Galeni Pergameni ... opera quae ad nos extant omnia / vol. 2- secundus tomus scriptorium ejus omnium classem secundam continens

111쪽

DE CUIVs E PE cc A TORVM confirmant, caeterum nonnum uerius isse tuni falso inuenilis austumare

inuetis suo testimonio faueat. Huiusmodi methodus in geometria repet itur,arithmetica, supputa toria,astronomia, ς architedronica: nomine autearchitedtonicae horologiorum, clepsydrarum, hydrodochiorum, et machinamentoru omnium de

scriptiqnes amplector, inter quae re pneumatica, hoces ,sipirabilia quae uocantur, existat. Hec profesto omnia inuentoribus sitis testimonium per hibent haud secus, Φ astronomiae inuenta, quae ocipsa ex euidentibus diiudicantur,examinantur &testimonio c5firmantur. Solis nanin &Lunae dofectas, Zc quaecun* circa fixas errantes stellas

conspiciuntur,inter ea, quae manifesto apparent, reponuntur. Manifestum praeterea est sermones nostros omnium illorum animos percellere, qui hus iam prouecta aetate non multum temporis sirperest, ut in rebus illis demostratoria methodum exerceant, quae ipsius ueritatem perspicue testar ualeant. aut enim ut proxime dicebam,proprio amore decepti: aut umbratili quadam sapietia, aut honoris inanisl gloriae cupiditate, aut arroganti

Ias tantia, aut auaritia perciti, nonnulli sibi ipsis, nonnulli uero aliis se aliquid firmi scire persiadet quocirca nihil miru fuerit in proprio unum quenque auditorio sitis haec discipulis probare: quo εum aliqui asinino ingenio sunt, aliqui uero acrii sed in primis disciplinis nequaquam exercitatonam id genus uentosis atw ineruditis prsceptori- hus expedit,arbitro tales habere discipulos. qui i cuno enim natura prudens,& indisciplinis antea. cluersatus fuerit,ipsos illico floccifecerit,sicuti Sc e

ligo adhuc adolescentiae annos non egressuS mul l ros doetores contempsit: qui nonnulla demonstr. t ais scientifice in geometria repugnantia ostende Te audebant,necp demostrationis simulacru quoc siet, unquam cognoueranti siquis igitur ueritate ςxploraturus prius arrogante iactatiam, nimium

sibi amorem ,honorum 8c gloris immoderatam li-hidinem, falsam persiuasionem sapientiae, at y auaritiam exanimo suo extirpauerit, iste plane non mensibus modo, sed annis multis, cum ante sese exercuerit, perueniet aliquando postea ut inqui

rat placita ad beatitudinem, oc ad calamitates dicere ualentia.

v Illum uero perturbationibus, quas dixi, se rentem ac debacchantem ad tam longum iter pia grum at impeditum uideo: at illos nempe odio Prosequor, qui insidiatorem calumniatorem in es sciunt. huiusmodi enim viiijs siros ipsbrum disci Pulos praeoccupare ac inficere lent, ut neque id genus sermonibus,quales nos hactenus fecimuS, aureS unquam praebere aequo animo possint. s. ner oppido facile est praeceptorem graui ac seu ra facie dicente imperitis adoIescentibus persia dere expeditissimum esse ad sapientiam iter, idia cynicis uocatis philosophis affirmari testantem: siquidem &isti placita i ha breue esse ad uirtutem

uiam contendunt: ar ipsorum nonnulli sentetiam hanc damnantes non ad uirtute, sed per uirtutem

ad beatam uitam cynicam philosophiam iter esserantes imperitam istorum hominum temeritatem ad inanem iactantiam breuem esse uiam testatur

Itam ut cynici omnes, quos uitae nostrae tempore conspeximus,lta re eorum quidam, qui se philosophos profitentur, euitare se in rationali cotemplatione exercitationem non eunt inficias : deinde, cum a nobis discesserint, cum uulgaribus hominibus,caprarum uidelicet boum Q pastoribus, soLsoribus atm mestaribus cogredi indignu putant, quod scilicet ea, quae a se dicantur,isthutpote in ratione disserendi nun* uersati, minime assequam

tur: idc, nimirum insolenter faciunt, perinde ais si ipsi unqua in primis se disciplinis exercuissent,

ac non repente deuitae fine, de bona at. aduersa fortuna a prsceptore demonstratorios, ut ipse credebat, sermones audiuissent, ipsis eo, ψ non eL .sent exercitati, idem adhibuis ni: quae plane ijs, ut dixi, ob falsiarum uerarumq; rationum similiti

dinem causae salirum decretorum extiterunt. si

militudines autem exacte illi dignoscunt, qui singulas integras materias diligentissime tractaue

runt. at qui repente materiam aliquam non exeris .

citata ratione aggreditur, nullo pacto falsas avo .ris argumentationibus distinguere separare* u lebit. huiusce rei manifesto indicio simi uocata so- , phisinata, quae rationes quaedam falsae fiunt ad uolaruni imaginem dolose constructae. haru mendacium ex conclusione, quae uera non est,aperre de bpreheditur. quoniam uero falsae rationes aut sim- .ptum aliquod falsiim aut conclusione haud recte fillata habeant necesse est,&hsciniphismatibus ihaud ita facile conspicua sunt,ab illis, qui in disse- όrendo se non exercuerunt,uix uti φ deprehedipo terunt. Igitur cum rationem mendacem esse con lcedam US, ψ Omnibus conclusionis mendaciueuidenter patea nihilominus inexercitatos nodi so lutio praeterit. quocirca tutius isti cautias ego rint, si rationes omnes sitspectas habuerint, nul- Iich prius assenserint, quam se falsarum uerarum .

rationu similitudines exquisite distinguere posse sibi persuaserint: alios. sibi quaestiones propone

re patiantur,uolentibus ipsoru eruditionis pericu tum facere permittentes. num aliud igitur consis

lunt,quam Φ discipulis, ut se in sophismatu dista,

lutione exerceant, praecipiunt quae nihil aliud, itantea dicebam, prorsus fuerit, quam inter uera salsamo ratione similitudinis agnitio. necessum ita

que sit uerarum prius argumetationum naturam

didicisse: in ηs nan uersatus, ipstium , speciem

exacte iuxta cineriter. percipere assuetus, haud aegre,puto,falsas agnouerit. ego nempe id re commonstraui, cum adolescentes in disciplinis uersa tOS ueraS rationes cognoscere edocui, & alicui ex

praesentibus, cui libuisset, ut aliquod ipsis sophis maproponere iussi. ipsi enim sophismatu absura ditatem deprehenderunt, quae aut in figurae non syllogisticae inconcinnitate, aut in simptionusal sitate posita esset. atin ita istis inanis sapientiae norimine praeditis, istis inquam senioribus sophisin ta explicare nequeuntib. euidenter patui id ipsis

112쪽

'No TiTIA A et Tricomodi ex uerarum rationum ignoratione prouenire: quo fit, ut summopere damnari mereant,l eo quod ex temerario assensit miseram degant ut i iam. falsam enim de uitae fine opinionem ad mis uas calamitates 3 ducere omnes testantur

u 1 Isti uero homines quidam sunt in discernendis ueris falsis 3 rationibus nun* exercitati, interi dum opinionis alicuius ueritate intelligere se cre dentes, es cotingente ratione se dixisse ignorant,l actan. sensibus, quae opinantur, euidenter appal rean nos sequi, &abis demonstrationibus cre dere iubent:interdum uero,cum sela indicatione oratio egeat, demonsi ratione ipsam cofirmare ni tuntur. iidam uero gnari, quatenus differat in

i dicatio, aut quod est uelut primu & ex seipso no

tumtamen de rebus diligenti consideratione ha j bita pronunciare conantur. atqui in his erroribus

multi, qui iamdiu in philo phia cGsenuerunt, in uolutissent quid igitur, proh Iuppiter, istorum ne inscitia;umbratilis , sapietia tibi facile curari pocse uidetur an et ille etiam, qui triennium, aut qua driennium pHduro tumore doloris sensu carente laborauerit,unquam sanabitur nunquam pro secto senum istorum animum inscitiae apparentis. sapientiae scirrho triginta iam annos occupatum

adsisitatem redire posse crediderim.at,si uelis,idi posse fieri ponito:deinde dierune spatio,an me sium, an annoru huiusmodi scirrhi curatio egeat, aestimato. ita ne amplius admirator, qua ob rem multos is oru,qui se philosophari praedicant,nec alloqui, ne 3 cum ipsis disputare dignis existimo.

