장음표시 사용
41쪽
alimentum a seipsis corpori pretinent exiguum.
Quidam portulaca utuntur ut cibomutrimen tum autem habeo exile, idi humidum & frigi dum & lentum: ut medicamentum autem, stuporem dentium sanat suo lentore inorsus eXper etcide qua iusius in opere de medicamentis paratu facilibus tradimuS. Delapatho. cap. XLVII Licet cuiuis,ut ante diximus,lapathum,appes lare hetam agrestem,ut quod no gustu modo, sed uiribus etiam hetae hortensi est adsimile: uerum
cum beta lapatho sit suavior,idcirco nemo est,qui no ipsa libentius uescatur .Proinde nihil estv ego
plura de lapatho commemorem,cum Omnia,qus opus erant, inbeta exposuerim. De oralapatho. cap. XLVIII
Vel nomen ipsum, plantae huius qualitatem ac Mires indicat: est enim lapathum acidum. Quod autem adlapathum attinet, nemo est qui crudum 1psum mandat: quemadmodum ne* betam: oXylapathum tamen mulieres rusticae pica laboran tes interdum re pueri quidam gulosi crudum manducat. Perspicuum autem est, quod olus hoc ex eorum est genere,quae non nutriunt multo magis quam Iapathum.
De oti . cap. XLIXInter ea olera quibus uestimur, nullum noui.
quod tantam habeat adstrictionem, quantam se ianum. Merito igitur raro quidem ipso utimur ut
limento,ut medicamento autem assidue.esticax lenim est in iis, in quibus adstrictionis refrigerami usus incidit: minimi autem est alimenti. De plantis cap. LPleri rusticorum plantis huiuscemodi eterra iunc nuper emersis, prius . ipsarum folia in spi ias desinant, uescuntur, non crudis modo, sed in qua etiam elixis crudas quidem aceto oc garo in
Ingentes: Coctis uero praeter haec oleum adfirmientes. Quod aut olera omm a nutrimentum ha
leant paucissimum, &ipsum quidem tenue dc a quosum,dictum supra nobis fuit:spinosa uero stomachu mediocriter iuuant. Inter has plantas simi
colimos atra stylis,ae quam spinam albam appellant,dipsacus, micus, tragacantha, atragis,& qua,luxis quam conueniat,aestimant, cinara.
Omnes qui uulgarem consuetudinem fugitat, dantam hanc appellant, non per κ&ι, ed per κ&υ primam syllabam pronunciant . aut autem fiscci est eduliu,8 maxime cum plusculum iam obduruerit.Etenim tuc succum bilio um in seipsa continet copiosiorem, totam* sub tantiam habet duriorem: adeo ut ex ea quidemuccus melancholicus: ex ipso autem succo,qui in ea est, tenuis ac biliosissimus gignatur. Satius igia ur fuerit,ipsam elixam mandere,sic ut siquis cum leo,garo,8 uino ipsam siumat, coria drum iniiciait: sin uero in patina paret, aut stigat in sartagine,iaec semoueat. Multi enim eo modo ipsarum ire lut capita quae spondylos nominant, mandunt.
De apio,'uapio, io is fiornio. ανι Lit Haec omnia urinas cient, inter quae apium est usitatissimu A suave,& stomacho gratum: equa pium autem, & sion, insuaviora: sinyrnium uero non est inusitatum, siquidem Roma maxima CO
pia uenditur, acrius , multo est, Φ aptum d c cali
dius: praeterea aromaticon etiam habet quidpia Proinde urinas prouocat ualentiuλΦ api equa-pium, Sc sion, mensesch mulieribus mouet. Vere autem caulem producit, qui crudus uescus est noaliter quam folia, quae hyeme sela plantae inerant caulem nondum habenti, ut ne* tum apium ha
het. Postea uero accedente caule, tota plantat
cundior redditur, siue quis crudam ipsam, siue elixam madat, siue cum oleo oc garo, siue uinum uelit adiicere, siue acetum. Sunt qui cum aceto solo ct garo mandant, quo modo θc apium: alij autem olei nonnihil ijs adiiciunt. eterum equapium 8csion cocta manducant: utrunq enim ipsorum crudum,est insuaue.Sunt qui apium 8c smyrnium, se 1ijs lactucae missa, manducent: nam cum laetuca olus sit insipidum, si rccum praeterea habeat fi
gidum, non modo suauio sed utilior etiam redditur, si acrium olerum quoddam adsumpserit: ob eam certe causam nonnulli erucae ac porri folia, alq ocimi ipsis admiscent. Romae aute uulgo iam omnes homines olus id non sinymium, sed olus atrum nominat quod forte aliquis omnino ne in ter alimenta quidem numerare dignabitur,quemadmodum nem stomneo equapiu:sed omnia hu iuscemodi statuet ciborum esse obsbnia, quemad
sa,ei ut in summa dicam)omnia acria.Huius au tem generis est ruta,hys pus,origanum, Znicu Ius,coriandrum, de quibus inc5menta s de obstitiis,disputatur: qui medicis quide re cocis quodammodo stat comunes: fim s tamen utrorummac scopus,est peculiaris. Quandoquidem nos uti litatem,quae eX cibis prouenit,spectamus,non uoluptatem.Quibusdam tamen cibi insuauitas, m gna CX parte causa est, quo minus ipsiim confici ant. Ob eam igitur causam setius fuerit, cibos me diocriter codire. Coquorum autem suauitaS, condimentis ut plurimum uti consueuit adeo prauis, ut ipsa coctioni plus noceant,quam commodent.
Hoc oIus manifestissime calfacit, proinde solumstim mandere, nisi lactucae foliis misceatur, non est facile.Semen autem generare creditur, & coe ndi appetitum excitare. Capiti etiam dolorem inser praesertim siquis ipse selo uescatur.
De acubphe,id est urticu,quam Er eniam nomia uant. cap. LIIII
Herbarum agrestium una etiam haec est,tenus umq; partium uim habet, unde nemo ipsa ut ali mento iure utitur,nissi fame maxima prematuriutilis autem est,ut ob nium ac medicamentu,quod aluum dehcit. De gingidio er scandice. cap. LVGingidῆ maximus est in Syria prouentus man situri non aliter quam standae apud nos,stoma
42쪽
ipsium mandere uel1s: elixationem autem diutur morem non tolerat. Sunt qui ipsum madant cum oleo garo, alii aute uinum etiam uel acetu in1j ciuia multot magis ita stomachum iuuat: colla psam* appetentia, si cum aceto sumatur, excitati Perspicuum: porro est,.haec herba medicamen tum potius est,* alimentum. Habet enim perspiaeue adstricitionem,& amarore non mediocrem.
