malis,inris,Punicis.,5 Mespilis, non alimentorum sed medicamelorum 1oco utim , ad stomachi uidelicet uetrist firmitate 8c robur. Inter fructus quo F Cucumeres,Pepones, Melo, PeponeS connumerantur,quom nullus boni seelei est. Quod si celeriter perfici digerichnon poD
sint, in succum fere Ietalibus uenenis limile uer- liuntur.Cucurbita duntaxat ex huiusmodi fructi lhus damnanda non est,si tamen in uentriculo corrumpatur,ipsa etiam malum seccum gignium ira itidem si cito persciantur,re priusquamnum Pantu transierint,innoxia sunt, nisi iis quispiam liberalius utatur. At haec in comum de horaeis fructib.omibus stire ac meminisse oportet. Ex Ο-1eraceis nihil est,quod bonu Qcciae praester. Lactuca em in his quae honi malich succi sunt,mediocria
ter se habet. Post illam Malua habetur. Post hanc Portulaca, Atriplex,Blitum, Rumex.Sed ciuis ca agrestis, ondrilla, Scandis, rigidiu, Seris, lGchorium,alia , ex oleraceis agrestibus oni iam tiosissimi siicci sunt. Radices autem olerum acri l monia in se habentium, ut Allii, Cepae,PorrhRM j phanhec agrestis Pastinacs,malum seco gignutali sed Ari, rio radix, &Rapi,quod Bum ada etiλ lid est Napum appellant, inqs quae boni praui
V Praeterea Aves, Pisera. fere ut ita dic
omnes boni secci censentur,exceptis lacustribus, palustribus, re qui in immundis fluminibus ac turbidis degunt.minus enim natationibus se excircent, uitiato , aere, re prauo uictus genereulum tur, praesertim si in aquas illas; urbis alicuius amisplissimae,latrinarum,balneorriculinarumΦ lotu rae 8c purgamenta defluant,aut si in iis ae uestes et alia eiusdem generis ablu1tur Caro enim animani lium, quae uiuunt in aquis elusinodi, earumciso' tissimum,quae ibidem duntaxat immorantur, de terrima est. Quae uero in meliores aquas se transset runt,us sint deteriores,quae puro ex mari uictum capiunt. Sed fere animantes omnes,quae in ea ma ris parte uersantur, quae dulci se aquae non immia ste innoxiaesen ut Pelagic Saxatiles,quς tum
72쪽
Iuripsius uoluptaterii caeteris multo sun prsstantiores haruita iste lues usiis tutissimus est Non nulla praeterea sint, quae duplici ex humore in uunt, tum marino tum dulci, ut Lupi, Capitones, Caeri, Gobn, Murenae, Anguillae. Dare in iis priamum quaerendum est, ubinam sint captae: deinde id otia stii 5 gustu experiundis. Nam quae depra
uatis aquis nutriuntur,&mali odorisWi11silaues,
nurecosael sunt, cum* loge sint alijs pinguiores, lettissime emarcescunt. Sed quae puro ex mari ui- ictum petunt, Sc boni odoris sitiit, gustu* straues, lyinguedinis autem uel nihil omnino,uel paucissi mam in se habent,diutius. a putredine illaria du
rant, praesertim si niue circumdatae sint. Ad hunc enim modum quae duriores fuerint,prsstantiores evadunt: cum caro ipsarii reddatur friabilior, uti, caro Aselli, & eorii quae in saxis degunt. Nam quod in his naturaliter inest, id ea quae durae sunt carnis a niue sumpserunt.Quamobre Capitonum eam puro in mari degentium,ab his qui uitiatis in aquis uiuunt, diuersissima est. Similiter Gohη,Lupi , se habent, idi in at is quo F quam in his quae sunt diista, clarius patet. Murenae quo ex aquis letusinodi pessimae fisit: Anguillae nun* boni sit
disin tametsi puro in humore uersentur, nedum
in eo qui urbium serdes 8c purgamenta in se reci pit. Secudum quo plocorum pastiones, pisces 8chaeliores & deteriores fiunt:idΦ ore gustuc, faciale explorabis,quemadmodii ex Multis,ij quidem peiores sunt qui carcinnadas pascunt, reliqui Uero duriore sint carne, non modo Φ saxatiles aseulli , sed etiam * capitones, i lupi, 8c caeteri pela-- lgicdpropterea. dissicilius concoquuntur,sed efficacius nutriunt, mali. si ci nihil in se habent. lSed de his quae ad nutriendu pertinent, tribus de
facultate alimentoru comentarijs exactius disse truimus.Quos sane: qui salubrib. cibis pervestigati ldis studet,minime negligere debet, neo etia omininino opus illud quod ad tuenda sanitate speci at, lxuius pars quaeda ij dem ipsi comentish iunt. Scri ipsimus quo* & alium libru de extenuante uictu, lilii scilicet oppossito, qui cras materis est,pro be tae quidem ualetudims studiosis apprime utilem. l: Tvi Sed illud in primis hac in re memoria tibi lienendum censeo, eum scilicetnem auxilior ne lque salubrium ciboru exactam notitiam consecu tum,qui materierum uires accuratissime nouerit,
nisi corporu quom naturas, quoru causa cibi eXPCtuntur,agnoscat. Ex his enim nonulla densa sint, re quae perspirare non possitnt: Iaxa nonnulla, &quae ficile inaniuntur: eam. ob causam humidiore illa egent alimento,haec sicciore. Alia item tu, filiosius,alia tenacius: parcius alia, alia uberius alis mentum exigunt Similiter quibus sanguis est ad modum melancholicus,humidi calidic, cibi dan disunt quibus uero biliosio humidi & frigidi:uerum ubi pituitosis existit, cibis tunc opus est qui calefaciendi siccandit uires habeat praeterea qui Probato multu singuine abundarint, parciuS n triendi,eoru in uicitu nullae euidentes uires insint, sed mediae materiae existat,utneq; egregie cales
b ciend restigerandi, hume standi, siccandi facul
talem obtineat, eadem ratione net crassus aut te
i nuis,nem lentus aut aridus,uel quod lento oppol nitur) friabilis sit. Ariditas enim in duris ualde j siccis rebus, id aute quod est friabile, in mollibus med i s. inter humida sicca inuenitur.Comune
tamen utrissi est ut tenaci lentore omnino careat
Is ergo qui rei te alimentis usirrus est, scire in promis debet, quae nam sint in hominu cute laxitatis densitatist discrimina,deinde quale sit totius corporis,postea singularii partiu temperamentit,id , an ills propriu seruent. Interdum enim caput plus1usto calidius,uetriculus frigidior est: tape etiam contra,hic quidem calidio illud frigidius Itidem lquom accidit in aliis partibus. Quae sane in libris i de morbis curandis, de , tuenda sanitate pariter inuestigauimus. Sed quod ad alimenta speei adidiante omnia quaerendum,ac potissimum consid e randum est, quonam uidelicet modo comodissita me concoquantur. mox ut concoctus humor qui in diuersas corporis partes fertur, illaru partium temperamento accomodatus sit.Quamobrem Ut
recte quispiam uti alimentis possit necessaria cognitu int quae de teperamentis scripsimus. Qua in re cum sis ipse abunde uersatus, quod reliquuhuc est,ac necessario ad earii rem notitia expetit, iquae honos malosue humores gignunt, adiunga, la uinis scilicet initio sumpto. π v I I Ex his igitur quae aquosa tenui . substant tia sunt,urinam mouent, & paucissimi sint nutria -l menti Crasa uero, ut Theraru 8c Scybelites, non
