장음표시 사용
31쪽
DE ALIMEN guam autem tegumentum id recipit inuentr1cu.1o mutationem: quo fi ut quidam cum ipsium 8c omne id quod intus habetur, una cum vinaceis siet
Nerint,expuant: que oc ipsa nonnulli conantur eXPuere, potissimu cum acini grandes fuerint: nam
in exilibus id faeiu est dissicile. Liquet porro Q aluus magis laxatur, si ita acinorum caro cum stic co fuerit trans utita sine vinaceis ac membrana extrinsecus ambiente.Laxatur autem impensius,
cum Plus ipse succus expressus mustu uulgo appellant fuerit trans utitus,qui uentren ni uelo citer pertransea flatibus nonnihil implet.Ex hoc sane alimenti nonnihil corpori accedit, copiosius rame ex carnea fissistantia:eoch accidit uuas quas da nutrire magis, quam deiici:contra, alias promptius dehci,quam nutrire. Ergo quibus exiguus est iccus,magis nutriunt:quibus uero est uberi O minus quidem nutriunt, sed promptius sub set . Vocant autem uuas eiusmodi generosas, in quibus acini humidam quidem sissistantiam ha
hent exiguam,solidiorem aut non paucam, quam ceu carnem acini esse diximus. At iis utuntur, as uariis modis autumno reponentes. Etenim in
mustu ipsius conqciut,impletasq; iis nouas ollas in
vinaceis recondunt. Voco autem Uinaceos,soli
das uuae reliquias, cum in torculari iccus ipsius Omnis prorsias expressus fuerinquas etiam homi nes in cloi s componunt, stipantes ipsas ualide ac constringentes:appellanti idipsim τρυγα, id est
secem, quod ego vinaceos appellaui: nomine autem id est, Uinaceorum, acinorum radi
cem,qus ex palmite enasi itur,appellant,qua nos lBθυχ'is nominamus, unde acini ipsi pendent. In hanc igitur λυγα ollas nouas uuis refertas, con clun operculis exacte obturates,ne alicunde diDBentur,ec qua operculum cum olla comittitur, pi lce illinunt, perspiratus omnes obstruentes. Ipsam lautem Ollam esse oportet ex Iuto straveolente A lPerfecte asiato. Huiuscemodi certe uua, uentricu tum dissblutum roborans hominibus cibum fastidientibus, appetentiam excitat,non tamen per altium subit:& si simpla largius fuerit, caput ferit: quae in musto conditur, magis adhuc quam haec, caput infestat:pensilis uero nihil proris caput laedit,uentrem autem nec sistit, nec ad deleetionem lirritat. Eodem autem modo se habet 5 ad appe tentiam , ut quae nec imbecillam excitat, necfon ltem distatuit. Porro aliarum uuarum ea concoctu
est facillima, quam dixi homines in musto & uia
haceis, in totum sequentem annum usis ad secun clam vindemiam reponere.Qus autem ex ipsis se spenduntur, quum inaruerint, sint inutiles, aliae quidem statim ipse vere,alis uero omnino saltem
Restate. Non parua autem est inter uuas differen T. FAc VLT
maxime si sint humids:acidae auster ,non huic
modo ret,uerumetiam coctioni in uentriculo,&stributioni, ac nutritioni sint noxiae: acidae certe etiamsi exactam in ipsa uite maturitatem adeptae, lsispendantur, ne sic quidem dulcescunt: auster, trum autem quaedam, si sitspensae diutius fuerint, ldulciores redduntur:acerbae uero ut acida etiam lsi sispenss fuerint diutius,mutationem in dulcius inunquam poterunt assequi: quocirca ipsarum e sis perpetuo est cauendus. Omnium quidem cer lte usiis si quis moderate sirmat est tutissimus,
quum uus natura fuerint carnois,ac matur siue linuite summam maturitatem obtinuerunt, siue quod maturitati deerat,ex consequenti sitspensione sint adeptae. Cosequenter uero eas quae eX pensilibus nullam austeram uel acidam qualitate ha bent affatim uentris deiiciendi gratia licet ingerere. Quidam autem in eundem usium, mustu quo id. dulcissimum,bibunt. Id enim maxime subdu lcit. Quod uero ab uvis austeris aut acidis est ex lpressum, ad omnia est pessimum.Equidem nominibus sc sim uis, quemadmodum homines huius secuIi utuntur,satius esse ratus, res dilucide docere, Φ uetere lingua Atticorum uti. Quod sicut antiquius iridoctrinae perspicuitate fuerit, Attici Uuaxum partes soIidas quae musto expresib super lmi, θρυtae appellant: sἡμιφυλα autem, olivarum, lcum oleum Herit expressum: quod uero crassum
in uuis Qbsidet,uuIgus Atticorum βυγα, id est,fecem nominat . proinde nulla apud eos in uocibus est homonymia, ut apud alios homines, qui βρυῖα etiam λυγα nuncupant.Quin re tertia quaedahuius nominis τρυγος, est significatio,graecis limius memoriae Usitata. Nam vinaceorum dilutum,
λυγα uocitant: quod ruris ab Atticis 4 nostratibus ςεμψυλωρ, id est, lora appelIarunConiectis nan* in parua dolia vinaceis, tantum aqus superatandunt, quoad omnia permadeant.
Dod ubi satis factum uidetur, in dolη fundo se
ramen aperiunt, ut dilutum essiuanidc, prouino lhibunt.Perspicuum autem est,q, pro Uinaceorum copia aquam, perietia docti,astundunt:qubuia delicetiora,nesp aquosior sit,nem meracior. Deinde ruinam aliam aquam, parciore tamen priori,uinaceis adfiindunt,ita ut id quoq; in potu sit tolerabile: quod quidam Attici proprie, non ut prius, nominari uolunt Vira lora capiti do
Iore affert,nisi quis dilutiores iplas bibat, sed pria lor magis caput ferit. Comodum aute huic potui lid inest,q, Ocyus per urinas reddatur. qua in re magnum est pro uaria uuarum ex quibus sent uina
j cci specie,discrimen. Quandoquide si dulces fuel rint, potus multo erit silauior, citius , perurinas reddetur: sin uero acerbae, aut acidae fuerint, in tia, quod aliae sint dulces, aliae acidar,aliae austers, silauior Ioge, ac minus ciens urinas. Id aut dilutui aliae denique quae nullam uehementem habeant ualentius multo sit,ac uinosus, cum Did est ui
qualitatem uocant autem ipsisS uinosas. terunque dulces sunt,succum habent calidiorem,ob id lsiinistibundae:austere uero ocacidς frigidiorem: luinos, autem locum inter calidum ac fiigidii meis ldium obtinent. dulces item aluum siubducunt,ec lj naceus,ad uer aut aestatem fuerit asseruatus.Hy l me uero si quis utatur, ut caput minus ferit, sic Sci per urinas minus secedit.