omnes enim priuatos homines, natura prudeteλ' ea disciplina institutos, quae iampridem a Grae t cis probata est, istis meliores praestantiores , co- gnoui. facile enim quaecun y se euidenter conse

j quuntur,agnoscunt:istos uero altercales, aut quae

placitis ipsoru aduersentur, percipere dissimulani tes pleru* expertus sim. porro cum millies olimi cum pleris p philosephorum, quae quenq; Pxopo strum finem uitae consequantur, disputauerim,alij quidem omnes, quod primis rudimentis optime instituti sint,acutu ingentu habebant,ipsit uiuent di modum concordem suis placitis dicebant, seos monem. nostru recte intelligebant : at illi in quadam inani sapientiae 6pinione ut supra posui) ad senectam us. uersiati soli cotraria sentiebantidesnt de cum ab omnibus praesentibus deriderentur,ad comitia iurgia i se conuertebant. Verum quae a nobis lapius una cum multis uiris de quoque pro singulis finibus uitae genere explicata sunt,in alηS habes comentariis tradita:multa , errorum,quos isti committunt, exempla in illis scripta sunt.nam quaecus isti diuersis sectis addicti uitam corrum pentes inter se contraria faciunt ac dicunt, ex selibiudicio proueniunt, peccatach sunt, quae in quali bet secta comittunturisiquidem veridica at y op tima secta non finem solum, uerum etiam genuS uitae fini illi consentaneu adinvenit. Quamobrem quid inter peccatum perturbationem in intersit, hinc apertissime discere liceat. Aliquis, exempli causa,placitu hoc institueri homines iuuare, ho-

VE MEDELA 22 sminibus egentibus reuera opem ferre cupies : caeterum iste aut semno,aut secordia, aut uoluptati hus, aut aliquo id genus alio impeditus subuenire afflictis neglexerit, ex quadam perturbatione e

rauit. Alius uero quispiam sibi ipsi tantum uolup

tates curarum Q Uacuitatem comparare sta tuens,

ac propterea ciuibus sitis, aut domesticis init quassiectis auxiliu denegans, ex praua opinione pro

iacto,non eX aliqua perturbatione peccauerit. Quod de cui sustae fine opinio Asa peccator ca facti. cap. VII.

Multorum sane peccatorum falsa de cinusit uitae fine opinio fons 8c origo est, ex ea enim tantab radice quadam singula peccata exoriuntur:p test tamen aliquis de ustae fine recte sentiens in aliquo particulari consecutionem haud intelligens aberrare: caeterum tibi, ut proxime diceba) actiones uitae singulis finibus congruentes in aliis commentariis latius enumeraudin praesentia peccatorum sela capita perstringam, quae repetere sa lius esse duco,ut propositora compendium quoddam facile memoriae mandandum conficia. quandoquidem enim in finis contemplatione felicita tis humanae principatus ponitu haud ab re in ip sum inuestigandum omnes incubuerunt: de quo qui semis magnifaciut, prompte sentetiam suam

tulerunt:prompte autem sententiam tulerunt,aut OmneS,aut uno tantum exceptorquem ipsum ne

que in confesta est id fecisse, antequam de demonstrationibus iudicaueris,sint ne re uera demostra

tiones,an illis ita esse uideatur. homine igitur propria peccata obseruantem at animaduertentem illud ipsum in primis cogitare oportet, iustu esse ommno eos curiose diligenterch audientem, qui sese quaesita demonstratione probauisse arbitran tu postea ipsa dijudicare conari: atm iterum hoc loco cum ab ipsis acceperit, quem in orationibus iudicem ueritatis statuam: deinde iterum haec ipsa secum,ut sese habere oporteat,reputans, cons1derans. nunquid ipsi rursum iudicadi instrumentum altero egens instrumento intelligant,deinde

post illud rursum alio, id. ne in infinitum protraliatur suspicas,minum ocium nactus longo tem poris spat1o una cum uir s, qui ipsi maxime veridi ci uideantur, ita primum omnium iudicadi instrumentum cotempletur:quod scilicet uelut causam quandam iudicatione non egente arripere opor

te & omnibus hominibus ostendere: id uero&absis dijudicatione conceditur,eandem c., quam omnis demonstratio,vim prae se ferre potest: at ita, quod stuperest, in ipsum respicietem omnia ad id particularia redigere conuenit,quod saner reso Iutionem nonulli philo phi uocauerunt: ueluti ascensium quendam ab his, quae media sint, ad pramarium iudicationis instrumetum. utpote autem

in re ualde dissicili, quemadmodis opere plexu didicisti in istis uano sapietiae nomine predicis, petulantibus, ac propterea ludibrio habitis, ψ ne uulgaria quaesita ad primum illud instrumentum iudicandi redigere ualeant. viii Sibiipsi eum costare oportet qui sc1entiae

Galen.

113쪽

capax esse uelitat inmuItis singularibus,qusip .l stim inuentum esse testari pos int,ut antea dictum fuit,sese exerceat. huiusinodi sent autem ea, quael in arithmetica linearumq3 scientia habentur, qui l hus ueluti gradibus astronomia et architectura nituntur.age enim ut declaradi causa ex architectu

ra exemplum aliquod promam, urbe condita ipsam habitaturis propositum sit non per coniectu ras, sed exaete quotidie scire uelle, quantum diei

temporis iam elapim sisiquantum usci ad Qtisi occasiam supersit. id probrema sanerin resolutoriat methodo ad primum illud iudicandi instrumen tum redigi opus est, siquis ipsim,quo dixi, modo

in gnomonica tractatioe inuenire uelit, rursim j exillo per eandem uiam, sed contrario modo prol ficiscendo componi:quemadmodum & hoc in eadem tradiatione didicimus. poreb in huc modum comuni generalis, uia comperta,nobisch cogno i scentibus ex huiusmodi lineis temporis partiti di mensionem fieri necessum esse, ad corpora dei de transire conuenit linearum descrip ionem uo catum , gnomonem sisse eptura, ac primum uestigare,quae corporum figurae ad inuentam desesipistionem idoneae sint,deinde in illis singulis, qualisnam haec descriptio fieri possit,ex re lutione co-Positione. inuenire. ac posteaqua rationalis me ethodus euidentem nobis propositorum inuentionis confirmatione praestiteri mox ad ea exequenda,quae per ipsam inuenta sint, accedetes, iterum considerabimus,quo modo depingendi corporis superficiem planam aequabilem. reddemus, hoc deinde.per re Iutionem compositionem adini uento aliquod huius odi corpus fabricati per imi Mumenta ipsium lineis designare tentabimus:ite

i rumo ex resolutione ac compositione eo comperi to,eius lem speciei corpora,qualia nos methodust edocuit,construere enitemuncuc, postea in mul

l tis deinceps figuris delineatio facta, hominibusci

ut re experiantur,diuulgata fuerit:iam id, quod a Principio propositum fuerat, ploratu est.qua ' do enim prima linea primit selis radium excipit, itidemq; postremum ultima, ait hoc in omnibusi Olaribus horologns depidi is apparet, iam prose cto unum quoddam euidens indicium, quod res

