장음표시 사용
131쪽
l siqua puralympidai. est,nec potu insuauis,nihilo non eodem mandoquide heism s ipsi
secius tamen circa praecordia haere hec uitio non statim ortu siccius in dies essicitur:minime tamen caret: at Fabstinendu ea censeo uis 3 cupro Per omnes states aut calidius aut tamdius euaditisus est fiigida: caeterum a calefacta non deterreo. Sed quorum optime se habet corpora, ijs calor si
Ae tutissimu quidem sit experietia ipsa de huius l milis quodammodo usis ad summum incrementa modi aqua iudicium fieri. Quod siquis est, qui ex tum manet. quorum uero humida frigidat supra
notis potius uim eius praenosse malit: Cuius fons optimae conditionis corpus sunt, horum calor au e petra scaturiens,contra Septentriones fluit, So- getur.Sed non est nunc de his sermo. Cui uero optem auersim habet,hanc AEgre concoctu iri,ta otimi status corpus contigit, is ad quartumdecimudi. transitus esse putandum est: eadem nimirum uis annum iam traditam uictus rationem obse calefiet stigefietin tarde. Cotra cuiusad orientem uet:illo tamen in exercitatione seruato modo, ut Solem fons erumpit, quaeq; permeatum aliquem ness immodice se,nem uiolenter exercitetme cor mundum, aut puram colatur terram, eadem. c. Poris id incremeto sit in mora. uetur autem ca-Iefit ac restigeratur Ocyssime: hanc omni aetati uti lida potius quam gelida, ut qui nondum hancctilissimam esse existimandum est. Non enim sicuti l l tra noxam toleraverit. Hoc aetatis animum quo uino,escis,exercitatione,uigiliis,semno, ac uene B l frixisse aptissimum est, id . potissimu probis conre, at is alias uti pro ratione aetatis expedit, ita de siletudinibus, Sc grauibus disciplinis, quae animo aqua quo* statuendum est: sed quam nunc optia i l modestiam pariant. Quippe ad ea quae sequente
mam indicauimu , hac uti puero,iuueni,sen con aetate circa corpus eius moliri oportebit,maximo ducet. Idem de aere iudicandum:quem optimum i compendio sit animi modestia, re ad parendum in pulmones trahere, omnibus iuxtat lubre est. facilitas. A secundo uero septennio uis ad explom VI Optimu aerem censeo, qui prorsiis sit p. tum tertium, siquidem ad robustissimum corpo-xus.Eiusmodiuero fuerit qui nec stagni,nec palu- ris habitum prouehere hominem cupis, aut misi dis halitu sit infectus,nec ex profundo specu pG tem eum strenuum, aut luctatorem, aut alias uiri stilentem auram spiret,qualis circa Sardis,& Hio hus insignem destinans:utim de ijs animi dotibus rapolin, aliubi hin multis terrarum iocis uisituri quae ad stientiam sapientiam , pertinent, minus
Nec qui ex cloacis quae urbe aut numerosum ex- Iaborabis.Quae enim ad mores spectant, hac ma excitum purgent, uitium contraxit. Nec qui eX a Nime aetate perfici absolui. conuenit. Sin corpo nimalium,olerum,aut leguminum putredine,aut ris membra roborare hactenus cupis, dum sanum
smo coinquinat .Nec qui ob stagnum uel flumen quendam habitum & incrementu ijs copares, ani uicinu nebulosus est. Nec qui editis undit mon- c mi uero rationalem partem ornare adolestetis stutibus in cauo loco clusiis nullum recipit perflatu. des: non est utrobique eadem uictus ratio exusti.
SuGcans enim putrisci est, similis ei qui in domi Quan* etiam tertiam quartam. uitae formulam hus quibusdam est inclusus,in quibus ob putredia licet inuenire: alijs Qrdidarum cuilibet artiu dedinem, re perflatus defectum, plurimus aceruatur tis,id , vel ei qus corpus exercea uel alienum abstus.Huiusmodi ergo aer omni plane aetati est no exercitio id teneazal is ad agriculturam,uel meram1us:sicut ediueri qui purus omnino est,nulli no locaturam,uel tale quippiam se conferentibus. quae aetati est utilis. At uero quae ex calore,fiigore, si genera tot numero sunt,ut dissicile certe uideatur
citate, humiditate, diuersitas aeris contingit, non omnes uitae species certo numero complecti. Ac perinde se ad omnes homines habet. Sed corpo- ars quidem quae sinitatem tuendam profitetur,ο-ribus quae optimo temperamento sunt,etiam op Omnibus protecto hominibus sanitatis tuendae dotime teperatus aer est saluberrimus.In quibus V ocumenta pollicetur, aut singulorum propria, autro aliqua exuperans qualitas dominatu iis utilis- omnium comuma:aut haec quide propria,illa ue simus aer est qui ei qualitati maxime est aduersus, ro comunia. Verumtamen fieri nequit, ut de om-fiigidus calidae, calidus se idae,humidiori siccus, nibus simul disseratur: sed ut primo loco quemadsicciori quam par est,tanto humidior, quanto sic D modum quis ad longissimu prolata uita,etiam bocitas ipsa modum excessit. At v haec quidem hoc na ualetudine perpetuo utatur. Sane hanc uitam loco intellexisse sat est. Quemadmodum uero im j ab omni quod necessitate se ingerit negocio, libecomoda quae ex uitiosis aere aquisch proueniunt, ram esse oportet,ac seli corpori uacare.)Secundo corrigas:alio uolumine dicetur.Nunc enim Optia loco,ut de iis quae cum arte aliqua, aut opere, aut mum corporis statum, simul cum optima uictus exercitio, aut ministerio priuato publicove, in ratione, euscopum ac regulam quandam tracta- semma, quae cum premente aliquo negocio com
re constitui. Quae enim uitiosa in aliquo corpora iunctae sunt. Sic utique fieri potest ut de omnibus sint, hora uarietates omnes una cum idonei ipsis disseratur.Nem enim alito aut dilucidus, auim uictus ratione in sequetibus libris prosequemuri l moratu facilis, aut certe methodo traditus sermo Quare rursus ad optimi status puerum reuersi, se j inoster uideatur, ni si hunc ordinem sequatur. cundum septenniu eius explicemus,& cuius tem l l mu 11 Sed ad id quod primo Ioco propositum peramenti sit,& quodnam postulet uictus genus. lest,reuertendum,docendum. quemadmodu quinino temperamentu eius ut in libris quos de te loptimum corporis habitum est nactus, ab omni Peramentis scripsimus, euidenter ostendimus ca hus quae ad publicum in uita spectant, secedens,
lidum est eodem gradu quo Prius, humidu uero ac sibi seli uiuens nec morbo ullo quoad fieripo
132쪽
4est unquam tentetur,nec ante Iongissimum uitet A ne sunt siti. Reliquum excrementorum genus 11il tempus morte occupetur. Immortale nan fieri j singulis animalis nascitur particulis ex ipsbunde quodgenitum est,plane no potest: tametsis nostri aluntur sicco: aliud quide ceu semicoctae quaepi temporis philosophus quidam in egregio scilicet am reliquiae,quae adsimilari nutriedae parti nequiopere illo in quo immortalitatis uia docet,id o- ueruntialiud quod transinittendi alimenti fuit uestendere sit aggressus. Vt uero in plurimum per- hiculum. Nunc functum ossicio humidu tenue. lduret tempus,id uero fieri posse profesto conuo superest, quale nimirum serosum illud ia dictumnit, pissertim eius qui optima sit natura. Sunt em quod ex uasis,id est uenis 8c arterijs, in uesica de qui ab ipso ortu adeo improspero corporis sint fluit. huic excremento nullus certus a natura prae luatit,ut ne si Aesculapium quide ipsum iis praese scriptus meatus est. expellitur tamen partim actu cetis,uel sexagesimu annum uideant Sed non est per ipsa molliora corpora quae fluentis eius uiole lnuc de his locus. Quare ad illa potius qui optimo , tiae cedunt,potissimum cum a spiritu maiore im- lest habitu, reuersis, repetamus ea quae inter initia Petu irruete impellitur partim etiam per exiguos l demostrauimus. Nempe Q comesse bibere . nose omnes corporeae molis meatus, ἡρους Graeci uo bis necesse est, propterea quod Ccorpore nostro cant quorum no modo reliquum coavus uniuer