Ieuiter quidem nutriunt. Verum in ipsis quom dii scrim en est plus minusue, crassitudinis proportiol ne Huius generis uinum habetur, quod Aegaea j pud nos ac Perperina ferunt, quarum haec Per i gamo, illae Myrrhinae finitimae sint. Scybelitest necnon Thersit ab sutae dulcedinis est Ciliciuml austerum dulce , simul, quod etiam a locis in qui hus nascitur, Albates appellatur:sed que Aegis aCl Perperinae proueniunt,media inter haec sint ne j enim exquisitam dulcedine,nec notabiles adstringendi uires, sicuti Cilicae,m se habent:nigraq; hςComnia stini. Nulla enim uina inuenies crassa pari ter ac dulcia quae nigra no sint.Cum ita v mustum ex albissimis uinis coxeris, re quod straeu uocant, i hoc est sapam,cdfeceris id apud nos hepsema appellatur) nigris aeque ac Theraeu colorem referet. ita etiam Caryinu se habet quod dulce est, item in Therinum:sed tamen hoc nec colore adeo nigra,
minore dulcedine est, quam Caryinii. Alba uita lna haudquai dulcia sunt,sed alia austera & cras sa, alia aquosa ac tenuia. Ex flauis autem rutilis*, nonnulla mediocriter dulcia sunt,sicuti Hippoda lmantium,Faustianum,Falernum nonnulla omnit no dulcedine carent Sunt autem his rubra crassio l
ra. Et ex rubris, quae proxima colore ipse nigris lj sint.Nutriunt autem iis c omnia crassitudinis pro li portione: eamq; ob causam, qui indigent refectio l ne,ut dulce uinum potent, suadendi sint, ac tum l Praecipue cum horum iecur, lieni, SI renes uitio lcareant. Veru cui crassus humor per uenas redin
73쪽
uetustu : cui non frigidus, quod net acre nessi uetustum sit, accomodatu est. Ad bonos autem limn Ores gignendos,odoru praestantius,sed tame caPUt tentat. Tenue ciendae urinae magis idoneii, capiti nullam infert noxa. Vitanda quς crassa simul, mali , odoris, gustuc, non grata & austera simi,
quale est Byciu,grandioribus uidelicet testis non paruis conditum. Quod enim sumitur ex his quae Parue sunt,nec grauiter ole nec insuaue nec cras. Ium admodum est, nem item cum acerbo sapore astringedi uim habet: lde uero nec boni nec mali succi est,sed horu mediu censetur. Ex uinis probatissimi sicci Falernu habetur,potissimu4 id quod dulcius est Eiusde quo Q generis Tmolites existi matur,rutilu scilicet ac dulce. Nam cp aliud ex hac ipsa specie 8c austerii est, nem aeque atm illud bo
num succa praestat, sicuti oc alia omnia quae egre gie austera sint, quamuis laxum stomachu ac uenitrem firment,ac tum praecipue, cum calida intem perie affecti tint. hac enim de causa, ait etiam alalui fluctiones sistendas austeris utimur uinis:prgterea ad nullos alios usias ea accommodare sole linus. Nam nec alimenti ipsius digestioni,nec san fuinis confectioni nec bonis gignendis humori us,nec facile reddedae urinae, nec eliciedis sidorihus,nec aluo denciendae quic* comodi asserunt xviii Sed non enitendum nobis nunc est, ui
honitates omnes, uitiaq; Uinorum recenseamuS,
quae . potissimu pro morboru qualitate differut Dod ergo praesentis nostri est operis re instituti, ateru sumamus, & per breuia quide capita expli
cemus. Corporibus ita intemperie uel naturalii Mel quoquo modo aduentitia biliosis, nec Falerianum uinu, nec Tmolites rutilum st1licet dulce inec Ariusi um,nec Lesbiu odoru rutilum ci & an ledictissimile, idoneu est.Cuncta enim huius generis uina calida sunt: proptereac, nec biliosis, nsmio p aestu,& ardore, famess, aut moerore uexatis,necitem ubi anni tempus,regio,tepesta SQ ca lida existat, danda sint. Cotra uero utiliter ijs dar.
eur qui calefaciendi sint, utpote pituitosis frigi disc, temperamentis, Crudi . humoris copia refertis, tum iis qui stigidis in locis ociosius uiuunt Dantur quot in hyeme, fiigida . A humida tempestate. His ital omnibus rutilia dulce uinunt
accomodatum est. Contrariu uero ijs qui contra.
xio modo se habent,atin id quidem, non quod us
facile inserat,neruos Q nonnunqj laedat. Ex rutili lautem illud quod mediocriter dulce est, nullula enim ex his dulcissimum,sed paulo dulcius,&niugrius inuenies) non aeque ac rutila ipsa calfacie 'di uim habet. Non ergo ab re capiti neruisci, innoxium est,nec more eoru quae diximus, febres ex
citat. Quod aute crassa uina dulcia. aluti deiiciat, nemini feret ignotu est, sicuti mustu quoq;: quod eam etsi aegre concoquatur, crassum* siccu, & in flationes iacia aluum tame moue idci boni duntaxat in se habet. quod si interdu efficere non PO-uinis omnibus his tame exceptis qus nimis cras. se dulciaci sint, quale est Thersum & Scybelites)ut longo temporis spatio flavo colore perfundantur, quiddam. igni simile coruscans praese serant. Nam & e nigris uina qualia apud nos gignit Pe
P erina,vetustate in rUbrum,aut rutilum prius,de inde inflauum colore transeut. Albu quo p quale est Bithynum Aminarum, quod ubi inueterauit, Romani Cecubu uocant, cuiusnodi fuerit gen i ris,haud plane agnoscas. habet em amaritie quaridam qua potui minus idoneum redditur. id tamecaupones cum recetioribus uinis admiscent, ea , Pro uetustis vendunt,at 3 ita nonullos fallui, qui in degustandis uinis non omne notitiam habentita IX Vitanda ergo quae nimis uetustassint, ni missie recentia nam in illa preteter modu, haec nulla latenus donec recentia fuerint, calefaciut, quae uti alique usiim cibis concoquendis afferant tantum est,ut ipsam et sint dissicilis concoctionis. Pret
terea nec como de per aluum transeunt, nec dige Tuntur,nec urinam mouent, nec sanguinis conse
ctioni,nutritioniq; idonea sunt. Saepe etiam ut qua) in uentressis pensa remanent,ut si Paulo am plius ex iis hauseris, facillime coacescant. Sed en recentibus uinis genus illud duntaxat tuto ebibi iur, quod tenuis si ibstantiae est, sicuti ex Italicis Gauranum, Albanu,re ex SabinisThuscis nonnulla, ea enim non in uniuersiim omnia elusino dissint. Aminaeum qUO. quod in eo colle nascitur, qui Neapoli imminet, cito ut bibatur idoneu red
ditur,quale est apud nos in Asia Tibinum, Arstianum,ac praeterea etia Titacazenu. Sed haec exempli gratia a nobis si int posita. Nan ego uina limius generis apud Omnes ferer nationes inueni, ue rum non ita facile ea nouerunt externi,duabus de causis, uel l non ita multu uspiam abundent, uel quod longam non ferat nauigation propterea. a mercatorib. in exteras uehi prouincias no pos sint. Huius autem generis uina facile dignoscii l tu primu tenuitate, deinde candore, quibus cum
aqua potissimu quanda similitudine habent. Gu stu enim aquosim quidpiam sapiunt, nullasq; ad stringendi ualentiores uires habent, ness uberius dilui patiuntur,unde a pristris mediciSU parum a V quae ferant, dicta sint oligophora. & quemadmodum rutila uina, cum calida potestate sint,replent protinus caput:sic quae diximus, non modo capi ii penitus innoxia sint, sed etiam leues eos dolo res nonnun* tollunt, qui ab humoribus in uentriculo collectis solent prouenire. Ne enim c uti tantu modo tunc dolet, cum propriis quibusdam luexatur amictionibus, veru quot cum halitus uapox. ex deprauatis uetriculi humoribus eo ascendit. Huic dolori leue, eo parua quae ferens uiniam, quodq; exigua adstringendi uim habeat, epotum