Proposita inuenta sithabebimus:item alter cum omnia delineata corpora inter se concordant,nec orion 8c tertium, cum aequalis aquae fluxus ipsis re

spondet. hoc etenim depi storum horologiorum ueritatis iudicatorium futurum ratio adinvenit: quod dico autem huiusinodi est.uasculum ex qua uis materia conflatum perforato, primumch solis radium intuitus aquae mundae imponito, deinde tibi cum pictum horologiu primam horam prae rerijsse nunclauerisitu quanta uasi uti portio aqua impleta fuerit,adnotato, eam etasa iterum uascu tum eidem aquae imponito:& cum siecundam ho xam selare horologium significauerit, vasculum

spicito: postea cum aquam in ipse ad eande par

em peruenisse, ad quam 8c prima hora peruenit,

numeri'adnotato celeriter,ec exhaustum uastulum itexum in eandem aquam immittito , ac rumhisem obseruato,num,quoad tertiam horam horois logium indicauerit, ad eundem uastuli locu aqua Perueniat, ad quem prima aut secunda hora pera uenerat:quod ita factum esse inueniens, exhauriato vasculum.Witerum ad quartam uis horam in aquam demittito, itemc, ad eandem uasis partem aquam astendisse conspicatus, ipsam statim effundito, denuo h in eam demista vasculo quintam sita militer horam explorato, cum* 8c in hac ad eumdem locum aquam peruenisse comperias, deinde

in sexta & reliquis deinceps usis ad duodecimamisi prorsum ita fieri cognoueris, re Re depictu esse horologium tibi persi raseris,quandoquide propositum demonstrauit:prop0situm erat aut, in duo decim aequas portiones totius diei tempus esse di stributum porro numerum hunc tanquam omnia um utilissimum delegerunt,dimidium enim conatinet,& duplum,ec quartum,&sextum,o duodecimum,quae nullus alius post ipsum numerus usis

ad vigesimumquartum continere uidetur. Hunc etenim tant longiorem repudiarui,& duoden rium numerum ueluti comoderatum iudicantes,

in tot particulas totius diei tempus diuiserui. Hae autem partitionem ex usii esse alij multi & Romani ipsi experientia comprobantes at UtenteS Ostendunt siquidem haereditatem omnem,cum te stamentia condunt,in duodecim portiones distri buunt:& ponderum acmenirarum,quibus in in

ta opus est, plurimas in duodecim partes diuiduti iuvero si iubeas,tibi per methodum horologisim depinxero,ac deinde, siue in duodecim partes,si

ueri alium quempiam sequentem numerum in

tegrum diem partiri uolueris: in illo prosecto id, quod propositexas, itidem fac u esse comperies,

quando ct perforatorum vaseulom menstrae re

spondeant, ct omnino inter se depidia horologia consentiant, eo Q ultimae in ipsis lineae diei siles cocludant. ad hunc sane modum & vaseuli, quod graeci clepsydram uocant, fabricam ratio metho do resolutoria uestigans inuenit,cuiuia rerum ex perimentum uel plebens hominibus euidens est: summa enim eius linea duodecimam horam signis sicans excelsissimum locum habet, qua parte cie ipsydra longis imu diem dimetitur : breuissimum uero,ubi linea breuissima est inter utranssi media est,aequino filum quae declaratiac deinceps qua

tam pertransiens perinde omnes annes dies metie

i ris: quod in medio interest usis ad aequinoctialia foramina in clepsydrae labris tibi praedictos qua tuor dies significabit: a quibus foraminibus post id, quod longissimum diem significat,inuenire scilicet incipiam, usis ad quam partem altioris in clepsydra Iineae hora duodecima transacta aqua per

ueniat, post illa uero rursissis item tertia a duodeci ma conuersione unam illam in clepsydra lineam, . quam celsissimam esse dixi, dimetiente reperies: quinetia Scalias lineas,quecuni* excelsissima in feriores sunt,alias horas metientes inuentes,quartam quide a duodecima: omnibus aute anni die

bus undecimam horam significant secudum eius differentes partes, ut de suprema ante dictu est aql deinceps

114쪽

NOTITIA AT OVE MEDELA deinceps quintam, aut sextam horam secundum diuertis partes significatem,at* item sequentem

septimam, Octauam, aut nonam, ac reliquas uso adimam lineam horam primam inuenire in sola

tibus horologijs clepsydra iam aque plena tibi patefiet: quemadmodum re quarta reliquae us ad duodecimam inter se quidem aequales singulis quibun diebus apparent,ad alias autem aut praeteritas aut futuras relatae inaequales. IX Deinde methodum hancinuenire non cupiuisti, heus tu,quid est tandem non ne tuam inanem scientiae persuasionem percepistic' quisquis proposita lisc ignorat, non per anni spacium,aut, rectius ut dixerim, non in ψmni uita inuenire u leacnely enim ligc unius hominis uita adinvenit, sed paulatim linearu scientia prouecta est: primo quidem elemetaribus in ipsa praeceptis ab aliquo uestigatis : postea cum haec inuenta iiii, posteris hominibus deinceps contemplatione illam sum mopere admirabilem, quam re lutoriam nomi nari dixi,proponetibus, sesel in ipsa ec alios, qui uolueruat,quam diutis ime exercentibus mel tamen aliquod huiusnodi manuarium opus,qualia hactenus desolaribus horologiis atm clepsydris

declarauimus, archite stari potuerunt. At neque temerarii erant,ness arroganteS, qui huiuscemo

di res indagabant, quales isti, qui sapientiam se

quaerere,aut inuenisse gloriantur:illi autem ueric simo sese honore decorantes,facultatem,quam in anima optimam habebant, exercere, ad finem perducere cupiebant, rationabilem scilicet dico, c

qua exercitata, &bonum habitum sibi congruent xem adepta longe maiores uoluptates, quam illi, qui corporis uoluptatibus perfruuntur, accipiuti nulla etenim alia quadam facultate ab hircis, uen'l mibus, porcis, pecudibus,aim asinis distamus:ne

que ulla alia contemplatio ingenui uiri animum uehementius,quam haec re lutoria facultas, obrilecta cum praesertim in ipsa quispia magnos progressus feceri inter initia uero, quemadmodum

Maliae ferer omnes disiciplinae, laboriosa est. quod

si nihil etiam delectationis afferret, cum tamen i rebus maximis nobis ustii futura sit,in ipsa exercς ri optimum fuerit: cum illud praecipuum ut mo. do diximus)habeat, ut quantam uoluptatem afferat, res per ipsam inuentae declarent: quod in his, quae a philosophia indagata sunt, neutiquam re pertum est. quo circa eis, qui in ipsa petulantius Rxe ipsa evidenter coarguitur, sic S philosophia: praecepta evidenti examine restitantur: uerum,ut quis uoluerit, ei dicere licet, cum semel impude absit rationali methodo ab ipsis rebus sese edocet Π assimat.q, si eos sol's res uocem adeptae allocultae forent, haud ab re lese iactarent ac gloriarent:lat cum res sileant,neo nos, neo illos alloquatur, iam satis patet, lana, quae in nobis est, rationabi

lem facultatem rerum naturam exploratu ire. Te

igitur inuenire potens id prius in rebus euidenter hoc testantibus demonstrato, oc methodu nobis

dicito, cui omne problema resolutorse subnciae,

ac uerarum falsarum , rationii similitudines de promens ostendito rationi, cuius iiiiiii deprehen dere liceat, ei in rebus obscuris no esse sde habendam certum est. Omnia haec homines recte die a esse cosentiunt,praeter istos temerarios ct falsa doctrins persuasione inflatos, quibus ad ueritate uiane F longa admodii est, neqp eiusmodi, quale Hesiodus ad uirtute esse cecinit, sed breuis ac plana, aut potius nulla est.nempe si res ipsis natura suam

Omnes homines edocet, no decet in rationalibus

methodis sese exercentes, frustra opera oc oleum perdere.none igitur 6 maxime cunctos sapientia excellere uobis persuadetes, hoc salte nobis aliis,

qui nondu sapientiam uestra assecuti sumus, ma nifeste cocesseritis, omnes homines oportere omnium rerum ueritate cognoscere, quadoquidem ipsaru natura seipsam patefacere abunde ualeat. X Tergiversantur iterum, cum ita fuerint in i terrogati,no omnesci, aiunt,a rebus edoceri. quia

nam igitur sunt isti,quos res ipse edoceant, nobis iterum percolantibus, se ipses QIos aiat. quid emaliud respondere queant, iactantia, scilicet quam ab initio prosesst sim tueri c0nstituentes At profec o nos istis de se quicquid uelint pronunciantibus nequat credimus: cur enim proh d4 immortales Qtis his resipis naturam propria declarauerint num idcirco quia nihil exprimis distiplinis