Pleri y hoc quom ututur ut ob nio, cum oleo 8c garo ipsum mandentes: uitiosi autem est succi: quae res impulit quosdam, ut falsa de eo prodide j rint, affirmantes ipsum celerrime paucis diebus
ormiones uenerare si tritum in ollam inanem iniscorpiones generare,si tritum in ollam inanem inil mitteretur, re potissimum, si quis quotidie ollami ad Qtem calefecerit: uerum id quidem falsum est, i uere autem ipsi im dixeris olus stomacho esse no
i Nium prauit succi,&concoctu difficile. Defoeniculo. cap. LVIL liniemadmodum anethum,ita foemculus inter dum sua sponte nascituriserunt tamen ec ipsum inlhortis: utuntur. assidue anetho quidem,in con dimetis: sceniculo autem, etiam ut obsonio. Nam apud nos reponunt ipsum, eodem modo quo py- rethris re terebinthum coponentes,adeo ut in to i tum annu sit utilis:queadmodu carpas coponunt, &rapas, & alia id genus: quom alia quide cu ace to solo,aeia cum acero re muria simul coponunt. lDe Hyaragis. cap. LV HL
Vtru syllaba secunda nominis asparagi per pli sit pronuncianda,an per p Ut Omnes nunc prosol runt disquirere nunc, non est propositum. Haec enim scribimus ijs, quibus sanitatem tueri est pro positum, non sermonis Attici affectatoribus, quil sane in eo uidentur, nech Platonis scripta, neq; ipsius mentem intelligere.Cum igitur Graeci propemodum omnes, teneros caules, quo tempore ad
fruetus ac seminis productionem augescunt,asparagos per p,appellent, ipsorum facultatem expΟ nemus, ns,qui ipsis utuntur, quo lubet nomine appellare permittentes. Multa sane: olera,& in siim ma plantae multae, suapte natura huiuscemodi germina producunt quidem, non Omnia tamen mandunturiob eam causam ut in alijs antea fecimus) l
de usitatioribus irecta faciemus. Brassicae igit ger meta quod nonnulli κυμα etiam nominant,uini j tror per cotradetione nominis trisyllabi κυήματορ minus quam brassica ipsa siccat: tametsi aliorum olerum caulis temperatura est ut plurimu, quam folia, sicciore, potissimum cum iam prope est ut
seme profundant. Dico autem alia olera esse haec, lactuca,atriplicem,blitum,hetam,maluam. Contra uero accidit,ili radiculae asparagus, ct rapae,si
Hapi, cardami, Pyrethri, omnia propemodum acrium ec calidorum sit humidior. Bulbus autem apium,sion, eruca, ocimum, Oxylapathum, Ia Pathum, re omnes Oleracei generis herbae antequam semen effundant,eiusmodi caule quendam Producunt, qui post semen effusum siccatur, fitch ad cibum hominibus inutilis. Haec autem omnia aquae incocta mandunt cum oleo A garo, pauco aceto adiecto: ita enim iucundiora sunsi stoma chumi magis iuuanualimentum tamen paucumdant corpori,& id non boni succi. iDeali genere Myaragorum. cap. LIX. lAliud autem asparagorum est genus, quod in pIantis fruticosis prouenit, Oxymyrsine, chamae daphne,& oxyacantha. Ab ijs prςterea ath sunt diuersi,quorum alius regius,alius ελειο id est pesu stris nominatur: quemadmodum 8c alius est Myoniae ab iis diuersiis.Omnes autem stomachum iu uant,utinaso cient, & parum nutriunt. Si tame libelle conficiantur,tanto firmius alunt, quam ole rum asparagi, quo ipsi stini sicciores. Porro arbo rum ac fruticum germina inter se quodammodosiint similia, non tamen omnino eadem:arborum
enim germina fiant lignosiora. Proinde de ipsis quo seorsim nobis deinceps est dicendum.
horum ac fiuticum germin Olerum aspara gis proportione respodent.Sunt enim haec quo FProductiones quaedam, cum planta ipsa fiuctum parat producere.In eo tame disserunt,q, arborum quidem stipes qui cauli oleaceoru & herbaceo rum proportione respondet) perpetuo manet:in illis autem caesis est annuus. Omnia igitur arbo rum ac stuticu gemina,aquae incocta mandi pos silia praeter instrauia quaedam ac medicamentosa: cum tamen uulgo alijs cibis praestantioribus ad fluunt,illis abstinentiuescuntur tamen,urgente fame. Nam nutriunt ipsa aliquantum, si confecta probe fuerint. Omniv autem praestantissima sint, terebinthi, &uiticis,uilis,lentisiri, rubi, 8c canis hi germina. Nostrates aute terebinthi germina in aceto,uel muria et aceto simul,codentes reponuia De es'imine quod partisvi plantarum estulantarum
Optarem uera esse, quae Mnesitheus in opere de alimentis conscripsit. Universalia enim praece Pia,si uera insimulta paucis uerbis docet:quem
admodum, si falsa sint, multum fiunt perniciosa Quae igitur Mnesitheus de partibus plantarum in
uniuersim praecipit,haec sint. Primum igitur radices omnes concoctu sint dissiciles, turbamin in ferunt:uerbi gratia,radicuis,allit,cs p rapi,aere liquorum eiusdem generis. Quorum enim radix, seu quod intra terram prouenit, est esculentum, Omnia haec, inter ea, quae concoctu int dissicilia, numerantur. Nam cum radices, sitiaim omnibus plantarum partibus mittant alimentum, accidit ut humorem multum in seipsis colligant, eummcrudum habeant plurimu :nei enim fieri potest
ut ipse totus sit concoctus,quando quod coctum est,id perfectum esse uidetur. Atqui humor qui radicibus inest, alibi in partes plantae distributus,col ctionem perfectam acquirat necesse est: partes nim omnes a radicibus alimentu recipiut. necesset igitur est, ibide humores crudos aceruari:quo lo co coctione absolutam quae fit in partibus stipem nis,expectant Non abs re igitur in radicibus plu rimum humoris crudi continetur. Merito sane 5c cripo
43쪽
corporibus nostr1s alimentum in 's relinquitur . humidum ac turbationis plenum.Haec tibi Mn sithei est sententia, quae uerbis quidem uidet pro habilis, experientia autem falsa esse conuincitur. Siquidem radiculae radicem habent caule ipse ac soliis multo acriorem, similiter 8c carpa, ampelo prasium, porrum, re allium. Quod si betae quo ψ, maluae, rapae radicem comparare ad folia uolueris, plus uixium in ea inuenies: quemadmodu& in altheae, quae agrestis quaedam malua esse uidetur. Nam radix ipsius ut oc betae, cum tumores multos pituito s discutiat, facultatem suam indicat:id quod ipsbris folia nequeunt emcere. Quin& plantarum medicamentosaris, quibus radice5. praedietis si int similes, folia sunt imbecilliolaa, ut cyclamin scyllaciar dracontη,ac complurium alioru. Vt enim in aliis plantis substantiae pars maxima,in caule est ac stipite:ita in iis, in radice. qua radicem ipsarum natura auget maxime, ac nutrit ec quod in ea probe confectum non fuerit, in sotalia ec caulem excernit. Haec igitur etia hyeme radice habent magna:uere aut cum semen param Producere,caulem proferunt. Videtur autem natura in animalibus quoin interdum totius substantiae animalis excremento quemadmodu ec Ars stoteles prodidit)ad partiu quarundam non necessariarii procreationem abuti, ut in ceruis quidem ad cornua:in aliis aut animalibus ad pilos ac spinas multas & magnas yducedas Tutius itaqest,gustantem prius atm olfaciente, singulas Plantarum partes ipsas per se explorare:post aut mam dentem experiri. Gandoquidem olfactus acgi stus, cuiusmodi saporem ac odore pars plantae haheat, edocentes, cum 'S etia temperamentu omne statim ostendunt. Experientia autem, si modc quis ipsam cum proprijs limitationibus fecerit,facultas ipsa planerinuenitur. Interdum etiam cum ijs,ipsius plantae consistentia cum succo, qui ipsi inest, indicat. Quaedam enim succum habent himidum quendam & aqueum,alis crassum uel lentum, quos etiam succos priuatim rursum gustare conueniet. Quidam enim ex ipsis sunt acres, aut
acidi,aut amari, alij sessi : quemadmodum & qui dam ipserii sunt austeri, alii acerbi, alij aquei aut
dulces.Non est igie audiendus Mnesitheus,tan*uem in uniuersum dicat,sed potius singulae plan- ltaru partes, ipsae per se experientia examinandae.
Huius plantae quam γοπυλιHae aut βουνιάδα apelles licet) oleraceum quidem est, quod terra
extat: radix autem qus terra continetur,dura quis dem est,nisi coquatur, non esculenta:aquae amtem incocta, nulla plantarum cogenerum minus nutrit. Hanc quoin uarie uulgo adparat, adeo ut in muria uel aceto condentes, in totum annuipsa Utantur. Succum autem in corpus distribuit me
diocri crassiore: proinde si quis ipsa liberaIius ue
scatu succum crudum, quem uocant, aceruabit,
potissimu si ipsam minus iusto in uentriculo con
fecerit.Quod uero ad uentre attine nemo ipsam
quemadmodum prius de eiushaodi prsparatione ldocuimus.Quod si silmpta crudior fuerit,conco
ctu est dissicilior ac flatulem, stomacho , noxia.
Nonnunquam autem oc uentrem mordicat.