i aliquidsemper defluit. Cum uero edendum no- 3 siim,sed etiam tota cutis plena est.Dictum autem bis bibendum* siqnecesse rursus est excernedo- nobis de generatione horum est in libris quos derum cura rationem* haberi. Horum uero uua temperamentis edidimus. Ergo tenuissimum lim triae sintspecies,aliae eorum quae in uentre perficia ius generis excrementum facile sane eri citur, paruntur,aliae eorum quae in iocinore, arter is 8c ue - tim in sipeciem halitus ab insito calore selutu,par lnis, aliae eius quod per singula membra distribuia tim uiolento motu confertim erumpens. Appel-tur alimenti: aner cuiust sitam esse uacuatione O lant uero quod ita excernitur,sudoi em. Alterunt portet: scuti idipsum ab initio instituisse natura uero cui nullum publice nomen est, quod uideli uidetur,quae instrumenta animalibus contulit a- cet nec uulgo est cognitum, ut quod cospecturilia quae excremeta ipsa expurgent ac separet, alia i prae tenuitate etagiana b ijs qui id ratione conte quae deducant,alia quae munii colligant,alia quae t Plati sint, αδὶθλω Leum ἄπνοn Graece, id est excernan De quibus omnibus tractatum nobis i transpiratio,vel perspiratio, uel perflatus sensimi fusius estin ijs commetarijs quos de naturalibus i lates uocatur.Ιn hoc insensibili perflatu etia craia lfacultatibus, & quos de particulara animalis usia i sioris excrementi nonnihil excernitur. Huic aute linscripsimus.Nunc uero hypotheseos loco praesu i ει uehementiore calore,et fluoris impetu maiore menda erunt ad ea quae paramus. Primum nant opus est cum alioqui periculum sit ne ante itine excrementu asyncero separas, S paulatim im- ris finem Gistatu saltem ad cutim. Ab hoc excre lpelliturperomia intestinauis ad satis capax spa- mento tum pilis originem esse ostestim nobis est:
tium,quod in eo intestino uisitur, quod ab argu- tumuero ijs quae circa omniu cutim semper acer mento rectum uocant. Ad cuius exitum musculi uantur sordibus . Ac dicta ferme nobis uniuersa quidam suntlnserti,qui ipsium coerceant, intus. sunt tum generationis,tum etiam expulsionis ex detineant,ac ne immature effluat uerent. Postea crementoru necesiaria capita: quae in alijs nostris luero quam plurimum congestum iam graue ania operibus quorum proxime meminimuS,Cuidem lmali fuerit,iu seras agi sinunt, ad celeritate emtia ii demonstratione asserta,hypotheses opportune lsionis etiam abdominis musculis unacu transuer similis quae nunc molimur. Nam quom am eiiciso septo adiuuantibus. locinoris excremerorum, haec oportet,utpote quae uitiosa qualitate sint,t laliud est quale quod florem in uino appellant, ali metsi Asclepiades reclamet: conuenit arbitroo lud quale quod sex dicitur. A ttrahitur alterii a uesii primum nouisse quibus maxime causis remorem lcula qus iocinori subncitur,alterum a liene.In his tur: dein rationem iniri qua nec in ipsas incidatur: collecta,excernuntur, alterum in priorem tenuis ac siquando inciditur, i primu error corrigaturi intestini partem,alterum in uentricissium,ab his. Atin ne incidatur quidem,hinc licet assequamur,
iam per omnia intestina unaq; cum sicciori alime utiq; si excreta abunde si ni necne,compertum ha si excremento permeat. Quod autem in uenis 8c buerimus. ut uero erratum corrigatur, certa me laeterijs excrementum aceruatur, eiusmodi plane thodo est opus. est quale inlacte concreto serum Hoc renes a san xv III Dicamus ita* primum a quibus mos
gulaesecernentes,ad uesicam transmittut.Ea por me remorentur memoratorum excrementoruimro id colligit, seruato ad eundem ferme modum singula mox quo pacto quod retentum est expequem desicco excremeto supra retulimus. Quip- diatur.Ergo ijs quae in uentre continentur excre
pe adnascitur hic quo p ad exitum ipsummuscuo mentis mora contingit aut ipsius cibi potionis.lus quidam transuersus,qui osculum uesicae ita ad culpa,aut ipsius uentriculi una cu intestinis. Et caunguem comprimi ut inde nihil effluat. Postqua hi quidem potionis. uitio, aut propter qualitate uero huius quot collecta iam copia animal uo eorum,aut quantitatem:ad haec ordinem,uredii, get,illico se remittens laxans statione cedit. Ve modum Et propter qualitate quidem, si acerba,
sica uero omne excremetum excernit:rursus hic austera,aut siccae naturae fuerunt Propter quanti
quos ad celeritatem exitus liquidoxa excremen talem, si iusto pluxa aut pauciora sunt assumpta
133쪽
DE IANITATE TVENDA primo: quae humida pinguia & dulcia secundodo Aco sunt simpta. Modi usus rat1Oe,si cubis fuit ededunt,totam semel sumpserit.Quae uero uentris intestinorumve uitium sequitur excrementi mora: Uel ob naturale eorum affect um accidit, uel certe acquisititin. At quae quide natuxae eoru uitio cau-sse proueniunt, ex prauis corporis habitibus int: sicuti ubi de his agemus, dicetur . De acquisititijs hoc loco agemus Recentiu uentris affectionum octo sunt differentiae,singulae ipso genero intem
P exies: AI quatuor quidem simplices, calor frigiditaS,siccitaS,humiditas quatuor compositae, calor
una cum siccitate,ide cum humiditate: frisus ad iunctum siccitati,idem cum humiditare. Saner eo Screuisse magnitudinis haria qualibet oportet, ut gmonen,aut ψbstructione, aut copressum icu
iam inualida reddiderit impultricem uim aut ueni Bl ius, aut conniventia euenit. Quorum cuius 6Π- tris talum,aut gracilis intestini, aut plenioris, aut giniS rationem paulo ante retulimus. Sunt tamen etiam omnium simul aut ex his quorunda. Crean partes quae praeter lateres hos meatus, alios quoL ltur porro eiusmodi intemperies modo ab iis quae idam apertos S conspicuos obtinent, sicuticere - 26sad illum a porta iocinoris pertinet, affuascinasia
qUae amaris excrementu attrahut: quae uero ex liel ne in uentriculum fertur, ad meatu illum qui amal ram egerit, proportione sit affecta. At excrementatum quod per singulas animalis particulas congeritur:& copia sui, Λ crassitudine,& praeterea lenotore remoratuKad haec,ob imbecillitatem caloris qui id dissecet soluatq;: praeterea transitus angustiam. Ac copia quidem, crassitudo, 8c lentor uel ex
cibi potionis. natura prouenit, uel ex recexi quapiam alteratricis facultatis in eo qui nutritur, infirmitate.Imbecillitas uero caloris qui id excrementum resoluat ac tenuer, b exercitadi defectu prouenit Angustia transitus aut ob scirrhu, aut phle- intro in corpus sumuntur: modo ab ijs quae foris incidunt. Et ab iis quae in corpus sumuntur , cum in cibo uel potione uis quaepia medicamentosior est immista ex earum genere quae Uel calfaciunt, luel refrigerant,uel siccant,uel humectat, uel una calfaciunt siccant, aliaue qUapiam connexione harum qualitatum assiciunt. Ah ijs quae foris inci, dunt,uel ambientis nos aeris uitio, cu is immodice calfacit,aut refrigerat,aut siccar aut humectar,
aut copula quavis haru qualitatu afficit uel aquae qua lauerimus,uel unctiois qua uncti sumus, uel denim alterius cuiusqua quod cu foris uentriculo cadhaeseri aut calfaciendi immodice hunc, aut re- lfrigerandi,aut siccadi,aut humectadi uim habuit. His igit de causis stupprimitur excrementum ueri liris. At flauae bilis excrementu morat aut propter lattrahentis expellent sue facultatis infirmitatem, laut propter uaseru quibus deducitur arcν excernitur, angustia. Porro infirmitas tu uesiculae totiust quae iocinori subiicit,tum eoru meatuu qui ab ea l . in iecur subeunt,tum eoru quibus in intestinu bialis evomit: recenti inteperantiaorouenire potest,tali uti , quali intestinoruuentrisc. impultrice uim laedi diximus. Angustia uero uasorum aut phlegm Oes uitio si aut propter sciri hos, hi sunt ldurities quaeda non sensiles ) aut obstructionem,
aut circumiacentium partia innixum, aut 'sculose 'xu conniventiam.Iam ipsa proximarum partium lcdpresso,aut propter immodicam copiam eoru lquae in se continent, aut propter phlegmone aut
scirru accidit. Aeque A oscillom conniventia,aut l propter horum quippia, aut etia siccitate. Porro Dccitatem accidere faciunt quae ualeter adstrin j Sunt, ct quae pariter calfaciunt &siccant.Ιllana Pl humore exprimendo,ct ipsas similares partes co j trahendo constringendo. ac densando, haec elici lendo per halitu humores siccitate inducunt. Phle mone nanm 86 sciri lius quoniam morbi plane lsunt, ad praesente disputatione non pertinet: & a lioqui de ipsis commodius agetur in sequetibus. jPaxi ratione atrae bilis excrementum aliquando si
stetit lienis ad amarae bilis uesica: uena uero quaehru,8c oculus. Id aut institutu a natura est aut pro pter eminentiam particulae, aut propter actipite exquisitius obeundam, aut propter cotinentium.