Perceperunt Sed hoc merti mendaciti est: alij etenim pleri ne illas quide ulla ex parte delibarutam si rationabile amius uim in disciplinis exercini sent, effectus id eos posse facere testaretur. atqui

nondii eiusmodi contemplationem attigerunt. dicent aute forsan, los se perspicaces a natura creatos, atores acutissime cernere, quemadmodum

Lynceus subterranea intuebatur. quid igitur, si a deo acri admirabilim ingenio sunt, in id genus

propositis excutiendis, quoria inuentio veridicos esse inuentores manifestat, plane ridiculi conspiaciuntur nulla enim eorum isti unqua inuenire potuerunt: quin ec eoru inventoribus declarantibus

ac edocentibus ath sane discunt, isti uero soli & in

exercitati, oc ingenio tardi percipere nequeut: deinde me amici prouocat,ut an aliquis ex ipsis for te me intelligere possit, experiar. sed nullus ipsi0 rum, quod dix rec1tare ualet.Quaenam itam caecitas in propr1is dignoscendis uitias hac istoruignoratione maior est quod uulgaribus hominibus sese rudiores cum uideant ad ea percipienda memortam mandanda, quae ab arithmetica, geometria, architectonica, astronomial reperta sunt,postea philosophiae abstrusissimos locos adeo facile ploratos sese habere censear,ut res ipsas sese osten dere abs p demonstratione, rationalii methodo

contendere audeant porro Q sponte inter se adu-. lentrir, neo ueritati inueniendae operam nauent,

ςx eo seire licet, Q de re aliqua singuli intersitos tantu discipulos disserunt, omnes. alios laquam

aberrantes calumniantur at* uituperant: ego U

ro si in unum eos locum cogere uelim, id non se

runt,sed statim ii erecundiatraetexunt,neq; se Coin,

115쪽

z3i DE CUIVs VE Iram hominu multitudine sermonem habere pos se confirmant: nihilominus ipsorum alius uiginti auditores habet,alius triginta, nonnunqua plures,ne w inter illos dicere erubescunt. uerum ego si tres aut quatuor eoru sermonibus interesse uo tuerim, mepli causa platonicos quatuor, tres aut quatuor epicureos,totidem numero alios stoicos et peripateticos,ad hos tres academicos aut uocatos scepticos, hoc est,c5siderativos, Ut omneS ex philosophia uiri uicenaria numeru expleant, praeterea ultra enumeratos si totidem adsint, qui rationalem potentia in mathematicis exercuerint, sed

philosophicos sermones ignoret: tunc nullus istorum elusinodi virbru cospectu sistineat. Semel tamen aliquado ab hominibus nulli secti addici is, in dicendo aute exercitatis coacti elusinodi hominum coetibus interesse istinuertit, & dum ipsi inter illos altercarene,siuasc, rationes multoties conglomerare aliquis interim geometra stiperuenit, accesserunt 'c medicorum nonulli,5 at a quidam dicedi studiosi, 8c mathematicis disciplinis insi ructi, eas quidem,ut quaestum facerent; exercentCS,

εἴ nulli in philosophia sectar inseruientes. at tuc ut mihi moris erat,ab iis petii, ut istorum philoso Phorum rationes dijudicarent tunc eoru quidam Optime cotrouersiam sedari poste, inquit, sit in id,

quod mundum continere isti aiunt,uacuum pro

iacti, experiamur nunquid in eo positum corpus una in sede manere, an & ad alium quom locum transferri aptrum sit aths quidem omnibus haec dicta placuere, soli ipsi inter se, nobiscu ii rixare nodestiteriit, probabiles rationes a necestar is distinguere nequeunteS. Potes enim corpus in Vacuo uno loco manere,potest: 8c non manere,neutra secta necessariam demonstrationem habente.

mi Sed iam mihi tempus aduenisse uidetur,Ut 8c ego aliquid in mediu asseram, parum sane spe ransabistis suam inanem scientiae persuasionem li rei ictum iri:nem tam en id ipsim exiguum esse dul xi, ipsam uidelicet non intentatam relinquere. id li igitur ab omnibus coceditur, omnem demonstrali tionem ab euidentissimis inchoari : sed illico pri l mus ab ipsis ad ignota transitus ab academicis 8c considerativis appellatis philo phis non conco diluti internos uero id conuenit, quod illoruam

biguitate auget, diuersum ab euidelibus id esse, ii quod inuenimus. cum enim ex euidelibus aliquat intelligentiae, aliqua sensui euidentia sint: inter se i nonnunquam haec pugnare uidentur, atq; in pri mis hos ipsum homine exercitato eget,haec neuti quam inter se dissidere ostensuro secundu ab hoc maximum est, quae euidenter clara sunt, huiusmo ldi esse cognoscere: quidam enim temere,nodum lesare apparentibus perinde, ac talia sint, assentien res falluntur. sed quid mirari opus est, id in rebus lintellectui claris temerariis hominibus accidere, id ipsum cernens 8c in singulorum sensuum actionibus quosdam comittere, cum ex longiore scilia lcet interuallo,*uidendi requirat potetia, alique laccedentem intuiti, exempli causa Dionem esse

j sed Theon esse iiisiis est . ita in si procul re propei uisorima imago non differret, minime de his, quae procul aspiciuntur,inter se dissidentes,ne y redar guerent unquam,ne F redarguerentur sin alia uel io est prope uisorum, alia non pro per uisbru actio, i qui non experiuntur eam quae ex propinquo fit,l haud iniuria nonnunt decipiuntur.hoc igitur ante Omnia memoriae mandato, ante* oc tu interdunimis inconsiderate ad intellectui manifesta pertranseas: ne aliquod uisibile procul accedes equa esse uerbi causa dixeris, quod propius cum fuerit,

Theodorus esse cognoscatur: aut potius te in omni uita ab huiusinocti tam facili assensu abstineto,

quem procliuitatem 5c temeritatem nominant. B mii Mihi sane id tantum de me tibi dicereti ceat, nullus me unquam ita deceptum esse ostem

dere poterit ab adolescetiae nanc P temporibus ita me semper assuefeei,ut tam in his, quς sensiti, J in his,qus rationi manifes a uidentur, ab inconsultore prscipiti assensu cauerem:ad quae transiens iam tibi iterum in memoria reuocare hortari. ted creui,ut nulli falso fidem habeas, ut quotidie pes

multos amicorum alicui quaevis loqueri assentiri uideo:ψ si duo,tres,aut quatuor ide dixerint,non renitutur' sed cum uni assens plane fuerint, idem tribus aut quatuor dicentibus temere assentivtur: nem illud perpendunt, utrum istos omnes ex Una

comuni causa uerum dicere, aut contra ex una comuni causa mentiri liceat. setius igitur fuerit hiec cunctari, quemadmodu oc ego facere sol eo, & si Φ maxime deridentes me,incredulum temere aD sentientes nominet. igitur nonulli examicis meis sunt, qui cum aliquem peregre aduenisse de quopiam audiuerint, statim mihi uenista hominem renunciant: sed paulo post mendacij conuicti &d

me reprehensi,tantum abest ut in postersi sese caul tiores praestent, ut etia aegre ferentes mihi irascant tu dicant. se non esse mendacii autores,sed cui dam illud dicenti credidisse, eius. peccatum esset non suum, propriam in assentiendo inconsulta temeritatem considerare nolentes:nempe si,ut ego dicere consueui ,homine hunc mihi hac de re hoc

dixisse, hunc in modum 8c ipsi auditos sermones

referrent, haud profecto mentirentur . nunc uero dum mendaciu referenti credentes falluntur,non

illum modo, uerumetia se ipses mendaces esse de monstrat: Licebat enim ipsis no aserendo, illum quecun tandem amicuperegre rediisse dicere, s

sed id se ex hoc aut illo audiuisse . quadoquide igitur huiusmodi rebus ipsbru haud multo post mendam declarantibus, no desistunt tame propense nimis sdem adhibere, quid in abstrusis at recon ditis ipsis accidere putandusit quas percipere se siler Φ dissicile est: facilius quidem fuerit unius rei semper meminisse, * in exacta cognitione pers istere: dissicillimit aut iccirco fuerit, quoniaidipsum iacere plerim recilianti mihi uero huiusce pri lopitis audacis causam qufreti omnialiscipsi age

ire, ut reliqsingenio pi scellere ceserent,visi sunt: sceleriter enim quodvis aut sensu aut intelligent' l

