장음표시 사용
91쪽
is3 DE PTI coquere. Fit autem elixatio hoc modo, ut scilicet shordeu primo diu ebulliat: mox ad molle quo pignem donec multum succulentum reddatur. IIII Sic saner elixata, quicquid inerat flatuu de ponit, atQ cuncta nanciscitur comoda, qUae alte status est Hippocrates. Siquidem uiscidum eius inquit leue,continuum,& lene es lubric mose ldice 3 cum humore flaccidis: sitim obrepere non sinit: Zc dummodo eo usus sit facile infernis elathit:net adstringix aut moleste uellicat: nec dum lin uentre est, in tumorem eleuatu nimirum cum tam in elixatione tumuerit,quatenus uel maxime
tumestere natum erat Quod uero ptisana nil contineat glutinosi, aut obstructioni aptu ueluti u niuersa caetera quae lenta sitnt) perspicuu est. De tergit nan F non Qrdem corporis sola, sed Θc ex t hibita pituitosum quossin uentre humorem ex Purgat. Porr3 abundans decoetio, aci ach mistolrum Unio,hunc apparentem evicit lentorem. At iqui nec euidens eius uiscidum, ullam sane habet asperitatem: uerum leue penitus, aio aequale est: quinimo & continuum:s quide nullius adstrictionis,aut acredinis e quibus aspexitas nas itur) particeps, leuitatem necessario continet, non modo tactu,sed 8c ipsa potentia:quippe alia senta que admodum sunt oleum,mel, ait reliqua) tangen ii tibi leuia uidebuntur,& aequalia, nihilo habere inaequalitatis,ut scilicet aliquod ter1ue,aliud cras sum aut diuulsum,seu diuisum sit:ati ex hoc cer nuntur lenitatem tactu possidere,in alia aute quapiam actione facultate* haudqua*. Sed enim ii ia admota, neo uniuersas corporis particulas iuxta et continue humectant,uerum dissident in hoc inuicem omnium uiscidorum partes, praeter plia sanam. Haec nania tactu lenis existit, continua,' diuulsionis . expers:atq; talis ipsa consistit potens tia Et illa utim gustu nullam referunt sirauitatem: Hsc uero inter alia θc saporis quo quiddam duli cis,lenisc, exhibet, ac potissimum aegrotantibus. Iam tametsi panis reliquis prestet uirtute,atqui ocis iniucunditatem multam habet, re si macereturl aqua mansu indiget. Etrursus uel hac parte ptisa na longe superior fuerit, cum ne ullam quidem dum mandit, inferat insuauitate, habeat , quod dam lubricum,idi maxime huius succus: nec opplendo quippiam in trasitu relinquat, ueluti cui sta tenacia hac dempta) facere itent. Siquidem haec, qu5dei detergendi insinsit, facile in partes secundum thoracem comeat:sic & ad excretione digestionem. idonea est, at y maxime his, cum quae assumunt, grauiter iecoris partes transeunt. Csterum flaccida moderate existi id est madida, ac sitim abigens.Madidum utit ex aqua nancisci itur, uerumtamen idipsum quot confractum, ob hordei uidelicet naturam modice siccante. Nam quod ex dissidentibus complicatum est facultari hus,ascititiam quandam naturam sertitur,ato ab
extremis alienum es Sitim aute reprimit, ceu limmidum,aim eande quantumuis humiditate inferior sit)plus aqua compescit. Poreb qudd citius digeratur, quod ob eius lentorem firmam quan-
l da si horu inquam nomine, febribus ardentibus laccdmodatissimae Nimirum his omni eX parte li Opponitur, refrigerans scilicet 8c humectans, ac j succos putridos deterges,at. non parum aliment ii corpori conferens: semiputres uexo succos con lcoquens,et in comodum humorem transmutans. Haec autem uniuersa adipiscitur, cum interim 1 1ius adstrictionis, aut uentriculi euessionis partia lceps sit.Nam adstrictio quantum ad corroboran dum uentriculum, tantum ad inspistandos humo res idonea est. At liquor qui non habet quod ii, lspisset, facile eversionem essicit. Haec autem om- lnia esstigit ptisana, eo quod nihil immoderatu ha bet. Sed&nessi tumultum, neqν turbationem in ly uentre induci eo Φness acre quici,newnatuot sim habet Haec essi in coctura deponit.Haec ita F lptisanae comoda sunt, qus ex coctura adipiscitur, sicut & superiore sermone docuimus,&rursus in lsumma recensebimus. Sic igitur praeparatae piis nae leues sunt partes, & aequales, re continuae, re inter se unita ut ne aliqua pars ipsius tenuis appa reat, alia crassa& omnino inaequalis,&hoc non selum dum tangitur, uerum etiam sua ipsius tum actione, tum facultate. Est uero re lenis saporis, hoc est nullam habens insuauitatem, re humida, at v ob praesentem lentorem sitim arcet. Levitas autem ipsius,&humiditas ac lenitas, etiam adstrictionis,aut alterius ualide qualitatis expers est. Et linter caetera omnia,quod comodum elixata sit,si- - tim obrepere uetat.Ergo cum sic se habea acutis lfebribus admodum coueniens fuerit Nec ea tantum gratia, quod his undequaque repugnet: sed quod e maxime concoctilibus sit, ac in nulla non lqualitate imbecillima, digestu. facilis, atque ob ldetersitiam vim, putridos succos lustret, semipim lueS autem concoquat. lv Verum haud nude, in morbis hanc porrige re expedit: sed circumscriptionibus multis opus est. Nel enim periculi discrimine laborantibus eam dare covenit nec his qui indigeant uenae se
citione,aut purgatione,aut quopiam clysteri: nec quorum uenter excrementis redundat,aut 1ngenti quodam cruciatu turbatis: minime tamen his, qui medicinalibus fomentis, uel sanguinis immi a nutione, uel purgatione indigeant. Siccis etiam ualde affectibus non conuenit. Contemplandae porro sunt,tum occasio,tum exhibendi mensi ira, litemq; aegrotantis consuetudo: 8c insuper utrum succum solum dare covenia aut ipsam ptisanam, aut utra , aut neutra. Occasionis igitur tempus
ad serbendam ipsam idoneu est quandoquidem
citra distinctionem dare non oportet quum cor lPus squaliter assectu fueri ei non alia ipsius pars lcalidior alia frigidior existit. hoc aut est, quumor lbus declinauerit Postea em uniuersa corpor1S c lliditaS,in omnes partes squaliter diffusa est. At co pia ipsius nem multa sit, neo minus cratia. Pericu llosum esti est ex ipsius etia Hippocratis ientelia, multu & aceruatim se replere. parilatim ita* ali quid addat,di pro cosuetudine mestra augeaturi l
92쪽
ne si ire quisp1am semes uesti assileuerat, & A alterum datur inuentu, quod siue ut med1camen
huic unicam exhibebis potionem: sin uero his in tum,seu tant nutrimentum exhibeatu horu amdie nutriebatur, duplamessicies portionem. Adin horum compos sit:siquide aut modice attenuan crementum autem semitionis q; adiec' io,nequa- do, humens praebebit alimentum, ueluti sunt pa quam in aridioribus morbis admittenda est:siqui nis,alica, oua, 8c pisces aut si incisiuae fuerit faces dem hi ualidiores piisana potiones expetur, quae tatis, re madefacere & nutrire neutil poterit: si scilicet uberius madefaciat. Sut uero morbi sicci, cui est acetum mulsi im, & siquod id genus aliud. Oct si ριτις,id est lateris dolor: π cπνσιμονια, id est Veru hos usius omnes piis ana coplectitur. Atqu1puImonia: ac in uniuersum, qui in pectore consi- haec ipsa nil sane emolumenti cociliarit, si citra cirstunt: cum uidelicet nullum sputum reddatur. Hi cumscriptione adhibeatur:quin potius si porrigaetiam qui in iecinor uentre, ec intestinis sunt,ni tur,uel exitii causa costituiturmempe cum excre mirum dum aut nihil excernetur, aut durum, nec mentorum purgationis nomine, clysteri indigeat ut necessum erat,aut dignum memoratu. At quae aeger: uel uenae sectione, sanguinis redundantiae in arterjs oc uenis contingunt ariditates, hae tum ergo: cum scilicet dolor ex repletione nascitur,si