corporum spissitudinem. Est nant cerebrum rationalis animae ceu domicilium . quod cis osse solid0 undit sit septum, plurimis maximis 3 canali
hiis expurgaturiprimum per nares, ec palatum secundo per utrant aurem, tertio per caluae com missi iras. Nec absimile est etia aliquid ab eo con fluere ad oculos. Oculus uero ipse nonranquam primatum alique inter partes obtinens, sed uelut qui purus esse omino postulet,quo uidelicet pro-he munus situm obeat, per euidentes meatus en cit quicquid in eo excremeti gignitur, nempe secundum nasum, di iuxta palpebras.
πιπ Ergo excrementorum tum causas, tum instrumenta iam diximus.Quae quemadmodii quis
retenta expediat atm euocet, deinceps docedum, initio rursus a uentre sumpto.Ergo illud commi ne omnium excrementorum documentum sit,ut retentionis cauta contrariam cautim semper ad
moveas. Speciale uero per singulas hoc, si come storum paucitate 8c siccitate restricta aluus sit, ut tum plura,tum humidiora exhibeas. Si siccitate, Plura quidem no offeras, sed aumidiora. Si auste ritate re acerbitate, dulcibus 8c pinguibus cibes. Quod si in ordine sumptorum erratu sit, ut eum
errorem corrigas.Si cum his edendum erat,semel
comedi uino bis modo,sed etiam tapius pastas. Eodem plane modo ex recens contractas intem peries contrarns remediis sarcias: nempe quod siccatum est humectans, quod refrigeratum est calfaciens, ac reliquos affectus simili ratione cor rigens.Quibus uero haec fiant: in ijs quae de mediramentisscripsimus, proditae materiae sitnt. At flarabile reteia,siquidem obstructionis culpa id accidat, eo qui extenuet uictu utendum: cuius main
etia singulari uolumine a nobis est tradita. Sin Fae compressu id eueniat corporum quae 86 eius pilis meatib. uicina sunt,di immodice sunt refer 'a:siquidem ex crassitudine succi id incidit, exte
hu ante uictu est utendu Sin ex multitudine , prN
134쪽
inuniueid contigit,iam res ianitatis tuendae pro sessionem excessit. Sin propter recens contradia intemperiem quscunt uicta qualitas est,h anc restituere tentadum. Ad eandem sermulam, oc conniventiam oscillorum aperire conueniet. Si ab au
steris faeta est, pinguibus 8c dulcibus adsimi ius liis Sinijs quae calfaciunt oc siccant,successit,adhi l bitis quae restigerent 8c humectent. Dicetur autet taliu materia in sequentibus libris. Ide expurgan ldi modus etiam tertio excrementorum genere reli telo, lu0d per singulas animalis partes colligi di ximsis,conueniat.Nam si contracta sint, ct tanti conniverat meatuum ora, per aduersa iis quae sic affecerunt,succurrendum est nempe quae ex frigili dis causis ortae coarctationes costipationesin car ini neae molis sunt, ueluti quae eX ambientis frigore corporib.nostris inciderunt, eas calfaciendo .Rursu; eas quae calori siccitatio superuenerunt, Uelu i ii quae seruoribus euenerunt,refrigerando si me stando. Pari modo & quae adstringentium ui l tio Puenere,cuius generis sitnt aluminos, aquae, lhas pingui ac molli fricUisne una cis dulcis aquae thalneo reparando. Qubd si uel crassitudinis, uel labudantis,uel lentoris excrementorum uitio oblstructi meatus stini: renuatoria uictus ratio his a lptε erit,praetereamedicamenta quaes calfaciunt acidi lecant,quaedam intro deuorata,quaeda seris adlinota:ante φ haec omia CXercitatio. Nam ea quo lque tum luere excremeta potest, tum per sudo Iis meatus en cer tantoq; tam cibis quam media camelis tenuatibus praestat, quanto satius est nul llo corporis nostri habitus incommodo exigi quae lredundat, pariter Se carne liquada,& solidis ex l
tibus i medicamentis succedunt Exercitationib. luero adeo nihil tale succedit,ut etia firmitas quae ldam membris accedat , cudi naturalis ipse calor laccenditur, Sc ex partium inter se attritu duritia quaedam indolentia , comparatur. lXX Quemadmoda uero se aliquis debito terii lpore mensura , exercitet, ac singularis a stionum lordine decenti qualitate utat ,nunc equide exe lquino statuesicut nec de alimenti ipsius tempo ire,modo,ordine,qualitate: sed nec do tenuatibus lcibis ac potionibus,nec de iis medicamentis quae qualitatem immutat.Nullius enim horum hacte- lnu p cularem usiim diximus,contenti similia tim&per capita tanta attigisse. Uerum insequentibus libris de omnibus fusius aget.Nunc in compendium redigere totum opus placuit, quatenus inulla materia lateret cuius esse peritu'deceat, qui lomnem sanitatis tuendae artem profitetur . hunc υιθον graece uoces,sicuti gymnasten, qui latum lquae ad exercitationes pertinent, callet. quin Er lsistratus quolita eum appellauit Insequentibus luero uoluminibus dictarum iam materiarum cuiusque tum tempus quo exhibebitur, tum qualitatem,tum usus rationem trademus, ita ut non iam
materia tantum sit,sed sanitatis conseruandae cer Galen. A tacatisa. Etenim in tribus hisce primis generibus consistit sanitatis tuendae studium aeque ac mededi methodusmepe corporibus, causis,signis. CorPoribus quidem,'s quae 5c sana iam siunt, et eo statu seruari debent. Signis uero, corporum accidentibus,ex quibus corpora ipsa dignoscuntur. Cati l fae siuni ex quibus custodia sanitatis perficitur. Hal rum materiam quattuor generibus iuniorum prol batissimi sunt complexi: ingerendis, educendis, faciendis,extrinsecus incidentibus.Et ingeredo i rum quidem nomine, cibus,potio,&siquid medi camentorum intro sumitur, etiam aer attraetus in t telligitur.Faciendora uero,s ictio, ambulatio,vel e io,equitatio,deni pomnis motus. Quod si noni quiuis motus exercitatio esst,sed Qtum qui ualen 'l tior est: adi jciatur motui exercitatio, ut sint facien i datum motuS,tum exercitatio. Referunt ad hoc causae genus,somnuS,Uigilia,Sc uenus Ex foris incidentibus primus est circundatus nobis aer, dein lde quaecun lavantiu ungentiumrre cuti propinquant, etiam si quod medicamentum sanitatis tu l endae fines non excesscueluti sal,myrti baccae,ni lirum,aphronitrum,S aquaru aliquae sponte natai rum,SI calentMEducendorum uero materia prael dici a paulo supra est. An uero cum tribus illis ge- neribus recte simul hoc in diuissione assumptu sit,l non facile dixerim:cum melius fortasse sit ingere t dis,faciendis,3 incidentibus,alterari immutarii,
corpus dicere: mutationem uero aut in qualitatel l fieri, aut quantitate. In qualitate, dum aut incale lCl scit,aut refrigeratur,aut siccescit, aut humectum l l redditur.In quantitate,dum alitur,aut inanit.Iam 'l l inanitionem ipsam duplicem quom esse. alteram
l excrementor de quibus paulo ante diximus.al
l teram naturalis substantiae nostrae assidue deflue l tis, quae nutritioni ex aduerso opponitur.Notasiel l uero hoc loco operaepretium fuerit homonymia,