succurrit. QVae uero omnino sint exoluta, cuius
modi apud nos Tibinum est, re ex Italicis Sabina nonnulla, tanto his deteriora sint, quae leniter ad . stringunt, quanto sunt aquis praestantiora. iiii lec aquae potio,vitiu praecipue in se habentis,non
74쪽
nullis capitis dolores infert. Nam Ac ipsa comJm l. pitur,dc naturale robur exoluit,quo fit ut ubi uenitriculum inus1dum reddidit, in cauas eius partes lex reliquo corpore sentes quaedam biliosa defluo reconsueuerit, more eorum quos inedia premit: quibus sane offensis noxis. dictum uinum con temperameti ratione homine actutum liberat, ac paulo post ubi uentricula firmauerit, quae illi no xia sunt, ad inferiores partes defert. His tam e quinatura aut aetate calido admodu sent teperamen lo,aqus potus loge accomodatior uino est.Quod
uti si necessario interdum adhibendu est, sit quidem tenue, o leuiter austerum. Ea etiam ratio
ne esculenta poculenta , omnia non uniculio simpliciter sunt idonea,sed distingui ad utentium naturas, aptari* debent. Et vina quidem si distincte i ut diximus ) species ipserum a nobis considerentur maxime: reliqua uero non admodum inter se
differunt. Nun enim uel lenticulam uel brassi cam humectantis naturae esse deprehedes, sed mi nore alteram ad siccandum emcacia, cum hum etandi potestate nullam. Ex Caepis item, Porris, Alliisl nulla sunt quae refrigerandi uim habeant, sed plus minusue calessiciunt, neq; agrestis Ladhuca, Atriple Blitu,Portulaca, calefaciendi facultatem habent, in his tamen plus minusue non magnum discrimen recipitiat in uinis quod uetustissi mum est, et Cecubum,ut diximus,a Romanis appellatur, adeo ab albo simulQ austeritate habete, necno recete crastaq; disseri,ut illud emcacissime calefaciat, sensibile hoc refrigerandi uim habeati xx Mellis quot non parua differentia habe loturina quod uitiatu est, tant mali odoris, gustu. aliam qualitate admista referens,mel quidem dici lnon debet. Synceri & uitio carentis mellis discri lmina haec sinit, plus minusue dulcedinis & acri l monis in se habere. Dulcissimu acerrimum. D miae aestimationis est: sed cuiuslibet generis mei calefaciendi uires habet,sumptumi a calidis cor lporibus facile in bilem conuertitur, id , in omni lmelle comuniter inest:propterea pituitosis admoldum naturis,aetate , senio confectis,utiliter da ltu frigidis quo morbis accomoda tu est. Acetu lmessum sanitatis tuendς gratia aetatibus naturiScyomnibus utilissim siquide obstructiones omnes discutit, adstrictos. meatus ita aperit, ut nulla ini parte crassi glutinosic, humores deprehedantur. ea propter eius generis medicamina, quae medici salubria uocant, tenuandi omnia in se potestatem l habent,tutiora , ad bonam tuendam ualetudine censentur,* quae crassiores humores reddat, sed lbonam habitudine robur. emcere non possunti lQuin dc nonnulli incertam potius & non tura sa initate expetiit, dummodo bona corporis habitu dinem assequantur quam gracili semper re inibo lcillo corpore firmissima sanitate frui: sed ex his lqui bonae habitudinis ac roboris sanitati student, alii sibῆpsis uacant, alii eam sibi proponut uitam, quae militiae, occupationibus dedita est, nodi ut exurgere, tota, die necessar is rebus inseruire co gune. Sed ex his qui poterit ante balnea exerce
i curatorium dixeris uocant, adhibeat..Sed pleri
l negoc is impliciti hoc facere nequeunt: propte i reac, fieri non potest,ut bene semper se habeant, & si modeste sebrie* cibu stimant. Qui uero quo ad possunt,quae ad bonam tuendam ualetudinem
l agenda sunt,non omittusi raro morbis corripium
tur. Ab illis ergo uberius nutriens cibus crassesti humores gignens,necessario sumendus est,sed cui moderatione quadam, eo praesertim tepore, cum euidens illos indigentia coginat omnino in postet rum mediae materiae cibis, nec parcius uidelicet,l nec copiosius nutrientibus utantur. l π π1 Vitada penitus quae uitiosi succi sunt,prae ter quam aestate, cum languentiu corporu siccita b l liu calori sirccurrendsi est:his enim hoc ipsb teml pore Mala, Pruna,Cerasa,Mora. idonea sunt, ite Cucumeres,Pepones, Melopepones, sed parcius his uti debemus.Dantur quom Praecocia, Persica, re quae a Romanis Melce dicit, refrigerata rame, necno spuma lactis quae a Graecis Aphrogata no . minatur, at etia cibaria ex lacte confecta, quale si est, quod Argyrotrophema appellant Ficus itide lfrigidae & cucurbite ita affectis accomodatς sunt. Sed moderatus uir ac prudens,in estuosis quos diximus laboribus,alium adhibebit modum, ad re stigerandam hume Radam. corporis siccitatem. lEκ balneis nant rediens, epota priUS aqua, mota uino mediocriter aquose,ijsch per uomitione rete l
ictis,Lactucam edat,quae innoxia est, simulc, resti l-j gerandi uires habet: sumat post ea suillos Pedes l hene decoctos ex aceto & garo, item. Alas galli nae uel anseris, ct eiusdem etia Ventriculum, nec lnon pisces nonnullos fiixos ex his qui molli sufit lcarne:danda item ex oleribus quae mali succi non sunt,sicuti Malua, curbita: uinu postea ubi fri gida aqua ualde Durum si potet. Ante id tamen letiam aliquid, uel ex Sal sementis, Ouis. tremu- Ilis,ues ex Piscibus ex oleo et garo stimi potest. Sed lmelius ut dictu a nobis est calori siccitatiis com lporis gelida aqua succurrit: uitandas se perma lii succi cibaria simi. Idem quo in stigida Alica prae stat ex mulse uidelicet uinoq; stigida sumpta, m. iiij succi nihil in se habet. Sed mihi stipius similes iaestus 8c calores perpesso Ptisenae cremor bene re stigeratus,satis fuit, per id scilicet tepus, quo quisepiam commode ut modo dixi stigida aqua usius est. Sed alter alteri refiigeratis cibi po tusc. sit mo dus.Na nonnulli cum niue uti soliti sint, per illam refrigerat,alii aqua fontana, cum hac etiam uti so leant, quibus nive minime opus est:ssit quo dilutum uinum prsstigeratum, sic enim uinum a me ldicis appellatur, quod uase eXceptum, tum in g Iidissimam aquam impositum prius restigeretur Sed haec illis prscepta traduntur, qui in eo uitae genere uersantur, quae assiduis occupationibus impeditur, ut qui regedis populis & administrandae reipublicae praesunt,horum4 potissimum satelliates & ministri. Itidem quoin se habent, tum quos bellicus labor exercet, tum quos uiarum re itineris longitudo fatigat. Qui uexo huiusinodi ne in li tom. 2 g λ cijs. l
75쪽
ii Τα IN LIB. DE si vacui seluti sunt, siexercitatione citi icilem A iqua nararissime frigido egent potu. Qui minime
exercentUr,lamma aestate cum uehementi calore largentur,sentis aqua bibant, nivis. usum uitent. haec enim quamuis protinus nullamiuuenum cortioribus sensibilem laesionem inferat,sensim tame*cculteQ crescente uitio cum iam aetas progressis temporis inclinarit,articulos,neruosq3, 6c uiscera