aepasiae cum alijs uuis eandem habent ratio l
32쪽
i dulces,acerbae autem omnino paucae:plurimς Vel in ex dulci oc austera qualitate sunt mistae. quai quam dulces nonnihil quot austere qualitatis ha
bent : & austerae, dulcedinis. Caeterum ut dulces temperamento sunt calidiore, ita austerae frigidiore. Ad ho austerae stomachum roborant, oc uen trem constipant,& his multo magis acerbae:mediam autem qMo modo inter ipsas costitutionem dulces obtinent,ut quae nec stomachii dissetuant, nec aluum subducant. Dulcibus tame, ut uis quaedam semper inest cotemperandi, ita 8ὸ mediocri ter detergendi, quibus duabus facultatibus exuuas mordicationes, quae os uentriculi infestant qastomachum appellamus obtundunt. Perspicuum enim est,qubd mordicationes maiores ualen tiora postulant remedia Anter passas autem prae stantiores sunt, quae tu pingues sunt, tu cortice habent tenuem.Nonnulli autem, S recte sane , erduiteterathcutim dura crassam . habent, easq; prius in aqua coguntur macerare: nam ei vinaceus ipse facilius sic eximitur. Aliae quaedam sunt,his contrari selidae crassie, quae nullum prorsus uina ceum habent. Cresicunt hae in Cilicia, colore stib flauo. In Pamphylia autem sic eliticae, & colore nigrae:quae, ut dixi, simi maxim Minimae autem in Cilicia,fuluae prouentur:Aliae praeter has, in Cilicia nascutur, colore nigro, magnitudine mediae: quemadmodu apud alias pleras P gentes, potissimum in Libya . In Asia autem uariae patiarum spe Dies, mediocri magnitudine proueniunt. etenim quaedam si inflauae, aliae nigrs aliae duIces, ec aliae subausterae cernuntur. Porro, in Bigidis regioni hus ne uuae quidem ipse maturari exquisite quo unx nedum passarum quaepiam. Quapropter resinam uinis immittunt,ne celeriter acescant Porro,
quemadmodum pastarum diTerentia, quae a cos, re sumitur, nihil ad passarum facultatem confert, ita nec magnitudo: sbia qualitatis, quae gustui in est, ditarentia potest omnia:cui seli inteius,inu nies ut ante diximus &in quibus, ct quo tempore uti conueniat. Alimentum ex passis tale quali late in corpus distribuitur, qualis ipsarum natura fuerit, dulce X dulcibus, austerum ex austeris, mistum ex rhs,qugutrivis qualitatis sunt participes. antitate uero copiosius ex pinguibus ac dulcilhus, Parcius ex austeris macris. Quod si passa trum pinguiu ac dulcium, a quibus vinacei fuerint e Xempti, parem molem cum pari uuarii mole co- 'meris, passas ualentius nutrixe deprehendes. Ha iusmodi sangui minus * carica subducant,abstergant*,magis tamen Φ ills stomachum iuuant.
Non haec Attici sermonis assiectatoribus scribi mus fortasse enim ne legere quidem ipsa digna rentu corporis simul & animi sanitatem pro nihilo ducentes) sed medicis quidem, qui de Atticis mo non magnopere laborant: tum autem Sc alijs,. qui ut animalia ratione prsdita, honorem,gloria,
diuitias, Sc autoritate inter esues, corpo in & ani
t mi ualetudini postponut.Certo enim scio, hos linguam Atticorum nihilo pluris Φ caeterorum hominu aestimare:corporis uero saniratem praestan tius quiddam ducere ac dignius ei homini, qui uil uere secundum naturam studuci it. Cum igitur intelligam, sermone simpliciore ηs esse utiliorem, nominibus utor quae ipsi intelligant, etiam si uetul stis Orscis non sint consueta.Mororum igitur no lmen vulgo est cognitum: si non alia de causa, saltem ob medicamentum sομα ly, id est, ori gra lium, quod appeIIatur, quod eorum HIC cum redipit Q uibusdam autem ex fiuctibus autu mnalibus, qVos deinceps recesebimus, plexi p homines ignorant, quo nomine ante annos sexcen B tos ab Atheniensibus fuerint appellati. Animad uertunt enim huius tempestatis Athem enses, seu eius omnes non alio nomine appellare, *quo reliqui Graeci appellantised re mora ipsa, sycamina
nihilominus, i mora nominare. item persica, nu ceS,prs cia:ac in summa,reliqua omnia pro aliorum Graecorum consuetudine. Nessi enim deum menti quid qua ipsis ex uetustaru appellationum ignoratione accidet, si facultates ipsera explora ias habuersiit. Satius enim fuerit scire,ex cibis qu1 lsubducuntur,posteriores quide sumendos qui tarde permeantiomniu aut primos, qui celeriter qui idem pervadunt,corrumpuntur tame,si in uentri l culo moretur diutius, Φ ip rum nomenclaturas nosse:Non tamen omnino ignorare homines misec hi uidentur, qui ordo in iis quae mandunt, sibi sit seruandus:quandoquide ipsos uideas in plurimis cibarijs eum seruare. Praesumunt enim radiculas, oliuas, & faenograecu eN garo: post haec,maluaS, hetam,di alia id genus Olera cum oleo ct garo. Etenim,si uel tantillumentis habeat, diuturna experientia docet eos facultates eorum, quae quotidie cibi gratia sibi praeparant. Qirorum uero multo in reruallo uis aissi experientia incidit,ea li homines selertes obseruant,ac memoris mandant Sy camina igitur celerrime pertranseunt, cibis , alijs praeeunt, si in uentriculu purum inciderint,ct sumpta primis epulis fuerint. Quod si impia post
alios cibos fuerint, aut etia prauum succa in uera triculo ossienderint, celerrime una cum at is cibis D corrumpuntur,nOUO quodam corruptionis genere, et quod uerbis eXplicari nequeat,ut in cucurbitis accidit. Omnia enim ligc si modo celeriter incorrupta subierin cibis sagacibus minus sunt noxia:sin minus, corrumpuntur nos litex Φ pepo nes: quanqua hi quoi, si celeriter subducantur,
nullam magnam noXam adserui. TempUS autem alendi,ut peponibus,ita & moris est, cum corpus aetriculisqualore aestuat, quo tepore neceste quosammodo est,hepati quow idem accidere. Cucur iis quidem & cucumeri, tu maturo,tum ante mauritatem: ad fisc oc melopeponi nulla adstringestualitas inest. sycaminis uexo, d c potissima cumaondam admodumaturuerint, qualitas eiusmodi rospicue inest: immaturioribus aut inest simul re Ibcida. Proinde nonulli ab arbore ipsa detrahentes
33쪽
s DE ALIMIl M'. Fac VLE pac siccantes reponunt,medicamentsi ad 1ysente- A calidum.Heparauid renes purgat de sue striae, ac diuturnae diarrhoeae curatione utile sibi su a cos crassos ac lentos uidelicet tenuat unde medi turum. Arnunc nobis non est propositum medi camentis salubribus admiscetur. Alimentum aut lcamentorum facultates exponere. Rursiis igitur ex ipsi exiguum corpori hominu accedit. Quod lea repetamus,qus ycamina ipsa ut alimentia poc si quis ipsum largius sumpserit, stomachum mor- is int agere. Quod quidem celeriter subducantur, det, oc caput calfacitiob idq; ipsum nonnun* re dictum nobis prius fuit:quod eis accidit forte pro plei,doloribusq; infestat.uentrem uero,nec proripter sola substantiae humiditate ac lubricitate: for tat, nec cohibe urinas tame mediocriter uacuata te etiam propter admistam qualitatem quandam Destu diibus cedri. cap. XVIacriorem, quae deiectioni cliadae satis esse poc nudius cedri, qui isdicitur, colore qui
sit quandoquidem qualitas adstringens, non mo dem S sigura, fruetui iuniperi est similis, silbfla
do ad subductionem nihil confert, uerum etia sua uus enim est ac rotundus ' disi1det autem ab eo a Pte natura uentrem constipat. Didicisti autem eX crimonia. Nec multum abest, quin fiuctus hic ex comentarijs de simpliciu medicamentora faculta genere sit medicamentora: cum nullum praebeat te,pleracp esse corpora,quae facultates habeat con corpori alimentu,nisi quis aqua ipsum macerarit. trarias. Coniector igitur mora exiguam in seipsis B Omnibus enim acribus id est commune,ut luta habere facultatem eiusmodi, qualis magna media ipsexu acrimonia, exiguum alimentu corpori prae lcamentis purgantibus inest, cuius beneficio non beant. Quinetiam cedroru fiuctus,ut fiuctutum modo facile secedunt, sed corrumpuntur etiam,si peri durior est ac si ccio ita profecto exilior, nihil diu in uentremanserint. Qu5dsi corrupta ut dia in ille,hahens aromaticon.Perspicuum aut est, xi)non fuerint, omnino quidem humectant,non stomachum ualde mordicat,&capiti dolorem tamen omnino restigerat,nisi sumpta fuerint frigi infert,nisi quis ipsum parcissime sumpserit.