quam Hippocrates in opusculo de alimeto distili xit his uerbis: Alimetum aliud est quod nutrit,alli l ud quod quasi es nutries,aliud quod nutrituruml l est ippe ei quod prima significatione alimen
tum lue nutritio est substantie ipsius fluore rediel l opponas.muero quod in secunda significatione accipitur,tum haemorrhagia,id est, sanguinis prol fluuium,tum uno uerbo omnem sanguinis inani
l P l rionem. Ei uero quod tertio significato dicit, uo
l l initum,&lienterian,id est,intestinorum leuitate. Verum de talibus diuisionibus statuere pro arbi trio cuiuis liceat Quisquis autem propositam a tem rite administrahit, hunc omniS materiae quael ad salubrem uictus rationem pertinet, uires habel re compertas est necesse: qu pdo hinc demudexter eius oritur usus.COtingit autem dexter eius msus,ubi Opportunu cuiusq; tempus ac modu qdiis inuenerit.Quare huc potius censeo prQperanda,l l quam pravis opinionibus refellendis im ran l dum.Sed quoniam satis uerborum P fimum. hoduolumen cotinet, claudetur hoc loco. Sod reliquum operis est, in caeteris '
135쪽
Cap. x. Iis potissimum qui libero sunt uitae instituto οιἐν1ιν esse scriptam: secundo uero loco etia aliiS. 2. Incipat ex Hippocratis Aphorismo. Labor, ci
huS,PotUS,somnus, uenerea,omnia moderata: Eo nimirum deinceps ordine progressurus. Et primu quid dis
ferant motuS,gymnasium, labor. EXercitiorum utilitaS triplex.Tempus utendi. 4. Exercitii te PuS quomodo ex urina lignificeturExcrementis exer citaturos se prius exonerandos. Corpus modice friestione manuum calefactum, dein Oleo inungendum. s. Friciones quaqua uersus faciendas,secundum rectum
suscy dess,subrecti transuersum,subtransuersum Se Obliquum. Hippocratis de differentus. ipsarum quatuor, dura, molli,multa, pauca &facultatibus sententia approbatur. Reprehenduntur qui pluribuS quam opor, tebat,secundum differentias extrinsecus, ec causaS, sine quibus non,metioes distinxerui. 6. Theonis Gymnastar de trictionum differentns sententia superuacua, quod nullam seorsim, sed qualitates quantitati conne xas ut de niolli non sola,sed molli S multa, uel pauca, uel moderata dicatur: de dura similiter enumeradas censuerit. quidem modo etia si uere dixerit earum in singulis differentiis facultates,superflue tamen Sc in utiliter fecit. I. Theone non modo superflue, ut pro Nime probatum est, sed ne recte quide defrictionibus locutum esse,&contra sentetiam Hippocratis supra positam, quae latius hic declaratur. 8. Defendit Hip/pocratem qui in sua de frictionibus sententia durae molliso mediam, itemw paucam omiserit. Desensionis ar/gumenta tria sub icit. Quod eX ηS quae Hippocrates in genere S simpliciter protulit,facile sit constituere sy zygias stimonum. s. Tabula de Dictionum diffe/rentiis nouem, quae fiunt,si mollis,dura, Sc inter utra moderata, cum multa pauca 8c mediocri csinectantur. arum tres postesiores Theon praetersst. Item has o/mnes differentias ad aliquid dici,ita ut alii multum sit, quod alij mediocre est:& similiter in reliquis. Apothe rapia quid sit. Et quae corpori temperato adhibendaς sint frictiones. 1o. Redit ad Hippocratis de fractio/ne sentetitiam,methodicam doctrinam siue elementare commendans. II. De proprηS nominum quibus1ausus est significationibus, quid sit durum, molle, raria, densium, constrictum, ligatum:" modis accipian ur. Rarum proprie,cuiuSpori multum distant: impro
erie, quod tenue & fusum est, licet poros non habea ut
ignis Scaer. Constrictu, quod densum durumcpest, uel alterutrum Plum. Ligatum deus de, cum propter cau sam aliquam aegre mouetur durata densataue pars ali qua. Item de contrariis eorum. ιλ. Frictio alia loco
t tuenda E mas scopos . proramus' uolumen edocuit. Nuci singula membratim diastinguere tetandum, inti itio rursus ab iis silmp
i Q in quibus proximust liber est finitus. Propo i natur iram nobis in hoc
libro saluberrimae naturae puer, qui iam tertium aetatis sitae septennium ingreditur: cuius corpus
effligere componeret quoad fieri potest quam
A medicationis est: alia ad conseruandum corporis statu, 8c ea uel ad praeparandu ad gymnasia, uel recuradum. Hic igitur de praeparat1uae Dictionis qualitate agit,d in utram partem tutius peccetur. 13. Antequam de Dictionis modo mensura pagatur,cosiderandas esse circunstantias & differentias, Regionis, Sc loci in quo gymnasiuin,& partis anni, uel diei. Temperatum corpus in lociS intemperati S non inucniri. 14. DestictioγNiS quatitate ac eius signiS. Similiter de gymnasiis quado satis proceisside intelligantur, in temperato quidem homine facilius,in calidiori autem frigidiori ue diffici/lius: quod alter ob iracundiam ne lassus quide desistat,
alter ob pigritiam etiam ante tempuS.ipsa autem temλ Perati hominis uoluntas , dc promptus animi motus in omnibus rebus sufficientem v indicat. I De gymnasiorum, id est exercitiorum uarhS generibUs, ut sunt lucta, quinquertio, caestUS, cursuS, βολειν, κωρυκου, σφαίfας μικρας tili.ἡγαλους.
16. De gymnasiorum secundum qualitates differenγl ths,8c secundum Dea, puluerem,oIeum. Motus aliust lest continuus, isq; uel aequalis uel inaequalis: alius inγ termittens,iso uel ordinatus ues inordinatUS. 17.j lGymnastorii particularis expositio, quid praestare,&quae praecipue membra exercere queant. Exercitia ἰὼ id est quae ui magna,& nixu intenso, ues c tetrisine celeritate tamen peraguntur, imprimis ad neruos siue musculos roborandos instituta. Halleres,dcc. gilio uero,id est uehemetia, celeritatem quo* habent. uide cap. 19.) 18. De gymnasiiS quae cum celeritate
fiunt,nem id est neruosum robur desiderat. Quid ἐκπλίἔριζιγ, dc -τυλίμν. Volutationes.
19. ae sint exercitia uehementia. De continuorum
S intermittendorum differentia: Dolichus, itinera. Ite
quae quaS parteS exerceant. HallereS. Zo. Demo tu omnium membrorum, quae per se, quae aliunde mo lueantur. Pulsus,& quatuor eius mutationis cauis. 21. Motuum qui non sunt actiones, differentia tri
pleY: in ipsis corporibus,uel aliunde, uel per pharmaca. Equitatio.Frictio quae per circumiecta fasciam fit,ui de lib. a. cap - . Quid gymnastes a paedotriba differat. zz. De gyninastequi debeat cognoscere singulo
rum motuum uireS, 8 quae ex illi S temperato corpori conueniant. Nempe in omnibus rebus mediocritatem. Hoplomachia, sphaera. 23. EpilogUS cum anace/phalaeosi superiorum, de laictione,gymnasio scapoth rapia. sudoris signa,retentio spiritus post exercitia, pulueris usus.Tum sequen tium librorum argumentum.
optime, propositum sit. Ac primum hoc ipsum definiendum,quid sibi uelit qu0d adiecimus,op
time . Vult autem nimirum illud, Veluti corpo sum ipsbrum numerosa saner diuersitas tradita est,itauitae rationum quibus uiinmus, species sunt di
ueris. Ergo fieri nequit ut in qualibet proposita
Uita optimam corporis nostri curam administres.