Manditur & huius pIantae radix eodem modo, iquo rapi In quibusdam autem regionibus acrior quodammodo prouenit,ut prope ad dracontη ra ldicem accedat:& dum ipsam coquis,priore aqua letasa, in aliam calidam couenit coniicere:quem ladmodum in brassica ac lente diximus. Ad Cyro nem aute planta haec a nostrate est diuersa. Nam lin illis locis arum minime est medicamelosum re: acre, ut rapis etiam sit utilius: idcirco hanc quot radice in Italiam aduehunt, ut quae longiori tem pore imputris 8c sine germine possit perdurare. Perspicuum autem est, ψ talis in cibo quidem est
praestantior:siquis tamen humores crasos uel lentos in thorace oc pulmonibus collectos, tum v Iit ehcere,acrior ac medicamelosa magis, est prae ferenda. Manditur autem per aqUam cocta, cum sinapi aut cum aceto, addito oleo A garo, at e tiam cum intritis,quae Graeci nominansitum alijs,tum his,quae ex caseo parant.Non obseurum etiam est,q, succus,qui ex ipsa in hepar re totu corpus disribuitur,ex quo animalia aluntur, crassior quodammodo est, quemadmodu de trapis diximus:potissimum cum radices ipsis, qua lc litatis medicamentosae fuerint expertes cuiusino ldi stat qus Cyrenis adseruntur. Dandoquide
pud nos in Asia arum magna ex parte est acrius, lacultatem p habet iam medicamentosam.
Huius quoi radice bis terue elixantes, quoas medicam'osum omne deposuerit, nonnun* ex hibemus mandenda, quemadmodu ct axi, quando humores eram &lenti, qui in thorace ac pul- lmombus habentur,ut maiore indigent. Comune lautem id in omnibus cibariis memoria est tenendum,quod acria quidem oc amara, si edantur,cor lPus parcius nutriunt: insipida autem ec ijs adhue imagis dulci multum:dc multo magis, si compa- lctam habeant substantia,ut ne* humida sint con lz sistentia,nem crassa, et Iaxa. Haec certe si perpetuo memoria tenueris, ec praeterea attederis,num singula quae explorant,dum elixantur, aut assa tur,aut in sartagine parantur,suae qualitatis ueli mentiam deponant, nihil erit m a me de omnibus lspeciatim audire desideres. sed quod in alijs feci lea potissimis exponam, quibus assidue uescimur. Declphodela. cap. LXV.
Radix asphodeli 8c magnitudine ec figura &amarore scillae radici quodammodo est similis:si tamen,ut lupini,paretu maximam partem sui amaroris deponiussi eoq; a stilla discrepat Nam scillae qualitas dissicillime elutri Hesiodus certe aspho delu Iaudat, cus1c ait, Nec quanta inmalua at palbuco sint bona norunt. Equide noui quosda rustico'qui grasiante fame, uix tande copluribus est
44쪽
LIBER Nationitas maceratio j1EM 1aqua sci, esculenta ipsam reddiderint. Porro haec quo F radi quemadmodu oc dracoth,facultate habet tenuandi atq3 aperiendi. Proinde quida pro summo remedio ipsius asparagu ictero laborantibus exhibet.
Bulbi quot eiusdem cum praedictis stini generis. Manditur enim ipsbrum radix sine sol is: uere autem,interdum & asparagus: facultatem autem habetin se amaram 8causteram, eam . insignem. unde etiam stomachum exolutu, ad appetendum quodammodo excitat: 8c quanqua corporis subinstantiam habeat crassiorem ac lentam magiS, non tame aduersatur ne iis quidem, qui ex thorace ac pulmonibus aliquid conantur expuere: sed cum amaritudo ipsa,suapte natura, crina ac lenta inci dat, crassitiei aduersatur, quemadmodum in commentar is de medicamentis docuimus. Quapropter si elixi bis fuerint,magis quidem nutrient: ue tum cum amarore omne iam deposuerint, aduem
sabuntur iis quae siputo fiunt elicienda. Melius auteH tuc fuerit ipsos ex aceto, oleo, oc garo mistis,
mandere:suauiores enim sic quidem fiunt, & ma gis nutrientes flatusΦ magis expertes, ac conco ehu faciliores. Quidam autem ex ipsbrum esuliberaliore,semen sibi inau Rum,sech ad uenerem ala criores fedditos,manifes e senserui. Varie autem ipsos uulgo adparanimam non modo in aqua est mos,ut dixi mandunt, uerum etiam patinas ex ipsis uarie condiunt. Sunt qui re frixos, alii assos sit Perprunas mandunt: uera hi quidem diuturnam elixationem non substinet, sed exigua admodum stat cotenti. Quidam autem austeritate ipsorum at* amarore seruatis dele stati, omnino non est mant. incitant enim ipsos magis ad cibu capessen. dum:iuuabuntur tamen amplius, si duos aut tres dies ipsis,ut appetetiam excitantibus, usi fuerint.
Qubdsi1js ita paratis largius utantur, ec potissismum,si ut lent) crudiores sumant,in cruditate rutilis incident. Sunt qui flatus etiam Zc tormina, nisi belle fuerint concocti, inferant. Caeterum ali mentu;quod ex 's ita mansis fit, non boni est suciaci:ex Js autem qui plurimum, aut, ut diximus,bis elixi fuerint,succus gignitur crassior quidem, v rum praestantior alioqui, & qui ualentius nutriat.
Horum quo* radices manduntur,minus tamel quam rapae,&arum Cyrenaicum nutriunt Calia ciunt autem insigniter, Sc aromaticon quiddam ostentanticaeterum, quo modo & alqs radicibus, concoquendi dissicultas ipsis inest. Urina autem ciet:& si quis ipsis copiosius uratur, uitiosum suo cum, mediocriter gignent. Cari tamen radix m lioris est succi, quam pastinacae. Quidam aute paestinacam agrest em,uocant daucum:qui urina qui dem mouet potentius,medicamelosior tame iam 'est, multum , si quis eo uesci uelit, est elixandus.
Haec quo. radicibus,authulbis sint adnume randa: ut quς nullam qualitatem habeant insigne Proinde qui ipsis utuntur, utuntur ad condimem ycvNDVsta excipienda:quemadmodumi is uae uocant insipida,oc innoxia, ad gustum aquosa. Quibus omnibus est comune, ut alimentu, quod ab ipsis in corpus distribuitur, nullam insigne habeat se cultate, sed substigidum quidem sit,crassitie uero quale idipsum est, quod sumptum fueriti crassius
quidem est,quod ex tuberibus: humidius aute ac tenuius,qd ex cucurbita:ato in at is proportione.
Est fimgis holeti, si belle in aqua elixi fuerint, prope accedunt ad cibos insipidosmon tamen sie solis ipsis uulgo utuntur,sed adparat uarie, oc condiunt, ut alia omnia, quae nulla insigni qualitate sunt praedita. Alimentu autem ex ipsis est pituito sum,& frigidum uidelicet,praui , est succi, siquis, ipsis largius utatur: omniu igitur fungorii η miniamum sunt nox' secundi aute post hos sunt amanitae. Reliquos uero tutius cst omnino ne attingere
quidem:multi enim ex ipseru esu interieriit. Equidem noui quendam,cui post holetorum non fatis elixoru qui innocentis mi esse putant) usum largiore, os uentriculi pressum ac grauatu coarcta
tum fuit, dissicilem. habuit respiratione,& in ammi deliquiu incidit, si idoremi frigidum suda
uit, ac demu seruari aegre sumptis 's quae humo res crassbs incidunt, potuit:cuius generis est Oxy
meli ipsum per se, & cum hyssispo & origano ipsi
mediocriter incoctis. Is enim tu haec sumpsi tum
nitri spuma ipsis inspersam:post quς fungos quos
comedera uomuit,qui iam quod amodo insiiccu pituiton frigiduc, admodu ac crassu erat mutati.