da. Alimentum autem corpori praebent minim' De nuce pinea. Cap. XVH quo modo pepones,nd tamen,ut ῆ,uomitum e Nux pinea boni ac crassi est succi multumq; nucitantinet stomachum laedunt. tri non tamen facile concoquitur Appellanta Dccerasiis. Cap. XII temnunc Graeci ipsum non κωνον, sed
Excerasiis quaedam flant, quae moris sunt simia Destum orti. cstp. XVIIIlia, cuiusmodi sunt ea,quae minimam habentas Graeci fructum hunc τα nominant,nutriti, strictionem: alia ruborum fiuctui, ut ea,quae eui tenuisex sque ac Ductus iuniper facultate tamendentius adstringunt qusdam autem sunt, quae ues habet contraria. Quandoquide ualenter adstri ualentius ηs adstringant. Proinde memoratae cis c gitio, ob idipsum altiussistit: non tamen pro ratiotarus speciei facultatem, ex iis, quae de sycaminis ne adstrictionis, frigidius facultate est:propterea rubi fructibus dicimus, potes colligere. . adstrictione habet non la, sed acrimonia etia lDe rubi tactibus. cap. XIII quadam admista.Porro cibis omnibus,qui qualia luuborum fiuctu homines apud nos βαῖνον ap tatem medicamentosam habent uehemente, est rellant, quemadmodu mori re sycamineae mora, c5mune,Ut cum eam qualitate coctione, aut assa- lex sycamina:utrocpem modo ipsis nominant:sunt tione,aut maceratione deposuerint,exiguum cor laut Φ moramagis adstringetia:& siquis lax Pori dent alimentu, prius autem prorsus no nutri gius 's uescatur, capitis dolore sentiet:Hῆ stoma, ant. Id enim ipsiim & carpis & porris accidit.
cho anguntur. Proinde fructu hunc abluamuS O- Depedicis. cap. XIXPortet prius, Φ mandere ipsum aggrediamur: sicli Auctum hunc,si ue mala persica, siue ut Grae maxime in sycaminis quo est faciendii. Non ta-l eis nunc mos est ) simpliciter persica appellare ire j men uentrem subducunt, sed potius cohibent: oc lis, siue aliud quoddam uetus nomen praeter haec ll siquis immatura ipsa prius siccata reposuerit,mul uestigare, potes id permagnu Ocium facere. NKe lj to etiam magis cohibebunt. Omnia tamen media autem discas: quod nominibus ipsis erit utilius,l l Camenta, quae mororii succo parant,s facta ex D scilicet ipsbrum succus, ct ueluti caro facile cor lt ijs quo F fuerint, facultate habebunt essicaciore. rumpitur, praua. omnino est. Quocirca quod Defructibuου canimbi. cap. XIIII quidam facere solent) non sunt post alios cibos li Fructus cantrubi multo magis quam ruborum mandenda: corrumpantur enim in stipe scien l adstringit: ob mo causam uentrem magis cohil tantia:sed in omnibus,quae praui quidem sunt suci het Vescuntu autem ipsbseequenter rustici, exi c uerum humida sunt ac lubrica, ct quae subduci guualimentu corpori suggerente: uocant. κιωο-l facile queant,id comuniter tenendum, ea ob hoc ll creαῖν, id est, cantrubum. ipsum ante alios cibos esse sumenda.Ita enim fiet, lDefructisvi iunipere cap. X V l fit dic citius subducantur, ei alijs cibis uiam munii, Ructus iuniper qui dicitur,acris est ant. Quae si sumpta postrema fuerint, una secum li admodum cum exigua dulcedine,3 minori pra i alia quom corrumpentiterea adstrictione. Habet aut S aromaticon quid j j De armeniacis cir praecocibi κ. cap. X π lj dam.Persipicitu certe est, Q, calefacit quidem, tum l Haec quOT ex genere stini persicorum,bonita-
Proprer acrimonia demonstratum emis est,acria te nonnihil illa superantia. Nem enim in uentria domnia calefacere) rum aut maxime propter odo- .ulo, ut illa, corrumpuntur, neo acescunt: uulis irem ac gustum aromatibus adsimiles.omne enim bo autem iucundiora apparet: de etiam si l
34쪽
uerum iucundiora his omnibus hoc adest. ut sto citius si ibducitur. Est autem & aliud siicci aenus,lmacho sint comodiora: queadmoduiniucundis, ut uentriculis resupinen ac subuertant, & ad UO menduinciten cupientem * celerrime quod in sestat, abncere: id quod facit pro momento eoru, quae infestant quae essi vergunt deorsum,ea isthac expellit.Quae uero supernatant, per uomituS eq-cit Idem facit,oc cu succi praui ex toto corpore in sese defluui. Etenim,qui eX 's in partem uetriculi saperiore cOfluunt,uomitu uacuatur : qui uero in inferiore,pariunt diarrhoeam. Porr3,ψ fiuctus o nano autumnales exigui sint alimenti, dii hum id nobis prius fuit.Praecocia tamen, que uocat,armeniacis sunt praestantiora. Qui aut praecocium no mensigitat,utrassi mala armeniaca appellat. Alii luero armenia,per quatuor syllabas, non quin p.
De malis. cap. XXIGenus horum non est simplex, quo modo necPPiroxum,neque punicorum. Quaedam enim sunt, quae sapore habent austeru: alia acidum, aut des cem:nonnulla etiam ex 'amistum, appaxenti Scdulcia simul & adstringentia. Praeterea alia qusdacum dulcedine manifestum habent acorem. Ad
haec,alia cum acore acerbitatem. Inuenias autem
interdum, & quae hos tres sapores simul habeant euidentes adeo, ut acida appareant 8c dulcia,acerbitatis. habeant nonihil. Perspicuum autem est quod adstringens,austerum, & acerbum, tria haec nomina saporis, qualitatem unicam significant. Quod uero acerba quidem in eo ab austeris dissi Tant, ualentius adstringant,comune autem ipserum genus est adstringens,ex quarto libro de si mplicium pharmacorum facultate didicisti, in quo de saporii substantia ac facultate tractauimus.Memor igitur illorii, scito mala quidem quae adstri gunt,succum habere fiigidum ac terreu.Quae ue ro acida apparent,stigidum quidem,uerum tenuium esse partium. Mediae autem temperaturae esse dulcia, quae tamen ad calidius vergunt:queadmodum quae omnis qualitatis stat experti ac ueluti aquosia,ad stigidius inclinat. His igitur uteris prouinceti in saporibus facultate, austeris quidem pomis, cum uentriculus uel propter calidam intem periem, Vel multam humiditatem fuerit imbecillus: acerbis autem,cum duo lisc aucta admodumilfuerint:acidis,quando succucrassum, qui non magnopere frigidus sit, sispicaberis in ipse esse collectum.Quandoquidem sirccus frigidus non acida, sed acria postulat utracp certe& acida acria silc cos crastas incidunt:in eo tamen differunt, quod haec quidem cu calfactione: illa aut cum re igerattioe id p*stent. Perspicuu porro exus quae tape liam diximus est, adstringentia quidem,quanita lin ipsis est,alui deiectiones semper cohibet: acida luero, cum iccum crassum in uentre inuenerint, lipsem incidunt,ac deorsim subduc in ob id* de
lectiones humectant. Quod si uentrem purum in uenerint,ipsissim magis fistul. Porro siccus dulcis, cum sine acrimonia & crassiticilloc est, cum solus Plane fuerit,celexius, quantu in ipso est,distribui- non in pomis modo, uerumetia in aliis omnibus, quod aqueum dc qualitatis expers appellant, ut antea quo F diximus:quod stomachum quidem
minimu iuuat,in medio autem est memoratarum
facultatum,quemadmodum Sc aqua ipsa Inest autem pomo elusinodi id uitium, quod cum ad mandendum ipsim aut uoIuptate, aut utilitate addu cantur, quando neφ gustu iucundum ipsim,nel quemadmodum adstringentia,robur uentri inducere,necp fluentem ipsem sistere comperiunt, merito contemnunt: quemadmota 8c apud nos qui de in multis Asiae locis, sitibus ipsem proqcimus,
