장음표시 사용
81쪽
corpora quae carne sunt densiore, stequen
tior exercitat ubi compellatur horno, an li do ita est natura comparatum, uesci carnisi hus. Venae siquidem constipatae,cmos no l
j No uidetur hic de exercitantibus sese gratia sa li nitatis loqui, sed de his qui munus aliquod obeut li Omnasticum, ut non detur illis eius omnino di mittedi facultas,aut admodum multum remitten l di.Propterea de illis detrahit de exercitio tertiam i Partem,de cibis dimidiam . Nam hactenus sperati cibum superaturos, ut non iam aut cruditate laboli rent,aut alui profluuio. Caeterv hic quom suo ossi ll cio sene iis est, quod eorsi adscripserit rationem, qua adductus,haec ipsa,oc qu* hic sunt dicta, prae j i
l scripserit Nam modus, inquit, hic alui profluuii,
i hos qui carne sunt compactiore, capi ubi carnes li comedere cogantur. Vbi de gymnasticis uerba se li facere significauit: hos enim comedere carnes co lgunt. Ac subiungit: Venae constipatae cibos non uiscipiunt comesos. od obscure dixit:quare interpreteS putare compulsi sunt, cosipatas eum dicere,pro induratis,' quae aegre intendutur, Ut noexcipiat alimentum: quod denotari aiunt ex hoc: Cibos non sitscipiunt. Sed istud digestione citius j Φ laedere concoctionem consi reuit, ut excernanti illi humida quidem,at non cruda tamen. Atqui di i mitant cruda hos, k quae cinum referrent,deucel re. Verum quando adscripserit rationem, qua se j tus ea consuluit, quae conluluit,5 etiamnum tenetsi mur implicati, quid in his orationibus seri existi l mabimus, quibus caulam, quare facere illa nos iul heat,non adscripsit Equide nisi de his, Carne qui sunt copacta, adscripsisset, haerere me ingenue fa li tere ut in multis alijs,in quibus cunihil elusino di ij apposuerit autor, audacissimi isti interpretes lin mentem uenit,pronunciant. Iam quia praeditoli rum compacta carne meminit, quo comentaren
tur illi quo P, quod utile esset de his naturis, an ll sam prςbuit Hi enim citissime plenitudinem aceri uant, ψ non satis perspirationis habent. Vnde fit, ut cum sistatur digestio, prorsus humida evadant excrementa. Interdum non humida solum, sed &
tenuia, praeter caeteros voracibus. Nam cum ex
deglutitis aliquid in corpus digeri residua prom iPtius uenter concoquit. At uero cum ciborum ini eo permaneat aceruus,siquando eum degravent,
semel de icit prius uniuerses,lsint concocti.Po i tuit etiam per uenaru duritiem quia intendimul tum non poterant,digestio impediri alimenti. Verum talium naturarii quo pacto haberi potuit c ratio,scribere ipsum oportebat,instituto cotrario Siquidem totius habitus sunt scopi raritas ct molt Iities,quae molli frictione,& multa pinguedine in li selijs fiunt. Hic uero symptomatibus immoratur,l ac eoru negligit interim ueluti radice resecare. Iain praesenti oratione istud quo* dicit:costat enim non ualere uentriculu aceruum ingestoru ciboruomnem calfacere. Atqui si uere incusauit habitus densitatem,et uenas cibum non suscipientes,insu
uera dicere admittat, sequentem etiam diaetam recte esse dictam,causam no dixerit:Panem perco ctum,potum meracum,sed pauciorem, states cia hum sumendum, nec a cibo deambulandum.' α Et haec quidem praeceps est natura.Z lad partem uertitur utran , Parum* uigeti bonus habitus in eiusmodi corporibus.
Praecipitem appellauit, compacta carne praeditorum naturam, uelut diceret quae celeriter facit mutationes. Ita subnectit: Et ad parte uertitur utran*,hoc est,ad bonum habitu,& contrarium.
Praeterea addit: Parum uiget bonus habitus in eiusmodi corporibus.Nam in commentariis in Ai phorisinos ostendimus, bona exercitatorum ha
bitum,praeter sanguin1s repletionem re carnis,ro
hur conseruare naturalium lacultatum. Sed utiti Iic summa habitus bonitatem esse periculo ostendimus obnoxiam,quam no cito rara corpora consequuntur: ita usu uenit his,qui corpore simi compacto, postea qua uelocissime propter dissicilem per halitum digestionem his generatur, cogitur scilicet euestigio euerti, celerem obtinem generationem & disolutionem.
Habitus uero rariores 8c hirsiitiores, carnium estim magis admittunt,et labores.
Suntψ his boni habitus diuturnioreS.
Quod corpora hirsutiora cute obtin&rariore, item. genus carnosum,in libris de temperamen tis didicimus. Quare haec merito sane: comodius ait esum carniuserre,nempe quae transpirantur:et
Iabores, ψ minus sint lassitudinibus obnoxia, id quod etia in libris de tuenda sanitate traditis est. t Q od si haec, & bonos habitus habet constantiol res, ut qus non attingant continuo extremum.
t a' Ae qui cibos postridie eruetant 8c si
t praecordia eleuantur his tanquam cibis nol percoctis, diuturnior mnus prodest: ni i hilominus horum corpora ad alium labos rem furit adigenda. Vinum bibant merascius,& largius, cibi uero minus sumat hoc tempore. Liquet enim prae imbecillitate Sc
frigiditate uentrem no esse ciborum multitudini parem concoquendae. Laudo hic eum,q, sim adiecerit:Liquet essi praeimbecillitate 8cfiigiditate uentre non esse cibora multitudini parem cocoquend Nam quasi ad id respicies,eum studet calfacere, ea* gratia longiorem mnueis costat, item exercitationem, at uinu bibere, oc meracius, re copiosius: praeterea, id teporis minus comedere, quo ipsis coligit omditatessaborare. Nam reliquo tepore mercitantes sese &mouentes,uinu., ut diximus, bibentes, nitit est oe ciboru mediocrem copiam imminuanti
3ο Quos sitis infestat, cibos hi labores minuant, ac uinum dilutum bibant, id quamst idissimum
82쪽
mota. In kxto libro Epidemiaen h1s uerbis: calidae natu stigidae potio conuenit, re quiescere. Hi enim appellauit corporis intemperamentum,subiunxit diaetam,quam, qui ita sunt affet requirunt Caput autem eius es restigeratio.Potissima uero Mn hac dini summa sunt, aquae potio, δέ uacati' exercitationis. Hoc loco quiescere aliter expresses nempe,labores minuant.Et pro frigidae potio
ne scripsit,ac uinum dilutum bibant, Zc quamstigi
dissimum. Mihi uero rectius hic praecipere uidetur, quod potio diluta 8c fiigida cum restigerat,
tum praeterea uini obtinet commoditates.
31 Quibus uiscera ab exercitatione uel allio labore dolent, his requiescere ieiunis cofert. Potus sit parcissimus, qui corpus in
gressus cieat urina:ut ne uenae, qus uisceri hus sint innatae, colendatur plenae. Quip pe tubercula hinc,& febres generantur.
Omnia haec praecepta in lucubratione de seni
late tuenda abunde tradidimus: et nunc memoris causa,utin superioribus,ita hoc loco exponemUS.
Multis enim tametsi febri liberis dolores in uisceribus oboriutur, potissimiain iecinore, ubi a cibo
se exercitauerint,ves Iauerint. CuiuS quidem causa angustia est uisceris trasitus, ascendentiuΦ crasi situdo humorum.Etenim occlusi,& resistentes in
uenarum strictis finibus, qua sanguis ex simis iecinoris partibus transiirmitur in cocmas, tum tran situm obsepiunt,tum uenas intendunt, quae in si
A res citra febrem excipiunt. Hos quiescere eo temPose oportet,si dolor infestat: ac potare aliquid,
urina quod moueat, reiecur reseret.Qui nisi minis xerint,liis occasioib.succediri tubercula et febres.