lingua,tum externo colore perspicuae fiunt Sic oc tum ptisana afferatur, uti causa interitus fuerit: qui in capite sunt affectus, patent, dum nihil uel Blforsan duplam quo in essiciens repletionem. Ea palato, uel naribus expurgatur. Pari modo siccae propter haud expedit hanc febre affligente, pro inflammationes, at Ulcera existunt, cum haud pinare, siue haec cu cruciatu sit,sive eo careat. Sed quic* secernant saniel. In huiuscemodi igitur os ne v si paulo ab nutrimetq antea quam inferius nitudinibus plisanam conficere minime conum excernat febri homo corripiendus est. Huiusce nimam has humectare nequiuproinde cum non modi autem circumscriptiones,non ad si iccum nimis madida sit, at* idcirco his morbis parum tum, sed ad ipsam etiam piisanam attinent. Qui conserat utilitatis utpote multam ualidam h α- hus ital emolumento fuerit, his non conueniet poscentibus humectatrice facultatem ) hinc e re hanc illico porrigere:at primu duntaxat succum,pletionis quot offensa, corpora tentaret. Cu Ue- uel flacci quiddam uberius: ptisanae aute parcius: ro corpus humidius extiterit,ac ex pulmo e quip-- mox utrun y ex aequo: tande eam Iam:pro compiam sputi procedat, augenda at* adn cienda pii perto habens, ptisana in robur, corporisΦ alimen sanae exhibitio fuerit haec nano madeiaciens,iuae tum, maximopere conferre. Cremorem uero facit tal incidens largam in corpore humiditatem, Zc Iium esse tum operationis, tum concoctionis, di exhibens particulis, ob syncerum alimentum,ro gestionisc..Hsc habu quae de ptisana summatim hur, breui animal in turbante malo si icco expli- C referrem: quo agnoscas oc moderatum eius
cat: quippe cum ambo conueniant,vitiosa excre- usum,oc necessarias circum
menta facile expurgantur. Sed ne ullum quidem scontiones ARGUMENTA CAPI ΤUM LIBRI GALENI, DE EXER
l Caput 1. Exercitia tempestiue ante cibum adhibi/ ra. Curius contra nimis extenuat,nec ullam fortitudi m,omnia conducunt,imprimi S uero quod per paruam nis exercitationem habet:& ut inferiora nimis, sic supepilam fit. Exercitia utilissima ea sunt, quae simul corZ riora parum aut nihil exercet. s. Conclusio: Pilato pus exercent, simul animum oblectanti ut uenationeS, tur omnibus praeseratur: cum & ingenium acuat,dc cor Oblaetationis enim tanta utS est, ut multi saepe morbi popis partes ex aequo exerceat,uelocitate simul & robo per eam tollantur, quemadmodum per tristitiam gene re, quantumcun* libuerit: sin minus, leniter 8c remisserantur. Grauiores autem sunt animi affectus quam cor omnia peragi possunt, & Iudo finito, mollis frictro cumporis. Curandum igitur est, ut gymnasia omnia etiamt oleo,balneum calidum adhiberi. s. Quod prae o iucunda sint. Sediucunda quaedam, ut uenatio, otio rei mnibus alijs exercitus, parua pila robustis ac imbecil/l apparatu egent. a. Pilae ludus facillimus&in promi libus,& omni aetati coueniat. Quod si quis negotio ali ptu est,nec apparatum aut sumptus,neo tempuS mul/l quo urgente,uel superiores tantum parteS,uel inferio tum requirit. 3. Idem hic ludus neo uehementior, i res fatigauerit, licebit in hoc ludo, fessis quidem parti nec emissior iusto est,ut alii plerio: sed pro arbitrio mi hus quietem permittere, caeteras uero eXercere donec tentis,tum in contentione Sc robore, tum in celeritate 8 j D corpus aequaliter comotum uideatur: dc quomodo hoci tarditate, remini intendi*potest. Unam quoin partei fiat. Superiora nempe seorsim iactu in longinquum ex non magis quam alteram eXerceta sed omnes fere ex aeκ ercentur, inferiora cursu. Curius celerior sine corporis quo, si quis uelit, motibus adeo diuersis & contrarβS: intentione, spiritu magis exercet: contentio uero in ad j sin malit uir m prae caeteris exerceri, id etia hic licebit: uersiarium quae nitendo impellendo* sit circa appre & quomodo id fieri soleat. 4. Oculos etiam hoc tu i hendendam sphaeram corpus magis roborat. Si tun do exerceri,imo ingenium. Cura enim. cautione ali ' gas utruno, plane uehemes hoc exercitium iam fuerit. qua subinde utendum est, quae sine uoluptate nocet: uos Modus exercitii praescribi non potest, nisi in ipso actu: l luptati autem coniuncta, tum corporiS ualetudini, tum relinquendus igitur est paedotribar. 7. Idem hic tu acuendo ingenio prodest. Quid ad militare quos dus praeter alias csimoditateS,periculo uacati Excarte
meditatione conducit,& corpus nec eXtenuat, neo in i riS,Ut curis,clamore,equitatione, saltu, disco,corκ
crassat Quod ab alijs exercitiis sperari non potest, imo poris flexionibus inusitatis,& palaestra, contrarium a nonnullis. Palaestra nimi S impinguat, rei multa saepe pericula dam ad usus militares simul ac ciuiles inepta reddit corpo nach fiunt.
93쪽
IANO CORNARIO MED IcoVΑΜ comoda sint ad ianita tem exercitia 5 Epigenes, &quod ipsa cibis praeire opor tet,aueterib. tu philosophis, tum medicis satis proditum est.Quam uero ea quae per p3lam parua fiunt, reliquis praestent, hoc nondii quisqua ex Prioribus silvicieter explicauit. Quare iustu est ut nos ea que nouimus tradamus. Tuu uero iudiciusubibimus,ut que omniu optime in ipseria arte exercitatum esse scimus. At uero quod satis est dici, haec etia illis utilia fore uidebunt, quibus tu hunc libellu impertiri dignatus fueris.Equide sentio o
ptima Ommu esse exercitia,quae no modo corpuSExercere,veru etiam anima oblectare possunt. Et
qui sane: eam que cli canibus sit,ite . reliqua uenatione inuenerunt,ct uoluptate ac oblectatione 5c ambitione,labore in ipsis reperauerunt,sapientes quida uiri oc humanae naturae peritissimi fuerunt. Adeo enim potens res est, in ipsa anima mouere, ut multi iam ex sela laeticia a morbis liberati sint, di multi uicissim ex tristicia morbiS correpti. Noest aut ulla ita fortis corporis affectio ut an s a Lectiones superet. Proinde nem huius motus ne gligere oportet, quales tande futuri sunt, imo magis i corporis motuu,curam illoru gerere,quum ob alias causas, tum quanto praestantior est anima quam corpus. At hoc quide comune est omniuexercitiorum quae cum oblectatione fiunt. II Vctu sunt alia peculiaria exercitioris per ps tam parua,quae ego nunc expona.Primu quide facilitas. Si itam cossideraueris, quanto apparatu si mulw octo opus haben tum alia omnia uenatio nis studia,tum id quod cum canibus mercet, palam cognosces, quod nem quisqua qui in reipub. negoc is uersatur,ness aliquis ex his qui artes ex ercet, ad huiusmodi exercitia aggredi potest. NI&multis haec opus habent, oc hominem largum
ocium agentem requirimi. Hoc uero selum exercitium adeo omnibus hominibus expositu est, ut nem egentissimu ipsius apparatu destituat Non enim retibus, non armis, non equis, non canibus uenatoriis opus est,sed sela pila lat* ea parua.A deo uero erga alias actiones candore insigni prae dirum est,ut nullam ipsi u nos negligere sua camsa cogat. Et quidnam expeditius esse possit, eo Φei omnem humana fortuna re actione admittiti Etenim exercitiorum uenationis usus facilitas,in nobis no est diuitiis em opus habet instrumetoruapparatu suppeditantibus,et largo ocio temporis oportunitate obseruate. At huius instrumentoruapparatus,etia mentissimis uelut dictu est, facilis est: Ac usis oportunitas etia multu occupatos e Pectat. Et facilitatis ude ipsius lata comoditas est
Iii Quod uero alioru omniu sussicietissimum
PHYSIco INTERPRETE. ac perfectissimu hoc sit exerciti sic maxime asse
li possit,ec quale natura existit.Coperies enim
uehemens,aut molle:aut supernaS partes ma- ,aut infernaS moves:autparte aliqua prae alijs, ut lumbos, aut caput, aut manuS, aut pectus. rod uero omnes corporis partes aequo moti, Sc uehementissime intendi, oc mollissime aitti possit, aliud nullu est, veru hoc selum perlua pila exercitiu, quod oc cocitatissime ex partii,& tardissime: ec uehementissime oc lenissi l: prout ipse uolueris, Θc corpus tolerare uides. luero etia partes omnes simul mouere, ipsius ei si hoc conferre uisum fuerit:ite4 alias prae Myssi & hoc aliquando facere libuerit. st enim Op-lpositi consistentes, ec eum qui in medio uersit pilam subripere prohibentes, se exercent, mari lmum hoc et uehementissimu est exercitiu, Itis intactibus, multis Iuctatoriis apprehem Is permixtu: ut caput quide oc cervix, per
colli cotactus exerceatur latera uero θί pectus acuenter, per humerorum Heuationes ac depressio lnes,ct per depulsiones ac obnixus, &alias luctatorias aggressiones.Hoc uero exercitio etiatum hi uehementer tenduntur, ec crurum gressus h.