γλατανίτινον appellantes, quod tenera platano a rum folia gustu quodammodo repraesentet.Caeterum optima etiam genere mala uitanda sunt antequam in arboribus maturuerint: concoctu enim
simi dissicilia, ec stigida,tardec, permeant, Si praui int silcci:ut interim omittam, quod siIccum e tiam habentfrigidum,acleuiter crassum. Quae uero belle matura in hyemem 8c uer proximum asia seruant,ea tape in morbis maximis adferunt pxa si dium,aut farinae stibactae massa oblita, Sc in cali dis cineribus mediocriter asiata, aut pulchre in a quae bullientis uaporibus percocta. Cartem post cibum statim dare ipsa conueruet, nonnunquam autem dc cum pane ad uentriculu&stomachum roborandum, iis qui deiecta simi appetenti tar deQ concoquunt,qui 3 uomitu, diarrhoea,ac dyμοῦ senteria infestatur. In hunc usiim acerba simi apta. Parata enim, ut iamiam praecepi, mediocrem re tinent adstri ionem , cum,si mediocriter austera simi, in eiusmodi apparatu adstrictione omnem
deponant, ob id similiatis evadunt, quae ab ini
tio simiaqUea. Qv ut, ut sus pomorum aut pirorum adstringentium uenae trem quibusdam dei lat. Cap. XXII
Cum autem quosdam audiuissem,qui dicerent, uentrem sibi ab ei adstringentiu sissiduci, setius esse putaui, quae de eo ratione atm experientia tape cognovis m, hoc Ioco semel iusius explicare. Cum primum rhetor quidam, ciuis noster narra re uentrem sibi post essem pomorum ac pirorum austerorum deijes,re intellecta at* in ip per ex D perientiam comprobata, audacius postea in alijs ipsam sim expertus.Rogaui enim homine,ut mecum uel unia diem uiueret, ut scirem quo tempore, re Φ multis uesceretur astringentibus. Ac pria lmum homine statim stim hortati ut more sito uiueret, neue ulla in re costieta sibi uictus rationem limmutaret:ipse autem,cum post balneum, paucit lla aqua praebibit foenumgraecum, radicula,ct id li genus alia quae ante alios cibos omnes ferer silme ire conteuerunt)similiter 8c ipse simpsisset, uia num* dulce, quantitate mediocri,adbibisset, co-lmedit deinceps maluas cum oleo &garo,oc pa
co uino: 8c post illa piscis quidpia, millae, & auis:
deinde, cum secundo bibisset, pauco tempore in termi ,siimpsit pira austera: postea deambulatu progressi,no multum deambulauimus, cumuen
35쪽
ter illi ma1orem in modum est Iulus. Quae cum essem conspicatus, pactus sum cum amico,ut postridie quae ad iam uidius rationem pertinerent, mihi comitteret. Qui cum mihi prompte essetas sensus,prima omni post balneum, pira exhibui: deinde alia deinceps,ut consueuerat: quibus pera RiS,non modo non uehementer,sed ne mediocriter quidem aluum deiecit Mirabatur sane: ut par est) rei eventis, causam. eius a me sciscitabatur: cui ego haec,quae nunc refera, exposui. Nam cum garum inquam) una cum ijs quae cum eo si Impieras, aluum silapte natura subducat, id . iam ante fecerit,adsoringetia postremo loco sumpta 1js potissimum, qui stomachum habent imbecillum, de te Rionis sunt causa, uentriculum roborantia, ei ad exprilendu deorsim, quae in sese continet incitantia:quod magis inquam fatebere, si cras prima omnium astringentia sumpseris: secundo aut post illa,carnosa:ommu posirema, quae cum oleo garo mandunt. minime inqui repete enim uomerem, si maluas ultimas cum oleo & garo mamderem. optime inqua respondisti Illa enim uen triculum subuertunt, re potissima os ipsius,quodia omnes stomacha uocare consueuerunt adstrin gentia Uero roborant, ac firmant:γὼ sit,ut siquis alius flaccus uentriculti sibuerterit quod Qtet bialis pallida essicere, in quibus copiosior est aceruata)qui sic est affectus, siquid adstringentiu gusta
xit, succum infestantem repente deorsum excer net. Deinde ostendi ei iuuene quendam, qui na xabat cum paucis diebus ant purgadi gratia,siic
cis sicamoniae sumpsisset, &horis quin post silmPturnedicametu ia prς terlapsis, nulla secuta esset excretio, stomachu quide sibi premi, uentriculuatit intumescere ac grauari coepisse,quas ob res attonitu se,ato animi incertu, symptomata, quibus1nfestabatur,mihi comunicasse. Dona igitur modo hominem sanauerim alidi inquam iuuenem ipsum: tum protinus praesente ei exhibui, ac nar Tantem,ut ego imperarim sibi exiguum quiddam mali astringentis, aut punici, aut piri, manderet: ipse autem simulat comedisset, malis statim fuerit liberatus, copiosissima ac coferta ex ipsius uenare facta excretione. Scito igitur dixi rhetori tibi quo B idem contingere, cum propter uentriculi totius ac stomachi imbecillitatem, adstringentia
Postremo loco sirmpseris.Tum ille,uerissimu in quit est, quod dixisti. Talis enim mihi natura est stomachus, facilec, a quibusvis stubuertitur. Ego
uero post cibum, studiosius austerum quidpiam esito, tunc,cum ipsum sirpinu admodum esse sen tiO,adeo,ut prope iam nauseet. Ex hac de rhetore narratione,satis intelligere poteris,ijs, qui stoma chum habet imbecilli uentrem de ci, cu postre mis epulis adstringentium quidpiam sumpserint.
His pomis eximium quiddam,quod in allis no inuenitu inest. Na praeter quam quod adstrictionem habent copiosiorem, succus etiam eoru diu durat ac permanet, siquis ipsum cum melle coctu asseruare uelit. Cum aliorum pomorum succus, si A
reponatur, acestat, propterea quod multa habet humiditatem. Nos aut re medicamentu, quod eπsiicco struthiometorii coficitur, quod. iis qui deiectam habet appetentia,est accomodatissimum, cum forte in loco conspicuo non esset positum, tandem post annos sep e inuenimus,nihil in qua litate immutatu: crusta enim ore vasculi densam fecerat, cuiusmodi in melle tapenumero A aliis quibusda adcrescit: quam seruare incumbentem conueniet, si uelis pharmacu, aut mel diutissime citra mutationem seruare. At pid mihi obiter sit
dictu:cuius autem gratia,medicament quod longiore tempore mansit incorruptum, memini,d nuo id resumam. Permanens est struthiorum maiorum succus, quando paratus recte fuerit, quemadmodum cydoniorum: uerum hic minus est suavis,Ac maxime adstringens. Quocirca ad uen triculi admodum exoluti robur uti eo aliquando possumus. In Iberia autem edulium componunt,
ut patinae recentes ipso refertae Romam adferan tur. Componitur autem ex melle re carne laevigata,cocta cum melle.Nostrum uero medicamentuquod1js qui deiecta habent appetentia, Paratur, non ex melle solo, 8c malorum succo constat, sed
8c piperis albi habet quippiam, & mngiberis, Sc
aceti.Non tame iam plura de eo uerba facere conueni cum alibi de eo fusissime tractauerimus. De piris punicis. cap. VNIHIQus de malis diximus,si ad pira re punica transtuleris,nihil erit quod nos de ipsis nouurn dicere oporteat. Etenim in his quoΦ seia fiant austera ta tum, uel acerba, alia acida, alia dulcia, alia ex ho rum mistione coposita: oc alia, quae nulla penitus huiuscemodi qualitatem habent exuperantem. quo fit,ut cum aquea sint ac hebetia,omnis factae talis roborandi sint expertia. Pirorum igitur usus Pomoru usui omnino est similis. Punica uero cae tera quidem suntlimilia, in eo tamen distrepant, v nunΦ farine subacts massa oblita inentur,ne