iijs morbis uexat, qui uel difficulter admodu, uel omnino tolli no possunt, ne F id quidem tem exciriamQ ea pars corporis qus natura imbecillissima est,a laedete quotmet patitur Quod autem uitiosi humores,morbi. gignantur,cruditas assidua mal cime in causa est,siue ea ex boni siue ex mali flacci loriatur cibis Sed id euidens palam , est,eam scissi cet cruditatem longe aliis deteriorem esse, quam Buitiosissicci cibaria effecerunt. Quae cum duplici modo se habeant, si tenuem quidem succum red lALUBRI 1 2 dunt,acutos morbbs cum mesesici, quisci febria nhus inuehut, iccorum . Ultio in unam duntaxat particulam decumbente,tunc erysipelata, herpe tes,aliae. affectiones calidae oriunt. Si uero cras.sem succum essiciunt, articulor' & renum uitia Graeci arthritidas&nephritidas uocant) poda grae , anhelationes, tum lienis iocinoris ih scira rhum indurati affectus gignuntur. At quibus m lus corporis humor melancholicus fuerit, cancri, leprae,scabies,quartanae febres,necnon anshiles, cutis uitiatus 5c ater colo cum lienis itidem tu more fient. Horu Q permultis ex hoc ipse humo re nigri uarices,& hsmorrhoides accident Sed ex multis humoribus mistae asse filones, herpetas,di phagedaenica ulcera,atcp item maleficia omnia; que Cacoethe appellant,& acutas febres,
quae denuo ad tempus reuerta tur, producere solent.
N v s hic liber peculiarem habet titulum,ut totius praesen
iis libri pars prima, ubi de natura humana sermo habetur.
Nam in illo, quod receperat, praestitit omnibus iumeris ab luit. Et hic quae instituit,
toto opere tradit. Vnde uniuersus liber, eXceptis illis quae his duobus libris anterposit sunt,conueniente sibi inscriptione soletitus est,quam quida de Natura humana, o Dia eta fecerui. At* ut est prorsiis liber de humana natura incUlpatus,omnino autem qus inter duo hec' uolumina irrepserunx reproba: Ita 8c liber de fatu Bri diaeta, ferer caret uitio, ubicu cum Hippocratica elementoru institutibile coniunctus:sunt tameeius loca, Caetexu admodu Pauca, quae non abstini
R uitio. At esto, quod multis probatu est, Polybi. i Idioti hac debent diaeta inuere.
Ecquosddiotas appellat,huius libri interpretes, in quae quide incidi c5mentaria,prsterierunt nec uno ex praeceptoribus meis, cum librum praelegel rent,quaesiui Nunc quando comentariu in ipsum statui scribere,male praetermissum a meis precep toribus iuxta ac interpretibus quoiam dicitidiol tas,aniltiaduerti. Nempe enim hoc in cofessis est,fl quam insta diaetam tra&Khanc Polybunon omniti bus hominibus,sed solis praescripsisse idiotis. At j qui hoc libro si lis priuatis costitui parum rectet Interpretes libri indistinete acceperunt, quasi ad
omnes in comuni homines sit habitus sermo il uenimus enim a Graecis appellari no simi Plicite sed in relatione ad aliquid.Nam hunc esset Mius idiotam artis aiuntullum illius exercitii. Esti cum hos opponant illis,qui genii auc Oppido praeclampensi interprete. sensiaut omnino publicu aliquod munus obeunita* qui ueluti priuata uita agunt, idiotas hos, id
est,priuatos appellant.Equide cum mecum con- lsiderarem, ecquos de his Polybus uocet hoc loco idiotas, Athletas illum existimaui a caeteris homi nibus aperte separare: quandoquidem unam illi diaeta in pane constituta,& carniu est habent. Ab ic his,qui militant,aut peregrinantur,aut etiam pug nant, quibus non est delectus haberius, quibus ci this vesci, aut non oporteat. His enim uti cogitur
qui ,quoru datur facultas Preterea qui quoquo modo festinanter faciunt iter, nequeunt ullo modo, ut dictat Polybus, rationem habere uictus. Et threuiter,quicuo negocijs publicis distinetur, aut uita degunt quam uocant, id est uariis lcasibus obnoxia. Quare ad hos sbios, qui sibi uin uunt,qS priuatos voca diaeta,qua tradet, spectat. l, Hyeme prae caeteris plurimu comeden asto bibendu quamparcissime.Et potus esse uinu debet quameracissirnu: cibus, patiis: obsonia, alia omia. Oleribus hac tepestate
D Praeter caeteras paucissimis utendu: na hac potissimu ratione corpus calidii 8c siccii sit.
Summa Nilus narrationis comemorata, r ecte
ad sine orationis adscripsit, qua de causa singula, quae dista sunt,praescribat. Etenim calfacere cor pii; siccare institui adductus temporis immo
derato temperametito Quod si moderatu fuisset, ut uere est,moderata seruare diaeta mandasset co seruanda siquide moderata sint: quae modu exce 'dunt, immutanda. Iani mutatio non nisi ex corra
rijs fieri poterit immoderatis. Na quod ultra mo- ldum corpus,aut iam est calfae v aut calfi refrige rari quaerit. Quod uero est refrigeram, uel refrige tur calfieri.Similiratione in immoderata humi b
76쪽
ie 1 DI AETA COMMENTAKIVS et ς scessite mo biferas excellentias contra j arns admouendis repellere oportet. Ac conariam immoderatione applicare debemus, quae hae e litus a tergo medium &mediocre relinquat, quatelnus ab illo recessit morbisera. Quocirca bruma, quia temperamento est frigido 8c humido,condui cit quamplurimis cibi si iniere: bibere aute omniuparcissime. Plurimu hic nonad facultate referes, sed ad caetera tempora. Itidem bibere omniu par eissime, copones cum reliquis teporibus. Eodem est modo didium, esse uinu meracissimu debere, i prae eius aliis temporibus mistione. Veruntament ad uirium modum,praesentem. usum,moderabe ris uinuoc cibu osserendu:sic etia semitu, gymnal sia,& in summa,quaecunqρ a medicis exercitia appellantur. Nam uinu quide meracissima, & assas icarnes calfacere simul exiccare,si cum maza rel oleribus conferantur,quis est qui ignorat c Elpa j nem item prae maza calfacere dixeris & siccare. l At phaec quidem autorem attulisse ueluti
pla duces.Tu porro etiam legumina deliges, quae calefaciunt&exiccansi ut lenticulae Praeterea de oleribus,quae hacsunt facultate praedita,ut brassi
l cam:sic ex carnibus,quae sylvestriu sunt aruma
j tium, & sale conditae. Sed ec mihi quoeshaec sint pro exemplis dicta. Nam QIida per se alimento nim sylva tribus comentarηs, qui de facultate ali mentoruinscripti sunt,constat.Itam quemadmo- dsi recte sunt haec de cibis in qualitatibus deligent dis ocultandis dicta, sic ec quae de quantitatis mo
do tradidit.Nam cibi, praeut aliis temporibus,plu
risu hyeme concedemus, memores probe ini phorismis esse dictum:Aestate Scautumno cibosi dissicillime ferunt:hyeme facillime:secundumlo l cum uer tenet. mod sicui,qua de re haec fiant, co gnoscere cordi sit, docuit & hoc in Aphorisinis,l his uerbis:Vetres hyeme 8fuere calidissimi sunt,l quod aer id temporis frigidus intro arceat densati
do,d in penetralibus corporis concludat natura i lem calore, qui aestate perspiratione digeritur. At respiratione aer attrahitur calidus. Respirationes uoco, cuspiritus intro & foras per os fertur. Per spirationem, quae per totum corpus perinde sit.