iusmodi Iabore firmantur. Sed oc progredi,Wad obliqua transilire, non exiguum est cruru exerci litum.1mo reuera hoc tu iusi issimvest,quod omnes ipsbria partes mouet. Nam ct accedetibus,relsubcedentibus, alii nerui ac musculi amplius exta lcentur. Ita etiam his qui ad obliqua se transferet, alij. At qui iuxta una motus sipecie crura mouet quemadmodu hi qui temerarie currunt: hic sane litasqualiter partes mouet.Quin et uelut cruribuS, lita et manibus hoc exercitui iustissimu est,dum in lomni figura pila prehendere adsileseunt. Necesse i est enim figuraru uarietatem hic alias alios at a l lios musculos uehementius tendere,ita ut omnes lex parte laborantes, aequalem habeant requiem cum his qui, quo tepore alij operatur, quiescunt: ais hoc modo omnes ex parte operantes acci cissim quiescentes, ne* omnino ociosimaneant, lnem lassitudine corripiantur, si seli laborent.
IIII Quod uero etiam oculos exercere opor teai,hinc discere datur,si in memoriam reuocauerimus, quod nisi quis pilae momentu quo feratur diligenter prsuideat,necesse est ut ab eius prehen lsione aberret. In hoc autem animaduersionem uel habeat curae parem opus est, ut ne pilam deqciat, re in medio uersante prohibeat, aut ut ipse illam subripiat, si sorte in medio consistaLCaeterv curasela quidem attenuat, uerit exercitio alicui ac am bitioni mixta, ubi in uoluptate desiit, re corpori ad sanestatem,& animae ad prudentiam,pIur Umconducit. Non exiguum autem est θύ hoc como dum,quum exercitiu ambobus,d corpori ocani
94쪽
Quodaute utrunm exercere possit maximis exer dem omnium exercitiorum lenissimum est, ut Mettus,quae uel imprimis leges, urbiu uidelicet re his qui quiete opus habent comodissimum sit,deges,exercituit duces exercere iubet, no est dissici uires debiles potentissime reuocare possit,ec senile iudicatuJnsidias enim struere, & interim latere & puero utilissimum sit. α res agedas celeriter aggredi, &hostium res in VI Quaecun uero hoc quide fortiora, uerum tercipere, aut ui, aut. occultis insidiis struetis, & summa uehemetialem ora,perparua pila fiunt,ea parta tueri,bonoru duca opera sunt.Et ut in sum-- itide cognoscere oportet eu qui semper reete ipsania dicam, custodem & prsdone insignem esse tractare uelit. Etenim si quando per necessaria o oportet exercitus duce. atin haec simi totius artis pera,qualia multa stipe nobis occurrulit,immodi ipsius summa ac caput. Nunquid igitur est aliud ce laboraueris, aut supernis partibus, aut infernis exercitio, quodita praeadsitefacerepossit, aut par omnibus,aut mambus selis, aut pedibus: poteristum seruare,aut ablatu reparare, aut hostiis consi- per hoc exercitiu eas quide qus prius fatigal fuelia praesentirer Miru profecto mihi uideat,si quis runt, reficere: eas uero quae prius penitus ocios chabeat quod dicat. Plerat enim ex ipsis contra manserunt, ad aequale cum illis motu perducere. risi omnino faciut. Nam pigros & mnoletos ac B Napermultu spatia pila costanter mittere, ita ut mente tardos emciunt. Etenim qui in palestra se nihil,aut omnino parum,cruribus utaris, infernas exercent, ad carnositate magis Φ ad uirtutis exert quidem partes reficit, supernas aute uehemetius citatione ferunt Multi ita adeo crastatae istunt, mouet. At uero diutius re uelociter currere periit dissiculter resipirarint. Et ne F tales idonei sunt multu spatiu, pilae iacituraro insuper uti, inser i utbelli duces fiant, aut regioru, aut ciuiliu nego nas partes magis exercet. Et festinatio quidem accioru prssecti.Citius quis suibus * his quamcum i ueloc1tas in hoc mi exercitio, citra forte contenrem comiserit fortassis aut putabis me cursum lavi tione, spiritu magis exercet. Alteru uero studii dare, ac reliqua quae corpus attenuant exercitiae' quod in apprehensionibus, re iactibus ac excep Veris non ita res se habet. Immodestia enim ego tionibus cosisti no tame uelox est,corpus magis ubi uitupero,et omne arte mediocritate exerce intedit ac corroborat. Si uero cotentio ecfestina re oportere sentio. Et si quid modo caret, hoc non tio simul coluncta fuerit,hoc exercitiu & corpus, esse bonae Proinde net cursius laudo, eo quodlia spiritu, magnopere exercebit, & omniu ueli bitu attenuent, quod nulla uirtutis exercitatio metissimu erit. Porro quantu pro singulis necessanehabet. Non enim eorum qui uelociter fugiunt talibus, augere hoc remittere oportet, id fieri
ui storia est, sed eorum qui cominus uincere pos iς non potest ut quis in literas mittat:Nam quantita sint: Ne 3 ideo Lacedaemonioru potetia magna tis in singulis modus explicari nequit: Veru in ipfuit,quod uelocissime curreret, sed qd manentes, sis operibus fieripotest,ut quis ec inueniat,& de
hostes trucidaret. Quod si ad sanitatis ratione ex Omonstret:in quo saneretiam maxime tota uis coripederis,quatenus corporis partes insqualiter ex Osistic Nech efii qualitas utilis est,si quantitate cor ercet, eatenus ne F salubris existit.Necesse est edi rumpatur.Hoc ital paedotribae dimittatur curari hoc modo alias nimia exerceri, alias omnino o- dum,ubi exercitia demonstrare uolet.
ciosis esse Neutruaut horu bona est. sed ambo 8c VII Quod uero dicedu restat, id ad iciat. Nesmorboru semina nutri ut, uires debiles faciunt Oem omittere uolo inter ea bona, propter quS hocv Maxime igit laudo id exercitia, quod ec cor exercitiu tractandu esse dixi, quod etia extra periporis sanitate suppeditat,& partiti cocinnitate,&Ocula sit, quibus plerassi alia obnoxia sunt. Cursus
ad hec animae uirtute.Hoc aut est paruae pilae exer equide ueloces multos iam corruperunt, uase alicitiu.Nam 8c ammae ad omnia prodesse potest, cuius momenti rupto. Itae& uociferationes mag- corporis partes omnes maXime aequaliter exeris nae simul. uehementes,uno tepore aceruatim e
cet,id quod etia praecipue ad sanitate coducit, dc missi maximoru maloru causia no paucis fiserata habitus aequalitate essicit,nel immodica carnosi P Et equitationes cocitatae, tape aliqua circa renestate,nel excedete gracilitate induces. Sed & ad parte ruperunt,aut circa pee iis laeserui: quado actiones robore indigetes comodu,&adeas quε etia seminarios meatus:ut ne dica de ipsis equoruuelocitate opus habet, idoneu. Sic igit quantu in delictis,per quae tape equites sella excussi,statim ipse estuehementiar, id nulla ex parte ulli ex om- perierut.Sic uero etia talus,5 discus,& exercitianibus inferius est. Delenitate uero rursus uide, per flexiones fientia se habent. At eos qui in palaemus, Aliquando enim &hac opus habemus,tum strauersantur quid dicere attinet,quomodo om ob aetate, quae aut nondu fortes labores, aut non nibus partibus mutili sint, non minus quam HO amplius ferre potest:tum ob languorem insuper, merics Litae Quemadmoduem ilIas poeta dicit, ubi ex eo iuuari uolumus, aut dum ex morbis reis Et claudas, re rugosas,8c Iumine laesas, cdualescimus. Videt aut mihi & in hoc alia omia Sic in palaestra uersantes uideas, aut claudos, aut superare. No enim ita lene est,si leniter ipsum tra- distortos,aut fractos,aut omnino parte aliqua muctes.Oportet auimediu tuc tenere,&ipsb utines tilatos. Sit igit praeter haec bona quae recensis,lo facto ab aequalitatis congruentia discessit,ita ut etiam hoc insuper exercit is per pilam parua ad Partim sensim pgrediaris,partim in loco maneas, sit,ut ne F periculum adeant, omniu profecto OP
nes multu exercearis. Et postea fuctionibus moi time fuerint ad utilitatem comparata.