Quem morbi corripiut a cerebro procliaeti, huius primum torpedo caput tenet,
methio frequenter, ac alia patitur, quae in urinae stillicidio selent euenire. Hunc illus
dies nouem molestat.& de naribus si fluis
at, aut auribus aqua uel muccus, a morbo
Uindicatur, &urinae quiescit stillicidium. Me 3t autem abis dolore multu & album, , dum diem vigesimum transierit, & capitis
dolor relinquit homine, csterum oculos intendente splendor illu fugit. At uiri est, qui facultate est praeditus ratiocinadi quia hornini tanti nihil, atque sanitas est ) nosse dὰ
suo consilio in morbis esse praesto
Merito habuerunt hanc orationem sespectam nonnulli etiam damnarunt, non esse Polybi, remulto minus Hippocratis . Nam orationiS om nino non constat initium , uolens cerebri mo hos torpedinem inducere, re urinae stillicidium Quae tamen oratio, uel si putet quis non cunctost eum cerebri tales esse morbos constituere, sedi eos selos, quos fluens de naribus & auribus muciai cus& aqua depelli haud est uera Nel enimi semper ita rem se habere, ne F se
quenter apparet. LIBRI GALENI DE ATTE
en init huius libri in tractati de alimentis boni 8c mali succi
Cap. I. Attenuante uictus ratione pleros diutur nos morbos sanari,aut saltem, si nimis inualuerint,miχtigarimi arthriti deS,dispnoeaS lienis tumores,hepatis scirri s Aepilepsias. Quae attenuerat partim experseentia, partim ratione cognosci. Acria omnia incidere, mordicare,urinaS,& sudores promouere,etc. eXleuare calfacere,contra humores Digidos crassos & Ientos prodesse. God hic non de medicamentis, sed edulijs taritum agere instituerir & condimentis eoru, ut sunt allia, cepae,nasturti U,porrum, etc. quae uiridia manduntur, exiccata uero non amplius cibi, sed medicamenta sunt. Omne siccum uiridi ualentius est: item matura im maturis,&montana lociSΤ siccis prouenientia,Φ conse traria. Frigida pituitosa, ut pomamalia magi S no lcent si cruda sumantur. a. Omnia tenera & increscenitia, utpote humidiora, facultatib. moderatiora sunt, ideo* pleracp eorum uesca, etiam hominibus, ut silphil um, sinapi, pyrhetruberyngium,. alia olera sylvestria: adulta uero multa ex eis, spinis horrent adeo,ut ne a pecoribus quidem attingantur. Haec omnia incidui qui
dem cum maturuerint, attenuant uero dum crescunt
adhuc. Hic incidendi Sattenuadi facultates Galenus distinguit: cum alibi fere ubio coniungat.) Sic & urtica uiridis adhuc estur. Foeniculu,ruta,coriandrum, anethum,calida sunt 8c tenuant. O lera quaedam agre stia in medio sunt, ita ut neo incidant manifeste, neque densent, ut lacntuca, chondrilla, gingidia, id alia plurael quibus ueteres nomina non imposuerunt. Quod ob
l lactu aut gustu aut utrocy, acre de mordicas ct calidum' apparet, tenuat 5c incidit. 1tem quicquid odoratum mi factu,& aromaticum gustu est, idem etiam calfacit, seclminus superioribus. Incidunt etiam nitrosa, quorum multa aluum quo*denciunt: Item amara. Et horumlmulta edi solent,uel oxymelite, uel aceto, uel sale aclier isto, dc sic magis etiam incidunt, uel oleo,& sic minus incidunt ut etiam quicunΦ aquei 8cmuccosa cibi sunt, Mi Olera plefacp, praesertim hortenta. Quomodo oleri l hus plerisi uulgo uescantur cu aceto: quidam mel, Ueri sinapi,uel semina odorata admiscet. Quas delitias etia 'D Galenus in uictu tenuante probat, palmulis exceptiSi quas quidam copiosius pulmentis miscent. In sum, i ma, Omnia alimenta quibus miscentur acria θἱ calida, qualia praedicta sunt item cepae,alia,&coriandru)idc peo magi S, quo copiosius. 3, De asparagis,tum peculiariter sic dietis,tum chamaedaphnes, Uitis albae, uiticis 8c spinae turionibus, Sc de germinibus uitium, rubi, realiarum arborum, quibus uescutur homines,et de pabi mae cerebro. q. De seminibus,et eorum ab herbis uni desumuntur, differentia. De papaueris et lactucae semiae ne, . refrigerent seporiferacp sint. Frigida 8c humida semina incrassant: silamum quom crassum 8c lentu suc cum gignit. Attenuant calida,& sicca,et acria, et Odorata, ut semina aph, petroselini, cumini, carui,anisi, libystici, sinapiS,ameos, clauci,seseleos. uaedam ex his sortia&medicamelosa sunt, ut rutae, lini, Sc cannabis semina, quae caput quo* tentat. Quocirca unicum est tempus,l quo qui S recte hs utatur, cum scilicet sanguine per uri nas purgare uolet. De cerealibus ec leguminibus.
83쪽
Chedropa tum omnia legumina uocari; tum ita pro Aprie quae manu carpuntur, ut fruges quae falce me/tuntur, frumentum, et si quidam solum triticum fru/mentum uocent, alii hordeum quo ei adiungum. De tritico primum, quod crassi succi: S quomodo parari debeat,& quae sint eius disserentiar. Similago etia& alica crassi lentich succi sunt. Qui uictu attenuantem instituunt, illa prorsus abstineant, hac moderate uesci Possunt, uel sola aquae incocta,uel adiecto mulso aut ui no dulci flavo ac tenui . Potest Sc alijs eduliis ec iusculis misceri alica. De sorbitione ex alica. De pipere. Dς Ptisana,& admiscendis ei. Mel thoraci et pulmonibus utile,hepati θ lieni noxium est. De hordeo,et diuer sis ex eo cibariis. De typha, auena et olyra. Quod pra ter typham et oIyram nultu aliud Σeae genus agnoscatifc dubitare se utram illarum proprie Team uocauerint Ueteres. Mnesitheum uideri zeam uocare, quod uul go typham nominat, aut aliud deterius semen. Rursus
de hordeo. De fabis,& Q pisa fabis ad omnia sint praestantiora. Eruiliae, dolichi et phaseoli, multo fabis sunt
deteriores. DelentihuS,lupini Sscicere, et ervo De foenograeco, quod calfacit,deterget, et ante alios cibos sumitur alui dessciendae gratia, sed cum caput tentet,u sus eius multUS cauendu Sest,et aliorum omnium, qua
alui subducendae gratia prima mensa sumuntur, suns enim flatu lenta fere)in quibus est lupinus,eruilia, phaiseolus. Pruna etiam praemandunt, qui extenuante diarta Utuntur. Quod etiam echini, et conchae, et ueterum gallinaceorum iuscula,ventrem suhducant. De Panico,milio,et iobis hortensibus. Alia praua semina uul go etiam uitari. Solum hordeia eX cibis istumetaceis tenuanti uictui esse innoxium, secundo loco esse panem clibaniteri ex tritico,a reliquiS abistinendu,nisi quis sorte pisum uel lentem, aut alicam per magna interualla gustare uelit. 6. Ex piscibus 8c auiculis, abunde esse attenuanti S alimenti. Animalia montana magis cohuenire,Φ quae locis aquosis et campestribus degunt. PalasereS, turdos, merulas, perdices, & reliquas montico/las mandas licet: abstineto iis quae in aquosis uiuunt,ut tardis, anseribuS, et struthocamelis Mandendae etiam sunt aueS, quae in turribus et in vineis degunt. Columγhae turricolae domesticis meliores sunt, et apri suibus domesticis quibus omnino abstinendum in hoc geneγrcuietuS.)Et quaecunspexercentur otiosiS praestant, Et quae cibo sicciore, qs quae humidiore utuntur: Deni squae purum ac tenuem aerem inspirant, qS quae contrarium. Quod si quis multum exerceatur, licebit ei et auribus et rostris S pedibus suillis vesci, uentre praete rea et matrice, si bene elixa fuerint. O tiosus uero non
his modo, sed syluestrium etiam suum partibus abstineat, contentUS authus montanis et piscibus saxatilibus, utrulide,fuca,merula, turdo,scaro, in summa omnibus