116쪽

NOTITIA AT ME MEDELA eonsequi laudabile est: quod solum 1sti homines A permulti nihil1stis praeter 1nanem scient1ae persuas intuentes sele uicino apprehesionis celeritate me sionem inesse praedicant: stulti nant 8c ingenio j liores probaturos este confidunt,cum tamen non hebetes in rebus omnibus obscuris S reconditist apprehensionis,sed ignoratiae potius celeritatem conuincuntur isti vano sapientis nomine prsditi, i ostendant. in notis uero et apertissimis heret at*allucinant ἀχiri Haec ita a me generatim aduersius om XIIII Tunc ego haec eius sermoni siub acies nes temere aliquid pronunciantes inuenta dicere haud iniuria id ipsis accidere, dixi, quandoquide, uolui. Caeterii ad istos rursum philosophos reuem ut a per se notis ad ignota transeundu sit, nun* di liamur, qui inconsiderate de corporibus in uacuo scere laborarunt, neq3 in illis sese rebus exercere,

stantibus,aut descendentibus sermocinantur. quaere ste inuenientium ueritatem comprobare, chitectus nant ita non assirmasset prius, i in mini non inuenientiis autem errorem coarguere que sim mundi vacuum egressus rem experietia comi anz caeterum, ut rideatis, inquit, istorum . fastust probasset, at* unumquod in uacuo positu coo quantus sit,cognoscatis,unum aut duo ex iis,qus pus aut eunde locum obtinere,aut in alium transas huiusmodi homines supercilia contrahentes in i mutati apertissime conspexisset eiusmodi nancp. cosiderate proferunt, recitare decreui, primum Bad demonstrationes constituendas principηS eui B illud praecipue dixero.postea* peripateticus qui dentibus, ac sine cotrouersia ab omnibus conces da philosiophus accessit unicu esse mundum asse sis ipses uti cognouimus: at uos philosephantest rens, eum . plenum, extra quem nullum essetua quorum nullam certam notitiam habetis,ea J cla cuum, quemadmodu nem intus:duplici differen

rissime dignosci posse cotenditis . Proxime duos cia,dixi,ab hoc philo pho uterm istorum dissere altercales philosophos audiui, alteri enim eorum Pat,ostendi autem stoicum philosephum, re episaqualignis grauior esse uidebatur, contra alter lia cureum:stoicus enim in mundo quidem nihil u gna grauiora esse defendebat, uterin autem susc. cui, sed extra munda uacuum esse locum asserit: deq; longas rationes conuoluens afferebat caput ambo haec epicureus concedens in alio quodam praecipuul alterius philosophi argumentii erat, ab ipso dissentit . neo enim unum esse mundumsconstrictam densam . substantia grauiorem esse, quemadmodum stoicus in hoc sane: peripateticis lquocircalignat aqua,grauiora essent alteriuSra assenties, opinatur : sed quemadmodum uacuum

lio potissima fuit, aquae minus vacui Φ lignis i magnitudine infinitu, ita oc mundos in ipso multi lesse, ideo ipsum quo grauiorem esse debere. hsc tudine infinitos esse contendit. Ego uexo,quae isti luero dicebant prolixis sermonibus non demon tres suis somnηs patrocinari uolentes dicerent,au lstrativis sententia sitam roborantes, tanquam ip- c diui,ipisi nulla ratione demonstratori sed pro lss rem sensu dijudicare quemadmodum Sc nos babili 8c coiectrice muniri exactissime cognoui: facere nouisti no liceret.sed ipsum philosophi ad interdum uero ne* tali. cognoscetis autem quod

huc dicere uolentem interrogauerunt, quiS nam nomentia si eos singulos, ut in hoc idem propoesset modus, per quem euiderer apprehendi pose situm aliquam demostrationem afferrent,prouo set utrum ipsorum grauius essetineo enim in lan cauerimus. hoc modo stat ea,ρος in libris ipsorii citius id fieri posse dicebant, quemadmodune* l G ipta esse nouimus, disserebat: omnibus autem ex uase plano. etenim expendere lignum possis praesentibus clarissime nullus mirum rationem mus,notamen uas aliquod ipsbreplere: quod rur necessariam, aut linearum demonstrationi consi sum aqua implere ualemus. haecigitur istis ut ii mitem,sed argumen tiunculis, quibus rheto ti sunt)gam entibus ridens architectus inquit, ni res uti ilent, compositam afferre uisus est.sed hara istu uos omnes opin1one sapientiae imbuti eius lictenus de diuitibus sermo habitus est. Ad nos igimodissemperestis, quae extra mundia sunt,de qui l l lux ipses,quicun diuites no sumus,reuertamur: hiis coniectura notitiam accipere solum contigit, i l iterum aliquem ex sapientibus percunctemur: scientifice autem comprehendi nequeunt, cogno i l num aequum sit seipses solos ueritate cognosce scere uobis persuadentes haec ausiquς ad manum p tes praedicare ab omnibus alijs tu imperitis, tum

sunt, uel imperitis hominibus interdum patentia D philosophis damnatos. illud nano grauissimum penitus ignorantes, quemadmodum S id ipsum j est, diceba singulos uidelicet philosiophos extra in praesentia proposita, aquae scilicet ac ligni pon i propriis grege a nullo alio laudari. quem igitur a dus exquirere. omnibus igitur, quisei aderant,ar lium omnes philosophiiudice, praeterl ipsa sensichitectum rogantibus,ut quo pacto ligniWaqus hus euidentia expectabui aut ex omnibus ratio grauitas inter se comparari dijudicarii possent, natibus artibus arithmeticOS,xatiocinatores,geo edoceret, ipse quidem breuiWaperte, ut omnes metras, astronomos, architectos, iurisconsilios, praeter solos philo phos intelligerent, e plana rhetores, gramaticos, musicos:etem qui seipsumuit:ab illis uero his et ter eundem sermonem repe . iudicat atm coronat, aliorum iudicum si expectetiere coactus est, uix. tandem sic rem apprehen- sententiam, omnibus sitTragns condemnabitur.

derepotuerunt.quocirca iure,inquit architectu' Haec in praesentia de viiijs abunde dicta sunto.

117쪽

ARGVMENTA cAPITUM LIBRI GALENI DE CONsv ET DINE, qui Latine tantum, Nicolao Regio interprete, Graece uexo nondum publicatus est.