t 3 At Vere meute,amplius potandu& dii tutius est,ac paulatim. Sut prpterea inaedit molliores cibi,pauciores*,at panis subis
trahediis,mazai, exhibeda, tu ob nia ea. σde ratioe .la etia asia elixis cornutada,ac oleribus ia in uere paucis utendu, dia estate homo attigerit,iu cibis omnib.utendis molliol ribus obsoniis elixis,olerib.iuxta et crudis δέ elixis,poculis multo dilutiss1mis et pluris mis,et ut ne magna mutatio sit subito utetu pliore dixit, & diIutiore,non plurimu,8 dilutissimu uere potum esse offerenda. Nam pluriamum & dilutimmu aestate iubet,quae contrarium hyemi temperamenta habe bibere. At ver ut medio est inter extrema temperamento, ita mediam
requirit diaetam, frigidiorem illam quidem &hu
. midior ratione hyemis,cesidiorem et sicciorem, aestatis ratione. Proinde ex his planu est, quomodo quam tradidit seruanda aestate et autumno diaettam,interpretati debeamus: Quare id quide mihi lpraetereundum est :&lectoribus tapius sedul0 p lattendetibus dicta omnia clare sunt, ut hactenus quae habita sunt, nullum desiderent interpreteian. l
s u state maza molli nutriri, & potu diis
Iuto simul multo,tu ob niis omnibus lixis oportet. Atin his ita, ubi sit gestas, uti debemus, quo stigidu sit & molle corpus. Siquide tepestas calida est & sicca, corpor
ra , reddit 8c adusta 8l squalida. inare his
rationibus obuiandum est. Eo de modo,ut ex hyeme in uer,ita ex uere in gestate cu desuenitur,cibu deducere,potu aute augmenotare oportet, at in eum modu annu comis lplendo, ex gstate in hyeme peruenire. In autumno cotra,cibi maiori copia, 8c sicciores
exhibendi 8ί obsonia eadem ratione. cu
lapauciora,ita ut meraciora, ut cum hyems comoda fit, homo perpetuo potia uteL mes
raciori, pauciori, 8c cibo quamplurimo l& siccissimo mam ita in primis ualebit, mis
nime rigebit.Tempus enim hoc magnos lpere stillidum L humidum est. l
Quae in praesentia traehan ita 1unt dissecta,nec italu desiderant,qui ipsa interpretetur:* omnibus Plana fecit Polybus, nec ullam quaesiverit puratia methodum:caeternut simi scripta,ita accipiuntur
rubicudis, toto fere tepore uti uictu siccios ri ex iusti est:humida enim est illoru natura.
Quemadmodum temporum differentiae aliam lat* aliam rationem uictus denuncianx sic habialtus corporis:ad quos nunc, ab luto de temporia thus sermon descendit. Et ut accomodatam dias tam demostrauit in temporibus, sic in corporum formis Nam corpulent molles, & rubicundi, ta Ies ex temperamenti humiditate euaserunt. Qui, contra ac hi constituti sunt, de quibus mori ager, exsiccitate. Quamobrem conuenit humidis sic cior uictus, siccis humidior. Quae si rectessent di cta,neminem latet, temperatos decere diaeta temperatam. At 3 temperatOS UOco,quoS nec Corpulentos,nec graciles,sed appellant quadratos.
6 Duri,graciles,sului, & nigri fere semper
uictu debent uti humidiori.Siquidem cor spora horum sicca sunt.
Temperamentorum notas in commentarijs de temperamentis omnes sci ipsi: ubi cis
est, duros, ct em hoc est graciles
esse temperamenti siccioris docuimus: si c nigros quo . At fulvos non diximus sicco temperamento esse, caeterum hos, qui illis sunt colore finitimi,
quos flauos nuncupant, quando ct flaua bilis est
77쪽
- INT LIB. Da temperamento sicco. Verum qu1dam ω1ptor minorem in uocabulis usurpandis diligentia ad hibentes, comittunt, ut rerum do 'trinam confvn ldant. Ato sic nonnulli Germanos flauos Vocant,
qui flaui tamen non sunt, si de nomine exadiam ratione ineas, sed nilui. od est huius reliquum
orationis,tum uere,ium clare est dictum.