95쪽
affectus ec agnoscat ec curet. Scriptus est autem hic liber cuius altera pars est . 1equitur de uitiis in cuius animo curandis in gratiam amici cuiusdam, qui statentiam eius rogauerat super Antonii Epicurei libro de propriorum
Prooemiu, De Antonii Epicurei libro, cui titulus, det ephedria propriorum affect uum. De uocabulo ephe ariae fc argumeto libri illius: quod p multa in eo obscu/l ra& confusa sint. Peccata 8 affectus quid differant:& Q ll uno comuni nomine peccata appellari postsint. A Chrys sippo etiam 8c alijs,libros huius argumenti aeditos esse:
l ει ab Aristotele Platoneo melius haec peti posse, in gra j tiam tamen amici hunc se libru super Antonii libro peri capita conscripturum. Caput I. HomineS non rarol peccant, nescientes se peccare. Peccant autem illi mini
j mum, qui iudicium de se,uita p 8c moribus suis permiti tunt alijs: Plurimum, qui ipsi de se iudicant,seip ipsi ap probant. Solus sapiens perlaete seipsum noscit,aliorum alii plus,alij minus, nulluS perfecte. Magna&manife/sta peccata ab omnibuS agnoscuntur: quaeda uero, quae parua aut nulla uidentur,a sapiente solum, ut perturbari in magna aliqua saetura,placentam auidius deuora/re. Quaerecla est igitur ratio, per quam errata ipsi nostra agnoscamus: quam GalenuS a se inuenta non statim ex
plicat,sed differt aliquantisper,ut excitet ec acuat lect o rum in quaerendo ingenia. Aesopi de duabus peris di/ctum, Q aliorum uitia magis quam nostra uideamus,eiuScyrei causa ex Platone: Et ut longe difficillimum sit se sua* peccata agnoscere. a. Suam de cognoscendis. Proprijs peccatis sententiam edisserit: Primu autem a sectus enumerat,& quomodo quis ab eis liberet,ostenγdit. Quoniam inquit) ipsi recte de nobis iudicare non possumuS, quaeredus est nobis uir aliquis bonus 6c prudens, qui noS necp amet nec oderit, Sc a quo ueritate di/cendam expectemuS. Quomodo is inueniendus explorandus* sit: Primum inquires an diuitibus ullo pacto aduletur: talis enim minime conueniet tibi.Deinde colloquio etiam experiaris: dc ubi sat probatus tibi fuerit, enixe ipsum rogabis, ut si quos in te animaduerterit aDfectus,mox indicet: id si p romittat,faciatis bene est sinminus,uel negligentius eum obseruasse,uel indicare noluisse,molestiam aut odium declinacii gratia, aut aliam ob causiam, cogitabis: iteru*rogabiS diligentius. Nessi enim crededum est si dixerit nihil uitii sibi hactenus in te obseruatum, cum innumera quotidie hominum sint errata. Quod ne sapientes quidem affectibus ac uitijs prorsus vacui sint. Quod si candide Sc cum gratitudine audieris reprehendentem te, plures postea sponte&Iiκhere hoc ossicium tibi praestabunt. Qubd si etiam circa initium exercitationis huius,falso & per calumnia cen suram de te fieri suspiceris, sustinebis tamen, ne B con tradices, cogitans fieri posse ut tuus te lateat error. Po stea uero, ubi iam profecisse te aliquid senties, tum domum sicubi immerito reprehendi te putabis, leniter ecminime contentiose defendere te poteris: et ita quoin, si
quae probabilia responderit praesertim si uir bonus sit exploratum habeas) ei concedes. Zenonis admonsetio,omnia sic agenda eme tanqua paedagogis paulo post
reddenda sit ratio: sic autem uocabat uiros illos qui ul/tro etiam monere Sc arguere peccanteS non dubitarent. De audientis emendaturum persona: neo diuitem illum eme conueniat,nein potentem in ciuitate, qui uera sibi narrari uoluerit. uod omnium, tanΦ paedagogo rum, censura, aequo sit animo audienda, attendendu uero maxime senibus honestae uitae. Sic paulatim tua ipse peccata quanta priuS fuerint agnosces, quodi nemo omnium impeccabilis sit. Quod in quantumuis annosa aetate uitam emendare oporteat, nec unΦ remittere : ut ilicet non op timi aut sapientissimi euadere posisimus, e/ luariamus tamen quales possumus, si non primi, secun ldi tamen aut tertij quartiue, id quod iugi exercitatione consequemur. q. Gomodo ipse iracundiae uitium per totam deincepS uitam declinauerit, cum adolesces adhuc iracundum quendam multis modis absurdissi, me se gerentem uidisset. Quomodo paulatim aliquis rasci desuescat. Seruos non caedendos eme pugnis, sed paulo post ferula aut scutica. Contra eOS qui per impotentem iram nimis crudeleS sunt erga seruos. Historia li serui ab Adriano imperatore altero oculo priuati,&c. It Historia cuiusdam qui seruos duos per iracundia pro/ pe occidit: 8c qi idem statim poenitudine duci us a Gale/l no flagellari petierit: Et quomodo GalenuS non flagro. li sed ratione coercedam esse iram eum docuerit. Quamλ luis primo anno parum quis aduram reprimendam proficiat, si pergat tamen, nec un* remittat, paulo melior fiet anno secundo,& sic paulatim tertio,quarto, & quin lto denio magis proficiet. s. Breuis repetitio di γ
rum hactenus. Seruum manibuS non uerberandia,nec
statim post* deliquit, sed postridie, & cum ira iam de/ lferbuerit: Aut primo potius errori ignoscendum,& uerthis tantum castigarius qui errauit. Iram esse insaniam lquandam,& quae absurda per iram comittantur ut si lpra etiam dictu esto quae qui faciunt bestiis sim1Ies sunt. lQui uero non adeo absurdi & crudeles in seruos sunt. manibuS tamen eos feriunt, hi non omnino hestiae, sed inter illas & homines medii sunt. At homines pruden/
tes 8c honesti,alijs castigationibuS utuntur,nec inferio tres in t ira,& omnia ratione agunt. Qui caeteris irascens tibus iracudiae expers manet, hic se omnium optimum esse declarat. Ira morbus est animi:Et recte a ueteribus ltristitia,ira,iracundia, concupiscentia&metuS, quineti lanimi pastioneS uocantur. 6. Praecep ta tradit conflitra pasSiones. Mane surgens aliquis eo die agenda con lsideret, & utrum praestet ratione ac sine affectibus age
re,an contra, perpendat. Habeat etiam a quo errorum suorum admoneatur, eum43 ceuconseruatorem de summum amicum colat: ac licet aliquando immerito reprehendere uideatur, non tamen ei succenseat. Deniet proponat sibi in omnibus honorare seipsum: quod contin get facilius, si iratorum gestus& absurda facta ob ocu/sos habeat:&contra,irae expertium honestatem. Con/tinua exercitatio necessaria est. Omnium reprehensio admittatur, ianua semper omni hus pateat. UOIuntas lsi prompta sit, facile excindentur uitia, secus dissicilli lme. Omnia sic age tanΦ in multorum conspectu, at pinterim teipsum maxime reueretor. Sic fiet ut paulatim lirascibilis animae facultas mansuescat. Meminit libri sui de moribus. Animosa pars animae, cu cicurari pose sit, comparatur equo uel cani: Concupiscibilis uero a pro & hirco. Illa emendatur institutione&obedientia: haec uero castigatione, id est coercendo ipsam, Sc rerum quas concupiicit fruitionem negando.sic enim debilitata ratione sequet, ut potius adducta quam sponte per j suasa. Ira,& ea deterior utpote diuturnior,μtirist,id esti simultas, animae partis irascibilis affectus sunt. Con i cupiscibilis uero, statim ad id fertur, quod suave & iu cundum est,nihil ultra inquires. Haec si inualuerit,uim ci postea non potest,&improbo libidinis gulaeue amo re hominibus imperat. 7. Quae de ira hactenus di cta sunt, de caeteris quo P affectibus amiliter accipian tur. Repetitio supra dictoru,8 quotidi uel saepius, luel mane saltem&uesperi,acta agendac p consideranda sint. De symboIis Pythagorae. uod praeter iram,alia quo p uitia cauenda sint,ut gula siue in multo siue deli lcato cibo, libido,ebrietas,curiositas,&inuidia. De te Perantia circa cibu potumo exercenda, primo sobrie 'te uincendo cGuiuas caeteros. deinde illos etiam qui a