quae carnem babet mollem simul et friabilem, non du/ram et lentam. Asellis non mollis quidem, sed non et que friabilis ut saxatilium caro est, ut mullorum friabilis, sed non mollis. Mollities et Diabilitas duae optimaeriotae sunt, de cuiusuis animalis carne, et ea abunde rae sci licet: cui alteria tantu adest, cum alijS careS, uesci po/teS, non ad satietate tamen, cui neutrum, prorsuS omit tendum. Sunt quibus alterum adest, fugienda tamen Propter alterius eYuperantiam: ut anguillae licet moIκ1eS, nimis lenti tamen et pituitosi succi sunt.ita hircoruet boum caro, non lenta ne* pituitose,sed dura est. Ex
xatilium penuria admitti possint, Sc quomodo praepa/rari debeant. Dictis iam piscibus accedit solea et lacerγtus. I. EX terrestribus solis hoedis innoxie uteris E quorum, asinorum, pardorum, ursorum et leonum esum damnat. proximi asiniS sunt cerui,fh quo uitanγdi . . Leporina siccat quidem, sed sanguinem nimis
crassum gignit. Sangui S animalium cum alias tum maxime in tenuante di arta uitetur. Canes et vulpes nunquam gustauit, consscit autem uim eis inesse siccantem, et carni leporum similem. Alae gallinarum conceduntur, testes de uiscera no item et reliqua etiam caro, Praesertim enutritarum in montibuS, si qui S exerceaturi :Ociosus non gallinas modo, sed coluhas etiam, et turtureS, modice edet. Turtur utpote siccans, praecipue montana, minus aut nihil nocebit. quae prae, caeteris laudantur. )TUrtur,PerdiX , et quaecuni carnem ha/lh et moderate siccam, non recentia comedi dehent, sed ubi unu diem ad minus suspenderis: sic enim friabilia fiunt. Palumbem Utpote duriorem,improbat. 8.Olerum xadices excrementitiae et concoctu difficiles sunt. clauci tantum et pastinacae radices, ut nihil nocent in tenui uictu,ita nihil iuuant, rapae plurimum nocent. In summa, solae acres et calidae gustandae sunt, Ut allu, co
pae,et raphani: eaei pro pharmacis potius Φ pro alime
tis habendae. 9. De arboru fructibus,in genere,et singillatim. Duriores 8c astringentes huic uictui minime
conueniunt, etc. CaricaS, iuglandes, pistacia, Samν gdalas amaras non improbat. Olivae medium tenent, Ut et Huae pensiles, non autem quae in vinaceis conditae liuerint, aut in uinis. Auellanae et castaneae improban ldaeo De uuis passi S,et maliS punicis. Medici mali corticem,Utpote acrem,et quod intus acidu est fumi posse, lcarne uero eius pituitosam et crassi siucci esse . 1 o. De aceto et muria conditis. Acetum et muriam incidere ac tenuare- Cetacei pisces fugiendi,et magiSipsa cere,aut i . saltem condimentum aliquod acre adiungendum. In lsumma cibi ita conditi, extenuanti uicitui conueniuntis lproinde hoc uictu usuruS, poterit ' somnib. uesci si ex laceto aut Qxymelite fuerint praeparata: tum alijs etiam lplurimis eorta, quae succo omni exhauriri queunt: quin l&suilla ipsa exucca tuto uescetur. H. Mel dulcissimu lessie ciborum, & succum consistentia tenuissimu gigne re. Vina dulcia admodum, quae nigra fic crassa fiunt, lut sireon etiam,id est defrutum : quamΦd ex ficubus lita appellet, quod multo inferius melle est. γ Ficus ma turae in medio sunt: immaturae uero, ut 8 uuae dulces, lminus coueniunt: Palmulae prorsus uitandae. Rursus de uinis,ac multis eorum differetris. Vina clara εἰ pel lIucida,colore subflaua, non dulcia,sanguinem gignunt lmediocre. FIaua uero,dulcia,& splendida, paulo crasia siusculum. Odorata et calidiora, ut capitis affectibus lnocent, ita ad thoraciS et pulmonis diuturnos omnes ac sine febri affectius, plurimum conducuntisputa enim humectant et promouent. Vina item crassa et dulcia, minime astringentia, cum tenuantibus medicamen
iis adhibeantur, in iisdem affect ibus prosunt. Quaeet qualia uina quibus in locis proueniant, mori uino lastring ete ueteres in celebritati h. usi sint forte quia minus inebriat, et alui ac uesicae excretiones moratur D ltim eo extingui. corpus euidentes nutririi sed
tarde permeare, facile acescere, nauseam prouocare.
84쪽
TIONE LIBER VNVS Martino Gregorio Interprete. morbis adeo conferat,
i ut sola ea, sine ullo aliol medicamelo, sicitatis eli pe fuerint, operςpretiu
i fuerit aliquid de ea di s stinctius perscribere. I Sunt enim,quos praesti-- terit sola uictus ratiori sine medicamentis persanare. Vidi equidem non paucas arthritidas, quae iam articulorum ossanu darant: alias quidem hac uictus ratione in totum
perfanatas alias, mitiores fuisse redditas. Vidi prs terea oceorum plerosis, qui spirandi dissicultate
quam δυσπνοioυν uocant)ispe prehenduntur, i deo leuatos, ut aut proris reualerent, aut longol saltem interuallo leuiter affligeretur. Eadem etiat haec tenuans uictus ratio magnos lienis tumoreS,l & hepatis scirrhum colliquat. Ad haec epilepsiasi paruas quidem dc etiamnum incipientes penitus sanat: inueteratas uero ac confirmatas iuuat non mediocriter. Hanc uictus rationem medici tenuis antem appellarunt quemadmodum aliam ei contrariam, incrassante pro eo humore scilicet quem in corporibus nostris gignit. Nota aute longa exl perientia nobis est.& ratione explorata: nam olfal cius ac gustus mente nostra ad omnes elusinodit cibos discernendos satis instruunt. Quae enim sent sua nostros pungunt, ac mordicant, ea omnia, pa
tam est, acria esse, di quae siccos crastas tenuaret queant:que etiam si largius aequo sempta fuerint, uentriculum mordicant, ciborum , nauseam mal gnam inducunt,& halitus acres emittunt,no mo
i do dum manduntur, sed etiam postqua er corpore fuerint egesta. Plurima aut eoru urinas 8c sudores grave oletes oc acres promouet: phymatibus prae terea, ac furunculis sent accomoda. quaedam aut ex ipsis cutim diuellut facile, at erodunt:alia uel ro pertundunt: alia ipsius partem aliquam in pust vertunt:ulcera magna, re quas uocantesicharas eseciut Haec omnia satis probant, ea acrem quant dam,at pincidente habere facultatem: cui rei mi dentissimo etia sint argumento humoreS in cor pore nostro ab eis extenuati. Quin 8c experientiat ipsa rationem confirmat : videmus enim corpora omnia,in quibus humores frigidi, crassi, acletia i hundani,huiusmodi ciborum usu maiorem in mol dum allevari. Vt in aliis, ita in his quo P oportet v v Μ uictus ratio alte A qui allium, caepam,nasturtium, porrum, & sinapinuas plerisqi diuturnisi Propter facultatis ipsoru uehem etiam ignoret ini genere esse tenuan : post illa aut smyxiatu, pyre thru, Origanis, calaminthen, si s ymbrium,pulegist, satureia, thymum: quae omnia uiridia quidem ocprius Φ exiccentur, maduntur:exiccata uero,iam no amplius int cibi, sed medicameta: in siImma, omne quod siccu esst,uiridi est ualentius: eoru ue ro quae sicca no sensimaturiora minus maturis: ct quae in montibus ac locis siccis proueniuKηs quae in campestribus ac planis & hortis, ac paludibus crescat, sint fortiora:hec sane sint quae de hs com B l muniter scire covenit. Praedietis aut ordine proxima est capparis, & terebinthi seu fhus: his aut em ca,si aptu, petroselinu, Ormine raphais,brassica, beta. Malua uero, &blitu, atriplex, tametsi ijs specie sent proxima, facultatibus tamen dissi det aquea enim sint, minimui. acris facultatis habet,quo modo cucurbitae, re citrulli metones,melopepones, Sc pruna: humida enim sunt haec omnia, ac frigida, ec pituitolia, potissimu, si cruda ecno elixa mandant. Atm hinc adeo sit, ut quida ci trullos ac cucurbitas duriores elixent. Ex pomis Praeterea ac piris ea minus nocebui, quae elixa fuerint. Ad haec ex ijs quae cruda mandunt,ea prsdiaetis minus sent noxia, quς ad codendia sint apta. Ii Sed de his no est nunc dicedi locus. RUrsiis ligitur ad eos cibos, qui sit cos cratas in corpore lienuat, reuertamur, ab ijs unde sumus digressi, au lspicantes: exae ius enim de ipsis determinare est lnecessse. Omnia igitur tenera oc increscentia pro