Vrbani quide homines sela ipsam crudam ut
plurimu, ante alios sane: cibos cum garo alui deη ciendae gratia mandunt: quidam aute aceti quid piam admiscent: stici uero cum pane stipenu mero uescunt,ut es is obson is, quae sua spote proueniunt: in quibus est & origanu uiride, & nasturtium,thymus,satureia, Pulegium,serpyllum,menta,calaminthe,pyrethrum,& eruca. Omnia enim haec uiridia,ob nia sunt esculenta, manduntur cycum alimentis, sunt. eX genere plantaru herba cearinRadiculae aute caule etia ac folia mandunt, sed coacti potius,* uoluntar l. Radix tame ex 'sest,quibus assidue uestimur, esti obs niti magis a quam alimentu: nimiru quae εἴ ipsa cum manifesta calfactione attenuandi habet facultate. Nam qualitas acris in ipsa superat. Vere autem caulem quendam,qui in altum assurgit,gignere cosueuit, quemadmodii & alia omnia, quae caule simi pro ductura:que caulem elixantes mandui cum oleo& garo & aceto,ut rapae caule,ac sinapi, & lactu cae nutrit. magis caulis iste, cruda radicula, ut qui in aqua acrimoniam omne deponat,paucissi mum tamen & ipse habet alimentu. Quidam autenon caule modo, sed & radiculas ipsas elixantes mandunt non aliter ac rapas. mirari aute subit eos medicos,atq; idiotas,qui post coena, octionis tu uandae gratia, crudas ipsas esitant:ipsi quide hanc rem experientia satis sibi explorata esse amrmat, qui tamen ipsos sunt imitati, omnes laesi fuerunt
45쪽
De cepis, allist,porris,o mpelopra is cap. LXXI. Harum' quo plantarum radices quidem ues. go si equentisi1me esitant, caulem autem raro, S li folia, quae oc ipsa pro portione radicum acrem ad modum habent facultatem.Corpus calfaciunt, A l qui in ipso sun humores crassos tenuant,lentOSc, incidunt. Si tamen his terue elixi fuerint, acrimo niam quidem deponunt, tenuant tame adhuc, A alimentum corpori dant paucissimum, quod ce te prius quam elixa essest omnino non dabat. terum allium quidem mandunt, non ut ob niti, sed ut salubre medicamentum, quod digerendi, et obstrudi iones aperiendi habet iacultatem. Quod si elixum parum fuerit,adeo ut acrimoniam depoARGUMENTA CAPITUDe facultatibi sProoemium, de argumento huius libri, qui totus est Bde nutrimeto ex animalibus,eorumcp partibus, Sc quae ab hS sumuntur,ut lac 8 mel. Excipe caput antepenui, timum, quod de uino est. Cap. I. De pedestrium a nimalium natura. De carne suilla,bubula. Canon ge/neralis de aetate animalium. De uitulina, licedina, ca Prina,humana,porcellina,agnina,ouilla & caprina rursus,hircina, arietina, & taurina, in tribus postremis ca stratoria caro praestat. De lepori na,ceruina,onagri, asi Dina,equina, camelina, ursina, leonina, pardina, cani Da, Pantherina,vulpina, cuniculorum: & duorum sine nomine apud Lucanos animalium. Canones multi generales. a. De limacibuS. 3. De extremis parti hus pedestrium animalium,porcoru praecipue, ut sunt pedeS,rostra,&aures. q. De lingua pedestrium animalium. s. De glanduli S, mammiS, thymo, &reni hus, de quibus etiam infra capite 11. in fine. De te RiculiS. 7. De cerebro. 8. De medulla in os Sibus. is. De medulla spinae dorsi. 1 o. De adipe 5 seuo. 1. De uisceribus pedestrium,scilicet iecore, liene,put mone, corde, Sc renibus, de quibus etiam supra in fine capitiS s. 12. De uentriculo,uulua,Scin testinis qua/drupedum. 13. De differentia mansuetorum 8 agrestium animalium. 14. De lacte. Lac cum lapillis feruentibus aut ferro ignito decoetium. Butyrum pingue Sol sum. Lacasininum. Serum. Vsus 8c noxa lactiS.l Deqs quae cum lacte coquuntur. Variae lactis faculta tes. Ne dentibus 8c gingiuis noceat lac. I s. De oXy galacte,id est,acido lacte. Et primum hoc sanos den res non laedat,frigidiores uero istupore afficiat. Digres sio, Quod plarrain alimenta non liceat simpliciter asserere an prosint uel obsint, an facile uel difficile coquan/tur,&c. sed distinctione utendum esse, cum ath aliter absisdem amiciantur. Oxygala constare ex contrariis substantsss 8c facultatibus: ideo* cum non concoquitur a Itos acidum alios n1dorosum inde ructare. Oxygala et caseus 8c similia crassi succi alimenta, multum crudum succum gignunt, qui in renibus praesertim si calidiores illi fuerint, & meatus habuerint angustiores ) facile in calculum uertitur. Diuersas saepe diuersaru corporum partium intemperies eme. De singulis alimetis quomodo Sc per quos locos tractandum. Lac quot modis fin/datur, bc de colostro. Multum differre lactis effectus,l cum iam fimum sumitur,melle θc ignea coaguli faculta te participas,8 uel cum copiosiores ero,uel minore, uel l aequali,uel nullo ingeritur. RursuS de colostro. 15. Del caleo. Noxae casei. Oxygalactinum 5c bathyn Romae di l ctum laudat. Caseorum differentiae. Quinam sint prete i stantiores. 17. De sanguine pedestrium animalium. 18 De alimento ex uolucribus, ex quibuS nominantur hae: Perdix,attageia,coIumbe galli, gallinae, turdi, me j rulae: passeres, eX quibus 8c turriculae sint, turtur, pa/
tem prauitate non amplius ret1net. Quemadmo
dum nec porra quid nec caepa cum elixa his iuerint. Ampeloprasia uero tantum a porris dissidet, quantum, in aliis omnibus congeneribus, agrostia a domesticis differunt.Quidam aute in totum
annum sequentem,ut caepas aceto cond1entes,sic
& ampeloprasa reponunt, fiunt. in cibo praestan
tiora,ac minus habent uitiosi succi Abstinendum tamen ab assiduo usu omnium acrium, ecpotissi mum cum is qui ipsis uescitur, natura iuerit hilio siis. Solis enim qui uel siccum pituitosium, uel crudum di crassum ac lentum aceruarint,cibi elusinodi sunt accommodati. LIBRI III. GALE NI limentorum. cameli,grueS,otides. zo. De differentia per singulas
partes uolucrium,ut sunt: intestina,ventriculi,iecur anserum,alae,pedeS,crista palearia,testeS,cerebrum,linflgua,rostrum. 21. De ouis elixi S,asSisin cinere, in sartagine frixis, Sc suffocatiS. aa. De sanguine uolucri
6c de omni sanguine. 23. De alimento ex aquatilibus animantibuS. 24. De mugilib. marinis,lacustribus et fluviatilibus quos leuciscos aliqui uocant alburnos sorte dixeris latine.) Et Q palustres salsi meliores sint. Σs. De lupo. 26. De mullis,et Q deterioreS sint, qui cancelloS edunt. 27. De piscibus saxatilibus,ut sunt scari,merulae,turdi,tulldeS, phycideS, percae. Et R lauae datum ex eis nutrimentum sit. Uide cap. 29. 28. De gobio. 29. De piscibus quorum mollis et tenera est: caro,ut sunt,scarus, asini uel aselli, gohss,Phycides, per
cae, turdi,merui amia muraena, umbra, citharus, rhohus,hepatuS, lingulaca,Passer,lacertus. Philotimi UerAEha ex lib. 3. de nutrimeto. Horum nonnulli etiam supra inter saxatiles comemorati sunt cap. 27. Diuersus pi scium apparatus,& de leucophago. Pisces quidam fri/xi praestanti0res sunt. De piscium nutrimento in geneκre. Inter omnia nutrimenta praestare, quae mollia et Diahilia sunt,ac meliorem inde succum generari, 3o. De illis piscibus quorum dura est caro, ut sunt, dracones, cuculi, musteli,galaxias, scorpiuS, tractu res, mullus, OrphUS, glaucUS,RGUS,caniS,balenae, delphines, pho cae,munni,pelamides, lardae, myli, coracinuS, lihella, conger,pager, hamia, et aquila, hamia in praecedente capite a Philotimo etiam inter mollis carnis pisces nu meratur.) De aliqs multis inde etiam infra capite 36 31. Quod dura et solida corpora quorumvis nutrimentorum cum diutius coquuntur, 1US quidem siue deco ctum salsum ac nitrosum,& demum etiam amarum heddant. ipsa uero sua qualitate amissa magis magis pinsi
pida fiant. 32. De ihs quae silicea testa integuntur animalibuS. 33. De mala stracis, id est,molli crusta obtectis. 34. De malachs,id est,mollibus: ut sunt, polypi, sepiae,lolligines. 3 . De cartilagineis: ut sunt,torpedo, rata, leuiraia,sinuatina,&pastinaca. 35. Deco taceis animalibus: ex quibus sunt, phocae balaenae,desZPhini, libellae,thynni magni, fit canes, de quibuS etiam supra dixit cap 3o. 37, De echiniS marinis. 38. De melle: item de aereo uel roscido melle, quod uulgo maninam uocant. 39. De uino. clo. De salsamentis εἰ Minimalibus quae recte saliri possunt, uel non possunt, in genere & particulatim. De leporcisele, sui hus: Quod molli carne praediti pisces 8c saxatiles,inepti sint qui se liantur: ut neci mullus,licet duram carnem habeat,ses sine excrementis. Laudantur in salsamentis, sarciae&fardinae, deinde coracini, pelamides, Sa Xetani Iacerti puto) ite myli ex Ponto,et tarichi. 41. De nutrimentis in unoquow dictorum generum meduS. reperiaS eZnim pisce,cuino mollis,no dura caro sit,sed media,&c.