in aqua aut uaporibus elixentur. Succum autha
bent piris oc pomis copiosiorem, re praeterea gustu suauiorem. Sunt aut interdum praedictis duo bus si uetibus utiliora, tum ad alios affectus, tu ad cum cuius Hippocrates libro secundo de morbis populariter grassantibus meminit, his uerbis Mulier cardialgia torquebatur, nec prius malu est se datum, Φ polenta succo Punici aspersa, semel in die uteretur,reliquis cibis abstinens,nel amplius uomitu reiiciebat, uelut Charioni contigit Perspicuum certe est, quod uitiose humore partes ad os uentriculi quod certe Γαρδεοω etiam appeIIaeattinentes imbuent mulier erat nauseabunda,ca
dialgia . torquebatur. Nam uerbum nil aliud significat, * symptoma, quod mordica
tiones stomachi silccedit Hunc certe humorem P lenta quidem exiccauit: succus aut punici cum ea sumptus, uentriculum roborauit adeo, ut humo rem in tunicis ipsis colentum expellere potueri
Punica quide 4 minimis corpori praebent alimentum,ut ipsis nunt ceu alimento, sed tanta ut me
36쪽
s LIBER SycvNDVS 74 dicamento egeamus: P1ra uero,5 potissimu quae Al magna sunt uocant autem ipsa apud nos staminit
no genere, ιι α ταρ) aliquanta nutriunt.Proinde li in tenues orbes ipsa secantes, & postea exiccatest reponunt, quS elixa,uice ciborum parum nutrieni lium,hyeme & uere, cum fames est,mandunt. Atl tici quidem priorem syllabam ροιῶν id est punicol rum scribunt sine ιωτα, Ιωnes uero cum ιῶπιτ:ue
rum id nihil ad hominu uita adfert comodi: quem admodunei in id est,sorbis,quae Grsci quia dem omnes huius nostrae memoris sic nominant: l Attici aut cum υ pronunciare ipsa no permittiatal Speculatione igitur de nominibus,tillis relinquent tes, de facultate ipsius fructus disputabimus.l , Demestilis, sorbis. cap. XXVJ Qus de prsdietis diximus,eadem de his quo F lsunt dicenda. Ambo enim astringunt:uerum espita multo ualentius,* sorba.Proinde uentri fluen ticibus est utilissimus: ina tamen in cibo ipsis sunt suaviora. Omnino enim nihil habent acerba aeque ac mespila, sed ipsbrum si iccus est austerus sine ulla acerbitate. Liquet autem, quod omni hus huiuscemodi parce est uescendum, no autem affluenter,ut uiris ac fictibus. Nullo enim ipserum ut alimento, sed ut medicamento potius indige mus.Haec tibi sunt utiliora, * scire priorem syll, ham nominis ἀων, a ueteribus Atheniensibus per literam o tantum scribi& pronunciari. Dem tu palmae. Cap. XXVIJ Fructum palmae siue glandes appellare uelis,siue palmas, eode cum tota arbore nomine ut iami Graecis omnibus mos est neutro modo aut inco modaris, aut ipsius facultatis cognitione promo
ueris. Non pauca aut in ipsis est differentia:qusdaein sunt siccae 8c adstringentes, ut Aegyptiae:aliae molles & humidae dc dulces, ut quae it ρυωται apepellantur. praestantistimae autem hae in Syria pals stina nascuturin Hierichunte: reliquae omnes pali mae inter dicta duo genera sunt mediae. Dissicilest autem sunt concoctu, capiti. dolorem inferunt. prout aliae quidem magis, aliae minus sunt hum dae ac dulces,siccae ait adstringetes. Verum coni stitutis extremis, iam omne quod in medio est,fa cillime deprehendes. Nulla certe eX ipsis est,quael non dulcedinem quandam ec adstrictionem ha heat. Siquidem Usυωπτὰ, exiguae adstrictionis: Thebaicae, obscurae dulcedinis lunt participes. Ati succum quide dulce,nutrire:austeria aute gratum esse stomacho,et uentrem sister ostendimus Pali mae autem, si largius stimantur, omnes concoctu sunt dissiciles, & capiti dolore adserunt: quaedam autem, &morsus cuiusdam sensim ori uentricus1 inducunt, quod medici stomachia appellant Suc l cus autem, qui ab ipsis in corpus distribuitur, cras i sus quidem omnino est: habet autem ostentoris
quidpiam, cum palma ipsa pinguis fuerit, sicuti
Γαρυω : cum aut dulcedo tali sicco mista fuerit, celerrime quidem hepar ab ipso obstruitur, laedi tur autem maxime ab ipsarum esu, Q aut inflam i tu aut scirino obsideatur: post heparaute,&lient obstruitur ac laeditur. Multo autem marime Pal
pauis Iar iis sirmantur, ad omnia ll si int noxiae. Perspicuu porro est,quod dulces quial dem succum habent calidiorem, astringenteS RU l
j tem stigidiorem. Quin oc palmae uirides,quemad l
modum Sc ficus,flatus gignunt: nam palmae ustia jdes eandem habent ad alias palmas proportione, iquam ficus habet ad caricas. In regionibus autem lnon admodum calidis, palmae non perfecte matu rescunt,adeo ut reponi queant. quo fit,ut cum homines cogantur ipsis uiridibus vesci, crudis su cis impleantur:rigoribus4,qui aegre calefiant, re thepatis obstructionibus prehendantur. l
Exiguum quidem oc ipsς corpori praebent ali limentum,& potissimu drupae, id est caducae,quas
uulgo fere cum pane:sine pane auimandunt cum garo ante alios cibos uentris subducendi gratia, iquas ἁλμαδὶαρ dic κολυμβάδ' est id est muriae innatates appellant. Porro queadmodu caducae,pinguedinis habet plurimureta lis,succu astringente.Pro linde stomachiae roborant, oc appetentia excitant. Aptae aut ad hac re sunt, quae Cu aceto reponuturi quas artis obsonatricis periti uarie praeparant, cuius artis nolim medicum omnino esse ignarum. l a quod strauius est,facilius ijs quae ex aequo sunt salubria,concoquitur.Verum non est nunc dicen ldi locus, ne 3 de obsonatricis speculatiois peritia,ne 3 de arte ipsa:alius em locus ipsis est proprius.
Quidam nuces regias appellant eas, quae nunc nuces ab omnibus nominantur. Sunt 8c aliae quaedam, quae appellantur, praedictis multo minoreS,quas nonulli πονIκἁ, id est, ponticas lseu auellanas uocitat Multus aut ambaru est usus: alimentu corpori praebent exiguum, copiosius tamen ponticansscupata, st num regia,q, ipsius stub stantia sit coactior ac minus oleosa: regiae autem laxior est, continetc. in se ipsa plus pinguitudinis Habet tamen &adstringentis qualitatis non exi guum, quae tandem procedente tempore marces cit:tota ipsius substantia in succum pingue trans mutata, adeo ut cibo prorsiis sit inepta, quod sita pinguedine', oleo ueteri adsimilis apparet. Carte Himqus uiridis adhuc est ac humida,ne 3 adstringentis qualitatis,nem oleosae conspicue est parti ceps:sed magis quodamodo est αγρία, id est, qua llitatis expers: quod saporis genus aqueum ut di xi) uocare consuevimus. Coquitur tamen haec lnux facilius quam pontica, stomachol est gratia lor, A multo magis quado cum caricis mandituri Traditum autem a plerisin medicis est, hominem la pharmacis Istalibus nihil magnopere laesum iri, lsi utrasty has ante alios cibos cum ruta siImpserit. lLiquet praetexea,quod humida quide apta ad do siectionem est: sicca uero, minus.Pleril autevem tris subducendi gratia cum garo etiam ipsam prae lsumunt: in quem usum uiridis est accommodati lo ut quae adstringentis qualitatis minus sit partia lceps. Quin & siccarum quoque, si prius quod
nonnulli faciunt in aqua fiterint maceratae, facul tu uiridibus est adsimilis.