Cap. a. Consuetudo una est ex curatiuis intentioni- mutetur magis Φ mutet, non exiguam tamen in ipsiusl hus,ea4 magni momenti. Non statim negandum est etiam potentia uim esse: Exemplum ab iis quae alibi inὸ aliquid ceu prorsus no sit, quod cur S quomodo sit no nocua, alibi uenenosa proueniunt. 4. Iomodo uisi satis assequimur. Qui tollunt indicationem ab assuetu i aliqua consuetudinis sit in his, quae extrinsecus occur/l dine, ita impugnant , ac si ab ea sola indicationem sumit runt. Cutim S superficiem corporis primum ab eis actrationales medici dicant. cum illi tamen consuetudini l ci,deinde paulatim etiam interiora. Quid frigus exolocum non dent,nisi aliae etia indicationes consenserinta ternum ediciat, quid calor. Calor aliter ab initio, ali/Historia Aristonis,qui cum gracilis essetios uentricu ter ubi diutius durauerit, corpora alterat. Aliter agitii stigidissimum haberet,potum semper calidum bibe humidus calor, ut balnei: aliter siccus,ut sol aestiuus exl re cosuetus,morbo correptus in quo frigidaepotus plu iccans re indurans. Fiunt autem consuetudine acqui Di rimos iuuerat lc a medicis imperitis frigida hibere coa ta huiusmodi temperamenta, naturalibus similia.Dul eius, couulsus obiit. Galenus de seipso,. multos aegros rum 8 densum corpus asoris occurrentibus non faci/l in feruidis febribus, ubi nullum uiscus inflammatum te patitur: molle Scraru facillime. s. Exercitio assuel erat, frigidae potu liberauerit, praedicens nisi ea uteren tae partes corporis cofirmantur, Sc ingenia similiter exγl tur spem salutis nullam esse: sin uterentur, non exigua. l ercitatione disciplinarii sapientiora fiunt,per ignauiami a. Hippocratis S Erasistrati testimonia, de ui consue j deteriora: quod uerbis etiam Platonis α Timaeo proγl tudinis omnino medicis obseruanda. 3. Quas ob cau l bat: addit 3 nonnulla ex eadem de trihus animae partisas magna uis sit cosuetudinis: & primum circa cibum l hus 6c diuersis studijs animae principalis. Ec potum. aod alij alios cibos propter consuetudi Titulus a. nem facilius concoquant. Concoctio quid sit, Sc quo j Hippocratis de exercitiis corporis sentetia: quod. modo fiat. Alia alijs animalibus secundu genus et spe/ l ea moderata esse c5ueniat,n6 nimis inteia,ne 3 remissa. cies differentes nutrimenta essta: et homines etiam alios i Similiter rem se habere circa memoriam, cogitationes, concoquere, quae alij nequeunt. Alimentorum dime &quaestiones rationales. 6. De euacuatioe fieri solitarentia secundum suauitatem,et cotra: εί secundum sue per diuersas corporis partes, uel spote,uel per medicu, cos uel humores, qui ex eis gignunt. . Nutrimentu etsi de praeseruatiua euacuatione,etc.

CD GALENI DE ASSUETUDINIBUS LIBER

NI co LAO REGIO c ALABRO INTERPRETEVRATIVARVM in tentionum unam ab as. suetudinibus existima tibus existere non tu

optimis medicis, sed omnibus hominibus: quida omnibus bonis laemulantium conantur

ei detrahere, interroga tes nos propter quidli nocitus quis secudum primu usum ab ovinarum carnium esu, coaetus iam secundu Unam quan diem comedere eas per totum mensem, nihil am- Plius nocebitur,uel insuetis minus:deinde quod cun mi* dicamus, euertentes sermonem, aestia mant simul cum hoc SI rei essentiam interemisse: queadmodusiquis uniuersis cotradicens eis quae de modo quo videmus opinionibus, nessi uidere nos concede LQuomam igitur maxima pars ad sanationa inuentionem ea quae ab assuetudinibus

es euidenter apparet: & propter hoc quide Hip-Pocrates in aphorisino scripsit quadragesimo no no secundς particular. Assueti assuetos labores ferre,& si fuerint imbecilles aut senes, insuetis & fortibus iuuenibus facilius ferunt: Amplius aut per

transiit in lib. de diaeta acutora ea quae ex insileto nocumeta, re ea qus ex assiletiori Erasistratus aut

eodem modo in iacundo de paralysi de omnibus assuetudinibus,similiter Hippocrati uidet cognoscens: ct adhuc cum his ueteru medicorum no inc qui non confessam incontradicibile causam dij xisse uideatur. Etenim qui causam suasibile uiden turrinuenisse secundu matertiam,alij una,Mij aliam inuenerunt. idam enim in cibis solum,' u ro in exercitijs uel adinventionibus, in omnibust aute materijs nullus. Quocirca θc de frigidationet quam in acutis aegritudinibus facimus, multotiest cotra operantur nobis Miqui, prohibentes quidei dari febrientibus,tubentes aut nos contentos esse eis indicationibus, quas a patientibus particulis,l uel locis, oc ea quae in eis disposition aetateQ, ocregione, Schor adhuc aut ipsius laborantis era re uirtute assuevimus siumere: ridiculosiim esse dicentes,si phlegminante hepat uentre,uel aliqua ita praecipuarum particularum concesserimus, fisgidi potatori stigidum afferre potum, propter nil' aliud Φ propter assuetudine. Similiter enim hoc esse aiunt huic, stilicet concedere balneari stigida

ita assuetos 8c si febriantitanquam uti* nobis omnibus qualiter n. aegrotantibus assueta agere cocedentibus: sed no cum omnibus alijs intentionibus, & eam quae ab assuetudine assumentibus. Aristo dem Q Militinensis uir primatu tenens in

Peripatetica theoria, fgritudine incidens a stigidi Potatione iuuari potente, propter id ψ nun* h iusmodi attulit polum,prohibuit costilentes bibet re,scire aperte alens, quonia spasmabitur gustan.

l fiigidu: Etenim in alio hoc dicebat uidisse,corpol ris habitu in coplexione simili sibi, & calidi pota tionis cosuetudinem habente. Si uero esset ei con

118쪽

suetudo qtremadmodu aliis p tionis huiusmo- A Eus, ta quibuscunque aliis huiusnodi.

osynaXime quidemnet ipse timeret eius oblationem Hic uero & haec pasi lis est. Coegerunt enim uti aisistentes medici omnino eum. Ille quidem uaniortutis est ut didicitaterrogantibus uero me juenietibus ei morieti, utrum lacut in aliis ausis fui, his quidem per totam aegritudinem, his uero in aliquo tempore dare frigidum uerentibus me dicis, ita utit ausus fuissem facere & in illo, uel bene considerauit sui ipsius complexionem homo: Respondi eis recte eum cossiderauisse:ualde enim

erat Iacilis: oc os uentris frigidissimum habebata principio ut singultuaret confestim, si quado breuiter infrigidaretur. Sed quemadmodum hic non utit sustineret frigidi potum propter dissu

tudinem, & corporis naturam, ec nimirum aegri tudine indicante : ita alijs dedi valde audens,si ca sus certus febris fuerit nullo apparente Ussiceraphlegminante. N5 ualde autem audax solum,sed etiam praedicendo proprηs laborantis siquidem non biberit,mori omnino hominem: si autem hi herit, plurimas spes habere salutis ita dedi, cadeo dicendo omnes liberati sint qui ceperunt. ii Quocirca diuturna experientia approbato auxilio,ad cause inquisitionem eundum est:rememorantes prius eorum quae scripserunt Hipp. quidem in libro de diaeta acutorum :Erasistratus au tem in libro de paralysi. Igitur Hippocratis quideseries ita habet. At uero bene discibile est iis , neque bis coquere cibaria. Deinde infra adiiciens

qualiter utit quis nocumentum horum sanet co putans,rursus de trans edientibus assuetudinem ita scribit. Adhuc autem magis utiq; laborabit hic talis uo. Si uero quis multo tempore evacuatio

nem uasorum passus repente coenaverit, adhuc

magis utit grauabit .Post lab c rursus Hippocrates quemadmodum oc ante, correetiones quaDdam fientis nocumenti in eis qui praeter consuetudinem euacuationem ira rum passi simi scribes, deinceps rursus ita ait. Multa uero fraterna his de

uentre dc alia dicet usit, nem illud posse repente alterata. Ab Hippocrate quidem igitur sussiciuntquη usq; huc sicripta sunt exempla uirtutis asstietudinum: Erasistratus autem in secundo de paraly si ita qualiterscripsit. Oportet autem ualde mul tam cosiderationem facere de assuetudine & dis suetudine debentem secundum modum mederi, usi si debet in non multis eorum quae secundum medicinani claudicare. Haec quidem oriosissi mi medicorst Erasist.& Hipp. dixerunt de uirtute

assuetudinis, no rationi intentione eorum attribuentes,sed ex aperte apparentibus docti. Quemadmodum quippe et alios homines quicunque non sicut sues uel asini uiuunt, sed assequuntur a qui bus iuuantur&nocentur,licet audire quotidie dicentes assuetos esse circa hunc cibum Sc hunc po tum, oc propter hoc non posse relinquere eos, etenim nocetur secundum transitus. Similiter autem&de adinventioni bus alui, puta in balneatione, equitatione,uenatione,cursu lud a,uigilijs,solaribus, stationibus, infrigidationibus, solicitudinia