46쪽
prooemium de argumento libri EL 1 QV V M aute fuerit,de timeto, quod ab an1malibus sumit,pertractare,quod non
in quibusdam, quae in parti bus ipsis continentur,aut generantur: cuius generis fiunt oua,lac,caseus,butyrum,' ianguis. De diimento, quod a gressilibus animalibus umitur. cap. LPartes animalium omnes,non eadem facultate
sint praeditae:sed carnes quidem,cum probe con-co stae fuerint, Optimum gignunt sanguine,8 potissimum,si eae animalium boni sacci fuerint, ciniusmodi est suum genus: nam partes neruos, imsto sunt pituitosiores. Omnium ital ciborinsuum caro potentissime nutric Cuius rei athletae certis simum tibi praebent indicium. Si enim paribus exercitationibus parem molem alterius cibi pridie totum diem comederint,postero die statim senti ent sese redditos imbecilliores. Quod si pluribus deinceps diebus id fecerint, no imbecilliores modo,uera etiam alimenti penuria macilentiores pallam cospiciuntur. Idem etia de eo quod dicimus, potes in pueris,qui in palaestra sese exercent,experiri, &in alijs, qui quamlibet actionem fortem ac uehementem cuiusinodi est fodientium ) obeuci
Porro carnes bubulae alimentum quidem δέ ipsaec0rpori siggerunt non mediocre, net dissipatu facile:sanguinem tamen generant, quam conUeniat, crassiorem. Quod siquis temperamento naturali melancholicus magis fuerit, assec tu aliquo melancholico prehedetur, si largius his uescatur. Asse Rus aute melancholici sun cancer, elephaS, scabies,lepra,febris quartana,& quae peculiari nomine melancholia nominatur. Lien item quibus. ldama tali silacco intumuit: quam rem est, prauus habitus,& hydropes sspenumero sunt Consecuti. Caeterum quantum carnes bubulaeto litus suae substantiae crassitie suillam superant, tan lto suillae bubulas lentore antecedunt. Caetera eX suum carnibus,hominibus quidem aetate florentihus, fortibus,& qui sese multu exercent,suum aetate florentium carnes ad coquendum sunt praestantiores:alijs uero suum adhuc increscentium. Po vo quemadmoda ex suibus,qui aetate sunt florem thys iuuenibus,qui bono corporis simi habitu,coueniuntisic & boum, qui nondum florentem aetatem attigerunt.BOs enim temperameto est quam sus,multo sicciore:quemadmodu A uir aetate flo rem,quam puer. iure igitur iis animalibus,qus natura temperamento sunt sicciore,adolescens aetaS ad mediocritatem ipsam confert humidiorum uero natura,quod sibi ad probam ac conuenientem temperiem deest, ab aetate florenti adsumit. Non modo ital uituli carnes habent ad conficiendum
perfectis bobus praestantiores:sed etiam licedi ca-
pris.Capranan y teperamentO,minus quam bos, est sicca, si tamen homini S. sui comparetur, mul tum superat. Suillae autem carnis si inititudinem cum humana ex eo poteris intelligere, quod quia dam carnes humanas pro suillis sine ulla in gustu uel olfactu suspicione comederunt:id enim ab improbis hospitibus, ct altis quibusdam factu fuisse
iam compertum est.Merito igitur porcelli alime tum nobis praebent, tanto magnis silibus excre mentosiius,quanto ipsis sunt humidiores: merito minus etiam nutriunt. Nam alimetum humidius, ut distribuitur,ita etiam distulitur celerius. Caete rum agni carnem habent humidissimam, ac pituitosam: Ouium uero excrementosior est, ac succideterioris: Caprarum quo* caro praeter succum uitiosum,acrimoniam etiam habet. Hircorum autem,tum ad coquendum, tum ad succum bonum generandum est deterrima: hanc sequitur,arietur. Post, tauroru. Porro in ijs omnibus carnes castra torum sunt praestantiores:senum autem pessima tum ad coquendum, tum ad succum bonum genexandum, tum ad nutriendum:quemadmodum 8
siles ipsi, qui quan* temperamento sunt humidi,
cum tamen iam senuerint,carne habent nonnun quam siccam,ac concoctu dissicilem. Ad haec,
ro leporum sanguine quidem gignit crassiorem, sed melioris succi, quam bubula re ouilla. Cerui
na autem no minus iis succum uitiosum generat, ac concocta dissicilem. His agrestium asinorabono habitu praeditorum ac iuuenu, caro est propinqua. Sunt tamen, qui ct asinorum domesticorum, Ubi senuerint,carnes mandant: quae pessimi simisucci,ac conco stu dissicillimae, stomachum p lae dunt,& prsterea inter edendu suntiniaues que
admodum equorum ac cameloru carnes, quibus
etia ipsis homines, animo & corpore asinini ac ca l melint,vescutuLSunt qui &ursis,Wijs adhuc de- literioribus,leonibus, ac pardis uescatur semel aut this elixantes.Quid autem sit,bis elixare, dii in no this ante fuit. Quid iam loquar de canibus quos l8ζ ipis iuuenes, ac pingues, & potissimum cum fuerint castrati,apud quasdam gentes frequentis sime mandunt) cum multi sint, qui pantheris, ut Scasinis hono habitu praeditis, cuiusnodi simi a
grestes,uescantur Haec quidem non manduntur modo,sed a quibus la etia medicis laudatur. Vu1- lpium aut carnibus autumno uenatores apud nos lueseuntur:tunc enim uuaru est pinguescunt Porro animalia omnia, quibus alimenta propria assa tim suppetunt,longeseipsis in cibo evadunt prae stantiora: quemadmodii deteriora fiut,quibus ea lminus adsint. Proinde, quae herbas er terra emera lgeres,aut arborii si irculos,aut germina depascunis ltu ea omnia, cum his abudant, habitiora sunt, ac Pinguia, nobisq; aledis accomodatiora:quemad modum cotra quibus herbas altiores pasci estn turale,hyeme,uere primo ac medio fiunt gracilia,
ac praui succi:ut boues,qui procedente tempore
47쪽
91 DE ALIMEN I manifesto fiunt obesiores, cc14 melioris,cia hex il bae augentur,ac densesipunt ad seme producen l
dum festinant. Quae uero animalia humili herba li nutriri queunt, ea prirno ac medio uere sitnt prae stantiora,ut oves: aestate autem prima ac media, i caprae,cum scilicet fruticum germina quibus ca-l prae uesci lent sunt frequentissima. Cum igiturl me animalium species inter se comparantem a i diueris,diem meum experientia examina, ac dijudica,ari eXpende, non an es,quod bene nutrial tum fuerit ac pingue, gracili ac penuria alimenti extenuato comparans: necp adolescens seni ini
I quum enim est id iudicium ) sed quod in unaqua
j que specie ac genere, aut quocunΦ modo appel-l lare uelis,optime est dispositum, alteri quod sit e ius nodi,conferens. Non igitur amplius opus eriti pluribus exequi animalia omnia, quae apud singu l las gentes proprie nascuntur. cuius generis est in li Iberia animalculu, quoid lepori est simile, quod .l cuniculum nominantun Lucania autem Italiae re t gione, quod inter ursum ac si rem quodamodo esti medium: ceu aliud quodda inter agrestes mures ac myoxos, Sc eos qui seiuri appellantur, est me