pter humiditatem, qua adhuc toto incremeti tem l pore affluit facultatibus ut paulo ante diximus sunt moderata.Quo sit,ut plera F medicamela dat oriuntur & adolescunt,non aliter ac cibi mandantur,ut silphq ac sinapis stolones, pyrethri, irin j, j dc multorum aliorum, que olera sylvestria uocaret cosueuerunt: quae haud ita multo post spinis adeol horresi unt,ut ne pecoribus quide sint uesca. Haec
aut omnia ubi comaturuerint, magnam quidem attentu: periculum enim est, siquis no recte ηs utatur,ne tandem prauo sicco impleatur. Verum de omnibus in praesentia tradere no estinstitutu, sed de edulijs duntaxat pertractare. Nemo igitur est, Galeii habent incidendi facultate: tenuar uero admodiadu oriunt adhuc at 3 adolescunt. Pari modo ex urtica priusqua exiccetur, est esctilenta, praeterea foe
niculus,ruta, coriandrum,anethum, eiusdem cum
illis sint speciei, euidenter. etiam calfaciunt. A
Iiud aut est olerum agrestium genuS, qUaememo ratis minus incidui, ut mediocris no secundς sint naturae, quippe quae ness incidant manifeste, ne densent. Olera aut communi nomine huiusmodi
medicu tempori ac mensiiraeustis diligenter esset omnia nominantur:singulis tamen speciebus siti
. - . - gula nomina a rusticis fuerunt imposita, ut laetu
, condrillae, tum ηs quae Syxη gingidia uocant, tum allos id genus pleriso apud singulas gentes: Athenienses tamen omnia communi nomine ap tom. 2 h pellant
85쪽
DE ATTEpellant:ueteres aut ipsbrum speciebus nullum notamen indiderunt. Cu igitur plures horum sint spe dies,& earum plers , Propterea q, non 1l pro Tueniunt, multis sint ignotae , ubi eoru faciestatem in genere didiceris, nihil erit,mea oculis singula tim inspicere ac dignoscere desideres, sed ipseruduntaxat enarratio tibi satisfecerit. Siquid igitur olfactui,aut guli u aut utrio simul,acre,& mordicans,& calidum apparebit, scito id facultatem ha
here tenuandi ali incidendi. Ad haec siquid olf
elui odorem bonuinserens, aromatis speciem gustui repraesentet, id quom uiribus calidum esse o Portet,sed non aeque ac mordicantia,&rodentia,ec insigniter calfacietia.Ιncidunt praeterea & quae saporem quendam habent nitrosum aut salsum, quorum etiam plurima aluum de iciunt mec mi l Inus ijs amara tenuandi facultate sunt praedita:at plhinc adeo sit,ut plurimis huiusinodi uulgo uesicanitur: differunt tamen in eo plurimu, si una cum eis oxymes,aut acetu, aut sal, aut oleum, aut aliud id genus sirmatur: eoru enim facultas aceto &melle inteditur:oleo autem minuitur. Siquidem oleum ipsum praeterl quod succos crastas non incidit, eorum etiam omnium, quae id praestare possunt, lxobur imminuit. Huius etiam generis sunt cibi o lmnes aquei ac muccosi , praeterea olera plurima, Potissimu hortensia propter superfluam humidia ratem: quibus omnibus cum aceto uescuntur, eis quide quae cruda libenter mandunt,id non permiscent:his uero quae elixant,oleu infundentes. Quidam aut pro delitns acetum omnibus permiscet, ised cu melle, uel sinapi, uel libystico,uel cumino, uel apio, uel id genus aliquo comiscentes.Natura enim ipsa stiggerit quid sit faciendit,ac docet non eos modo,qui hoc apertius nortit, sed stipe etiam imperitos,at. idiotas. Quin oc ipse ijs quibus uictus ratione tenuante opus erat, delit 3s elusi nodi arti iubeba,praeter Φ carne dactyloru, quam mul 1am pulmentis plurimis comiscebant. In si imma aut de iis desiliis est habendit,omnes eas tenuantihus esse accesendas, quae tum cum multis acribus re calidis oculusinodi sunt ea quae nuper memorauimus tum cum carpis, allijs, 8c coriandro praeparantur. Quibus uero ea parcius fiserint permista, s stantiam incrassantem habent copiositorem. 1 II Quoniam autem ab initio de cibis oler, iccis disserui in eo enim genere plurima simi quae tenuant)proximu sane fuerit, de asparagis, quos uocat, disserere, elijs id est palustribus, Sc myacintho,chamaedaphne,uite alba,uitice, spina, Sc aliis eius nodi. Eodem in genere simi uitium germina, re rubi, 8c omnia deni P arboris germina, quibus
uesci consileuerunt.Myacanthus igitur, quem uocant, mediae quodamodo est facultatis, ab eo aut elii & chamaedaphne utrinin non multum disse runt. Stomacho autem non minus praedictis commodant,vitis albae,& uiticis,& spinae asparagi: o amnium autem maxime austeriati adstringetes,' quales simi uitis,ac rubi. Spinae uero asparagus al/uum dehcit.Sed quae purgant quidem,non possis ante experientiam cognoscere : quae uero uentri Nu ANTE
L culum roborant,coiectura possis a iis omnia
enim stomachum iuuant, facultatist sint medior cris,quo in genere est palmae cerebrum. Sic enim nominatur tenerum germen, quodesiimma ipse planta producitur,ut elate in oleribus.Qui autem amaroris quidpiam pusserunt,quanto amariore tanto iis simi sicciores, & incidetes magis. Quod si linguam euidenter mordeant, ac calfaciant, in
IIII verum de oleraceis quidem eduliis haresiissiciant. De seminibus autem deinceps tracta ho. Vt autem de eis in uniuersissim dicam,facultate
plantae sits simi similia, nisi v illis proris simi si
.ciora,eoo magis tenuantiamO omnia tamen sinit nesca, Ut ne herbae quidem ipsie, quarum semina: manduntur,omnes sinit esculentae.Omnia tamen
semina, quibus uescuntur, sua natura ad siccius recalidius magis,* herbae ipsie,semper simi propensa. Proinde oc papaueris semen herba ipsa est me- llius,adeo ut tanquam innoxiu panibus ipsum misceant,& placentis. Quod tamen re ipsum palam refrigera ex eo intelliges, caput grauat,et seporiferu est:no tamen aeque ac eius siiccus, sed quant to is magis refrigerat, tanto semine est magis porifer.Soporiferum est oc lactucae semen. Qua
doquidemWolus ipsum frigidum est & humidinAb his igitur fiigidis S humidissesninibus ei est
cauendum,qui tenuante diaeta uti uolet.Nam sisami semen siiccum crasium ac lentu in corpore gi
miCaph uero, ec petroselini, cumini, rui,anis praeterea libystic sinapis, ameos, dauci, seseleos, re omnium denim odoratorum, ec acrium, & euidenter calfacientium semen tenuante diaeta utentibus conuenit. Quom quaedam adeo simi fortia, ut nihil a fortissimis medicamentis dissideant:c iusinodi est rutae seme, quod ualidu admodum est ac tenuans. Pari modo & lini θc cannabis semina. Hsc enim non modo simi medicamentosa,sed caput etiam tentant. Quocirca unicum est tempus, quo quis recte hs utatur, cum scilicet sanguinem Per urinas purgare uolet. Verum de medicamenistis dicere nunc no est propositum, ut quorum uis 8c actio est magna,eol non est eis insistendum. v Ad aliud sMinu genus est transeund quae cerealia appellant: haec aut appellatio in toto eo , rum genere Graecis est usitatior, i leguminu no men,quae nonulli chedropa etiam nuncupant. Omnia aut generaliter uocantur legumina : specia tim uero ea sola ex eis appellantur chedropa, qus manu carpuntur: alia cuncta,quae lalce putantur, meta: quidam aut Ium triticum, fiumentum
uocannalii hordeum quo F ei adiungunt. Sed uocet quis p quo lubeat nomine:ipse uero de eorum omnisi facultatibus deinceps pertractabo. Triti cum ergo firmissimi est alimenti, siccu. crassum admodu gignit ac lentu. Proinde nisi quis ipsum,