III Contemnentes igitur Zc nos eos qui nihil

uel ualde parum aestimant ad curationem confer re eam quae ab assuetudinibus intentionem, scru temur quae est causa multum potest assuetudo, 8c siue una quaedam est, uel secundu singulam materiam alia.Dico autem materiam in qua constituta est assuetudo, puta ut dixi cibos, uel potus, uel exercitia, uel balnea, uel aliquod aliud tale. Et principium ab eis quae comeduntur & bibatur faciamus. Cur igitur eorum qui bovinara carnium es I assuete utuntur, quidam quidem non omnino nocentur, quidam autem minus quam ante uel

Propter quid & naturaliter mox,ut ipse Erasistraγrus scripsit, facilius digerunt bovinas carnes sax

B tilibus piscibus Sed horum causa quidem dicta

est secundum eam quae de naturalibus uirtutibus opera. Dicetur autem nunc Sc parum post in se moniS communione. Nunc autem ab eis qui propter assuetudinem melius digerunt quenctino cibum,doctrinam faciamus, communem suppositionem facientes ad haec omnia & ea quae natura

liter quibusdam sunt propitia, re que non propria. Dictum est quidem deinde amplius de omnibus

his secundum naturalia uirtutum operationem. Incipiamus autem dc nunc sermonem, digestio nis intelligentiam proponentes . Quemadmo dum enim panes frumentarii cicuntur coquere, i non quado molentes 8c diuidentes in tenues par ticulas cominuerunt frumenta, sed tamen quari ci do sisper haec hoc madefacientes aqua, ecferment to miscentes, deinde cooperientes aliquo fouen

j tium dimiserint, donec uticy,Ut ipsi uocat,fermen retia dc post haec per clibanum assent:Ita 8c in eisi quae in uentre trans utiuntur,nO quando in eum

thans utita fuerint, digesta esse aimus, sed quai

l do, sicut quae coquuntur humenta, secundu quatretatem transinutationem habuerint. Quemadmo dum autem in panibus in propriam nobis com dentibus duci oportet qualitatem id quod com ditur triticum Ita in uentre:adhuc 5c magis in pro

Priorem nomino autem propriorem alteram altera,secundum similitudine futuri ex ea nutriti cor poris . aliud enim alii corpori nutrimentum pro ulprium est, ec propter hoc animalia ad propria ire niunt nutrimenta indocte a natura ducta subiugalia quidem ad herbas, paleam, foenum,& hordeu, leones uero ad carnes, sicut demu 8c leopardi 8cium Quemadmodum autem in animalibus secundum genus no parua differentia propriorum uni cuit nutrimentorum est: Ita 8c secudum speciem in generibus inueniuntur dimerenti,inagnae:his

quidem ne F gustare potentibus timui ἡ, ψ mulissauteni aliis in tristanter bibentibi lysis quidem

ut dictum est, boum 8c hircorum Sc arietum camnes cum delectatione quidem comedentibus, di gerentibus autem intristanter: his uero neque Odorem eorum sustinentibus, ne* esunt.& si propter inopias cibi alius, quemadmoduin fame fit, coegerint seipses assumere huiusinodi carnes, neque digerere potentibus eas sine nocum gro, Προν

119쪽

sis appetitibus in oblatione,grauatis. confestim, A secundum corporis totius profunditatem calidi et si uti eructuatio eis fiat,ne hanc intristanter

tolerantibus. Quoniam autem haec ita habere Ui ldetur, primum quidem illius oportet memorari, lscilicet afferre homines dele stabilius alijs alia sel cundum familiaritatem naturae, uenirec, ad horuesum magis, quemadmodu & bene digestibilium t esse eis uisorum,auertere autem θύ fugere ab indet Iectabilibus ut a disdigestibilibus. Itaq; 8c signumi est tunc assuetudo proprietatis naturalis. Quonia autem ec ut causa fit multoties, manifestum est: exl dispositis quidem indelect abiliter,uel cum nocul mento ab aliquibus in principio. Si autem paula- tim eam quae ad ipsa assuetudinem sistineat, necFindelectabiliter adhuc dispositis, neo cum nocumento . Causa autem huiusmodi talis quaedam est, quemadmodum alteratur secundum qualit item comestorum et bibitorum singulum,ita re id ldisponit siqualiter id quod alterat Inest autem re lhuiusmodi sumere argumentu eX generatorum lhumoria differentia ab unoquom ciborum. Ii qui ldem enim melancholicum humorem generanicii lii uero phlegmaticum,uel choleram, ec xantham li nominatam choleram non modicam habentem: l quemadmodum aliqui purum sanguinem Diuer i sitatem igitur in eis quae nutriuntur particuli ll quandam necessarium est fieri adinvicem secun dum nutrientis sanguinis speciem. Evides autem li argumentum nutrientium assimilationis adn. li tritum plantarum est Sc seminum transmutatio usin in tantii fiens multoties, ut quae nocivissima C l dum dulcium aquarum balnea accidit haec, secuti linalia terra replantata, in alia uti*non innociva solum, sed & proficua fiat. Multa enim est 5c ho rum experientia eis qui agricitaturalia Zc de pia i tis monumenta compos erunt: quemadmodum

i demum 8c ipsis qui de animalium historijs scripsel xunt, eiuS quae secundum regiones fit transmuta j eionis. Quoniam igitur non solum alteratur quod i nutrit ab eo quod nutritur, sed id aliqualiter alte tas.Quemadmodum autem infi igidans causa pridictas alterationes operatur: secundum eanderi rationem cotrarias earum calefaciens. Etenim &natura habent a contrarijs seri contraria:haec quidem primo illa uero secundum accidens effecta a contrariantibus: quemadmodum demum rursus contraria multoties ab eisdem causis fiunt .Quotalcirca 8c in calefacientibus similiter decipi accidit. Calida denim causa puta sol, quando inhaeserit si lcui corpori diu, contrariam dispositionem ei quae la principio, operatur circa illud:in principio qui- idem enim aestuans nos, fundit quidem humores, deprimit autem cutim,&molliorem operatur carinem. Si uero pluribus diebus tempore aestatis in feo conuersatus fuerit quis nudus,arida quidem et

i dura huic fit cutis,durae uero carnes.Sed in his tali li bus quidem non solius diuturnae caliditatis est o l pus, sed copulate ei siccitatis. Et plurimum nos in li cogitatioibus de causis decipit hoc, spreta ea quae l superplectitur causa. Oportet quidem nos consi li derare alteram quidem esse humida caliditatem, l alteram uero siccam: quod no facimus interdum: l & propter hoc fallimur, proprium actum uniuL li cuiusw causaru praetermittentes. Si uero quis ad- li uerterit mente,sciet custodiente alterutra. Quem

admodum enim hum1ditas quidem sine calidit l te uel frigiditate notabili humecfiat corpora calbit ditate calefaciente: ita & couentus esterutrorum alterutra apparet essiciens. Igitur quidem secundum uero selis sstuationes sicca causa superplecti itur calefacieti. talis enim est aestiualis sel.Itas con luenienter quicunt nudi plurimum in eo conuer santur, quemadmodum mes reso nautae, dura l& sicca eorum fit cutis, similiter ei quae solidorum animalium. Quemadmodum igitur naturales cor ll Porum proprietates oc totius si ibstantiae, diuerstates. cutis siecundum duritiem & mollitiem, oc rat breui quadam alteratione mecessarium est bre j j densitatem 5c raritatem, diuersis cibis oc potibus

uem hanc digna ratione in tempore fieri, ut inael qualitatem accedat proprietatis naturalis ea quae a diuturnis assuetudinibus. iii I 1gitur in eis quidem quae comeduntur et hibuntur, inuenta mihi esse uidetur causa uirtutis assuetudinum. De ea uero quae extrorsum nobis boccurrentium, uideamus deinceps: uidetur enimi re ipsa eandem secundum genus habere causem l praedictis. Alterationem igitur aliquam operan i fur secundu corpus: maxime quidem earum quael ii superficie particularum : iam autem & earum