Sed quae cuis optima sit,hanc utit licet.Quae ab
soluto sermode optima sit, in omni exequi uitano est. Nam maxima hominum pars implicitam negociis uitam agit: quos etiam laedi ab iis quae
tractan est necesse:nec tamen mutare conditio,
ne liceti Alii enim per Inopiam in elusinodi uitae
136쪽
hus haereditar1am acceperunt,aut alias permina respirationis mutatio, hos nondu exercitationes lliqua captiraptive. quas setas esse seruitutes Uuti vocamus.QuΘd siquis magis aut minus, celerius lgus existimat Mihi uero, re qui ambitionis, aut ue aut crebrius ia ex motu aliquo respirare cogit: cuiusuis cupiditatis gratia negochs impeditam huic certe tantus motus exercitatio fuerit. Vangi
uitam delegerunt,quo minus corpori curado Ua rur communiter exercitatio uocatur. Proprie ire
care queant, ij quoi, seruire ultro dominis,& qui ro a loco Grsce: denominatur, quem gymnasiondem pessimis,uidentur. Quare his optimam pro ipsi appellant. Is locus est in publica aliqua urbissus corporis curam scripsisse,superuacua siti. Vea regione exstruetus, quo ungendi, fricandi, lorum siquis plane tum fortuna, tum uero optione e artiri, discum iacturi, aut tale quippiam factu sit liber,huic praecepisse fas,quemadmodum et sa ri confluunt. Laboris appellatio idem mihi si nitate plurimum fruatur,& morbis minime tent' gnificare uidetur cum priore significatione noma ltu & commodiss1me citra , molestiam senescati nis gymnasii siue exercitationis, nempe comunx lQuinetiam sanitatis tuendae methodus, sicut alia illo quod prςdiximus: quippe cum S qui fodiunt iplane quaelibetratio uia*,eiusmodi docendi insi ec qui metiit ec qui equitat, no laboret modo, sediltium postulat. Siquidem quod simplex inculpa. B etia exercitent, muni saltem exercitarionis ap- ltumlestin omni genere, id caeteris omnit,.quae pellatione.Et denominib. quide ita nobis deleo lnecsimplicia sunt, nec culpa vacant, ceu regula minatu sit. atin ad haec significata omnis mihi de- lquaeda proponi postulat Sane simplex inculpa; inceps sermo inaudiatur. Nec tame siquis est qui lium in corporibus quidem est quod optimo est aliter uti uelit, prohibeo quando no huc derecto habitu:m uitae generibus,quod omnino liberuiri nominum usu disputaturus accessi, sed quemad- le . Primum igitur hoc libro duo haec coniuncti modum sanitas custodiri maxime possit. ad id ue luactemus. Deinde cui* uitioso corporis statui vij ro,cum percomodum erat de exercitatione, labo ita liberastadiundia. Moxoptimae corporis con i re,omni deniq3 motu distinguere, nomina signia lstitutioni,singulae seruilis uitae species copulent.l ficatus definire sium coactus. lpostremo uitiosos corporum habitus cum seruili 1 1 1 Ato exercitationis comoda etsi in priore lbus uiuendigeneribus maritabimus.siquide ple-l uolumine tradita simi, non inutile tamen sit hic litus nobis absolutust sermo futurus est. l quoin paucis ea denuo repetere:quando ea no lii Quodnam igitur propositae artis initium c l lum scopus, sed etia ueluti iudices sunt omnium lpetimus ad eius tutela corporis quod Sc optimae quς singillatim in exercitationis arte gerunt.Fue litnotae,& tertium aetatisieptennium iam ingres c re autem arbitror genere duplicia: haec quide ad lsum, d caeteris posthabitis omnibus uni corpo- excrementorum inanitionem , illa uero ad ipsam li iis curae uacet Mihi sener uidetur id quod ab Hip solidoru corpora bona habitudine essicacia. nam lpocrate traditum est tum in Aphorisimis,cum ait: l quonia uehemetior motus exercitatio est,necesssie lLabor cibum praecedat tum in popularium mom quidem est tria haec ab ea perfici in corpore exer- lhorum sexto uolumine,ubi ita ad uerbum praecia ocitando, membroru duriciem ex mutuo ipserum l pit: Labo cibus,potio, mnus, uenUS: Omia me attritu,genuini caloris augmentum, spiritus cia diocria.Nam &modum ipsum singulorum demi iaciorem motum. Sequi uero haec reliqua Omnia niuit addito adfinem dictionis epitheto, medio priuatim comoda quae corpus exercims accepta cria. oc tempus aeque signauit ipso sermonis ordia refert. Vtique ex membrorum duritia,tum ut mi ne. Quippe sanitatis tutelam a labore est ausipicanonus ex labore assiciatur,tum ad labores robur.Exl dum,quem excipere debent cibus, potio, deinde calore,tum deducendorum in corpus ualidum atsseminus,mox uentis,in qs uidelicet quibus ueno tracta, tum immutatione magis expeditam, tum re es utendum. Nam reliqua certe omnia cuius onutritionem magis felicem, tum ut singuis corpo aetatissent communia. Venus artate tantum flo- ris partes sint ut ita dica )dissuta Cuius affectus retium est, uti quo tempore etiam eius usus est. D beneficio 8c solida mollescere,et humida tenuari, ae enim hanc uel praecedunt aetates, uel sequut re exiguos corporeae molis meatus laxiores fierItur,aut plane semen non effundunt, aut certe in- accidit. At ex spiritus ualentiore impetu ec purgatacundum aut male foecundum effundunt . V l ri hos omnes meatus necesse est, & excremeta ex
rum disceptatio de uenere,in suum locum differa i pelli. Atqui sis exercitatio haec praestat, haud dissi tur. A laboribus uero ordiedum: illo ante omnia j cile sane sit lepus utendae eius statuisse. Nam quo
discuso,an idem sinitabo motus,cti exercitatio: l niam digestionem in corpus adiuuat, non debet ansabor&motus idem,aliud uero ab his exerci cu administra crudi incoctii, cibi aut succi multitatio: an motus res diuersa, labor & exercitatio i tudo uel in uentre uel inuassis contineri,unde petaneutiquam differant. Ac mihi quidem 115 quiuis riculum sine prius quam per matura concoctio motus exercitatio uidetur, sed tantum siquis uo nem utilis sit, in omnes animalis partes rapiatur. hementior est. Quoniam aute ex numero eorum Quoniam uero oc exiguos meatus expurgat,
quae ad aliquid dicuntur,est quod uehemens dici excrementa expellinutilius est ante comededum tunsieri potest ut idem motus alteri sit exercita eam adhiberi. Siquide quae impura corpora sunt, ito,alteri non si Terminus igit uehementiae,esto at p ab excrementisparum purgata, haec quom
137쪽
gis nutries,n agis laedes. Ex his itam patere arbi
trin tum esse ad exercitatione commodissimu te
PUS, cum hesternus cibus duplici concoctione iaprorsus sit cofectus,8c ea quae in uentre, oc ea quSinuasis sanguinis agitur ac iam denuo cibandi te pus insi et Qubd si aut prius aut posterius exerci
tatione Utere:aut crudis humoribus hominem impleueris, aut pallidae bilis prouentum auxeris. IIII Saner huiusce teporis nota, colores urinae. Quae essi aquς speciem praefert,crudum adhuc in uenis esse indicat siccum eum qui a uentre sum
mittitur. at uero fuluabiliosacp es iam dudum coctu esse huiusmodi siucca. Quae modice pallet, Pera modo secundς concocstionis est signum. Cum nanch bili infe Ita urina nondu est, aquae speciem alboremq; prsfert Cum uero plus ius o eius ihilis acceperi fulua cernitur. Ergo cumediocriter est fulua,mediocriterue pallens, tu est exerciatatio adesida,sed expulsis prius excrementiS quae uel in uesica uel inferioribus intestinis continent. Verendis em nequid ex his in habitu corporis raPiatur, correptu uidelicet caloris ut, qui per exercitatione excitat .Ergo siquis posita ia ueste protinus ad ualentiores motus accedat,prius Φ totum corpus molliatur,& excrementa extenuentur, ec CXigui carnis meatus laxentur: timor est selidari quampiam partium ruptum aut couulsim iri.TLmendum praeterea est,ne excrementa spiritus ire petu impulsa praedictos meatus obturent. Sin sersim prius calefaciendo solidas ipsas praemollicris,&humores tenuaveris,& exiguos meatUS la Naueris,nullum periculum nec rumpendae alicu ius partis,nec obstruedi meatus, exercitato imp