Corporibus iunioribus utilis uici us est mollior & humidior. Na hsc aetas sicca est,
i ει corpora etiamnu sunt cocreta. Senes uel
xo siccior uictus plerun* decet, qd id orta i iis corpora humida sint, mollia, sc frigida
Hic ad aetates transit, ubi diuisionem non ple i nam fecit, qui eas non in quatuor differentias se cauerit, sed in duas tantu: cum deceret, siquidem i aetatu temperamenta rationis uictus studebati dices hahere,sicut temperameta quatuor sitnt, sic disiecare aetates in quatuor,ac humida & calidam statuere puerom, siccam ec calidam adultorum, siccam frigidam eoru qui aetate inclinata sint, humidam & frigidam senum. Sed puerorum aetatem merito est par esse humidam, Q incremetum incidere in aliud temperamentu possit nullu. Atalati adestorii,quandoquide plus iusto calida est ec sicca,utilis est contrari diaetae ususcid quod e tiam ad aetatem spectat inclinatam 8c uergentem. Veru de aetate senu magna est quaestio, quam ne glexerui prope: omnes: de qua paulo inferius,posteast states Llis exposuero,uerba facia. Si nan
Pueri plus habent citra controuersam ut humiditatis, est ex usu inculpate ualentibus: ita caloris net enim simpliciter sunt,ut adulti,calidi sed natiuo calore,qui teperatus est, qui in bono sanguia ne consistit) aetas quae inter pueros intercessit 8c adultos, quae epheborum est adulescetulorum*, optimo fuerit temperameto. Atqui optimu quando medium est,uictus etiam medio esse tempera mento debet ut nem humidius eorta corpus, ne siccius,necp calidius, uel frigidius reddamus. V TUmtame corpuS puerorum, quan* habeat plus
humiditatis, Φ salubris habitus postulat, nihilo magis est siccandum: alioqui incremento prolii heas illos Sed iam quia senes nonnulli esse humidos uolunt, alii siccos, at id utri* indefinite, faciundum nobis est,ut partim illos esse siccos,par 'tim humidos declaremus:quod in commentariis ostendimus de temperamentis,ubi solidis corporiris partibus esse declarauimus siccos: sed excre lmentora quia ex temperamenti frigiditate copialabundani,hactenus diculur humidi. Vnde si spe istes utrunm, contraria dc duplex ab hac aetate in ldicatio existit medicis: q, ob solidaria partiti siccus Temperamentia, humectari desiderent:rursus prolpter affluentia humidi excrement desiccari.Itassi quona modo utriusin possis ratione habere,abunde in opere de tuenda sanitate diximus.Hoc loco
satis sitsumma illoru,quae illic scripsimus, retulicse.Cibus,potus,oc quae reliqua simi, spe fient hii midu 8c calidia, quasi senu Iidae partes corporis, imae solae recte partes uocantur, humectandae N sALUBRI Isis catactendat sint. ssis resp1cienda in uaeuatio
pituitosoru excrementoru. Quare si ex opere de temperametis colligas,& uia stientiae discas proprium senu temperamentu esse frigidu 8c siccum: acquisititia autem humiditate esse praeditos eos, Q multa illis excrementa pituitosa generant: de inde illinc profectus ad comentarios de sanitate tuenda,discas quo ,qua sint uictus ratione nutri endi senes,ciale perspicies, quod hoc loco est ob scuru. Nem em in duo erat humana uita diuidun da, nem senu dicenda corpora humida re mollia,nech uietus eis sicco temperamento imperandus At uero iuuenes cum dicat corpore esse cocreto, ec temperamento sicco, costat solos adultos eum dicere,hos. appellare iuuenes Proinde puerorupraeterqt, re inclinata aetate, alcy ut equide dico, praeterea reperatissima, quae media est inter pue-
,ros & adultos. At adeo deprehedimus suu sibi ipsi esse suspectu sermone:nem em uno uerbo di xit, esse senes sicco uictu nutriendos, sed addidit, plerum,quod est perinde,ac non semperiid quod nec habitui corporis,nec alteri adiecit aetati.Nam situs cuil corpori est uictus semper deligendus
s Quare pro aetate, tepore, Se habitu, es uictus nobis ineunda ratio, obuiandum , cost itutionibus,sstibus,& hyemibus:nam ita demum optima sanitate degemus.
Haec in summa dixit autor cum clare,tum uere: quae tape nos, Sc multis locis explicauimus.
Et iter facere hyeme uelociter debemus,
state leto gradu:nisi sub sese iter factedii est
Quo pacto iter faciendum sit singulis temporibus, docet. Nam esse hyeme eligendam ambula tionem siccantem oc caliacientem: aestate contra riam spectandam:nisi sub sole, inquit, iter facie dum est: tum enim festinato opus est,quo liber linurocyus siccitate ec calore, quae corpori initialnere clusinodi comparantur.
' Corpulentis Ocyus est iter faciendum, gracilibus lentius. Multis lauacris aestate
utendum,hyeme minus multis.Gracilibus couenit plus balneum, quam corpulentis. ICeler motus augendo plurimu calore corpus colliquat , in motibus uero remissioribus calor
mediocris sanguificationi 8c nutritioni prodest. lQuamobrem animantibus, ut bene nutriantur, lladiumento est. l
io Vestes hyeme inudae sunt induendae, aestate oleo insectar.
Quid scriptor magis conmru, quam quod omnes attulerunt interpretes,intellexerit, ipse uide- lrit.Quod si mundas,quia magis calfaciunt,autha llitus non interpellant, ideo uult hyeme indui: linfectas Oleo, q, aut reseigerant, aut halitum ob struunt, non probo orationem. Nam mundae ue tes,quae denso contextu sunt,maxime si lacernae Jnt,refiigerant: quo est harum commodior usus.
Nam oleo quidem insectae, plane sordidae sunt.
78쪽
estquisquam hbnimum mantium, qui ue Al stili tam spurce sustineat,idc, aestate:cum etia tetril potis diuturnitate plus calfaciant oleo insediae, lmundae, licet primo occursu sint sei dissimae. ii Crassi qui tenues este uolunt,ieiuni exercitationes cunctas subire debent, & eibu adhuc anhelantes sumere, haud du refrige irati, Sc prius uinu bibere dilutum,non adstmodum frigidii: praeterea ob nia sesamis li parare,& codimentis, aliis* id genus. Ac obsonia maiori copia sumantur. Nam ita
paucissimis saturabuntur. Quod postremo loco orationis est dicti Mam ita paucissimis saturabunturiquidam de omnibus sti praedictis pronunciari uolui: quidam de obsentisi tantu quae sesamis,& similibus uult condiri,alijsoli multis. At quae praedicta sunt, haec siint. Ieiunum
exercitare: quod quidem aperte uacuat, ut repleta cibo exercitatio. Ad haec ab exercitationibus anhelantes cibum sumere, nondum per halitum eo rum calore digesto, aut refrigerato corpore: qua causam esse, quo quis celeriter impleatur, liquet. Si uero alia ratione id huius libri autor uult exte ΠUare,nOS praeterit. Hoc certe noui, istud in caula fuisse, cur multis uiscera sint oppilata, in primis iecur ut etiam a cibo uehementes exercitationes. Praeterea his,qui habent in iecinore arctos transi tus alimeti, lauacra obstructiones creant. Sed hςcomma una cum distinctis priuatim explicationi bus in opere de sanitate tuenda sim persecut .
Restat ut dictionem ipsam consideremuS, in qua ait:Et prius uinum bibere non admodu frigidum: at 3 ita orationem instituit, quasi stigidum esse ii Iud, non admodum tamen stigidum iubeat. Cς te ru non ita statim uult ab exercitationibus bibi uia num,sed prius aquam, quemadmodu athletae docti experietia faciunt. Quippe Uinu Caput tentat, siuel mox a balneo prae omnibus aliis cibis & po tibiis bibatur.Non tame stigidae post exercitatio nes potio,nisi calidam praebibas,nOXa uacat. ODsendit enim 5 hscnon obscure uentrem ac tecur, 115nullis etia neruos. Iam corpus etia corroborat
frigidu uinu, ex autor id resbluere uult.Nisi forte aliter erat scripta, re sit lapsus qui descripsit, Natalia etiahodie multa cernunt) qui pro non omnino calido, scripserit,non admodu frigida. Etenim qui anhelatibus adhuc praebere alimentum uult, corporemultis uaporibus oppleto,cu uini potio ne calidimagis illos repleret, sid magnopere cali duno secus ac frigida cogedo uetri alcy corrobo rando comparatu sit: non comittet ut istud faciat.1i Et semel tantum cibum stimere, sit Peris sedere balneis, duriter cubare,nudus, obambulare,quoad eius fieri potest.
Rectius diceret paru cibi sumere, Φ semel tan tum cibum sumere. Sunt enim, qui semel dunt xat cibu sumunt, & longe plus comedunt his, qui bis. At uero ut balneum corpus calfaciωO,maxi
me fori ad digestione refert, dc digestoru apposi
durum cubile affligit corpus,comprimit, costrinis gitch: ita F eius in omnem partem incrementu in terpellat. Eadem ratione nudum deambulare omnes ad cutem attinentes partes restigerat, tum uero in altum & uiscera calorem impellit, ut probe quidem coquantur cibi: caeterum quo minus quoquoversiam permeent,obstat.13 Ediner qur extenuibus crassioreSuo sunt euadere, omnia hi cotra ac illi institueis re debent, nec ieiuni quenΦ labore subire.