j quae in profundo post exteriores: pilatur quidet enim, colligitur,& stringitur,oc densatur cutis,l ri eandem alteratione patiatur corpus, & eis quael 1n profundo communio transmutationis fit.Et se cun dum principia uel per sensum confestim, uel secundum acciden. non primo, quae ab emciente causa transmutatio'alteratio non minus eis qus in prolando incidit. Densata enim cute aceruaturl indigent, non similiter autem sibi inuicem omni hus disponentur calefactae Sc infrigidatae:Ita quael propter assuetudinem fiui naturalibus proximae, idem illis retinent iuvamentum Θc nocumentum ex comestorum 8c bibitorum, infiigidantini, occalefacientium alteratione. Rarum quidem enim 8c molle corpus facile patitur calefaAum & infibgidatum: densum aute & durum tolerat quidem S spernit extrorsum ei incidentia omnia, non solum si calefaciant uel infiigident, sed &s durinnquid fuerit &asperum. Quocirca ecimas cubationes toIerat haec: econtrario dispositis non tolerantibus eas. Etenim facile comprimuntur,ct instigidantur, oc omne quodcun* parate patiuntur. v Talis quidem deni est ei qui de his sermo. Qui uero de exercitqs talis.Quae exercitatur par ticulae corporis , fortiores simul oc solidiores fiui. 5 secundum hoc possunt ferre proprioS motus,lalijs melius quaecun propter inexercitationem molliores sitiit ec imbecilliores . Comunis autem Dic sermo extitit ec de animae exercitijs quibus ex

120쪽

' Exercitamur . Primsi adamatiris infantes erit rhetoricis didascalis, arithmeticis*, oc

rationalibus.Entibus em uirtutib. steundu animae hegemonicon ad uniuersas artes siecessarijs,altera quidem secundu quam sequens εc repugnans cognoscimus, altera aut secundum

dam fimus:natura habetibus umuersis uirtutibus, ab exercitijs augeri et robur accipere,noceri uero lab octo. Quemadmodu &Plato secundum hane

seriem in Timaeo significauit ipsis nominibus di cens ita. Quemadmodu dixi pluries, quonia tres animae in nobis species habitant proprios singuis

motus habentes,ita etiam Sc nunc ut per breuissi ma dicenta,quoniam quἴ quidem earum in octo est degens, & sii psius motum in quietem duces, imbecillissima necessario fit. Eam uero qus ex ercitijs est: robustior, custodiendu quatinus uti. habeatmotus ad inuicem comensuratos.HSc prs dices deinceps ait. Hoc aut denim de principalismma eius quae apud nos anims specie intelligere o portet hic,ut uti v eam daemone,id est angelicam intelligentiam deus cuil dedi hac deni almus habitare quod nostrum in summo corporis, ut ad

eam qus in coelo cognationem a terra nos eIeuet, εc tanquam entes nos plantam non terrenam,sed

coeleste rectissime dicentes: illinc enim unde est prima animae generatio,processit diuinum,ct c put dc radicem nostram extollens erexit uniue

lum corpus. Et quide igitur qui circa uoluptates, uel circa lites conuersatur,&his intendenti, falla cla omnia dogmata necesse est & mortalia fieri,&omnifariam, inquantu maxime possibilemortali fieri huic, ne 3 minimu dicere utpote tantum a. o. Eiuero qui circa mentes dilectionis disciplianae studet,dc maxime eorum quae sui ipsius exercitatur, sapere quidem immortalia & diuina, siquiadem ueritati adhaere necesse omni inquantu contingit participare humanam naturam immortali talem nullam partem deficere,utpote aut semper famulantem diuino habentem, aut ipsum semper perornatu daemonem cohabitante sibi praeferen tem daemonem esse. Administratio uero omnis o mciunalprios unicuit cibos &motus reddes.

Inhis sermonibus Plato de tribus speciebus ansmae docuitnos no selum ad philosophia utile,sed& ad corporis sanitatem,secutus Hippocratem secundst hoc uniuersaliter quidem dicentem Vsiis Potentat, ocium liquefacit: secundu speciem aut de exercitus, dicendo tex. ulti. iiij. Epide. Labo

res cibos praecedant: de eis uero quae secundum partem omnibus speciebus quando ait. Labores, cibi,potus,uenerea, omnia mensurata. Quocirca& hic oportet attendere mente ad ea quae dicun

tunhabent enim quandam obauditionem, simili tersus sermonibus omnibus siquis negligenter audiat, quemadmodum quidam: exercitati eri unumquent eoru qui si hexposcimus, no Urim

sine terminis &mensuris congruis,amplius intendentem exercitia ut dis luatur uirtusat aut ec ci

Gale

mensiira uti,neo minuente quidem, neq; adde tem. Superexcestentiae enim distatuunt uirtutes: defectus uero in unoquo*prohibent tantua perfecta utilitate, quantum ipsi a comensuratione deficiunt Enunciatum est aute hoe & ab Hippoci te, in uno exemplo ubi ait,aphorisimo quadragesimooctauo secundae particular,In exercitijs omniabus quando inceperint laborare, moX quiescere illaboriosiim. Et aliqualiter sermo iam secundum familiaritatem reru docuit, quid Sc de animae ac suetudinibus in memorijs, re cogitationibus, re quaestionibus rationalibus, quarum 8c ipse Erasi stratus meminit in sermone de assuetudinMus no adiiciens causam: θc nimirum non selum Hippo crate,sed re Platone dicente eam. Haec nan' scilicet in familiarseus recomensuratis exercitus si

gula uirtutum agente robur eis essicae

vi Hs quidem sunt differetiae assuetudinum,

secundum uirtutem materierum in quibus consi

Runt,ec a quibus fiunt. Cum autem ab Erasistrato 8c de euacuationibus quaesitum sit, quid fiendum sit de corpore dicete: m assueti fuerint quidam

in eis,& de his scrutandu . Scimus enim quosdam exnaribus fluxum sanguinis patientes,uel secun dum periodos aequales temporum uel inordina triuel haemorrhoidas, uel uomitssius, uel diarrhinis,uel choleris captos: quosdam autem sponte es

fundentes uel per phlebotomiam,vel per apertionem earum ρος in sphyris,uel per palatum,quem admodu demum & per purgantia pharmaca Uo- lmitiua re subductiva,de quibus etiam ipsis scrutari oporten Mihi autem non uidetur corpora pro pter consuetudinem indigere huiusmodi euacuationis . Sed propter quam causam indiguerimi

huiusmodi euacuatione ues natura operate eam, uel aliquo homine secundum aestimationem me

dicinalem, ita rursus 8c pluries indiguere ipsa per

eadem. Quida enim in prauis diaetationibus, qui dam aut propter praeparatione prauam corporis aceruantes sanguinis multitudinem, uel cacochymiam,a praedictis euacuationibus iuuantur: natura uel aliquo medico quod superfluum effundente antequam aegrotet homo. Quibusdam autem aegrotantibus,crisi in huiusmodi excretion1bus aegritudinis sanatio facta est. Quidam autem a me

dicis curati sunt similibus auxilus usi,deinde post capti simili ggritudine,curatii per eadem,si utio

aliquando rursus eis uel totius corporis grauita

uel capitis solius inaequalitas aliqua, vel 5 quid

eorum quae praeter naturam aliud super appareat, communicantes medicis propter ipsam dubitare aiunt capi eisdem aegritudinibus quibus ante capti fuerunt,praecedentibus similibus symptomati hus: deinde anticipantes uel per purgationem ala quam, uel per sanguinis ablationem effugere ex Pectatam aegritudinem, paratius ad idem acco ldunt auxilium, cum senserint aliquod similesymptoma post aliquando incidens eis. Quidam auis

tem&antequam sentiant, terminum praeuiden ltes temporis secundu quod in determinata perio l