96쪽
sobrietate laudatur,postremo nos ipsos. Laudat pytha A sufficianti rod nulli sectae nomen dederit. is sit mosoraedictu,Elige uita optimam: iucundam uero eandeconsiletudo eniciet. Temperantiae indiciu est,iauia noampi ius appetere: deuia ad eam est per continentiani. Quid continetia praestet,quodi initio laboriosa sit: Selin hoc libro non emendationem affectuum,sed agnitio/ne docere,quae facilis est ex animo uolenti,secus difficilllima. 8. Quod nullani praeter hanc noscendi emen/ldandit affectus ratione haei enus inuenerit. Quod etiacontensio,ambitio,& dominandi libido,animae passo nes fihi.Inuidia esse pessima, siue ea peculiaris affectus sit, siue tristitia quaeda. Comunis omni u emendandi radus diuitiaru de usus: Amico ad que scribit, nihil deesse ne ad honores necpad diuitias, nissprorsus sit inex li plebilis. 12. Ineκplebilitas quid sit: primu circa uil ctum,Sc quae mala corpori adferat. Deinde circa pecu li hias 5 possiessiones: Ultra domu,ui ctu,&uestitum risoκl deratum,& remedia in morbis, nihil quaerendum est. ll cigida duplo, triplo, quadruplo, Ac ita deincepS, qui li da etia trigecuplo,ampliuS sit opus ad uita uoluptua si ria insumunt. 1lti contra cu paru insumant, de sorte sub li inde augeant,in tristitia degunt,fcauaritiae seruiut. Alisl deni liberales benefici sunt, et quamuis nihil sortiltio est.Turpia ea essedc fugi eda,ex aliis qui ualde iis ob l l adiiciant, abscy omni tristitia uita degunt: talis etia Ganoxii sunt,addisci. Caecitas est in causa, ipsi in nobis ea no uideaimus: quaeda etia propter paruitate nos fugiti tenuS fuit. 13. A radiciae. i. inexplebilitas & πλεο ια, omnis tristitiae scaturigo funt. Ιnexplebilis est quilunt Senex igitur aliquis cesor adhibeatur,& unusquis semper alium se ditiorem respiciens, illum quoq' supe, que seorsim etia seipsum reprehendat,&uitia funditus rare contendit,primuin sua ciuitate deindeon aliis etia
ab animo eruat. Subinde enim ab alioru conuersatione j v mingentiS tum aliam ciuitatibus:Talis no clities, seu lprouensui Iniingulis alioru affectili. nos ipsos inspicia j j pauper est, Propter infinita cupiditatem. Diues aut uel mus,nu qui fimiles nos etia afficiat: siqui fuerint,cre saltem ευπορθ- 1s est, qui ex usu sufficiente res suas me lscctes adhuc excindatur antecycofirmetur. 9. Tristis titur.Aufer hanc opu ααλBAαν, 8c uiues tranquilIuS. ltia inter aiketus fer sola, sicuti dolore incorpore,homil nec obiacturam rerum tristaberis. Aufer eandent circa loes sibi inatu existimat: caeteros in se negligunt, Iicetini l honores,et illic quoi tranquillus eriS. est, alijs uituperat. blatura Medacatio in puero plurimum qua quis omnibus ii otescere cupit uero, ualet cotra affecitus, deinde etia dogmata Sc exercitatio i ii qua cunctis honorari. haec sine iIla non contingit. Plus in reliqua aetate. iam uariae 8 contrariae etia puerorul l autem molestiae uir ita ambitiosus propter iIlos perci με insantium statim indoles naturae sint,ingenio, mori l l pit,a quibus nosciturnein colitur sunt enim hi semperhus,d affectibus diuersae. Aristides interrogatus quo plures)Φ uoluptatis abi3squi norunt ipsum coIunt , modo iustus euasisset: Natura,respodit,maximu est, e/ j Quod amplecti oporteat οωταρκειαν, ψppositam inere go uero illa propte adiuui. Puerino tristari modo,sed j j Plebi Iitati uirtute: ut quae maxime uideatur αλυπιαμώetia irasci Agulosi esse procliues . Osaobre aln faciles, i l id est tristitiae immunitatem effectura. Hoc dogmate apalij difficillimos ad bona institutione se praehet,nG ideo l l probato,quotidiana exercitatio accedat oportet. tamenegligendi. ain quod offici3 nostri est, impledu, ct 14. Quod plerim et si has admonitiones ueras esse tu lne qua in nobis sit culpa, siue illi disciplina recipiant,si- l l dicent,nihil tamen inde iuuetur, cum inueterati iam et uen'Simile deplatis, ruch cultu.Rubus nunΦ ieret
uuas: uitis licet natura ferat,incultatame aut malas aut
nullas proferet. Equus recipit& seruat disciplina: ur/sus recipit,non seruat:scorpii Sc uiperae ne recipi ut qui κdem.Suum ipse ingenium ne ad ultas quide,nedu puer quale sit recte aliquis cognoscit. 1o. Paretes Galenies educatio. Osod ia 1 .annos natus, Philopatore stoi re,& Gaium Platonicum audiuerit,&c. De patris sui studio iudicio ij circa diuersas Philosophorum sectas. ratuor principes uirtutes maxime exercendas esse: Et ιν omnes homines,lusti, prudeles,teperantes ac sor/tes salte uideri: tristitiae uero immunes esse reuera studeant. Tristitiae igitur vacuitas, utpote omninus maxime expetita, diligentissime exercenda est 11. Galenus adhuede seipso: Gomodo praecepta a patre accepta de omni affectuu genere uitando,per tota uita obserua uerit,gloria,honor pecunias,non magni secerit. Non
esse dolendu in reru iactura, si ea quae supersunt ad uita Dincurabiles eorum aflectus sint. Qui uero non prorsus serui iam sunt affectuum,et paedagogu ut dictum est si hi praeficiunt, ij sane probum honestum animum efficere poterunt. Pλεο risiae mater est plurimorum uitio Tum, auaritiae, ambitioniS, etc. ab adolestentia igitur
odisse eam Oportet: nam quadragenarius aliquiS aut quinquagenarius iam,sero inciperet. De sene quodam Galeno doceri cupiente. 1s. Vitia psae ra* ih p rima se emendantis exercitatione,non agnoscatur ab eo qui delinquit,cu alias, tum quia nonulla utraetuti affinia sunt,ut auaritia et diligetia circa rem domo Ricam,etc. AI1uS ita , senex praesertim,pro paedagogo nobis praeficiendus est. Quod Iicet minimi fiant abjαitio progressuS,contentos estis oporteat, et paulatim ii Ios maiores futuros sperare: Nam et animo roκ horis nonnihil per exercitatione accedit,
COGNOSCENDIS CURANDIS a VE ANI
MI MORBIS QVAs PER TvRBATIONES LATINI APPELLANT.
Bernardo Donato Veronensi interprete.