Contraria his,quae obesis praescribebantu hec sint. Anhelantes non sumere cibum, sed ubi iam naturaliter respirauerint.Ne. semel tantu cibum sumere, uerum itersi aut ter comedere. Qui uero cotra facit,acilli,qui balneis abstinet, lavabit bis: Ut tamen sempex tempus a cibo, secundo balneo tribuat,interim etia primo. Ita eXexcitationes quoque breues de remistis obibit, east a cibo. Eaderatione molliter cubare, nec nudos in aere uersari his conducit. Quae causa est, cur gymnastae quas da statuunt exercitationes,quς consistunt in hoc, ut coplexibus, ct toto corpore pugnetur
Parare corpus student,uirant , ne nudo eos cor Pore exercitent, & non cum complexu. ContraqUOS exrenuatos Volusiceleri exercitatione, ac citra primum complexum exercitant
i4 Vomitus oportet & uetris cataclysma ta in huc moduusirpare. Sex brumalibus mensibus uomere: quia id tempus aestiuo est pituitosius S morbi caput tentat,&res gionem supra septu transuersum. At aestus ubi uigeant, Uti cataclysmatis, quippe hoc tempus torridu est, & corpus biliosius, &grauitates tubos, & genua asticiut, calor
Urget,preterea fiutin uentre tormina. Quare corpus perfrigerare oportet, & quae eleuantur deorsum ab his locis subducere.
Ecquae uocet cataclysmata,ex his quae sequun i tu autor ostendicillaec enim dicit, quae laete con i stant, ec ex ciceribus elixam aquam, muriam, i aquam marinam. Nam alia ab his sunt purgantiat medicamenta,qus totum corpus uacuant.Quaret ut balneatores perluere se balnea dicunt, cum abi illoru lapidibus coenum eluunt,& irdeS:ua uen i tris θc intestinorum cataclysinata pituitam eis ochilem abluunt.Quado igitur hyeme generatur in
uentre pituita,autor nobis est,ut pituitam uomitibus expurgemus. Et bilem aestate innatantem,re trahamus deorsum. Verumtamen uniuersum corpus si purgare instituas, aestate per uentre superio xc, hyeme per inferiore purgabis, ut est in Apho risinis relatu.Na quae in praesenti abundat his me deberis purgatione, ut tam e per loca quo ue ut, purgatione instituas. Siquide ducedatiunt, quo tediit,per loca accomodata. At quib.ne augeantur, uelis obsistere,per contraria loca retrahere debes.
79쪽
lentioribus S humidioribus salsiora,S tera inuiora:siccioribus gracilioribusWimbecili liorib. pinguiora,SI crassiora. Cataclysmas ll ca,pinguia Socrassa sunt,quae lacte conficio; liantur, & eae ciceribus aqua elixa, & id,
i nus atqs.Tenuia uero,&salsa, muria, dc a ii qua marina, SI quae eiusmodi sunt. t Quae magis incidunt, corpulentioribus iubeti Praeberi , quod pituitosiores hi sint: leniora uero acilibus: nam si int hibitiosiores. At uero quael sint materiae utrorum p ipse subhcit: quae quisti
l terpretem non requirunt, ideo his praeteritis, adi proxima me conuerto. lVorti itus autem hoc modo irritare loportet:homines obesi,ieiuni vomant,currendo, aut celeriter eundo meridie. t Vult crassis, qui uomituri sunt, corpus excalia i ctum esse, quo si icci pituitosi, quo plurimo crassit abundatuiquescant. Quinetiam omnium apertiol ua rum,& angustorum meatuum raritas hac mal Time ratione paretur. Faciunt autem haec omniat ad facilem & minime molestum uomitum.
t i Sit hysopi quadxas contriti in con gio aquae quem ebibat, acetum astundens, S ial aspergens,quo sit iucundissimum.
Incidentem esse potionem uelle illum, ecqua de causa, no est obscurum. Nano homines eras ii quandoquidem humoribus sunt praediti prorsus
crassis, re frigidis, ijsQ nonnullis lentis, ideo pO-tionem eoru incidentem uult esse. Csterum quantam potionis, quam praescribit, copiam porrigat, non habeo exacte dicere: q, mensura, quem con- lgium uocant, nonsit apud omnes eiusdem capa citatis . Si atticum congium imperat bibere, non lmihi ille mos placet, multu enim esse uidetur mi hi. Erat tamen maioribus selenne,siquando uel lactis sero,uel eiusmodi cataclysinate utendum sta tuisset, magna copia offerre.
1s Bibat tardius primu,deinde uelocius.
Nam a primo si affatim bibisset, continuo uo meret priusquam omne ebibisset, at y succos in
uentre contentos absterget, quSS cum una eL I
underetur, quos primae uenae habent. Sin autem primolentius, postea omnino bibat largius, ea ratione fiet, ut mediocri tempore continere possit, atq; in tempore impetum ad uomitu capiet, quod tandem magis affatim bibat.1s Graciliores, di imbecilliores acibo uomixuna prouocent hunc in modum.Calida toti praebibant meri hemmam,mox omnis generis cibos ingerant,nec in comedendo bibat,nec a cibo, sed cotineant se,du quatu l
ox stadia quis progrediatur.Deinde illis in
Potum triplex uinum miscebis , austeru, dulce, acidum:primum meracius,& pau l
latim t actim* : deinde dilutius, celerius, astatim.