dium,quod in eade staIlae regione, dc aliis pleriis l1ocis manditur. Quae enim ex eiusmodi animali thus bene sunt nutrita,ac plane pingui ea experia lentia explora, praeparandorti ipserum rationem, quam incolae experientia didicerunt, ab ipsis au diens, ac discens. Qualis autem singulorum sit facultas,iam a nobis diseas licet. Quae nal assantes, aut in sartagine frigentes mandui, ea corpori sic cius dant alimentu: quae uero in aqua praecoquut, humidius quae in patinis condiunt,inter haec me
dia sunt. quanΦΩ illa ipsa pro modo conditurae,
inter se multum discrepat. Siquidem quae uinum, aut garum habent copiosum, ea sunt aliis, quae ea non habent,sicciora:rursus qus exiguam quidem illorum portionem,aut saps quam hepsema quia ldam nuncupant)ampliorem habent, aut in sim plici, ac plebeio, albo. appellato iure elixa sunt, ea praedictis longe sunt humidiora:quae autem in lsola aqua coquuntur, iis quo* adhuc sunt humi latiora. Maximum praeterea in praeparatione distri men accidit pro eorum, quae iniiciuntur, faculta re,ut cum omnia siccant quide, sed alia magis,alia li minus. Sunt porro lis ex seminibus quidem,ane thum,apium,carum,I isticum,cuminum,&alia li quaedam id genus : ex plantis uero ipsis, porrum, l
j tha odorata, origanum,& alia huiusmodi ad obse it natricem comentatione pertinentia,de qua nunc li disserere non est propositum Quemadmoduam li tem modo praecepimus, cum animalium differen il tia inquiritur,quae optimo sunt habitu, esse cop. t randa: ita nunc quo ,,quae pulcherrime sunt prae li Parara,conferantur. Haec ita de pedestrium ani li malium carne audiuisse sussiciat: de aliarsi autem l partium facultate,deinceps,cum sermonem de lia li macibus ab luerimu sumus tractaturi. l
Perspicuum quidemest,quod ne inter uolatia l
ilia, nem inter aquatilia, hoc anima est numera dum. God si inter pedestria ipsius non memino trimus, nihil prorsus de limacium alimento di quia iri sumus:quos ini quum fuerit silentio praetermit tere: quemadmodii uermes, qui in lignis nastui
tur, uiperas, alios Q sexpetes, quibus in Aegypto, lapud alias quasda gentes uestuntur Nem enim lillorum quisquam haec nostra lecturus est: neque inOs,quae apud illos sunt esculent unquam come demus. Limaces uero Grsci omnes quotidie madunt,carnem quidem duram habentes,eow cone
coctu dissicilem, sed quae consecta, potentissime
nutriat Succus autem ipsis inest,qui uentrem stib ducit quemadmodum''s, quibus testa pro c. lte est, Sapropter quidam oleo, garo, uinow ψ-lses condientes, eo iusculo ad aluum deiiciendam lutuntur.Quod si huius animalis carne,ut cibo se Io nutriente, uti uelis,ubi prius in aqua elixaris,in aliam aqua transferas, in qua rursus elisabis, tum demum condies, ac tertio elixabis, usi dum caro tota intabescat. Hoc enim modo praeparata, at
uiam quidem sister, sed alimentum corpori dabiti non contemnendum.
Demittarum pedestrium partibus exca sun cap. II LPedestrium animalium partes excarnes homi nes mandunt,pedes,rostra,& aures: easQ ut plurimum in aqua elixas mandunt cum aceto & g ro:nonnunquam autem &sinapi:quidam autem
ex oleo & garo, uinum affundentes:sunt qui cumolaribus,aut in aqua elixis,aut in patinis conditis.c Porcellorum aute pedes piisanae elixae iniecti,aptissimi sint, tum ut illam meliorem emciant, tum lut ipsi molliores reddantur,& ob id ad elaborationem, quae in ore sit ac uentriculo, meliores. Non lparua tame est 5c in praeparationis modo differen tia, non modo in partibus animalium excamibus sed in alijs etia omnibus: quam fusius in opere de li arte ob nandi explicabimus. In hoc autem Ope rritantum uniuersales partium ipsarum differen- ll tias exponimus,ipsas inter se ut diximus ) ita col Parantes, ut si omnes ad eundem modum paratae li essentitusta enim est haec coparatio. Partes igitur li corporis extremae, ut pinguedinis, ita substantiae li carnota habent minimum. Neruosa enim ac cuta lj cea natura in ipsis praepolletinon tametales hinex tui cutisue sunt,quales m reliquo sunt corpore: na li in excarnibus magis sunt exercitata, eoΦ eria mal gis lenta. Etenim nemusomnis ac cutis, dum etiat mant,ad huiuscemodi naturam deueniunt. Quaret merito corpus quidem minus alunt, ob lentoremi tamen per aluum facilius denciunt. Meliores auti sunt suum pedes Φ rostrum: quemadmodum hoc auribus est praestantius.Har em constant Ia cutet ac chartilagine. Chartilago porro in perfectis quil dem animalibus, omnino cofici non potest: in iisl Uero,qUae adhuc augescunt,si in ore bene Iaeuig ta,re in uentriculo cofecta fuerit,paucum alimentum corpori dabit. Eadem autem est eius quod dicimus,in alqs animalibus proportio.Quato enim eorum carnes alimenti bonitate,strilla suntinferiores, tanto illorum partes excames Partibus sirum
48쪽
quam arbitror quenquam latere, Φ partes nemosas uoco eas, quae pedibus insunt, ad similiti idine l eius qui proprie nemus nominatur, qui 3 ex cerel hro ac spinali medulla originem ducit. sis aut ini partibus excarnibus neruose fiunt corpora , ad si l militudinem quidem ita nominatur. Sunt autem l ossium ligamen la,sensus expertia, dc praeterea tedones quidam.
Ded umesium pede frium Iingus. cap. Imi Peculiaris quaedam huic parti inest sebstant1a:
l carnem enim habet fungosiorem,ac sanguineam magis Μusculi ei carnes sunt exad se, SI potis i mum ipsorum partes mediae. nain multitia siris ip sorum finibus in magnos tendones desinur, quost pleri y medicorum a poneuroses musculorum nol at minant:quos longe maximos musculi generant,
j qui ad artusi fines pertinent. Quin&musculi qui dam capita habent neruosa:& ipsius linguae qua coci er suibus eximentes elixant) corp us quidem l propriii,caro quaeda est fungosa, uti diximus:nol tame eam eximunt selam, necu elixant, sed simul cumusculis, qui in ipsam inseratur. Vt plurimum i uero,etiam cum epigio itide, SI Iarynge, ec glada iis, quaeillic sunt:tu iis, quae linguae sunt propriae, saliuam , generant: tu iis, quae sunt ad paristhmia,
id est tonsillas ac larynge. Praeterea uenae 8c arte 'lae 8c ner i linguae cum alns carnibus sunt comuniangia enim una cum carnibus manduntur , m sio in hacparticula tria haec uaserum genera, plura
sunt ac maiora quam pro portione magnitudinis. l ci Quae porro facultas sit aliment quod a glandulo li sis corporibus sumitur,deinceps audito. Deglandulis. cap. V lj Iantu lingua a carnis substantia, tantu gladu l lae a linguae substantia recesserunt: no tamen Om lj nes aequali omnino ab ea distant interuallo. Sed
i quaesti adiacentac contingunt, ηS quadantenuSi sinat similes, quae inmaniis habentur,quando sal l ieeae lacte nondurefertae fuerint No eam and lae mammill res perpetuo suo munere fungutur,l utcu aliae propemoda omnes, tu aut eaequessent ad linguli Natura ein eas linguae coparauit ad salii uam generanda:mammiliares uero post fortu co