O s T au A ra etia in commoltaria redacta tibi habere uis lea, quae olim tibi respondi,ca interrogassees nos de libello, que Antonius Epicure' scri
psit de subsidio aciuersiis proprios assiectus,hinc ia hoc ipsum aga, hincque initiu sum1. Optinisi quide factu fuisset,si ipse Antonius apes
te explicasset, quid ta desiibsid 3 nomine uellet si, ignificari.ut uero exus coiectura facere licet, qusi in ipse libro memora uidetur mihi eo uerbo,aut obseruationJ,aut dijudicatione intelligere,aut ltia correctione S1quide ille,ut nosti, plera. eoxul
quae dixiqita obscure elocutus est,ut coiicere Ion spe facilius sit quid dicat csi blane percisere. mo l
97쪽
G enim nos hortari indeb1tin ut cogitemus, nos A sexum artium periti:idem in peccatis quoque a quo* ipsos similiter accsterps peccare,modo au i que affectibus usii solet uenire.siquis enim, exemtem quo pae o singula quae peccat, unusquisio di pli gratia,minima de causa uehemeter iratus moriudicet ac dignoscat.modo qua ratione quis seipse, deat,ac ueXet seruos domesticos, tum is tibi plata
sum a peccatis abducat. quod quidem mihi eius . ne uidebitur malo quodam ameeiu teneri. item stmodi orationis uniueris caput esse uidetur. caete quis ebrius inter scortare Iasciuos coetus diuerso ra uero omia inutilia plane ac superuacanea sint, tur. At mediocriter amiso commoueri ob magna nisi ad hoc ipsumteferantur. oportet autem in iis amisiam pecuniam aut ob repulsam ali ignomia maxime affectibus,qui propter peccata euenitit, Diana, quamuigin genere aliae uucotineatur, noseipstim corrigere na illius interdum quasi de se . tamen aeque ut illud iperius perspicua est: sicut lis asse Ribus oratio est:plerun* tanquam de peς ne placentam quidem exedere auidius. uerum tacatismonnunquam de utri tibi disputare uide men haec quo* emendationis indigere,ei qui anihitur.ego uero hoc ipsiim primum, ut nosti, iam mum suum exercuerit,& a cunetis affectibus uin pridem distinx cum peccata quidem eae salsa opi dicauerit,haud dubium est:quamuis eadem euitanione committi assirmaui asseictum uero seu per- re,propterea . parua sunt, magis arduu sit. quis turbationem ex quadam experte rationis ut fieri, B quis igitur uolet se Sc honestum re probum neri,qus ipsi rationi minime obtemperans sit commu is necesse est cogitabi plurima a se peccata sua igni aut uocabulo quod quide ad significatum am norari:quae ut cuneta deprehendat, cum poli1m priorem pertineat, qui genus ipsiim magis attin- ego dicere quo pacto ipse deprehederim: nonis git utral peccata appellari.dico aute illum pec tamen id dico,propterea quod fieri potes , ut hiecare,qui, exempli gratia,aut immodestius,aut ani libellus etiam in aliorum manus aliquando peruento cocitatiore aliquid agat,aut calumniae credat. Diat: quos ipses quo p exerceri uolo quoad ratio- seripsere igitur 5c alq ex philosephis pleriΦ, dc nem inueniant qua peccata sua agnoscant. quem Chrysippus pxaeterea,quae ad remedia pertineret admodum olim,cum eadem de re loqueremur,te animi perturbationum. tractauit etiam Aristote- εtidem mihi dicere postulaui, 8c donec tot illa linies eandem materia,& eiusdem philo phi secta- sa tibi uideri significasti,conticui. quare etia nunctores. ante hos uero etiam Plato. 8c satius forsitan eodem modo agam: 8c exhortabor eum qui hoc fuisset ita ab illis uiris haec discere, queadmodum. scriptum nostrum legerit,ut quod ipsi permissum ipse quo' didici uerum tamen hoc priore libro, sit ac relictum,id quaerat, quomodo uidelicet u capita tibi omnia,'uoniam ita iubes,breuiter ex- nusquis ν possit seipsum peccantem agnoscere. Ponam, eo plane ordine, quo me respondente au c duplicem enim, ut Aesopus aiebat, manticam ediuisti,cum de Antonη libello interrogasti. collo suspesam gerimus, alteram quidem ante peI Quod igitur peccare nos probabile sit, tamet ictus alienorum,alieram uero a tergo nostr0rum. si nihil prorsus ipsi nosinet aberrare existimemus, ex quo fit,ut aliena spectemussempe propria au, ex 's quae dicam,argumentari facile fuerit. Cerni tem nun* intueri possimus. qua quide narratio rhus cunctos homines existimare seipses aut essein nem cum omnes probent ut ueram, Plato etiam omnino sine omi peccato,aut in paucis exiguist causiam cur id fiat,nobis exponit. quidquid enti rebus rectam rationem ostendere:hocs, ipsum itin amat,inquit, caecum est erga eam rem qua amatilis maxime accidere selere , quos alij plurimum, ita si nostrum quiuis se ipsum maxime omnium Peccare arbitrantur. quam sane rem ego, siquam diligit, unusquis nostrum ad se ipsum maxime aliam praeterea, plurimis notam habeo experi caecus sit necesse est. quomodo igitur propria mamentis . ergo quicunque alijs permiserunt, ut de a inspiciet aut quomodo se peccante intelliget seipsis ferrent sententiam ac iudicarent, qualea j nullo enim magis etiam nunc,* res ipsa fer tam nam sint,lios in paucissimis aberrare Alitos ania i Aesepi apologus Φ Platonis oratio uideε nobis mouenti. tquic queseipis esse optimos exi rostrorum peccatorum inuentione desperabilEstimarunt, nec alijs iudicium sui ipsorum facere ironstituere:siquideneo quis facere potest quin miserunt,tios contra, in maximis rebus re eipsum amet,ecquod amat, erga eam rem quam in plurimis offendentes inspexi . quo circ', quod i amat caeca sit necesse est. nec uero ipse postulas ipse quondam adhuc puer temere laudari puta- l sem, ut qui hunc librum legere instituerit, curetham, id autem errat Pythium illud, quo iubetur l per ie,ut ubi uiam inueniat qua peccatorum suo unusqui seipsum cognoscere)propterea quod rum cognitionem accipiat, nistres ipsa dissicilis magnum non esset praeceptum,hoc postea pre admodum foret, quamuis quis uel 4plurimum hendi , merito admodum commendari selarcina eambem apud se ipsum tractauerit. Eselus qui sepientissimus est, perfecte seipsum Ir Proinde ego hic meam enucleu sententiam, gnoscit reliquorum autem omnium, perfecte ut si qua alia quis 3 praeterea ratione per se ip nil quidem nullus: alius autem alio magis oc mia inuenerit,mea quot sibiassumpta, liberalius a
nus.quod enim inuita uniuersa in artibus om- niuet,quippe qui duas salutis uias pr0 una sit na nibus videmus, ut magnas quidem atque insig- ctus:sin minus,at hac nostra salte utipossit,donec res rerum eminentias ditarentias . quiuis unus aliam meliore offenderit .sed iam uidetur esse temd multis facile possit discernere, exiguas autem hus,ut quaena haec sit mea in medisi profera, lameae tenues,' duntaxat qui ec prudentes sint etapin iumpto initio. onili peccata ob falsam opino
98쪽
RBIS 19Snem committi sele affectus autem seu perturbationes ob expertem rationis appetitu, placuit mihi prius me ipsum liberare ab affectibus. parem est nos ab his deletos falsa opinari. sunt autem a nimi uel affectus uel perturbationeS, quae omneS
nouimus,impetuS,sta,timo moero inui dia, ire hemens cupiditas: ea uero sentetia etiam nimio
alicuius rei qualisiciano ea sit, uel amore uel odio occupari,in genere affeci uu est habedum . probe enim di 'tim esse uidetur,mensirra esle optimam, tanqua nihil bene egregieue fieri possit sine mensura. quo modo igitur quis ista unquam eqciet, nisi prius ea se habere cognouerit at uero ut quis cognoscat fieri non potest,quemadmodu iam dia stum est,quadoquidem nosipis amamus uehementer. teru & si ratio haec tibi no permitti ut de teipso iudices,at saltem ut de alio, quem ne ames net oderis,ludicium feras, tibi non adimit potestate. cumgitur audieris in urbe quempiam
ex ijs quos tibi ne* amore ullo neque odio prosequendos intelligis,laudari a multis Q nullis hominibus aduletur,tum tu ubi ad illu propius acces feris,quὁ de illo possis ferre iudicium, num sit ta iis, qualis esse perhibetur, huiusinodi periculum fac.Primum si uideas ab homine re diuitum & apprime potentum, aut etiam principum ac tyranorum aedes frequentari pro comperto habe,te seu stra audiuisse hominem omnia uera dicere selere.
obsequia quippe istiusino dimendaciusequi co sueuit.) deinde siue id genus hominum salutan
tem,sive illis seipsum comitem exhibentem, conuiui sue illorum ac coenis inferentem, cospiciaS.