debit. Vt ergo haec fiant,oportet linteolo totu colpus mediocriter fricando prius calfacerrimox o Ieo fricare. Ne P essi protinus accededum ad pin re censeo,ante uidelicet quam cutis incaluerit meatus Iaxentur,8 ut semel dicam, quam praParatum aptum . corpus sit ad oleum capiendini Ei rei satis omnino sint pauci manuum circum i eius,qui nullo compressii sint graues, ec modice, celeres, huc demum ueluti ad metam directi ut Corpus citra compressum calefaciant. Siquidem peractis his cernere licebit floridum rubore per totam diffundi cute.Tum igitur pingue inducendum,&nudis manibus quae medium inter molle Tl durumch modum seruent,infricandum:quatenust neo coactu costri Rumin corpus sit, necp ultra δ' par est laxu remissum y liat, sed legitimu natuxae
modum seruet. Infricandum uero primo contre
ictatu blanditis,inde sensim paulo fortius:eatenus aucta semper ad ualentius frictione, quoad iam Carne manifeste premat, citra tame laesione. haud quai tamen tam ualida frictione diu utendu, sed semel aut bis in quam parte:quandoquidem non eo ad hunc modu Dicat huius pueri corpus, ut ia retur,cumidia ad exercitatione producimus: sed potius quo tu promptitudo ad exercitationisfiinctiones excitet,rum robur contrahatur,ac T
ritas laxitas I quae molle tactione consecuta est, g TE TVENDA constringatur ac cogatur. Dippe medio temptaramento seruari huius pueri corpus oportet, nee usquam durusiccumue essici,necubi naturale ius incrementuinhibeatur. At procedente tem-POre, ubi iam adoleuit, tum uero duriore seictio ne utemur,praeterea stigida ab exercitando laua
tione. Verum de his post agendum.In praeparatoria uero ante exercedis frictiOe, quae huc spectat, ut corpus molliat,mollis durae4 mediam qualitatem dominari oportet, ac pro eiusdem qualitatis
ratione quicquid relictuum est exigi.
v Variae autem quam maxime ex manuum iniectu circumactu et frictiones esse debebunt: nec . sirperne modo deorsum,aut inferne sursim adhubitar,sed etia tum in subrectu, tum in obliquum, tum in transuersum,tum in subtransiretium . Voco transuersum,quod recto est contrarium. id grsce ἐγκαρσιον appello.Subtrasiexstimuero, quod paululum ab hoc in utrant parte declinat, quod ozμον dico.Rursus subrectum,quod a recto paululum utro uersiis recedit. Obliquum, quod rocti transuersit plane est medium. illud
hoc graece nomino.Quinetia graece dicere,
nullum discrimen faciet, modo ne lateat ματρι
nome ueteribus usit ius, Graia etate recenti
ribus magis usurpari. Nos latine frictioe, stictu, perfrictione,promiscue legentiu uenia utemur.J Varium autem fieri manuum tum iniectum, tum circumactu uelim,quo uidelicet uniuersae quoad fieri potest,musculoru fibrae omnes ex parte fricentu Siquidem eius sententiae esse,quasi transuersa frictio quam etiamrotundam aliqui uocant)d
rei,denset,Contrahat, constringatirecta contra
rarefaciat,laxet,molliat aere luat corpora: eiusdem planer inscitis est, cuius cetera quae plerisque gymnastaru de tactione traduntur.Nam qui plus de frictionu uirtute afferat quam quae Hippocrae res in eo libro prodidit, quem ιιατ i πειον inscri- lPsit,nemo planer est. Ait enim dura seictione liga ri corpus,molli solui, mulsa CXtenuarii mediocri a
138쪽
mo A ipsis proueniat quippe mollis frictio pro quatita dumi Frictio uim habet soluend1,ligandi, carne j iis modo triplex opus emcit. pauca em letister cari augendi,minuendi.Nempe dura ligandi, mollis i ne remittit,ac facile contreetabile,siue tactu moL, soluendi,multa minuendi,mediocris carnem au- lem reddit. multa evaporat, Zc liquat . mediocris
geneta amor enim hae genere differentiae, ex laxa 8c fluida carne implet Simili modo dura pro
quadruplici omis frictionis tum uirtute, tum usita quantitatis ratione totidem numero effectus red
oriuntur. Quod si medias quo* harum quae una dit.multa nanc p adhibita cotrahit costringito coccum his intelligedas se exhibent,adnumeres, sex l pora, & phlegmonae persimile quippia relinquit. in uniuersum differentiae existent. Vnde nam igi l mediocris implet imminuta, 8c euidenter circum
turplurimis neotericorum gymnastarum succur scripta, expressal, carne. exigua uero in summaritiam numerosas frictionum differentias prode cute ruborem ad rempus excitar. Non censet aurre, quas uel numero coprehendere facile no est i de dura per se & seorsum quicqua gymnastae prae Non aliunde certe Φ quod logicae contemplatio cipiendum,sed ei quantitatem adiungi debere,si nis plane expertes, cum propriis frictionis dimere quis paulo comodior ex artis opere successus sit ijs externa alienat imprudentes nonnun*con- futurus. Paximodo nec de molli persectis seorsiam fundunt literim etia causas ob quas singulae fria B quicquam nunc tradedum existimat. Nem enim stiones peragunt,adnciunt. Interim tum iustas ip adhiberi usquam posse mollem flictionEtantum sis inter se frictionum differetias connectui, tum &quae nec multa, nec exigua, nec mediocris sita uero cultis etiam quas ipsi perpera eXcogitarui. Deinde memorat quaecun F per coniugationem Cum enim dicant frictiones inter se distare,quod in corporibus nostris naturaliter emciunt:utique aliae sub dio fia aliae sub tecto,aliae in admista um Pauca cum molli remittere leuiter carne,&mollebra,rursus aliae in perflato loco,aliae in tranquillo, tacitu reddere pronuncians. ubi aliud plane nihil item altassica sido,aliae in frigido,aliae insole,aliae Φ quod Hippocrates uerbo soluere significauit,inbalneo,aliae ante balneum,aliae in palaestra: ta- aliis uerbis interpretatur. Quippe laxare carnem,
iems catalogum faciunt:saner no proprias fri filo l ec mollem ta stu reddere. quid aliud est Φ luerenum differentias afferunt, sed ea sine quibus qui que colligata 8c coacta fuere Adiecit uero sermosficatur esse non potest, inculcant: quippe quem l l ni,seuiter,sive quodamodo,no genus actionis imnecesse omnino est in aliquo terrarum loco esse, l mutans, sed quantitate eius definies. Mollit enim praeter plocum,uel aestate,uel hyem uel alio an l l cum exigue adhibet eiusmodi frictio: quadoqui ni tempore. Cum uero ita dissidere dicant inter sel l dem si amplius sit adhibita, mollit quidem S tuc, frictiones,quod aliae cum copiose oleo , aliae exi lci caeterum largius. QtIOd ergo nec magnoper neci guofiant,aut prorsus sine oleo, idc, uel manibus i mediocriter,sed exigue remitti mollit , corporat tantum,uel etia curn puluere, uel per linteu, arsp l exigua ac mollis frictio, per uerbum illud leuiter hoc uel asperum,uel lene : causiarii plane ob quas quod adiecit, declarat:ne hic quidem per hoc salsi id dura mollisue emcitu enumeratione facit temns quae Hippocrates praecepit, quicquam traunt. Ex quo nimirum causarum est gener et Q is dens magis amplum: aeque nec cum mediocrem sat fricantium manus durae aut molles sincire ualit & mollem addere corpori inquit Iaxa re fluidam de preman blandeue sint admotae. Tertia speci-l l carnem . Nam quonia mediocris,idcirco carnem es quam afferunt ij qui multas frictionum differet augebit. quonia mollis,soluet:hoc est, plane mol tias autumant,inde nascitur, quod omnia iam diat 1iet. id quod tantundem est ac laxa & fluidam cari ctainterse per coniugationes quasdam copulantii nem evicere.Erat autem huius ossicium, sicuti det Qui ita*exhis aut externas rerum circumstanti l his recte praecipit,sic recude multa simul ct mollias,aut uerarum disserentiarum causas inter se co-l disputat,non id modo dicere quod halitu digere-pulant, facile deprehenduntur parum recte sentiat re ac liquare potest,sed qualem etiam carnem re re. qui uero ex proprijs synceris differentijs col linqui apponere.Non em ritu ignis uniuersa sub augationes nectunsiliorum non adeo facile deprel D stantiam exhauritliquat l, sed aliquid omnino re lhenditur error: immo nonnulli sapientiae quoque linquit Id igitur quod relictum est,quale nam de