quo modo nunc pxsparatur, exhibeat preparatu,ssiccus ex eo siiccrescet uehementer crassus ac lentus Tritico igitur simpliciter elixo non est uescendum, ut in Asia plerosis rusticos esitare obserua vi. Nam codiunt id pauco sale, nec ipsum in faria,
86쪽
uel laete perfundentes,elixant. terum quod eo i insitur, medium. inter haec ei triticum,locu obii amodo est paratum, ad coquendum est dissicile, Sc net. Siquide tritico tanto est deterior, quanto his
crassi succi: sela aut ea praeparatio est probanda, 'melior:utuntur autem ct ipse eodem modo, quo quae semento costat,sale,re clibano : paulo dete . Praedictis. Quod uero ad Σea attinet, nulla alia estrior,quae minore fumo:ex reliquis uero nulla est, inuestiganda, praeter olyras ct typhas, quae sunt de quaverba facere sit necesse. Est & in tritico no esculenis ut ingenue fatear,non mihi constat, parua speciatim ditaretia. quippe quod graue est de utris haru antiqui nome taeae enunciarint Ter
ac densum S in prolando flauun copiosissimi id tium enim priter illas genus non uisitur, quod eis alimenti est,crassici succi ac lentisotra quod leue sit simile, sed typhas 8c olyras sic vocitabat . cum est &rarum es album,minus nutrit, succum ν- inuem Mnesitheus de ijsdem seminibus ure 'gnit crassum minus ac lentum.Similago aut 8c ali nomen enunciet, typhas ae olyras nominans, in ca multu sunt, crassic, simi sicci ac lenti. Verum eo declarat se suspicari zea quodda aliud esse pra i similagine quidem no couenit eos attingere, qui uum edulium, ipsum p existimo Team appellare,
extenuante uictu utuntur:Alica uero possitntus quod nos typhas nominamus, aut aliquid his de scimoderate, tum Iaaquae incoeia,tum uero cu B terius. Caetem semen id, ut hordeum,&olyra, remulso,aut uino, Sc eo quide dulci, sed flauo ac te auena,est mundandRac cortice spoliandu.Quod inui,&quod uiribus falerno sit proximu. Possunt cum factu fuerit,tritico,hordeo,et olyra longe est A si s multis cibarijs permiscere,&maximebo tenuius atl exilius:flauu prsterea est ut triticum, tis uestis,ectusculis accomodatis. Quod siquis pes non album ut hordeu. Porro hordea apud quas rem aut sorbitione ex alica parare uolet,c5ueniet dam gentes nuda prouenit, ut in Cappadocia, uono anethi modo, sed Θc porri quidpia,uel putem, catur. ita ut iamiam dixi. Quod si aquae incoctu,
uel cal minthes,uel hystaphimmittexe.Piper prae ut alica, maliquo uino dulci sumatur, nullis alijsterea si misceatur,nonitu elixationibus elusino- hominie cedet. Fabae a minus quidem *hordhsed aliis etia propemodu omni bus,qus ad tenu deum tergent: uerum 8cad coquendusiint dissiciantem diaetam coserunt, no mediocriter iuuabit. I , 56 multum flatulentae. Proinde satius fuerit piPusiana aut ipsa quidem per se nonihil absterget, sis uesici. Fabis enim ad omnia stat praestantiora. uthys po no magnopere egeat. Siquado tamen Eruiliae uero, & dolichi, re phaseoli, multo fabis ipsius uim inaugere uelis,piperis aliquid ei permi stini deteriores:Lentes inhiametsi succu criniam scuisse suffecerit.Mel uero ptisans immiscere non generent,no tamen omnino simi aspernadae, sed, est opus, nisi quis ea quae thorace ac pulmonibus cscum aliorum meliorum ciborum copia no stippe continentur,sstudeat expectorare.la hepatis uero tit, eis est utendum. Lupini similes sinat lentibus,l ac lienis affectibus,ipsum admiscere non couenit. nisi . minus siccant. Cicer aute cibus est flataeen i Nam hora uiscem tumores a seinitionibus ipsis tus,& concoctu dissicilis, ait excrementitius:ad solis ex alica adaugentur, &multo magis, si cum mouendas tamen urinas, est accomodum: terget melle eas paraueris: at de mellis quide usis omni praetereanonihil. Eruu uero, boum magis quami paulo post dicemus. Nunc auiad hordeu redeun- hominum est alimentu, incidendi tame facultatet dum.no enim in ptisana tantum eo uescimur, sed pollet:undere ex eo medicamentu paratu quod&panes hordeaceos conficimus, ct eius farinam in iis quae thorace cotinentur,expectorandis, nulcumlacte elixamus: praeterea ex eo taxo polenta It est secundin autem seu isnumgricum iconscimus : deni non secus ac alicam, coctum utro penim modo appellat no incomode alui ipsuminaquacu uino dulci aut sapa exhibemus. de iciendae gratia, antealios cibos sumitur: cum li Verum quod ad panes quide pertinet, scire opor melle quom eius succu exhibent, ut qui calfacien tet omnes quoquo modo parentur,exigui esse ali di uim habeat ac detergendi: est . ad utrun* hoc
'menti, succumloeassum, ac flatus minimum ualde accomodus:quod tamen caput tente susi nerare. Polentam uero omnem similit ac panes Di eius multus est cauendus, &aliorum omnium,
nutrire,nisi quodsiccumagis propterea quod fri quae alui subducendae gratia,prima mensa sumun xa est.fatinam ipsam utrita esse humidiorem, tur Nam bona pars eorum flatulenta est, & ad col crementosam. magis ac flatulentam, & potissi- quendum dissicilis, in quibus est lupinus, eruilia; imum si cum laye coquatur. Quod uero hordeu, re phaseolus.Pruna etiam Damascena hydrom utalica, ex dulcibus quibusdam sumitur, propo- liti incocta praemandunt v, quibus extenuate dia istae uictus rationi multo minus confert: succum in est utendum: uerum his aluum magis delictur, lenim crassum ac lentum,ut alica, mit. Sumeda quae ex Iberia importantur. Ventre praetereastibi igitur haec sunt non cum sepa, net cum uino alia ducunt echini marini, Zc concharum omnium at quo uehementer crasta, sed cum mulse, aut uino que annosorum gallinaceorum iuscula,nem quidi quopiam falerno simili. Eodem autemodo Sc qua 's ossicivi,quibus tenuante uictu uti est pxo pha uti licet&auena, simi tamen haec quam piisa Positum.Meline vexo seu panica, &milium,po- na ξc alica,coco 'ufaciliora,ec excrementosiora. uisunt succi, &flatulenta, ac concoctu dissiciliari Porro hora seminu pleram in Asia ac Mysia pro ONam alui fluxum uehemeter siccant. Lobi etiam l Meniunt,adeo ut panes ex eis conficiant, qui uti hortenses cibo adaptaturi crassi tamen sunt succh l
87쪽
quar de aliis prauis seminibus, quae omnes etiam tu non moneam, fugitant de ipsis tantum dixisse suffecerit,solunt hordea ex cibis frumenta eis, tenuanti uictui esse in Oxiv. Secundu hoc sunt pa nes clibanitar, qui ex tritico fiunt. A reliquis uero est abstinendum,nisi quis forte pisum, uel lentem aut alicam per magna interualla gustare uelit. vi Expiscibus saxatilibus, montanis. auiculis multum, ac copiosum potes alimentum ad te nuantem Uiectum accommodare . Animalia enim
quae in stagnis, ac locis aquosis, oc campestribus degunt, humidiora sunt, at excxementoses quae
uero in montibus uiuut, omnia temperatura sunt
sicciora, ac calidiora, eorumch caro minimum est pituitosa,ac lenta Ex quibus intelligi potest, ani limalia omnia, quae in montibus nascuntur, multo ijs quae in locis planis oriuntur, esse praestantiora. Et,ut ego iudico,aues monticolae no modo quod aeris,sed etiani alimenti, quod nobis praestant, te mitate antecedant,aliis auibus,qus in locis aquosis,accampestribus degunx sent praeferends.Paci seres igitur, turdos,merulas, perdices, re reliquasi id genus aues monticolas,madas liceti stinen
dum autem ei qui tenuante uictu uti uolesialijs a lmibus, quae in locis aquosis uiuunt, ut tardis quas άπιδας Vocant,anseribus,&magnis auibus,quas