37쪽
Amygdari nihil prorsus habent facultatis ad
j stringentis. sola enim tenuandi facultas ac deter gendi in eis praepollet: qua tum uiscera Purgant, tum humores epulmonibus ac thorace, sputis ex Pectoxat. Quaedam autem ipsarum facultatem hahent , succos cras s ac lentos incidendi adeo exu Perantem,ut mandi prae amarore nequeant.Oleo sar tamenac Pinguis qualitatis,ut nuces,sunt participes: cuius causa & ipsis procedente tempore fi Unt,ut illae, oleosae: minox tamen eis inest haec qua Iitas, ct in nucibus. quo sit, ut tardius * nuces, o Ieosiae fieri cernantur.Ex ijs sane intelligi potest, pneo uentri subducendo conferunt, nes, corpus
multum nutriunt. Quae uero qualitatem amaram
habent pyspollentem,ete ad pus 8c succos crasos a ac lentos ex thorace & pulmonibus expuendos plurimum conferunt. Eorum uero,qui nullam arcem ad uitam utilem excoluerunt, sed seipsbs appellant Atticos,alij fructum huhc,genere foemin1no amygdalas enunciari oportere cotendunt:alij, neutro amygdalame idipsum quidem,de quo tantopere contendunt,intelligentes, utra F nomina apud uiros Atticos scripta esse. . Depistuc s. cap. XXXj Haec quidem ad magnam Alexandriam proueniunt, sed multo uberiora in Berrhoea urbe Syris: Parum quidem nutrientia, uerum ad heparrobo randum,S siiccos in ipsius uηs infarctos purgandos utilia: qualitatem enim habent aromaticam, sinamaram, &subadstringentem. Scio autem relialia huiuscemodi pleraque hepati esse utilissima, quemadmodum in opere de simplicibus medical mentis es: demonstratum. Porro non ausim amoi mare, ullam ex ipsis stomacho accedere utilitate,
auesaesionem insignem: quemadmodum nec ν,l aluum deuciant, aut sistanti
Raro inuenias huncfructum ausi erram,aut actidum, aut in summa insuauitatem quandam habe Te , cum maturus exacte fuerit. prius enim quam Pruna eo maturitatis peruenerint, Omnia prope
modum,aut acorem,aut acerbitatem, alia amaro
rem xepraesentant. Corpori itaq3 exhoc seu stuminimum alimenti accedit: utilis tamen est iis, qui Bus propositum est, uentrem mediocriter hum lac are ac refrigerare. ipsim enim non aliter Φ prae diei orum quaeda, subducit cum humiditate sua, tum lentore.Siccatus uero. ipse potest esse uti quemadmodum 86 ficus. Fama esst ea pruna omnlum esse praestantissima, quae in Damasco urbe Syriae nascuntur:secunda autem post illa esse, quae in ea regione, quam Iberiam ac Hispania nominet, Proueniunt. uerum haec quidem nihil adstri Rio nis prae se feruntinonnulla uero Damasteriorum, uel plurima. Optima aut inter ipsa sunt, quae cum mediocri adstrictione magna sitnt & laxa quae aute exigua sunt 8c dura & acerba, praua sunt, tumi si esum spectes,tum si alui deiectionem, quae ma j xime sequitur ea, qus ex Iberia adseruntur. Cocta
autem in melicrato in quo plusculum sit mellis, as
uum admodudericiunt,etiamsi quis sola ipsa sumpserit, &multo magis si post ipsa melicratum pseri t. Perspicuum aut est, v ad aluum deiicienda confert post sumpta ipsa , uinum dulce insiper hibere,temporisch aliquid interponere,non aut sta tim post prandere. atm etiam id,omnibus quae auuum dehciunt, comune, memoria est tenendum,
queadmota es alia, quae pluribus speciebus sunt communia,ne de utiem tape audire postules.
Defructu quemferica appellanti cap. XXXII
Ne haec quidem ausim assirmare, quic* ad sanatatis tutelam,aut morborum profligationem per i tinere . Mulierum enim atΦ infantium effrenato
rum est edulium: quod exigui est alimenti ac concoctu dissicilis: dc praeter Φ quod stomachum no
iuuat,paucum etiam alimenti corpori exhibet. Deceratin,id est,sili Cid. XXXIII
Ceratia, quorum tertia syllaba per literam h rescribitur,& pronunciatur,nihil habent cum cera sitis,per s scriptis, similitudinis. Est aut praui succi edulium ac lignosum: quam rem necessario sequitur,ut cococtu sit dissicite: nihil enim quod lignosiim est,facile coquitur. Quinetiam incomodum id ipsis inest haudquaquam exiguum, quod non celeriter deiiciantur. Proinde latius esset a regio nibus orientalibus, in quibus nascuntur, ad nos
Capparis planta est fruticose,plurima in Cypro
proueniens. cultas autem ipsi inest tenuium admodum partium: quo fit, ut, quemadmodum realia omnia,quae tenuium sirnt partium,minimum alimenti in corpus eorum qui ipse uescuntur, diat stribuat. Vtimur autem fluctu huius plantae ma j os,ut medicamento,quam ut alimeto: sale etiam cospersus,ad nos importatur, propterea quod putrescit,si solus reponatur.Perspicuusinerest,*l paris adhuc uiridis quidem, priusquam stiliatur,l plus habet alimenti: ex selitura autem amittiti plurimum,omni . alimento,nisi sit eluatur,pro ses quide destituitur:aluutamen subducit. Sodsi abluatur,& quoad facultate omnem ex sele de
posuerit,maceretur, minimi quidem alimenti siet edulium:erit tame ceu ob nium ac medicame tum, ad appetentiam quae collapse fuerit, excitan, dam,accommodatum:praeterea ad pituitam,quae in uentre habetur, detergendam ac subducenda,
purgandas , lienis 8c hepatis obstructiones. Vti
autem ad eas res oportet ante alios omnes cibos ex oxymelite uel oxeloro Huius etiam plantae te neros surculos non aliter quam terebinthi man
dunt,uirides adhuc,ut huius, in aceto simul &muria, aut aceto solo condentes. Debcomoris. tap. XXXV
Plantam sycomori uidi in Alexadria una cum fruetinparuae ficui albae adsimilem.Is fructus nul l Iam habet acrimonia exiguae tamen dulcedinisi est particeps, est facultate, ut mora, humidiori quod amodo, ac stigidior. in potius in medio mororum ac ficuum iure quis ipsum collocarit,
lindes nomen ipsi arbitror esse positum . ridiculi
38쪽
γγ LIBERI en ms in qui num hunc ob id aiunt sycomo
rasuisse nominatum, quod fatuis ficubus s1t adsi milis. Ipsus autem generatio ab alijs arborum fiu 'ibus, quodammodo est diuersamo enim ex sur culis acgerminibus, sed ex ipsis ramis ac stipitiabus enascitur. Depersio. cap. XXXVI
Hanc etiam plantam uidi in Alexandria, ex magnis , re ipsa est arboribus.Narrant aute fruetum huius apud Persas adeo esse noxium,ut qui ipsum comederint, interimat: in Aegyptia autem translatu, sed ii esse esculentu, manditur . non aliter φpira mala: quibus etia magnitudine conueniti
Id quot malum Medicum appellant, qui id a
gunt,ut quae loquuntur, nemo intelligat: tametsi ii inter uirtutes orationis perspicuitatem numerat. Satius autem fuissetiquamnam partes citrij habe ani facultatem, A quod nam comodum ex ipse
hominibus accedat,inuestigasse, quam anxie lim iuscemodi inquirere. Quam ego nunc uestigatiol nem ingredia dicam* huius fructus tres esse pari tes,acida, quae in medio ipsius sita est:tum autem seu fius ipsius uelut carnem, quae medium ipsum ambit: Zc tertiam, quae est tegumentum extrinse cus circundatum, quod silaveolens est 5c aroma ticum,non Odore modo,uerumetiam gustu: iure igitur concoctu est dissicile,ut quod durum est ac callosum. od siquis ipso ut medicamento ut tu coetioni nonnihil conferet, quo modo & alia omnia,quae acrem habent qualitatem.Eadem aut ratione,si sumptum parce fuerit, stomacho robur induci Proinde ipsum comminuentes,succum , exprimentes , selent medicamentis immiscere, quae per OS sumuntur, quae , uentrem deiiciunt, aut totum corpus purgant. Parte autem fiuctus acida non uesica,qua semen continetur, cum ad alia quaeda utuntur, tum sepe quo ipsam reddant acriorem, in acetum imbecillum conqciunt. Pars autem inter duas iam dictas medsa, quae sanet cor pus etiam nutrit, quae. neo acidam, ne F acrem habet qualitatem, propter duritiem concoctu es: dissicilis: ob eam causam omnes ipsam mandunt cum aceto 5c garo,utsaporis hebetudinem acuati fortasse autem quod experientia didicerunt, aut a medicis acceperunt, ipsam coqui facilius, simam Ieo modo fuerit.