quisquis em huiusce generis uita sibi ipsi sequemdam proposui non tum no uerax esse consu uit,sed etiam omne malitiam habere necessario,
quippe qui aut pecuniarum,aut principatuS, aut ori aut honoru sit cupidus, & uel aliquib. ho
rum seorsium,uel omnibus s1mul insidietur. quem uero nel salutare,nem comitari id genus homianum,necp cum ualde potentibus ac diuitibus coenitare,sed frugi ac temperato uic tu uti selitu compereris,sperauerisc. veridica, conare hunc quo profundius altiuso cognoscere,ut stias, cuiusnodi tandem sit vita.talem porro cognitione sing. lorum ex longiore cum singulis consuetudine coparare solemus. si talem ostenderis, qualem sperasti, voca aliquando hominem, cum selo sermonem cola roga. ut siquem tibi ex illis animi
affectibus turbulentis inhaerere notauerit,eu continuo indicare ne gravetur,te , illi maxima habiturum gratia pollicere , existimaturuch te ab ipsis magis seruatum,*si corpore aegrotantem sananset. si ille recipiat se facturu, cum primum te alia quo tali uitio laborante inspexerit,deinde longo dierum interuallo interiecto nihil dixerit,interim
uidelicet tem assidue uersens,accusa homine,rΟ-galitera aliquato blandius cp prius,ut quidquid
testu perturbationu in te residere animaduerterit,
illico tibi significet.qui si tibi respondeat,propte rea se nihil tibi dixisse, qudd tali tempore nihil in te istiusmodi deprehenderi ne cotinuo illi fidem
Dadhibeas,neue existimes,te repete omnino inculpabilem euasisse:sed duoru alterum in causia esse: aut propter negligentia incosideratiore amicum suis nec animaduertisse: aut redarguendi uere cundia impeditum tacere:autetia nolle tibi in o dium uenire, cum haud ignarus sit octibus, ut ita dicam,hominibus huc more esse, ut eos oderint,
qui uera loquanturiaut si nihil horum est,scito ho mine propterea tacere Q, nolit ipse tibi prodeste, aut etiam propter aliud quidpiam, quod a nobis neutiqj probatur.nam si mihi hoc credideris nuc; fortasse fieri nopotuisse, it tu nihil peccaueris,sau dabis post ubi uideris omes homines singulis diebus innumerabilia peccata committere,&affectahus ductos agere quae agant,net tamen agnoscere se ipsis tales.quare nessi tu quidem arbitrare te
ipstim aliud potius esse Φ hominem a d porro arbitraberis, si persuasum habeas, perpulchre a te acta Omnia quaecun* non uno dico mense, sed etiam
uno die eger1s. Verum forsitan dices, si quidem litigiosiis propterea es quodues ex animi proposi
to,uel ex prauo quodam more talis euaseris, uel etiam rixarum amator siS natura, quantum ex 'suerbiS, quibus ego nuper usus stim, coiicere Iicet, uiros sapientes aliud esse potius Φ homines.at tu isti rationi, quae una est, nostram quae est duplex, opponito:unam quidem quod omnino sine pe cato sit sapiens: altera uexo, quae ad eum qui illa priorem cocesierit, speci et, siquidem sine peccato sit sapiens,eum ne homine quide esse: quod uero etia pertinethuside hac ipsa recto propter hoc
ipsim dictu ab antiquissimis philosephis audies,
Deo similem esse sapientem: at te tame Deo sima Iem repente fieri nunqua potuisse. quando enim qui totam uitam eXercueriat ut se ab affectibus si herarent,non credunt id se perfecte ait omni ex Parte consecutos, nimiru tu id multo minus, qui
quam exercuisti. ne credito igitur illi qui dicit, nihil a se animaduersum, quod a te eπ perturbatione sit gestum:veru aut Q tibi nolit prodesse,idcir co sic locutum existima: aut , non sibi obseruanta da putauerit, quae a te perperam aganturiaut ψ o
dium tuum timuerit , ac uitauerit. fortasseetia uia
dit te aliqua do aegre tulisse eum, qui tua peccata tuosi, affectus malos reprehederit: quamobrem sibi tum tacendum putauerit aut non credit, cum dicis te uelle singula peccata tua inspicerrite id Iipsssim agere reuera. q, si tu, cum primum aliquid comiseris,silentio abeas,haud ita multo post inuenies non paucos,qui te non si mulate,sed uere corrigant longe. etiam magis si ei qui te reprehederit, egeris gratias, quando hac ratione fieri potest, ut a te tuum malu recedat post aut si diligeter cons1deraueris,uexe ne te ille an falso increpaverit,eXeare senties te magnam percipere utilitate . si v
ro idem assidue egeris, propositum. tibi sit, te in uirit euadere honesta K probum , facile talis sies. nam in priore quide tempore ne si omne quidem considerandi diligetiam adhibeas, poteris depre
h edere,ie per calumniam et mendaciu iudicare
tibi , ipsi per imperitia persilade is, nihil a te esse Galen
99쪽
DE COGNOSCENDIS CURANDISQUE 2 oodmmmo peccias tum laeti potius issi in se ut u1ctsi dediderit, etias quinquagenarius sit: sit studiuiri, haec exercitatio,ut calumnias 5c con quin potius omni ratione conabit ipsum corpus uicia aequo animo feras. quod ubi feceris, & satis moratus satisque sedatus fueris, iam. tuas ipsiust perturbationes auimo perspe Ras habueris, tum aggreditor respondere calumniantibus: sed necpacerbe unqua id facias, neq; redarguendi conuin cendiae aut etiam altercandi studio, nec uero te illum alterum uelle dei cere ac prosternere significes, sed ome id tuae ipsius utilitatis causa moliri. ut
si ille quom, dum cd tradicit, probabile quidpiami ob lciat, credas illum melius nosse, si modo illumi ubi satis toga inquisitione exploraueris, extra culi Pam crime. reperias.hac ratione Volebat Zeno
omnia nos agere,itac, tutos nos dicebat fore, si a geremus tan* paulo post: paedagogis ratione rea dituri. sic enim ille uir appellabat istos quoru non Paruus est: ntumerus:qui licet a nemine usquam in intentur,ad increpandos tame amicos re propi
IlI Oportet autem eum qui talia ab amico sit lauditurus,nem diuitem esse,nem cultu A reuere tia quadam apud ciues suos conspicuum . nam si isti usimodi reuerentia insignis fuerit, nemo plane illi uolet uera dicere ob timore, quemadmodum ne locupletibus quidem solent adulatores lucri alia. quin etiam sique istis veridicum aliquis casus obtulerisiad se hunc illico suos. mores distrahere consiueuerunt. si quis igitur sit uel apprime Potens,uel opuIentus, qui uelit in uiru egregiuml a C frugi euadere, ab hoc deponi se ipsum necesse erit,at* his praesertim temporibus, in quibus nullus sit inueniendus Diogenes qui uel opulentissimo ac monarchae cuipiam sit dicturus ueritatem.
illi igitur quid sibi facto opus sit,uiderint: tu uero lquinet eX potentibus ciuitatis, net ex Opulen ll tis es unus,permitte omnibus, ut quicquiddam l nant in trilibere aduersum te dicant. nein ipse ad-
uersus quempiam indignare:sic uero tibi sint om li nes,ut Zeno dicebat,paedagogi uidelicet, neque li tamen par esse arbitrare, Omnes aeque at* indi
ferenter attendere quid dicant, sed eos tantum i Oos oc optime uitam egisse, Sc proue si tori aeta te iam esse perspexeris. qui autem sint qui optime luiuant, paulo antea nobis dictam est. progressu li uero temporis ipse per te facile assequeris atm inse lil telliges quanta re qualia erant, quae a te peccaba- li tur: tibi , tunc scilicet ego maxime uidebor ueri dicus qui nego quempia sine asiae ibus aut sine peccatis inueniri, etiam si optima quis natura sit
praeditas, aut etiam stapud gentes uixeriς quae o
ptimis edacationibus utantur: omnino autem necesse est: unumqueno labi & errare in aliquibus, coch etiam magis, quo quispiam iunior faerit. ex lercitationis enim unusquisis nostrum per tota fer me indiget uita,ut in uiru persed iam euadat:ne F ltamen deterreri quempiam oportet ne se ipsum lconetur meliorem evicere, etia si iam factus quin lj quagenarius sentiat sibi animu uitio& insanabili li α irreparabili deformatum. nam ne corpore quia i
dem male quispia habens, malae item habitudini i
iii melius restituere, quavis copertum habeat se nunt Herculea ualetudinem consecuturu.ne igitur nos quo deterreamur, ne meliores nos ipses animo reddamus, quamuis copertum nobis sit,animum no poste cosequi sapientis: veru maxime quidem etiam illum speremus nos habituros, si a teneris usiet ipsium huc nostru curare coeperimus: sin minus hoc obtinere possumus, at saltem ne totum omnino deforme illum geramus, ut Thersites corpus, licite curemus. etenim si ante* extisteremus,fuisset in nostra p otestate, couenire illuqui prouidebat,ut nasceremur,& primo quide orantibus nobis, Ut corpus strenuissimu generosis . simu . ab illo liceret accipere, ille denegasset,la profecto precati essemus,ut secundo salte gradu, aut tertio, aut etia quarto proXimu primo bonae habitudinis corpus nobis cocederet: itam si Heraculis no potuissemus, at Achillis accipere prsclaru quiddam nobis uisum esse quod si non huius,lat Aiacis, at Diomedis,at Agamenonis,at Patro cli sin ne horum quidem, at saltem aliorum quo rumpiam heroum praestantium .ead ut arbifror, ratione,si quis supremam nequeat animi excelle