lane & struthocamelos nominant, ec alijs id genus : nam omnia haec carnem habent excrementi etiam. Mandendae etiam sitiat aues eae, quae tum inll turribus, tum in vineis uitam agunt. Ad haec co ct Zumbae turricolae domesticis sunt meliores,tum e letiam pari modo & apri sitibus domesticis in cibo
uni anteponendKac, ut in si ma dicam, omnia quae exercentur, us quae sint ociosa,AI quae cibis siccioribus,tis quae humidioribus utuntur:denim quae purum ac tenuem aerem inspirant, ijs quae icontrarium,sunt praeferenda. Siquidem suum do mesticorum caro, omnium aliorum ciborum fir missime nutrit. multum enim in seipsa habet len rorem, tum propter Uita desiidiosam,tum propter cibi humidioris affluentiam. Verum ab his pro insus abstinebit, cui propositu erit uictu extenuan te uti. Quod uero ad reliquas carnes attinet , non
quibusvis simpliciter uescetur, sed si multum sese Exerceat,licebit ei & auribus,&rostris, re pedib. Ιfuillis vesci, uentre praeterea, oc matrice, si modo
ea elixabelle fuerint. Qui autem uitam in malo xe octo ac quiete degunt, iis non modo eiusmodisium esia est temperandum,uerumetiam sylvestri hus. Abunde enim fuerit eis aUibus montanis v l. t se Spiscibus saxatilibus,utputassilide, fuca,mel xula, turdo,scaro, in summa, omnibus quae casenem habent mollem simul ac friabilem : ab alijsi uero quae duram habent uel lentam, omnino eisl est abstinendum. Asellorum autem caro mollisi quidem, sed non aeque ac saxatilium est filabilis: l Mullorum autem, stiabilis quidem est,no tament mollis. Hae itaque duae tibi sint notae, de cuius uis animaiis carne, mollities scilicet S seiabilitas:
i quibus attentui eam animalia carnem cui utrui lirum inest, ab acias: cui alterutrum, interdu, cum alijs cares,mandas,modo ea ad saturitatem usqueno utare.Cum igitur saxatiles desunt, asellos, mullos,& alios eiusdem generis pelagicos,Possumus exhibere, eos potissimum,qui cum sinapi manduntur,cuius generis est scorpius Sunt Ac alia quidem animalium genera, quibus altera memoratarum notaru inest: uerum propter alteriUS exupe
rantiam,in cibo sunt fugienda. Nam anguillae, ocmollium pars maxima, tametsi carne habent moliem,quod tamen siicco lento ac pituitose abudat, iis qui tenuante dista uti uolunt,plurimum est noxia.idem accidit et plurimis ostreorum .Hirci aut, etboues carnem quidem habent minimum humi ι dam,pituitosam, ac lentam:nocent tamen admo
dum ob duritiem, in alterando dissicultate. Ad haec plurima ostracoderma, & crustata, uel pro pter utrunch, uel propter carnis duritiem, sunt ui tanda Sola autem chartilagineorum torpedo turtur laudantur,possis , nonnunquam,in saxatilium penuria,ijs uti. Satius tamen fuerit pisces eos praeparari cum beta trita, aut albo iure, porrum prolixius miscendo,& piperis portiunculam.Dictis pistibus, uiribus propinquus est buglossus, , lacerti.
v II Ex terrestribus uero animalibus, hirci, dc
arietes,Gc genus Omne ovium, ac caprarum, non
undequat laudabilis sunt alimenti. Solis autem haedis innoxie utare:Agnorum esus propter insi gnem humiditatem est fugiendus: Equorum di asinorum estim hominibus asininis,ut pardorum,ur rum,& leonis, hominibus feris permitto. Proximi asinis sunt cerui, eo , ab eorum est est abstianendum.Caro autem leporum ad aliam uictus rationem siccantem est accomoda: ad propositam
uero non admodum confert:sanguinem enim uehementer crassum gignit. Ad haec sanguis omniuanimalium in cibo est uitandus, ei multo adhuc magis in tenuante diaeta. Pari modo. uisceribus est abstinendum. sitiat enim excrementitia, & adi coquendum dissicilia,et crassi succi. Canum uero, i &vulpium carnem, nunquam equidem gustaui, i nec sane gustare unquam fui adactus,ne I in Asial nech in Graecia, nem in Italia: aiunt tamen hanc quoin mandi coniectare tamen possum uim ei ini esse carni leporum similem.Nam canis,& uulpes,' ut summatim dica,temperamento sunt sicco. Pori ro quemadmodum partibus porcorum extremis uesci concessimus,lta re gallinarum alis uti concel dimus: testes tamen,8 uiscera tenuanti disis non competunt:corporum autem gallinarum esum,sit quiS exerceatur, non ueto, ec potissimum earumi quae in m oratibus fuerunt enutrirae: qui uero non exercetur,mandends ei erunt modice non modo gallinae, sed columbae etiam, ac turtures, tametsi IUrtur temperamoto est sicca,&potissimum quae
in montibus degit,itam uesci quis poterit ijs innoxie:recenS tamen non turtur modo non est man
decla,sed nec perdix, nec alia omnia, qtas carnem
habent moderate siccam, sed ubi una diem ad mi
88쪽
lumbes, praeterqua quod carnem habent colum. lbis,ct perdicibus, ct turturibus duriorem, dissici lem etiam ad coquendum 8c excrementitiam ha- lbet Perdsces uero,ac turtures, ne F duris imas halhent carnes, nem concoctu dissiciles, neq; prauo lsucco uitiosas , sed Sc ipsarum durities, si mortuae
uno die asseruentur,facile uincitur, fiunt friabs les omnino at 3 inculpatae. Alimentum enim corpori dant laudabile, sanguinem. minime visco
s sum generant, & crassi ac tenuis medium. Prolimi de quibus salubris cibus curae est,eos, ut arbitror, uti his conueniet. Verum de iis quidem dictum abunde est, ad ea quae resi ant, est transeundum. vi II Olerum omnium radices ut generatim dicam excrementitiae sint, & cococtu dissiciles.s Solius autem dauci, ac pastinacae radix propositae diaetae ut nihil incommodat,ita nihil confert Ad li uersissimae autem sunt rapae. His paulo minus as
uel si sunt bulbi omnium autem pessimi sunt funi d. Ita v eorum omnium quae gustu nullum morsum,nec acrimoniam,nec calorem reserunt,radi
l ces suspectas habere oportet unde dc bliti radis uitanda, tametsi olus hoc minime sit pituitosum. Quid iam olera memorem, quorum no selum ra i dices, sed germina etia Sc stipites ac folia, succum gignunt pituitosi Vt autem paucis rem Om nem finiam, omnes quidem radices tanquam adi coquendum dissiciles habere suspectas oportet,l selae autem acres ac calidae gustandae, ut sunt aliq, caepae, ec radiculae, eaec, pro pharmacis potius pro alimentis sitiat habendae ix At de radicibus haec dixisse sussiciactempestiuum enim iam fuerit ad fiuctus arborti tran sire,quorum pleri sunt humidi sine ulla siccitate dc potissimum qui non reponuntur. In quibus ηminus sunt nox', qui uentrem Iubricant,cuiusinodi sunt mora, postea, pruna, ec cerasia ac ficus. Deteriores autem sunt, qui tarde permeat, & m
j xime si consistentia sint duri. Ab eis emis prorsus j est temperandum.Mandendi autem qui ad repo- nendum simi apti, qualia sunt pira, cydonia,& plet ras uvarum genera, in quibus molliora potius li duriora sunt edenda: nemo tamen ullo horum ad sanitatem utetur, quemadmodum ne pomis,ne
que persicis, net armeniacis, quae Latini praeco cia appellat:& iis multo adhuc minus sericis, quae uocat,oc myrtis, & alijs eiusmodi: pari modo nec mesipitis,nec serbis,quibus tamen recte: quis ad a