De fructibusplantarum intumister quos fiunt Ur quem limglandes cir unedo. cap. XXXVIII
Omnibus hominibus mos est eas plantas uocare agrestes, quae sine ulla agricolae industria in a gro proueniut. Siquidem dc uites appellant agre stes, quas nullus uinitor procurat, ipsas ablaque aΠS,aut circunfodiens,aut pullulatia germina ex tirpas, aut eiusnodi aliquid satages. quo pia tarum genere est & fagus, quercus, ilex, cornus, comarus,ct aliae id genus arbores: quemadmodu& frutices quida, ut rubus, cantrubi , acherdUS, pirus,et prunus sylvestris,qua apud nos appellant,dc qui stulo Guuλιδαe fert. Appella
tur autem is fiuctus in Italia unedo, stomacho. cv Nnus asa nocet, oc capiti dolorem adsert, acerbus , est ad
modum cum exigua quadam dulcedine. Cornis quidem, ct cam rubi fructu,' andibus, ec μεμυκυῖῬιρ sic autem comari fiuctus appellatur rustici passim uescuntur: reliquaru uero arborum aut1 uticum fructibus non admodum utuntur. Cum tamen fames regionem nostram aliquando inua
sset, esset. magnus glandiu acacsorum, id est ilicis glandium prouentus, rustici in fossis ipsa codentes, hyeme tota 8 c uere primo, pro frumenta ccis edultis,sunt usi. Prius autem glandes huiuscemodi,suibus erant pabulum: Tunc uero,cum eOS hyeme nutrire, ut ante consueuerant, no possent, initio quidem mactates,ipsis in cibo sunt usi: post autem apertis fossis, glandibus uesci coeperunt, uarie ipsas ad esum comparantes. Interdum enim in aqua elixabant, ct in calidis cineribus csIantes, mediocriter assabaret, posio autem nonnunquam comminuentes, pultarium o ipsis conficiebant: alias aqua sela conspergentes, sed condimentum aliquod immittentes:alias mel affundentes,aut lacti incoquentes. Ab his autem copiosiim est nutrimentum, ne* quidqua est eorum quae hactenus hoc secundo libro exposui,ei simile.Quandoqui dem glandes aeque nutriunt, ac frumentaceorum eduliorum pleram. Ati olim quidem ut aiunt homines ex ipsis duntaxat uiuebant: Arcades autem, cum reliqui Graeci fiuctibus cerealibus ute rentur, eas diu in cibo retinuerunt. Alimentum autem, quod ex glandibus corpori accedit, tardi est transitus, ac crassi succi: quas res consequitur, ut ipta concoctu sint dissiciles. Caeterum acylOS, glande querna ad omnia est deterior: queadmo dum haec, glande castanearum quas uocant. Om
nium enim glandiu hae simi praestantissimae. Sunt qui hos fructus Metroras appellent. hinanet intei fiuctus agrestes Sc seli alimentum corpori dant memorabile. Corna enim& pruna sylvestria dc rubi, ct cantrubi fiuctus, brabsa, zi Ripha,diosphyxa, Mycacina, terebinthi & acher di fructus, y quae eiusdem sunt generis, exiguum quidem habent alimentu, uerum praui succi sunt omnia: praeterea nonnulla ex ipsis sunt,quae &stomachu laedunt, oc cibo sunt iniucuda, ob id suum isant pabulum, re eorum quide non domesticor sed qui uitam in montibus deguntihis enim nutrimentum ab ijs fructibus plurimum accedit.
Dedimento,quod a plantis ipsissumitur. Cap. XXXIXNon modo plantarum semina ac fiuctus,sed e tiam integras ipsas saepenumero mandimus: saepe autem, cum interdu urget necessitas, radices tantum,aut si irculos, aut nouella germina. Nostrates
certe homines quanquam raparum quas echoniadas nominant) folia & caulem ληcere sinit mitti, nonunquam tamen penuria melioris cibar', ipsa quot mandunt. Pari modo in radiculis & ijs quae apud nos nomine uernaculo rhapia appellant. Est autem haec planta ut sic dicam agrestis radicula. Ad haec pyctetron,sion,equapium, fice niculum,scandicem, cichorion, chondrillam,gingidion,daucon, ct plurimarum arborum ac fiuti
39쪽
saepe mandui: quaedam et1am nulla urgente fame,l ut qui palmae uerticem mandunt, quem ipsius ce rebrum appellant.Quid 1am loquar de teneris spinis manduntur enim reipis cum aceto garo,
nulla cogere fame est , cibus hic tolerabilis. Sunt i qui oleum etia ipsis ad iciat, praesertim cum priuSi in aqua ferbuerint.Vtuntur enim ipsis bifaria,O
l De quidem crudis,interdis aut Sc elixis Porro spi l nos as Plaritas appello,scolimon,atraei ylida,erin i gion, cnicon, atragida, oc quam spinam albam nominant,praeterea speciem alteram chamaeleontis: quoru nonnulla rustici quida in acetum muriam Ue immittentes reponunt, eodem modo qUO ra
Pas,caepa S,& que uocat ampeloprase, pyrethron,i 8c alia eius odi. Huius aute generis sunt 8c cibo l ria,ec colocasia, ct quod abaton nuncupatur: Manifestissimu aut est, ψ omnia haec, praeter Φ quod
exiguum corpori dant alimenti succum etia pra
uum generant. Ad haec quaeda ex ipsis noxam stomacho adferunt:praeter ut diri spinas,quae nunc nuper er terra emerserint. Quae uero ex ipsis in muriam acetum ue inhcieteS, reponunt, &in totum annum sequentem asseruant, ab ipsa praeparatioe uim quanda prouocandae appetentiae acquirunt, siquis ipsis moderate utatur: cuiusta odi sunt uiti cis turloes,& terebinthi Haec ita* in plantis agrestibus numerant: de quibus id communiter nosse sussiciat, , omnes praui sint sicci. Quod uero ad domesticas attinet non comuniter, sed priuatim cuiusq; facultatem nosse longe praestantissimum fuerit, & earum potissimum, quibus assidue uti mur : quae etiam ob id ipsum a nobis expetuntur, quod ea longa experientia comprobata fiunt, cae reris esse praestantiora. De iis igitur deinceps ue has aciemus,sumpto ab oleribus initio.
Multi medici, quemadmodum seu stibus autumnalibus,ficus:ita hoc olus alijs omnibus anteposmerui.sicci enim est,* alia omnia, laudabilioris. Quod aut in eo nonulli reprehendui, id maxime cli Iaudandum:quod si reuera ei inesset,nulli, non clerum modo, sed ne optimi quidem ac nutrien eis simi sicci eduliorum esset secundiLSanguinem enim aiunt lactuca generare. Alii uero non simpliciter sanguine dicunt, sed multu adiungunt, lac usi cam sanguinem multu generare amrmates .At hil etiam si praedictis prudentius ipsam accusant, mal giStamementiuntur: tametsi idipsum,quod mul l tum sanguine generat, nemo potest in ea iure re
Prehendere. perspicuum enim est, quod cibus issiiccum habet omnium ciborum pysstatissimum, squidem si rapte natura sanguinem quidem plurimum, aliorum autem succorum nullum generet.