laudem retulerun Hippocrate ipse plus aliquid mum specie sit,adiectum arbitror sermotopor ij
Anuenisse crediti. tuit neo tantum mulis frictionis proprio effectu lv I taliorum numero est Theon gymnastes, Posito,mollis opus omissum esse Quod igit mus qusrectiusquam Hippocrates sensisse des ictio laeuaporat, etiam ab Hippocrate prius dictu est. ne est uisios. Nam quum is in modo comprehen Verum non absolute de multa Theon sermonem sis uerbis in ea differentia quae ex qualitate sipe instituit, sed per coniugationem docendum esses ctatunmollem dc durarin ea uero quae o quanti censuit, utique a prima auspicatus , nempe existate,multam Z mediocrem collocet:Theon qua gua 8c molli: post secundam aggressus, mollem litatis quantitatisve minime faciendam mentiO- & multam: inde tertiam memorans, mollem sci 'mseorsuus censet,scribens cum alibi, tum uero licet 8c mediocre. Sicuti igitur in prima coniuga in tertio Gymnasticorum hunc in modum: DE tione re tertia proprium qualitatis effectum non
frictione praecipietibus placet qualitates sempe dissimulauit,ita nec in seciada suppressisse eum de cum qualitatibus coaptandas esse. Per se nanque cuit, quin hic quom docuisse multa simul remol imperfectiores sunt,quam ut aliquis successis ex Iem tactionem non modo evaporare, sed etiam
139쪽
mollem earnem reddere: nil forte id quod liqua- Al quod in primo Gymnasticorum unico uerbo ex
re dixit, pro mollire audiendum est. Atque ita quidem uerum sit quod dicit . Caetexum sic no modo Hippocratis doctrina non accusat, sed multo maxime confirmat. Etenim si mollis frictio semper molle tenerum c. corpus reddit, si re ea exigua,si ue multa,sive mediocris sit: tum illi ex quantitate aliquid accedit diuersu:inseparabilis plane a molli frictione erit molliendi facultas:sicuti a dura cer lte uis durandi,cogendi, costringendi,ligandi, densandi,aut tactu duram reddedi,aut quomodo cu' aliter eandem rem interpretari malis. Quippe pri mum & proprium nomen ita affectς carnis est dulritia,ut eius quae diuerse afficit, mollities: quant lotiam reliquorum quae dixi nominum quolibet luti licet.Et rationem quidem cur tam uarus nominibus unam interpretari rem liceat, paulopost apPonemus. Nunc quonia controuerti res non est,
causam eius ad praesens saltem differamus. Quod aut mollem frictione necessario consequit ut cor Pora mollia id planer clara ex iam dictis est.Nam si nec qui multa ea,nec qui exigua, nec qui mediocri usus fuerit, durum unquam corpus reddiderit: perspicuum est molliendi uim nusquam ab ea se liungi:sicuti nec a dura colligandi 8c duradi: quippe quum hanc quom siue paucam, siue m ullam siue mediocrem adhibeas, nunt quantitatis illi us ratiOe corpus mollias, sed semper duritati plus tenuare dixit,id in tertio duob. extulit, nepe eua porare,ac liquare. Habet uero se eius uerba in primo ad hunc moda: Contrariu uero,mollem quide, si multa sit, extenuare corpora: sin mediocris carine implere,utit delicata oc fluida. Aperte eiu hoc loco mollem simul re multa frictione extenuare corpora confirmat. Quod aute necesse erati non solum multae frictionis proprium effectu,sedi etia mollis tradere: ipse quom Theon per ea quael stibiecit, ostendit:in quibus cum de dura prscipit,l constringere multam,coarctare.,S phlegmonsi simile quippiam parere ait. Quippe quod moderal ta quantitate adhibita possedit, id copiosius adaui cta magis ob tinuit. Omnino ergo duram mediocriter adhibitam, dura carne implere fatetur, ita ut ediuer mollem mediocriter adhibita, ipsam quoque carne implere, sed ea molli. Accidit uero
Theoni quum de molli simul re multa frictione
sermonem faceret, nullum mollis effectum pro
didisse rursus quum de multa simul dura, ΠΗ- llum durae exposivisse. Nam si liquare, pro inanire, e c digerere, acceperimus: de multa quidem aliisl quid dixerit, de molli plane nihil : queadmodum etiam in eo quod dura multach scribit,duram quil dem constringere, ligare, 5 phlegmone aliquid lpersimile facere assirmat, quantitatis uero plane nihil meminit: tametsi par fuerat de hac quo pati minusue adiicias:scilicet uberius perfricans,plus: l quid dixisse . Nam illud confessus est,si mediocri parcius uero, minus. Quod si paucis omnino di i l ter sit adhibita,obesitate facere. Quid igitur essetris frictionibus contentus fueris, duritia quoquel ci et multa si supra mediocre sit adhibita prorsus e Proportione respondebit. Sicuti enim qui igni fel admouit, semper calfit, siue exiguo tempore id facit, siue diu, sed magis qui diutius appropin qua minus qui breui spatio,minime uero qui tantium accessit: ita in frictione quot corpus semper
Pro ratione asscitur: a molli emollitum: a dura, duratum: non tamen pari semper mensura: sed aplustula magis: a parciore minus: a plurima ma Σime: a minima minime. Theon ergo quum de
molli simul & copiosa frictione disputans, evaporare, liquareque eam dixit, siquidem per liquare uerbum,inanire intelligit: aliud planer nihil signia
sicauerit quam evaporare . quare bifide dixerit, Praetermiserit aute quod necessario fuerat adden dum, nempe eum affectum qui ex molli frictio ne in corpore relinquitur. Sin mollire, seluere, remittere, aut aliud quippiam eiusmodi dicere uelit: sic saner reliquerit quidem nihil: caeterum ea quae Hippocratis sunt, minus idonea docendi ratione explicasse deprehenditur. Quod itaque
eiusmodi docendi modus deterior sit eo quo usus Hippocrates est, paulopost ostendam. Quod ue ro si liquare pro eo quod est mollire accipit, nihil
os quae Hippocrates ante praedixit, amplius pro didici planei manifestum est. Nam quum ille praecipiat mollem seluere, multam extenuare: quis non facile colligat, qui praesertim mentis sit comyos, eam quae ex molli multaque pariter composita sit, extenuare simul ac mollire
VII Verum non'idetur ita sensisse Theomsedi nim aut illius affectu tuebit aut alterabit. Sed si
quidem seruabit, certe multa frictio supra medioi critatem adhibita nihil plus ad aciet. Sin plus alti
quid essiciet:aut minuet carne, aut ad 3 ciet. Verulsi minuet, extenuabit. Si adit ciet,carne implebit. JAtquino adiicit carne extenuet ergo necesse est.