j lia utetur: ad uictum autem extenuante non siinti accommoda, 8c potissimum mespila. Vt autem summatim perstringam, quae uehementer sunt au l stera ac pontica, huic ut Rus rationi fiunt aduersa. Soli autem uentris fluxui, aut uentriculo, stoma clioue imbecillis conferunt Porro inter ea quae in hyemem seruari possitnt, caricatac nucra tum adlid sisnt accommodatissimae, tum etiam nihilo mi nus ad propositam nobis ut Rus rationem. Pista eia praeterea,& amars amygdalae,haudquaquam sunt improbanda: his duriores sunt nuces ponti cae,nullam. abstergendi ex uisceribus excremen Galenosiue assentur, siue denissi stigatur, semper sunt prauae,ec multo magis,si cruds mandantur. Olivae aut tem, quod ad proposita diaetam attinet, medium s quodamodo sitiit edulium. Proinde nessi eas ma li gnopere comendare possim, nem damnare, que lj admodu nec uvas pensiles. Quae uero in vinaceis 4 seu Bρυπιοιρ conduntur, uentriculi quidem imbe cillitati coferunt: praesenti autem scopo,haudquaquam: his adhuc minus, quae inuinis condun tur. Vuae passae si non sint adstringentes,lieni qui
dem hepati tumentibus non conducunt:thoracis tamen ac pulmonis assectibus conducuntano xia etiam si int mala punica,si fuerint pontica,im hecillum tamen uentriculum iuuant. At F etiam de aI is arborum fiuctibus, si ad memoratos iam cotuleris, licebit similiter pronunciare. siquidem duri omnes ac poti si int praui: reliquis uero moderate uti poteris. Quod si quis existat, qui in ua rils siti partib sapores habeat diueris,partes qui ldem acidae oc acies sumendae: alijs autem tempe randu Multos sane eiusmodi reperias, ut malum medicum, quod etiam citrium nominamus, quo lpe cuius cortex est acris:acida autem pars intima, letuS caro pituitosa ac crassi succi. ita. Quae in aceto Sc muria conduntur, ea tan tum a pristinis uiribus esse immutata, sunt putan ida, quantum a conditura fuerint alterata. Quo fit, lut, cum acetum ct muria ex eoru numero palam lsint, quae incidunt ac tenuant, pisces aridi atque leXUcci,humores crastas ac lentos uehemetex atre
nuent Eligendi tamen sunt, qui natura carnem ha thent mollem: fugiendi uero celacet, ec eis adhuc imagis ipsa cete. Quod siquis penuria melioris ire lici his uelit, uel alioqui appetat, id est codimento aliquo acri cuiusmodi est, quod ex sinatapi uel oleo & aceto selo sit erit utendum. In im
ma autem, ciborum omnium id est commune, ut qui in memoratorum quopiam c5duntur,aulpa xantur, extenuanti Uictui maxime conferant. Proinde qui hoc uictu uti uolet,licebit et ijs omnibus vesci,si ex aceto aut oxymelite fuerint praeparata: tum aliis etiam plurimis eorum, qu*succo omni exhauriri queunt. Quin Sc suilla ipsa exucca tuto uescetur, quae utim alioqui esset uitanda, ut quae
succum crassum ac lentum generet.
π1 Cum de hs abunde tractauerimus, reliquuest,ut de melle ac uino disseramus, re prius de mest quod uti* no modo reuera ciboru est dulcissianu, sed succu etia consistentia tenuissimu gignit. Quod uero ad uina pertinet, quae dulcia admodusunt, omnia sanguinem crassum gignunt: nigranant haec sunt, SI consistentia crassa, oc iis adhuc magis sireon quod uocant, id est, sepa:est autem id mustum plurimum coctum. Sut qui &sicuum siccarum decoctum ita nominent. Est autem de coctum id prauo melli adsi mile, habetq; ipsim
incidendi uim quandam, in eo tamen a melle plurimum seperatur, ut parum absit, quin tenuansissspecie excludatur. Porro ficus exacte maturae, medio ciborum sunt genere, quod g iurasi os
89쪽
Omnes hoc genere sunt inferiores,quippe qus no adducatur. Quamobrem quae uina sunt crassa re dum satis maturuerint,ut uinum musteum, crassi dulcia propterea , humiditatem habent crassam, sunt fiucci ac frigidae, prsterea ad concoquendum ob id ipsum perduratem,in thoracis ac pulmo dissiciles & flatulentae Id tamen eis inest comodi, num affectibus, si cum tenuatibus medicamentis ut celeriter permeet, ob id*ipsum haud multum adhibeantur, multu adferent comodi:uerum nec ossiciant. Eiusdem sunt naturae uuae dulces,'his acerbam, nec austeram, nec omnino adstringe adhuc magis palmulae,quaru quae in Alexandria, tem uim eis inesse, sed ad mellea magis odore ac Cypro, Lycia,& Cilicia,proueniunt,condi omni- gustu 8c uiribus omnibus spectare ipsa coiremetino nequeu sed ut sunt,manduntur, , propter siD Eius generis est, quod in Pamphylia prouenit, tu Perfluam humiditatem celeriter putrescant. Aliae quod Tmolite appellant abunde enim fuerit eo itero quae condi possunt, minus fiunt noxiae, cras rum quae dicimus uelut normam Sc scopum stibiestim tamen oc ipsis succum gignunt.Proinde ipsa- ciste, in quem intentus omnia similia ex eo inum. aeum esus in proposita uidius specie est fugiendus. nias ac diiudices. Optimum sane: sitorum conge Quod uero ad uina attinet, quae clarastini ac pel- nerum id est, cuius tamen si copia non sit, uti lice
lucida, colorech pallida ac flaua, ea sorte minimus B hit Thereo, oc Protropo, & Thyrino, Ac Caryno. dulcia inuenias.Praeterea nullu album dulce com Nigri aut dulcis simul re austeri exemplum petes peries, quemadmodum nec flauum quodvis, ad- ab eo uino quod fert Cilicia,quippe quod Aegea
modum est dulce. Caeterum eiusmodi omnia,san- tem nominat, omnibus utim thoracis aste stibus, guinem cosistentia gignunt mediocrem. Quaeve de quihus nunc agimuS, est noxium, eo etiam xo crassastinui si int et nigra et dulcia, crasib sangui magis, quae uehementer sent acerba. Porro nonne uenas referciunt at alba simul θύ tenuia, humo l omnia dulcia nec ea quae exiguam habent dulce res crassbs incidunt, &sanguinem per renes pum dinem,siinta hernanda,quae tametsi multis in Io Cant. Qus uero inter hec consistentia sint media, cis prouenius, pleri tame sunt incognita, adeo ut sunt flaua simul ac dulcia &spledida,uiribus e- ut necν mercatores ipsa studiose coemant, nec
tia quod modo sunt similia,ut quς nem ut crassa, Pud profestares magno in pretio sint. Solum aut
sanguinem crassum generent,nesy ut alba, per Uri uinum ponticum in conuiuiis, aut nuptus,aut sanas secedat Sunt aut uina apud omnes gentes plia crificiqs,aut alijs celebritatibus adhibebant: muti rima,celebrantur tamen in primis Ariusi um,Lese tum enim implent:& tarde permea ambas , ex hium,Falernum, & Tmolites, quibus semper iam cretiones morantur, tum eam quae fit per anum,
tentus, media deliges, w omnia sanguine bonum c tum quae per uesicam:hsrent . in hypochondrus ec consistentia mediocrem generent. At quae odo diutissime: 8c facile acescunt: nauseamq; prou ra sunt,& alqs uinis calidiora, ea merito caput ten cant. Soli aut uentri fluenti conferunt, idi si mo-etat. Quocirca uitada eiusmodi iis erui, qui cepha- derate imantur.Eiusmodi uini in locis Aegi lis rea, aut hemicrania,aut alia cephalalgia laborant: l capestribus magnus est prouetus, cui simile aliud ut ilepticis,ct maniacis, S ut in summa dicam, i est,quod iuxta urbem quanda Pergamo uicinam omnibus quibus caput infestatur, stini fugienda. habet, quo uti omnes eius regionis incolae pro Asiectus uero omnes thoracis ac pulmonis, qui pler consuetudinem citra molestia utuntur . nam diuturni sistit & sine febre,a uinis eiusmodi multu debito modo sumptum sitim extinguit: laedit aut iuuantur, & potissimu qui humoris per sputa ex omnes qui ei non assi reuerint: corpora tamen bia Pectoratione purgatur. Non em incidenda tantu i hentium euidenternutrit:cui rei argumento stantitant, aut calefacteda, quς helle sputis sui expecto i incolae iuuenes,qui in p laestra,honae habitudinis
Tanda,sed moderate etia humectanda,ne tandem comparandae gratia sese exercent: utuntur enim
siccata sput ac lenta reddita, tusses excitent, exi hoc uino in potu non aliter, quam suilla in cibo. ARGUMENTA cAPITUM LIBRI GALENI, depysma.