litiam obtinere,at saltem post: 1upremos illos sapia entes in secundis,aut tertijs,aut etiam qUartis sesel haberi non recuset hoc autem quod dico, non e i ius nodi est , ut fieri non possit,si modo quis me
t cere se ipsum ueli & logiori tempore avidua ex ei ercitatione periculum facere.. II iΙ Ego aut cum adhuc puer haec audiui ,5 quo da tempore homine uidissem,cui nimia festi natione conanti aperire hostium, res ex sententiano siuccessera re ob eam rem iratus claue mordebat, calcibust fores percutiebat,atin in deos coni uicia iactabat,oculis instar eoru efferatis, qui in fu rias euaserunt, ac propemoduex ore spuma emit l tebat, ut aprisblent: tum eiusmodi odiu aduersiis liracundia cocepi,ut nunΦ postea quisse m e ob in te affectu tristiorem uiderit. 8c sane hoc ipsium pri mo quom tepore erit satis, si nem in Deos maledi
sta ia stabis,nel calcibus feries, aut dentibus aragredieris lapides ac ligna,nem esserato uultu intus eberis, sed intra te ipsium continebis atqν occulta , bis iracundiam. nam ab ira prorsus liberari simul ac quis uelit,non cotinuo quis potest. comprimel re autem illius perturbationis intemperantiam atl que in lentiam potes quod remedium sisspiust usurpaverit,agnoscet tande aliquando ipse seip- stim minus nunc propensum a diraminante, usi adeo ut nel ob paruas neo ob magnas causas in furorem se agi animaduertat,sed magnis tantummodo irasci sceleribus. quin etiam ne hoc ipsum
quidem quod dico,irasci magnis sceleribus, post eidem ultra eueniet, si id obsexu it, quod ego, cum mihi ipsi adhuc puer imperassem,in omni re liqua uita obseruaui.id porro est, nunquam a me seruum mea manu uerberata suisse: quod ipsum lpatri quom meo usurpatu memini. qui etia comin jPlures amicos increpare selicuo erat, quos,in perin
100쪽
Elielido famuilis dentes cosi ligere 'rela fide
bat,eos dignos esse assirmans, quibus ferui illi in ipsa uulneris inflammatione, couulsione tentare tur,ac sic interirent.quidni enim quando eis lici
tum fuerat paulo post & ferula octoris quotquot libuisset uerbera infligere, consilio tale opus perficere. porro alii sunt qui non pugnis itum,
sed etiam calcibus feriant, re oculos effodiant, ecstylo uulnerent, siquando stylum manu teneant uidi etiam quendam qui ira percitus,calamu quo scribimus, in oculu serui inflixerit. Adrianus quiadem imperator, ut aliat, cum stylo serui cuiusdam sui oculum uulnerasset alcy eruisset, ac post illum uidisset ex eo uulnere factum unoculum, ad se uocauit, fecit* ei potestatem, ut pro illa calamitate
munus a se petere cum autem ille miser taceret,
rursus hortatus est Adrianus, ut quidquid uellet petest At ille negauit se aliud quidquam petere,
optare uero se oculum quem amisisset. enimuero quod tandem munus inueniri possit, quo oculus amissus rependatur Caeterum quae mihi quoque olim acciderini,hic tibi narrare uolo, quamuis eadem de re me tapius tibi dixisse meminerim. ma redeunti mihi factus est itineris comes ami cus quidam patria Gortinensis ex Creta, uir caeteris quidem rebus non contemnedus, quippe qui simplex moribus,& in amicitiam propesias, ecfrugi,&in iis quae ad quotidianos sumptus perti nen liberalis esset, sed uis adeo iracudus, ut sitis ipsius manibus aduersiis seruos uteretur, inter dumi etiam cruribus,toro autem,ac ligno, quod cun 3 irascenti occurrisset, multo libentius . cum ergo iam essemus Corinthi, omnia quae secum uel hebat supellerillia,una cum ipsis seruis, naui tra didit uehenda a Cenchreis Athenas usi*,ipse mercede conducto uehiculo terrestre iter Megaris facere instituit.itam cum iam Eleusinem praeter is semus,ac Thriasiis attingeremus, seruos quos se cum habebat,interrogauit de quada sirpellectili, at illi casu quid responderent,non habuerunt. si rore ergo percitus,ubi nihil aliud habuit quo adollescentulos percuteret, gladiu qui intra vaginam coditus era una cum ipsa uagina arreptum in caput infligit,no illum quidem qua latior planior* lest inferes, sic enim nihil grauius accidisset, sed lqua secadi uim gladius habet. vagina igitur illicoldissecta est at* inges uulnus in capite utrius p es sectum est duplex.bis em utris p percussit . ubi uero plurimu sanguinis effluere de uulneribus ani maduertit,nobis eo in loco relictis, ipse Athenas illico pedibus iter ingressus est,ne ipso adhuc praesente aliquis seruorum interiret. nos tame postea seruatos illos Athenas perduximus. amicus auteille Cretensis,cuipsum facti poenituisset, me ma nu arreptu Megara introducit in domu quadam deinde lorum porrigens,ubi se ipsissim exuit,iubet uerberare pro ijs quae furore nefario coactus P trauerat. sic emipse uocabat. Cum aute ego,ut par
est,inrisum prorumpere, ille ad genua procubes instabat obsecrabat. ut ne alit facere hicporro haud obscuru est, me tanto maiori risii comotum
i su Me qdisto illum diutius in eo perseuerante ui derim,ut caederet. Caeterv post* satis diu in hoc ipsi perstitimus,recepi me illi facturu quod petς lbar,hoc est,uerbera illaturum, si ipse quoipualde l exiguum quidda quod ego petere mihi uicissimi praestaret qui ubi recepit, tum ego rogaui homi
nem,ut mihi sermone quendam recensenti auxes
accomodaret: hoc esse illud ipsiim quod ego peterem. quod ille cum se facturum recepisset, longiori sermone illa docui queadmodum id quod
in nobis est iracundiae ac furoris coercere erudireque oporteat,ratione uidelicet. quod em non uer lberibus, sed alio quodam modo sit corrigendum, illi latius exposui.at ille cum ad seipsium rediisset,
sibi , prouidisse longe posthac se ipQ melior es
fectus est. tu uero quamuis no multo fias melior, at satis fuerit anno uno in melius salte paululo es se prouectinnam si perges constater resistere assectui iracundiam mitigare, tum altero anno te multo euidentius profecisse animaduertes.q, si in eo diutiuSperseueraueris,ut tibi ipsi prouideas, Ioge propius tertio, re post hunc quarto, at p item quinto ad honestius grauius* uitae genus acces sisse te sentiesaurpe enim est,quempia multos annos cotincter laborare ato exerceri, ut uel mediacus,vel gramaticus,vel rhetor fiat, uel geometrat ut aut in uirum honu euadat, in tanto spatio rem poris nunqua sibi quicΦ laboris assumere. v Quodnam igit sit huiusce exercitationisini t tiarursus repetamus pro rebus enim maximi mol menti nihil incomo disierit bis tercp eadem com memorare . nunΦ igitur quempiam seruom tuo
rupeccante tuis ipsius manibus corriges:sed qua admodum ego quod olim Platone audiuissem aduersiis quenda seruu maluisse agere, id in tota uiata usurpaui,pulchra esse genus ossicii ratus:itatu quom tibi ipsi praecipito,nem te tuis ipsius maniabus seruu caedere,nem quadiu iratus sis, alii imperare, sed in posteru differre.post* ein furor abi rit, prudelius teperatius* dispicies quot uerbera infligere ei qui puniendus sit, oporteat.nec tame illud dixerim melius esse initio statim cocessa uoma re trasigere,8 ubi lom tibi assieni iusseris,lum
uerbis clutaxat corrigere ac minitari,te no amplisus ide cocessum,si item ille ide peccatu comiserit, multo em praestat,tefacere ea quae facis, sed post qua impetus ille animi deferbuerit,tuc, ia furore illum omni rationi inimicu deposueris: quo tem pore uidelicet iam ratione opitulante inueturus sis, cuiusmodi ille pugno sit feriendus. nam quod impetus irascentis nihil ab insania dc furore diis rat,eX iis, quae faciunt, qui eo genere affectus perciti sunt,facile intelligere licet. pulsantes enim referientes calcibus,5 uestimeta scindentes, re toruum quiddam intuentes, omnia peragunt, usque adeo ut, queadmodum dictum est, oc foribus, ocsaxis,& clauibus irascantur: θc alia quidem Iacorent , alia mordeant, alia calcibus petant. sed fonsitan dicturissint, haec fieri solere ab ijs duntaxat qui re uera insaniunt, quae autem tu facis etiam a