ceptum fiunt rarae ac laxae,& lacte plenae. At quo
tempore lacte carent, contrahuntur ac densant,l tantum a stipsis differentes, quantum permadidae l spongis a siccis, hoc est σκελετ sbous νων : sic lj enim spongias appellant, a quibus cum humore
t omne expressierint, circundatis uinculis ipsa coli l
stringunt,totum. ipsarum corpus cogunt. Sunt j autWcirca sarynga ac pharynga huiusmodi quae dam glandulae,sicut Zc in mesenterioruerit hae quil dem sunt exiles, eo . uulgus ipsim latent. Quael uero sunt ad paristhmia ac Iarynga, magnae sunti ac cospicuae. Sunt 8c aliae exiguae in multis corpol iis partibus,uaseru diuisiones firmates ac fulcien tes.At glandula 1lla, cui thymo nomen est , haud Ἀ-l qua* est exigua , sed in nuper natis animantibuς est ψ maxima: increscentibus aut illis, ipsa decre
stit. Omnidi aut ipsis illud est comune, ut suaveo l
'ERTIVs R A in cibo ac stiabiles appareant:mammillares uerq, cum lac habent, de ipsius etiam dulcedine quidpilam prae se ferunt Quapropter hae glandulae, cu Iacte sunt plenae, summopere a gulosis expetuntur, lyraecipue sitillae. Alimenturii aut, quod ex 's pro lbe quide in uentriculo cococtis, prouenit,prope sane ad carnium alimentu acceditiQuod si minusquam sat est, sint confectae, succum crudum, aut pituitosum generant: humidiores quidem pitui tosium: duriores uero crudum: de quo ante dixi muS.I est autem, cum ex genere sint glandula rum, non perinde tamen laudabilis sunt succi,ut mammillares: sed habent uirosum quiddam, semi
nis, quod generant,naturam xe reteS: Ccta reneS,
Urinae. Atin etiam animalium gressitum testes ad li coquendam longe sunt dissiciliores. Nam gallo trum gallinaceoru altilia testes resiuauissimi sunt, di laudabile corpori praebent alimentu. Glanduis liae item collo uesicae adiacentes, prope ad testium lnaturam accedui. Sunt qui renes quo inter gla- ldulas adnumerentilii nam p itidem glandulosum quiddam habere ipsis uidenturi uerit praui admo ldum sunt succi, concoctu difficiles, ut adultiorum animalium testes, cu exectos ipses madunt liuniorum enim flant praestantio es Taurorum in ltem, S hircorum, & arietum, insuaves sunt, ac aa
coquendum dissiciles,&mali succi
Iuvenibus suibus ac bubus apud nos testes exel cant, sed propter usum diuersum. Nam sistam qui l dem testes cibi causa secaturastrum enim castrato bl
rum caro suavior fit,&plenioris alimethcti ad co- l quedum facilioriboum uero, utad agriculturam lsint meliqres:tauri emis non facile ab hominibus idomantur.Capys autem et oves, propter utru's l
usiim castratur.Porro omnes memoratorum ano l
mes1um testes ad coquedum sunt dissiciles,ac ma Ii si icci: nutriant tamen si belle conficiantur,at 3 imagis,alη minus pro ea proportione, qua in ca lnibus inesse diximus. Nam quanto situm caro lI is est praestantior, tanto horum quoi testes alio lium animantium testibus fiunt meliores. Soli aute li gallorum gallinaceorum undequam sitiat praesta tusimhoc potissimum eorum qui saginati fuerint.
Cerebrum omne, cibus est pituitosior, crassii, succi, oc tarde permeans,ac ad coquendum difficilis. Non minimum etiam cerebrum omne stoma, l.cho nocet.Quidam autem ipsius mollitie decep- lt ipsum aegrotis exhibent, cum praeter alia nauseam etiam concitet. Quinimmo, cum cuipiam a crbo uomitum mouere uis,huius partem pinguiter conditam, postremis epulis edendam exhibe. Ista lis uero caue exhibeas, qui cibum non appetunt,l quos ueteres appellabant. Merito igia i tur nemo cerebru ab alys epulis mandisi cis cines li ipsa experientia docti sciant ipsum nauseam exta tare. Iure etiam pleri y cum origano mandant,uti li nonnulli cu sale uar is modis apparato:quippe cal crassi sit succi, dc excrementitium, omnino fit ac ri commodatius, quando cum incidentibus & casta eom. e cientibus
49쪽
cientibus fuerit paratum.Si tamen recte conficia Atur,alimentu corpori praestabit non contenenda. De Ofium medulla. Cap. VIII Medulla quae in osssibus inuenitur,cerebro est dulcior,iucundior,ac pinguior, adeo, ut si ea,in ter se comparado,guli es, putaturus sis cerebrum austerum etiam aliquid in se habere. Porro me dulla nausea prouocar,si liberalius sumatur, que admodum & cerebrum: nutrit tamen Scipsia, si probe conficiatur. Destinali me L. cap. IVSpinalis medulla eiusdem cum cerebro esto ge neris: eam tamen perperam medullam appella runt cum medulla non modo spinali hac, uerum
etiam cerebro ipso sit humidior,ac mollior, et pinguior. Quod uero in spinae ossibus contineatur, Bcoloiem. habeat medullae adsimile, ob id ipsa med aliam nominat: quo nomine quidam ipsiim quot cerebrum uocitarui.Est porro spinalis me
dulla cerebro continua,ac eiusdem cum eo natu
rae,nisi quod ipse multo est duri6r,potissimum in infernis spinae finibus. Quantum enim a cerebro abscedit,tantum magis durescit. Pinguitudinis sane habet minimum, quo fit, ut nauseam non pro uocet:& si probe conficiatur, non exiguum cO
pori dat alimentum. Depinguedincier adipe. cap. π
Vtrunt quidem est oleosium , humiditate ta men θί siccitate inter se differunt.Pinguedo namque humida quaepiam res est,oleo longa uetusta te incrassato adsimilis. Adeps uero pinguedine C multo est siccior: ideo si calfactu ipsum fundas,
coit facile,ac concrescit. auci utra est nutrim ti: potius Carnium nos alentium stant condimenia, quam alimenta. De pedes muniimalium uisceribus. cap. SI
Omnium quidem animalium iecur crassi est succi,ac ad coquendum dissicile, tardew permo at omnium autem est praestantissimum, non mo do ad uoluptatem,sed ad alia etiam omnia, quod μυκωτον, id est ficatum appellatur: quam appella tionem inde habuit, quod animalis mactandi i cur multarum ficuum siccarum esse sic prsparent, quod maxime faciunt in sivibus, propterea quod
huius ammatis uiscera,aliorum animaliauiscerib. natura multo sint suaviora: evadunttamen 86 ilia Dia seipsis meliora, cum animal ipsium caricas assa rim comederit. uare minime consentaneum hominibus uidet,praeteritis quae natura caeteris praestant, deteriora consectari Reliquorum autem uiscerum lien ne sapore quidem est exacte iucudus: est enim in eo perspicua quaedam acerbipas: meri to aute praui quo , sicci esse creditur, ut qui san guinem melancholicum generetiuiro uero tanto pulmo est ad coquendum facilior, quanto estrarior:multo tamen, quod ad nutriedum attinet, hepate est inferior. Pituitosius autem est id alimetum, quod corpori prebet. Cox,stibstatia quidem caro est fibrosa ac dura,ideo p ad coquendum est dissicile,& tarde permeat:si tame probe conficiatur alimentum corpori exhibet non paucumin
me mali succi . De renibus au nam bos M
quida inter uiscera connumerant prius diximus.