Prooemium. Occasio huius libelIi, et argumentum D ut hodie imperiti putant. 4. Ptisanae conlae aecudicendoru. Cap. I. De partibus ptisanae,& primum iusmodi sint uires.Non quicquid adtactu laeue&molinde optima aqua eligeria. a. De natura hordei, & quod Ie est, idem partes corporis mollit demulcet Sc mitigatanam probatissimum fit. 3. Hordei elixandi ratio.ubi sed reliqua quidem glutinosa,id non praestat,ut oleum, notandum est, nostroS medicos cum exteriore cortice, mel: cum partes eorum breui dissideat hientcs: ptisana id est gluma,ptisanam paranda praescribere: Galerium 1bla id praestat, nec obstruit tamen ut caetera glutino uero de interiore tantum loqui,quem hymena,id est te se,&c. s .Quado et quas ob causas ptisana uel remit Muem membranam uocat, Sc hic, & circa initium capi/ teda uel omitteda sit. Valde siccis morbis,' sunt in quiri S secundi, i is aliquando cum ptisana decoquatur,cu hustu nihil excernitur, ptisanano couenit. non samagis abstergere libet: ut plurimu uero abssciatur,ueI tis enim humectat: Humidis uero saluta abiici debeat Cibus autem erat ptisana,non potus tanε riSest, et caetera. '
90쪽
aliquot inuenissem medicos qui ptisanae cremorem porrexerint quidem languetibus: non tamen declararint qui bus am aegris hanc usurpare expediat, obsitve: nec modu aut exhibendi mensura, ne sorbitionis assumendae accommodatum tempUS assignarint:uerum ubiubi libuerit, usum eius sta tim Opportunu esse autumarint: Visum mihi est, quaecus ab Hippocrate obscurius de ptisanare, censentu haec ipsa multoris nomine interpretari, i simulq; enarrare elixandi ratione,tum huius uim, i si aectionem,occasionem, mensiura, porrigendi mo
j dum,tum quot afferat emolumenta, si rite decumhentibus propinetur: quantam rursus iisdemno i xam,si inopportune exhibeatur:ad haec quibushacorporibus hanc dare coveniat,quibusq3 minime coducat. At quoniam complicata quaedam res est ptisana cum eius cremor ex hordeo nanssi probeti lusio,id est extenuato,atcst aqua & nonulla coctione conficitur: ergo primum huius partes per capilla comemorare decreui. Ni enim quispia haec an rea perpedat,apprime uti p isserit.Deinceps ita vec reliqua omnia,nobis exacte pensi habebuntur c AP. I. Quod igitur optimam aquam,inptis nae consectione electum iri, necessum sit, nemine ambigere arbitror. Porro probatissima aqua,tum clsibstantia, tum gustu, tum odore, tum colore di
scernitur. Egustu quidem aro odoratu ut nullam
cXOticam reserat qualitate: hoc est non existat durcis,non salsa,nec acida, aut acris, no grauiter oles, uel putris, ne p penitus ullius acquisitae qualitatis particeps, sed prorsus simplex, ac citra omnem a
limam qualitate atΦ immistione, quae uel gustu, uel olfactu deprehendat.Oportet praeterea,pellucida sit, pura,minime , coenosa:sed ueluti exquisi re colata,stus illorum4 innatantiu expers. Siquia dem huiuscemodi aqua uti accomoda est: natu rauero haudqua* sic sincera existit,perinde ac ne ullum quidem aliud sensiliu elementoru. Caeterus si quo pacto dixi,aqua fuerit, illico tenuiu est par tium,facilis & concoctu S distributinat p pHcordia subito transit:nec selum non dissicilis est alte ratu, appropinquas caliditati naturali, sed Sc igni externo admota,breui calefit. Testis quom huiu orationis Hippocrates est: quippe aquam quae c
ieriter calescat, rursust euestigio restigeret, hanc' leuissimam esse existimat. Porro non pondere te ueni dijudicat, uerum quae tenuium sit partium nec grauatim cotrariam admittat qualitatem. Haiuscemodi sane aqua tum Digida est,tum humida
Proprie , aqua nominatur. Quae uero uel si vista. l tis,uel qualitate, ab hac degenerant, ut sitnt bitu
minois, siulphureae, aluminoiacp, tanto ab huius
discedui natura,quanto alienata sunt.Expertis autem uel demonstratione, quinam stilicet aqua in
mode madefaciat*:atin id explicari non est prs sentis sermonis, nimiracum de ptisana dicere de creverim. Verum quod aqua se ida sit & humi da,prisei uniuersi indicarunt,ato ipsa experientia
sitffragatur,ct omnium sermones cofitentur. Hac igitur aqua accepta,nunc in hordei enarrationem
deueniamus.11 Hordeum ita sane generaliter acceptum, refiigerat atq3 exiccat. Habet autem quippia de tersivi ac inflationis: utriculorum nan* sursura ceorum ratione, & aridius existit, re magis abstergit. Quod uero in eo uelut carnosiam est, at* nu triens, tergit quidem uel id, sed minus furfure. In est etiam huic quippiam inflationis. Csterum altera mebrana tenuis, quae a furfure plus interna est, hordeum y inuoluit,ipsa mediocris inter haec uiribus est: ideo abstergit furfure minus, potius autehordeo. At optimii hordeum sermone nostro subaudiri necessum est: quod uidelicet nil adscititiae putredinis aut redundantis humiditatis cotineat: non nimis recens, uel plus aequo uetus usit: Nam recentius foecundum est superfluo madore, quem ex regione contraxiuplenum humiditate,at 3 sparitu refertum.Vetustius uero diutino tempore exhaustu, imbecillec, fit, ac suis destituitur uiribus. Indicio autem fuerit, comigatio huic enata, magnitudinis , eius imminutio, quod dum incidi
tur,uelut stiatum emittat puluerem. Prsstat igitur
integrum eligere hordeum, in ptisana confic1e da : nempe quod haud plus iusto recens uel uetus sit,omnisc, adscititiae qualitatis expers. Atqui ne hoc quidem selum suffecerit,quin re experimen to id explorare conueniet: quippe si ad nunc me morata, dum elixatur, in tumorem quom affatim attollatur, sumendum tibi profecto fuerit in ptisanae coctionem,dummodo hac ratione quatenus liceat) costruere tibi certum sit.Iam saner quaenam optima aqua, quo , pacto hanc discernas, tum quod probatissimu hordeum, quibus id agno stas indiciis,summatim recensuim .iis Reliquum dicedo tertium est, utiq; coctio. Construuntsed enim nonnulli ptisanam, mort
rio prius hordeum in exiguas instingentes pax ites dein subito coquentes adiiciunt quida sapam, alii uero amyiii,sunt qui cyminii re mel. Sed uitiosa id genus confectio est. Verum praestantissima,
quam. merito cocinnes,huiuscemodi fuerit :H1mum hordeu crudum in aqua macerato, deinde manibuS adeo terito, ut tenuis membrana conspiciatur: post haec iterum manibus eatenus scilicet ualenter conterito, ut quodqῖ sumosum excutiatur. Atqui sicut est animo, hanc plus abstersiuam efficere, satius fuerit eam simul cum mebrana de