Verii Theon de hac ditarentia nihil meminit,sed omnino subticui minime plane definies exten letne dura copiose adhibita, an carne augeat,an ser uet eunde quem ex mediocri accepit carnis modum:sed tantum Q constringit coarctat*, & phle gmonae simile quid facit, confirmans. Conueni hat autem non hoc modo dicere, sed etiam quod emaciat. Apparet ergo Theonem aut Hippocratis artem hoc loco non intellexisse, aut hominem laudare noluisse, qui tam breui serm0ne oes non sesum ditarentias frictionum dixerit, sed etiam uniuscuiusim opus oc uires. Nam qui iuxta promptam apparentiam uerba eius accipit, quatuoreum duntaxat meminisse arbitretur. Verum non j
ita se res habet : immo alias duas necessario in iis li quas dixit, subauditas insinuauit,in qualitatis ditii
ferentia,durae mollis. mediam, que nimirum me diocris est, in ea uero quae a quantitate accipitur, eXiguam: quado exiguam aliquam necesse est co lpiosis esse contrariam. Porro antiquae interpreta-ltionis formula ita est breuis,ut no pauca sspe ipsa li saltem dictione praeterire uideatur, quae tamenne
j cessario dicta ipsa sequuntur.Quam obrem arbi
tror etia enarrationes scribimus, quae ueluti piin eant l
140쪽
tantiis 'm exercitis antiquae ductiois celeri A tis ratione accipitur. intellectis nanque multae reliate assequino ualentrueluti in hoc ipso loco faci- mediocris effec tibus,facillimum est exiguae opus inus.Sinaidura ligadi,mollis soluedi uim habet: contueri. Non perinde tamen mediocris fricti quae supra modum soluta corpora sinit, ea duriter nis perspicua uis est. Quinetiam tertium hoc ipsis plane fricanda sunt.cotra quae costincta sunt,molia de frictionibus sermone bellissime docuisse Hipialiter.Si uero sit qd moderate se habeat, manifesta pocratem inuenias. Praecedere nanque eorum doest'd nec molliter,nec duriter,sed,quatenus fieri sarinam oportet quae liquido peragi cernuntur, pote huis0ψ declinato extremo.Egregi' uero ui sequi uero eorum quae minus liquido δέ obscure: delicetTheon primum in eo falli hQnel medio- idq3 siue de his expressis uerbis Icripseris, siues cris qualitate frictionis uires tradidit nem usum eiuris ea intelligenda relinquas . Est uero euidens sed semperata praeterit, tanquam nulla sit. alcy in aperto mediocris frictionis opus,ipsum scivi II Uerum de hoc paulo post agemus.Sicuti licet carnis incrementum obscurum uero paucae: uero in s differentiis quae in qualitate spectant, quippe quae nec auget, nec minuit carnem, nec non lum dura mollis. consistunt, sed etiam me omnino euides aliquid uidetur essicere,nisi quod dia: ita ocin ηs quae ex quantitate ducuntur, non parum calfacit. at id omnis frictionis commune solum multa & pauca, sed etiam media noscitur. B opus est. Quare cum nem euidens aliquid essicit, Cur iturin ijs quae ex qualitate trahuntur, medi Sc quod facere uidetur, proprium eius no est, sesam omisit Hippocrates: in iis qui ex quantitate, omnis frictionis communemo sine causa est ut o exiguam Temere id fecisse uideri fortasse cuipia hitror omissa. Quod igitur omnis seictionis cale am p0test: oportere enim in iis quae compendio facere commune opus sit,non satis quod ab Hip-n adantur, summis inter se contrarijs res definire: pocrate prodatur,dignum praeceptu est. Quid ue quod horum medium sit atm mediocre, trasire: ut ro quael frictio propriu essiciat: id ut Hippocrati
pote quod ex summis ipsis ultro sit noscenta.Ipse necesse tradere, ita nobis certe utile erat discere. igitur tum hoc docere, tum senis sentetiam clario Reductis em ueluti in elementa simplicibus dimerem reddere conabo rem plane hoc loco non ne renths,uniuersam seletionu ratione ab luit,que cessariam, cum quaestiones id genus in enarrato- admodum carne adncias, queadmodsi detrahas,
iijs libris soluere soleam. Sed quoniam semel huc queadmodum corpus mollias, queadmodu con- 'idescendi,ut pro Hippocrate imperitis istis respon stringas. his uero una protinus se promut tum deam, in quibus ipsi falsi recte praecipientem ca- . media earum opera, tum ea quae per coniugatio lumniantur:no pigebit hoc quot adiecisse. Cum i nem faciunt. Media,cum ne. ligare corpus, nec igit duo sint toto genere inter se diuersa atm diC l luere, nec carnem augere, nec minuere stude iuncta: simodo id quod facit, ab eo quod fit, g l mus. ae per coniugationem, cum uerbi gratia lnere dispescitur: frictiones quidem ex eorum nu- pariter colligare, re carnem addere. Quis enim lmerosuntquaeiacvir qui uero ab his incorporei non uideat, cum duram carnem adiicere corpori lielinquuntur affectus,exiis quae sunt.Quare coni uolumus,sei filone dura una cum mediocri qua nanetatesquot alias in frictionu genere, alias in i litate esse putanda:ueluti cum mollem addere sta affectuum qui ab his proueniut, necesse est statui. demus, frictionem mollem & quantitate medio Infictionum genere tum duram 8c mollem, tumi crem adhibendam, & per alias coniugationes assmultam oc pauca. In affectibus uero oc eam quae j portionem c Quas nonulli gymnastarum tanquaueluti colligatio A solutio corporum est, ct gra- l sua ipsorum inuenta tradentes, dum Hippocra cilitatem ac crassitudinem. Ac prior quidem ame t tem accusant, ipsi uehementer delinquunt: & Οctuum contrarietas ex priore Dictionu contrarie j eum qui de his primu praecepit, merita laude Dautate nascitur: secunda non item. Euenit enim in j dant:& quod cum eius inueta sibi tribuant, etiam hac,ut gracilitas proueniat ex multa, carnas incre quod atrocius multo est) calumniati homine n5 mentum exmediocri. quippe pauca augedae car- dubitant. Accedit quod nec siimplices differetioni nondu sussicitiqu3d uidelicetid quod carnis into apte inter se aliernat.Decuerat em arbitror)eum lerementu accipiet,&sanguinis moderato ac D qui recte ad particulares coplexiones descedere lsu, &ualidainrtute eget. orum utrunt medio uoluit,nec uniuersas senario numero coprehede lcris frictio comode praestat: paucaneutrum, nee re, uelutiTheon facit: nec aliqd eoru propraeue ilabunde; nec satis. Qioniam igitur non in idem quantitatis uel qualitatis opus omittere: quemadcoibant frictionum affectionumin cotrarietates: modum in mollis simul &muliae, opusmollis: in coegit uero eum compendiaria docendi ratio per durae simul & multae, essiecta mulis praetermisisse c0ntrarietates positas sermonem ab luere: utia eum ostedimus: sed haec quom adiecisse, Sc partiatiore contrarietate accepta, minus utilem consin culares coiugationes nouem fecisse. Quippe tresto omisit. Porro utilior ea est quae in assiectibus, quae a qualitate frictionum stimuntur differentis, iquam quae infrictionibus spectatur. Id duplici si eas tribus quae a quantitate ducuntur, iunxeris: iratione asseritur, una quae ab artis fine sumitur. lnouem coniugationes emciunt: sex quae a Theo quippe fi ictioes ad corporis affectum ceu finem ne sunt positae in us quae paulo stipra memoraui dirigunt Finis enim ijs quae ipsum praecedui,sem uerbis,& tres quae ab eo sunt praetermissae diam per est praestantior: quanto nimirum id cuius gra viam mollis duraec, omisit: quanquam ne intelli
tu, ijs quae ipsius gratia fiunt. Alter quae adin mxς quidem neque mollem victionem ne* d