Calida lotum, praebibere mandat poeulum me tractUS,ha ut conqcimus, inductus ratione: Cesti ldo balneo totu corpus calfit, humores colliquania itur, uasa evadunt laxa. quae & ipsa uinu meracius praesta eadem opera uiribus robur cociliat,cuius habere maximam rationem in gracilibus uide itur.MOX,inqui omnis generis cibos ingerat: ius no eandetii omnes 1 ationem,qui hunc librum enarrauerui,scripserunt.Nam quibusda de illis uarios cibos offerre uidetur,q, inter sese mutuo disssidentes,minori negocio uomitu cieant. Alys,quo
plus ingerant: quippe simplices,ct unius species,
: mox saturant. Praeterea non illis cocedit statim bi
here,ut cibi statim ne supernatent, quod cauetitit lne istud accidat, tempus etiam constituit interea, lquodc5morentur, nutritioni sussiciens. Ipsum , ladeo tempus pronunciauit, dum quatuor stadia i
quis proMediat. Quae posti ita praecesserint, dat
hibere uina tria,quae inter se simi diuersis qualita- ltibus.Nam ex his uinis hoc esse austerti uult, illud duIce,aliud acidum. Sed hoc etia loco causam re licuit, quamobre id praescribat. Qui uero ad eius lsensum diuinationibus aspirant, dicunt ausi erum lsum administrare ob insirumentorta, per quaeuo l metu robur:dulce,ut uomixu concitet, ad haec φsi indathumores dulce uinu:acidum,ut abstergat, quae ueni simi infixa. Forte uero 8c cibos illis prae scripsit diuersis qualitatibus, uitii uentrem confix ment,illi uomitu irritent,alij succos abstergatim Pactos. Verum quod stequenter in sedestu meo rum re amicorum caeterorum congressibus dico, lnon tacebo in praesenti.Non paruu esse istoru deli
Oum censeo, qui rationale sectam uenditantiqui lomissa ratione eorum,quae dictant pronunciant, tanΦ edicta regia. Nam multo erat latius ipsum lihri scriptore, singulorum praeceptoru uim eXpri
mere ut fecit Hipp.in lib.de ratioe uictus in mos bis acutis,ubi de ptisana refert. Na uiseositas eius 1enis,cotinua,incuda, lubrica,& modice Iaxa est, sitim arcet 8cubi ablutione opus est,facile descen ldit,non asstringi no uellicat grauiter, neq; in uen lire intumescit. Similiter de aqua mulsa,umo, QSy la melite, octauacris Q ibit: ut initiu habeamus Viae, lqu nonnulla scriptore omisia, quaecucius sien tentia sinit coluncta,adiiciamus. Et nunc quidem cum alia protulit, no addita causae ratione, tum ψ hibendum est uinum primum quidem meracius,
dc paulatim, Sc tractim, deinde dilutius, celerius,
alii affatim:cogimur nos mentem coiectare, qua lscripsit.Est uero cum omnis alioqui ambigua con Iectura, tum sane maxime, ubi hominis sententia etiamnum ignoratur, Proinde dilutius bibere uia lnum,celerius, & affatim, de his qui cupiunt uomi ltum,no absenu uideatur dictum esse: quandoqui ldem his qui retinere uolui, ec cocoquere alimen- ltu, ntrari* conferunt, meracius,paulatis,ac tra ctim. Quare aut,qus omnino retentioni sunt congrua,haec offerat prima iamiam uomituris, no ha
80쪽
isi DIAETA eo MIheo quia probabile adferam. Hassis horu au tori non alienum uidebatur, quod interpretibus nomillis probatur: quando hoc illi propositu est,
ut uires hominum graciliu, quibus haecdi stat, ne prosternat, ideo praeter caetera eaS confirmat, ac in6x ad cientia tiomitu progreditur. Verutamen ad uires costituedas tempus, quod a cibo silmpto dabatur,satis erat. Al 3 item aliud,ut dixi,uidetur, non tamen numerandu ut necessarium, quod de monstratiohibus stabilitur ex scientia profectis.
Qui consuevit bis mensibus singuriis uomere, rectius ille ordine duobus die rhus uomat, quam quintodecimo quoque die. Alij plane contra faciunt.
Et huius quoi oportebat ratione scriptorem Ιcum primis apponere, quando praeter distinctam ullam declaratione dixit de uomentibus bis quo
que mense. Video enim esse qui uacuationis gra lita uomunt ut alios,qui unum diem in mense ieiunan Et quosdam, qui humorem hunc Ventri im pactum,aut uiscidum,aut crassum expurgat. Sed nihil tamen caussest, quin per interualla ista faciat mus,non continuis duobus diebus. lii Qui facile cibos revomunt, aut quiGlhu; sunt alui astrictae, omnibus conuenit
his crebro in die cibum sumere,& esculens iis uti uams,ac obseri's uarie paratiS, uina
ite bina bibere uel terna. At qui cibos rei j iciunt uomitu, uel aluis simi pditi humidis, his ex usu est, ut faciant illi modo cotraria.
Qui uentrem purgare, aut corpuS uacuare modice uolunt, his confert uomitus. At* hos sspius uult cibum simere,eunach uarium,SI diuersa uina bibere.Contra,eos qui uolunt uomere, uentro. habent plus aequo humidos, ut quaerant sisti, hos nec frequenter comedere,&uarijs cibis ecuinis abstinere. Nasemel cibu capere, &eum unicum, uinum item unum bibere, interest ad hoc,ut ue ter illa&retineat, coquat. Contraria uero aegri
us tum concoquuntur, tum in uentre commoran
tur Et pro ciboru qualitate,enordine sumptionis, aut innatare illos, aut excerni per aluuconxingit.
i m Infantes diu sunt calida lauandi,ijs hi uinum dilutu exhibendii, quod prorsus tamen stigidum non sit, id* offerendum,
quod minime uentrem attollit, & flatum creat. At haec fac1enda sunt, quominustentent conuulsi ones,ipsi , crescant,& me libris coloris fiant. Quo haec dieta diaeta spe stet, ipse enarrauit:nelpe enim ut minus, inquit, tentent conuulsiones, ipsiq; crescan S melioris coloris fiant Nam cali da quimulto pueri tempore lauantur, molles permanent id quod couulsionibus resistit. Nam conluulsiones ipse Hippocrates frequentiores essedi lcit corporibus contentis, quam remissis di laxis:
Jum mollia corpora facilius augentur, quod in o- ίENTARIVs mnem partem facilius enJafitur. Atqu conuulsionibus libera sunt, probeψ crescunt, his
totum esse habitum salubrem, id latet neminem. Ergo id ipse uno insigni prodidit non cotemnen do,boni coloris. Et uero etiam uinu hos dilutum iubet biber nolens eos nimium calescere,1dw a deo Q non raro laborent conuulsione, quod qui dem neruorum imbecillitati, re voracitati acce Pium referunt. Ideo4 uinum eos non frigidum bahere imperat. Ato uinum quod esse eiusmodi dehe ut minime sit flatuosum, omnibus iuxta, ne dum selis infantibus commodat.
Mulieribus ratio victus esse siccior debet, comodiores enim si int cibi sicci mol
litiei carnis, ut item pocula meraciora rese irunt plus ad uteros S foetus nutriendos. Mulieribus sicciorem rationem uietus praescripsitiquae qualis est ipse subiicit. Caeterum haec opinio autoris controuersa est. Etenim si mulieribus esse humidis praeter naturam sit, ut in intemper tis naturis, affectis humidis morbis, re Re illas siccaret Iam cum eis hoc sit naturale, tuedum est: nisi salubrem mediocritate excedat. Sed illud nos etia in uixis spectamus. Namm & his natura comparatum est mulieribus este sicciores, qui ubi tu i stam siccitatem superent,ibi eorum intemperiem contra 's corrigimus.
α4 Qui exercitantur his hyeme conuenit currere, & luctari: sese ate lucitari quida
Parum,currere uero haudquaquam:sed det ambulare multum 1n frigore.j Exercitationum differentias, Uae anni temporibus sunt peculiares, docet quae hyeme calfacere ualent ec exiccare: aestate contra.
13 Qui cursu defatigantur, hos opor tet luctari. Qui uero defatigatur luctando,
currendum his est. Nam ita laborans Parsi tem corporis defatigationi obnoxiam, calidam conseruet simul. maxime recreet.
Si ita omnia medici rationales conscripsssent,no fidisset uerboru fundendoru locus interpretib. relictus Id aute dico,ut addatur causa, cur ira nos, agere iubet: id quod fecit hoc loco Polybus. as Si hos qui exercitantur maxime alvi profluuia arripiunt, ac excrementa cibum referunt, sunt* cruda de exercitationibus detrahere debent, no minus tertia partem,l & de cibis dimidia Constat enim non ualere uentriculu aceruum ingestoru ciborum
omnem calfacere . Sit his cibus panis Φ po
test fieri maxime coctus, in uino tritus, Poetus quam paucissimus 8c meracissimuS,Cain Heantcp a cibo deambulare.Hoc aut tempoire semel tantii oportet illos cibu sumere na hoc modo uetriculus maxime calfiat,cib6s