De quadrupedum animalium uentriculo,utem, o intestinis. cap. in
Duriores carnibus sent hae partes,ob id, etiamsi rite conficiantur,succum tamen gignent nis Planer sanguineum, ne* inculpatum, sed frigidioxe,
ac crudiorem Proinde multum temporis requi lxunt, prius quam satis confici,*in probum sanguinem mutari queant. De graestium ac domesticorum animalium differentia. cap. XIIIDomestica animalia temperie humidiora sunt quam agrest ia,tum ob aeris,in quo degunt,humiditatem,tum uero etia ob vitae ignauiam Quae uero in montibus degunt,multum exercentur, ac fatigantur,praeterea in aere sicciore uiuunt quapropter eorum caro est durior,nullius Q prorsius pinguedinis,aut paucissimae particeps. quae causa est
cur pluribus diebus,Φ domesticoru, & ociose degetium animastu,seruetur imputris. Liquet item Ualimentum,quod ab iis prouenit, minus habet
excrementi: conrra excrementitium est, quod a
domesticis ait ociosis sumit. Necesse igitur est;
alimentum eiusmodi nutrire ualentius quam alterum,succum. gignere multo meliorem. DHacte. cap. XIIIII ac quo F inter cibos,qui ab animalibus sumutur, est numerandum: in quo haud parua est pro anni temporibus dimerentia, & ea adhuc maior pro ipsorum animalium specie. Siquidem bouna lac,crassissimum est ac pinguissimum :ti quidissi
naum autem ac minime pingue, cameloriae: mo equarum deinde,asinarum: mediae autem consi stentiae,est caprarum hoc crassius,OuiUm. Secundum autem anni tempora, lac post partu est liquidissimum: teporis uero progressu, magis semper ac magis incrassescit: Aestate uero media, ipsum etiam in medio suae naturae cosistit: post id autem tempus,sensim iam crassescit, quoad penitus deficiat. Vere autem ut liqui dissimum,ita etia copio sissimilest. Qu3d aute lac, ut prius diximus, Prisanimalium specie dimerat,id uel intuenti quidem Protinus apparet: manifestius autem fit, si ex unoquossi lactis genere caseus paretur. Etenim liquia ldissimum lac,serum:crassissinaum, caseum habet lplurimum.Merito igitur liquidius quide Iasem
giS: crass1us autem,minus aluum subducincontral autem,crassiuS quidem ualentius nutrit: tenuiust autem minus. God siquis lac prius elixando sta
rum omne consumpserit, nihil prorsus stubducet. t Iniectis uero lapillis ignitis,tantisper clam sera o mne consumatur, praeterquam . sic parato,aluunon subducit, contrarium etia emcit, ipsum hi sexhibemus, quibus ueter acriu excrementorum demorsis infestatur:idipsiam autem eviciunt non minus quam Iapilli,aut etiam essi cacius,ferret o biculi ignitiiniecti. Facile tamen lac sic paratum, in uentriculo in caseum cogitur : ob id mel illi Scsalem admiscemus. Quin re aquam etiam assim
der securim ii iit, ur Pleri y medicorum facti
50쪽
I tant.Ne y miruna tibi uideatur,q, sero cosumpto, s. eodem agro simili uictu sunt usi. uidimus Sc aliis
rursus aquam infundant. Non enim seri humidia permultis mulieribus infantes nutrientibus id te ltas est quam fugisti,sed acrimonia:cuius occasio- poris idem accidere. At etiam si capra aut ait ne fac omne aluum subducit,ex substatiis contra- rius cuiuspiam animalis scammoniam, aut tithyrns mistum iero scilicet,8c caseo. Ad haec tertium mallum depasti,tac cibi loco quis sumpserit, om l etiam pinguem siccum habet, & ipsum quidem nino aluus illi fluet. Quemadmodum igitur de a l laeboum,ut dictum .plurimum:ideo , butyru lijs omnibus,ita & de lactis facultatibus intelligei quod uocant)ex eo conficiunt: quod gustu solo re oportet,non tanquam simpliciter de quouis d. iiiiiii quantum in se pinguitudinis habeat, facile cantur,sed de optimo duntaxat: quantum autem l cognoscas. Quod si partem aliquam corporis eo in singulis generibus unumquod p ab optimo dei inunxeris,ac fricueris, cernes cutim pinguem no scisitato commodis, quae optimum id nobis prae alite ac si oleo seicuisses: praeterea, si mortui ani- stasies inferius. Lac igitur quod seri habet pluria malis corium aridum eo inunxeris,esidem cernes mum,etiam si semper eo utare, nihil penitus adfel esse 'inquinimmo homines in pleris p frigidis re rei periculi. Quod uero huiuscemodi humidita j gionibus,in quibus oleo carent,in balneo butyro tem habet exigua,caseosam aute crassiciem mutil utuntur: cernitur praeterea, si ignitis carbonibus B tam,omnibus qui mi multum utuntur, est Der j ipsum infundas, no aliter ac pinguedo flammam culosum.Na eos quidem renes offendet, qUt caia li excitare.Deni putimur ipse in illis, in quibus uti culis generandis sunt appositi:iecur item obstru- mur adipe,cataplasimatibus alijs. medicamentis et iis,qui hoc assiectu facile preliedi possunt: tales li ipsium permiscentes.Pinguissimum ita p, ut dixi autem sunt,quibus fines eorum ua rum,quae ci l inus,est lac bubulum: ouillum uero ac caprinum humex simis uisceris in gibba transsumunt, sunt li habet quidem Sc ipsa pinguedinis quidpiam, sed angusti. Thoracis aute ac pulmonis partibus laemulto minus:assininum uero huius si1cci mini me omne est utile:capiti uero,nisi quis ipsum habeat particeps est.Quocirca non temere in uentriculo admodum firmum,non est accommodum,ut nec lcuiusquam coagulatur,si statim uimammis excia hypochondrijs,quae leui de causa inflaturissi pla- ldit,calidum fuerit epotum. Qu3d si sal ec mel adit rimis enim in uentriculo uertitur in flatus, sunto lciantur,seri non potest,ut ipsum in uentriculo co paucissimi,quibus id non accidat. Si uero cum crescat,ac coaguletur.Eandem ob causam magis liquo eorum cibarioru,quae crassi sintsucci, diu lper aluum dehcitur,ut quod serum multum habe tius elixum fuerit, flatuosam quidem naturam de l aha quo lac omne facultatem accipit deqciendi: Ponit,sed iecur magis obstruit,& calculos in reni li uti a caseosa substanti sistendi.Quantum uero se c bus promptius gigni t. Huiusmodi autem eduliae li rum ab alia laetis natura succi bonitatesuperatur, libro primo esse diximus, amylum, similaginem,
tanto alia omnia,quae Uentrem dehciunt,superat: alicam,tragum, orizam,lagana,inyemata, ecp, ob id ueteres ad aluum subducendam hoc potu nes non bene in clibano astas, nec multa cotritio lplurimo usi uidentur . Tantum autem melIis opti ne praelaboratos,nec multo sal a fermento me lmielestimjciendum, quantum silaue citra stoma diocri subactos.Caeterum,ut in iis,ita in aliis,qux lchieuersionem sentietur. Pari modo&salem ea nonnulli lacti admiscentes mandunt, mistorum lmesura injcies, quoad gusta no offendat. Qiida facultas aliquam ex lactis facultatibus augebit, lsi ipsium magis subducere uelis, salis quampluria aut imminuet Nunc autem ipsius facultatem de mum in icies.Haec certe diffusius explicuimus,s sniamus, ipsum boni esse siicci ct multi alimenti lprssens institutum postulet. Propositum enim is si aruentes,&ex contrariis substantiis ac faculta- lerat,ea comoda exponere,que laeti insint,ut aliis tibus conflatum, subducendi scilicet ac sistendi, j meto,quibus cum id comodum, quod nobis prae obstruendi , ac tenuandi Quod nan F eius sero l statui aluo dehcienda,esset admistum fecit rei aD stim est,succos crastas tenuat,&aluum sithducit: li finitas,ut in hanc digressionem sermo noster do quod uero caseosiim est,esuu sistisi 8c succos crasi flexerit.Rursus igitur ad propositum reuersi, que o sos gignit ex quibus,ut diximus,m hepate obstria lj de lactis facultate superstat, exequamur: quora ctiones,&in renibus calculi oriuntur. Nocet a. l id omnium est maximum, quod omniu fere quae tem ipsius usis assiduus dentibus, ct circundatis
l inandimus,lac optimum,optimi estsucci: uerum carnibus,quas gingiuas nominant. Has enim,hu caue male accipias quod iam pronunclauimus. midas:detes uero,putrefactiones et erosiomadmol Non enim simpliciter diximus lac omne optimi l dum obnoxios reddit. Sumpto igitur lactinosin esse silcci,sed praeterea optima adiunximus.Nam no diluto colluere conueniensatius autem fuerit,l lac quidem,quod uitiosi est sicci,aded non succa si mellis etiam quidpiam ipsi inieceris. Ita nanque probum gignit, ut etia malo si icco utentium cor i l omne caseosum,quod ex lae e dentibus ac gingi l pora impleat. Cui rei argumeto fuit is infans, qui uis circvfixum fuerit,abstergetur. Qubd si etiam
in priore nutrice mortua, alterius praui succi lac l cuipiam tam robustum sit caput,ut uini mericol suxisset, totum corpus multis ulceribus habuit re 1utione non offendatu melius is dentibus reginsertum:utebatur autem secunda haec nutrix in l l giuis consuluerit erumtame&mel uino permi gro si uestribus oleribus propter annonae carital stum, misturam ex utro ν reddit melioremdllud tem,quae ueris tempore acciderat:unde et ipsa ha uero dentium incolumitati tulistimum aduersus lj iuscemodi ulceribus scatuit,dc alia quidam,qui ini iacti,iniurias fuerit praesidium siquis post sump- Galen. tom. ; e 1 tum l