Quod si dixerint ex lactuca plurimum sanguinis laceruari, in eo. ipsam accusent, facillimum eriti quod obijciunt, corrigere cum possint, qui lactu
i Cis uescuntur, laborem quidem augere,ipsaru au tem esiim minuere. Veria haec dixisse sussiciat ad i uersiis eos,qui olus hoc non recte uituperant. Sci lxe autem conuenit, cum olera omnia tinguinem
multum quidem generare, nech mali sirces,non tamen omnino laudabilis . Mandunt autem ipsam, ut plurimum quidem,crudam,cum autem aestatis tempore accingere sese ad semen producendum coeperit in aqua dulci prscoctam imunt cum o leo,garo, re aceto, aut cu aliquo intrito ex his po tissimum,quae cum caseo parantur. Plerim autem Prius * in caulem assurgat,ipsa utuntur, aquae in coquentes: quod ego nunc, ex quo dentes mihi male habent,coepi facere. Quida enim meoru so dalium, conspicatus olus id iam olim quide mihi
esse consiletu,nunc tamen ipsius comansione esse permolest auror mihi fuit ut ipsum coquere. Aetate aut iuuenili,cum mihi sirperius uetriculus hi
isti assidue infestaretur,lactuca, quo ipsum refrige
rarem,Utebar:cum uero ad aetatem Uigentem perueni, hoc olus fuit mihi aduersis in mnia rem dio. tunc enim, cotra acin iuuentute, semnum mi hi dedita opera conciliaba.graue enim mihi erat, lprSter uoluntatem uigilare.quod mihi accidebat, lpartim Q in iuuentute meapte spote uigilijs assueueram:partim, Q declinantisi aetas ad insimniam admodum est propensa. Itam lactuca uespere co mansa, unicumihi insomnis erat Carterum θριδὶακιθίω id est lactucam nil aliud uo
co Φ quod nunc homines appellatiquandoquide apud nos aliud quodda est olus agreste, quod nuncupatu quod inutis ipsis na
lant) ac pleri incultis. Exiguum aut est id olus,
instar layuce hortensis nunc nuper enata amaroris p quidpiam pus se fert,μmulto adhuc magis
dum adolescit . ubi aute caulem iam produxerit, saporem amarum habet uel manifestissimsi. Por ro huic lac iucae aliud prsterea olus est simile, quachondrillam appellant,quae citius in caulem assiirgit, amaritudinem p habet magis perspicuam, relentum quendam sirccum album , cuiusnodi es: tithymallorum succus,non tamen acer perinde ut
ille: utimur. interdum ipse ad pilos in palpebris
reglutinandos. Haec igitur olera, quo a horten
sibus secernantur,agrestia nuncupatur:de quibus
paulo ante commiter tradidimus.De laetuca am, tem hortensi, quam omnes mandere, θρίδleti se nominare consileuerunt, simmatim ruinimm
moriae causa repetens, dicam ipsam, silccum qui dem habere frigidum 8c humidum, no tamen praui esse icci. quo si,ut ne* coctione penitus excidat, quomodo reliqua olera, ne* uentrem sistat, quemadmodum etiam non proritat quae ipsi; iure accidunt,ut quae nihil habeat,necp auster neo a cerbi, a quibus in uniuersiim uenter sistitiariquemadmodum a salsis 8c acribus,et omnino ab hS,qus uim quandam habet detergendi, ad excretionem incitatu quorum etiam nihil la jucae inest. Destri . cap. XLI
Num quos los Romani inlybos appellant, lueteres Athenienses serides duntaxat nomina,
rint, an alia quaeda Olexa asrestia nequeo cello
40쪽
Dores sunt. lt emes . cap. XLIIQuemadmodum quae lactuca agrestis , ab hortensi: ita malua agrestis, a satiua est di ueris.Plantae enim congeneres in eo inter se dissi dent, quod agrestis quidem siccitate, satiua uero li humiditate superat Porro succo malus lentor qui dam inest, quod Iactucae non inest, a refrigeram l
doo abest perspicue . id quod etiam ante* edas, li intelliges, si utrunm olus uicissim calido cuipiam l assectui,ut erysipelati cataplas alis modo adpli lj cueris:quod etiam uulgo faciunt, tenera folia dili
l genter ad exactum laeuorem conterentes. Sentia li es enim in hoc cataplasinate lactucam quide m niseste refrigerare, maluam autem,calorem queni dam habere moderatum ac tepidum. Caeteris hoc
j olus facile subducitur,non modo propter humidit talem, uerumetiam propter lentorem, & potissi j mum quando quis cum oleo & garo copiosam ipsam sumpserit. Nutrit autem 5 ipsa mediocriter. Nam si trium horum olerumsiccum compararis, hetae quidem, tenuium est partium, tergendici tacultate est praeditus: maluae autem, crassus magis est & lentus:lactucae, inter utrun y est mediuS.
Maluam quidem,ut lactucam, diximus no modo esse latiuam, sed aliam etiam quandam esse grestemmulla autem beta est agrestis,nisi quis Ia- Pathonita nominare uelit. Succus autem betam tergendi uim habet manifestam:adeo ut uentrem ad excernendu excitet, & stomachum interdum mordicet, praesertim quibus natura sensit exactiore est praeditus: ob id edulium id stomacho est noxium si largius sumatur: corpori autem ab ipse
ut ab alijs oleribus, paucum alimentum accedit. Verum pbstructu hepar, m gis quam malua aperit,& multo magis, si cum sinapi, aut omnino lal rem cum aceto mandatur. Lienosis item eodemodo sumpta,utile est medicamentu. Iure enim quis ipsam ita mansam medicamentum potius quam alimentum dixerit: videmus , homines ferer om nia elusinodi, obsenioru non alimentoru uice est tare: quemadmodu etiam interdum porrum man dunt,&pulegium,thymu,Origanum,caepam,praeterea re allium, &nasturtium, Θc alia id genus.
De Massica. cap. XLIII IHanc quo P pleri y ut ob nium mandun medici autem ut siccantemedicamento utuntur. Di cta autem iam qusdam de hac fuerunt in libris de medicamentorum facultatibus, tum etiam libro seperiore.Nunc autem summatim dicemus, ipsi us quidem si iccum facultatem habere purgatriacem : corpus autem ipsum, communi siccantium ratione sistere magis, Φ ad de aciendum incitare Cum igitur, quae in uentre continetur, excerneret uoluerimus, er propinquo caccabo, in quo cocta cum aqua fuerit, extractam ipsam protinus in ita j sa,in quibus oleum cinn garo paratu fuerit,conu-
cere conueniet:nihil autem retuleri si salem locogari sumpseris.Quod si humentem aluum siccare uoluerimus, priorem aqua, ubi brassica mediocriter cocta uidebitur, estundentes, aliam calidam mox innciemus:ac deinde rursiim brassicam, quoad contabuerit, ei incoquemus:quod no facimus cum uentris gratia deqciendi simitur. uolumus enim hoc casu proprium ipsius succum omnem non deponere, sed quoad fieri maxime licet, reti nere.Porro nihil quod coquitur, propriu succum seruare omnino potest: quin potius omnem λη-ciat, si coctum diutius fuerit. Quin re lenticulam diximus eodem quo brassica modo oportere parare,ut quae utrunt possit essicere, uentris fissiductionem scilicet, & cohibitione. Vocatur autem quae sic parat, bis cocta, &lens &brassica. Sed re caepa oc porru,-multo magis ampeloprasum alliit, et quicquid aliud a ueteri natura ad conaria luelis traducer sic parabis,huius ante omnia me- lmo nihil quod bis coquitur,oporter ne P aere, lnem aquam stigidam contingere:non enim pote irit amplius,etiam si diutissime coxeris,plane tabe scere,sed oportet,ut paulo ante dirimUS,aqua ca- llidam habere paratam, ut cum eae priore extraxe ris,in illam protinus conneias. Lens ita & brassi lca aequali inter se mensura siccant, ob id uisiim hebetant, nisi forte totus oculus humidior fueriti quam naturalis habitus postulet. Allens quidem lnon exiguum corpori dat alimetuis, id ue crassumacmelancholicum: brassica uero paucum habet alimentis, id. quam lens humidius,ut quae eduli um est non firmum,sed Iaxum: succum tamen ha het non probum ut lactuca,sed prauum & graue olentem. Quod uero ad urinas attinet, nihil ipsas quod sciam) insigniter nec prouocant,nem morantur.Qui perditissimam ac falsam doctrina consectantur,olUS hoo α φιμον contendui appellari:
perinde ac si iam cum ijs Atheniesibus, qui ante
sexcentos annos fuerunt, nobis esset sermo, non cum Graecis qui nunc sunt, quibus omnibus mos est,in alia planta,rhaphani nomine uti. Dedi tripliceta Milo. cap. XLV
Haec simi aliis oleribus aquosiora, oc, ut sic diaca, αποιος, id est, qualitatis expertia, magis quam cucurbita,aut sellem non minus,cum cocta uide
licet fuerintiSola enim inter elusinodi oler lactuca utrossi modo manditur . .3d siquis amplicisS bliti qualitatem gustu assecutus,hrassicae dein
de recordetur, fatebitur lactucam esse in medio horum olerum &hrassicae, quando haec quidem siccat admodum: illa autem omnino sisntaquea. quo fit, ut non ex selo oleo garo ipsa mandant, . sed acetum etiam inqciant: alioquin enim stoma 4-cho sitiit noxia. Dictum autem nobis fuit, quod olera huiuscemodi ad facilem deiectionem quo dammodo sunt propensa, 8c potissimum, si cum humiditate lubricum quiddam habeant:propemsionem tamen, ac momentum pessum habet non forte, sed exiguum, propterea quod nulla qualiatas ipsis inest acris aut nitrosa, quae uentrem ad eae cernendum excitet. Manifestum porro est, πι-