장음표시 사용
61쪽
honi re mali succi rimul. uel tenuis
Cap. 1. Vitiosios corporiS succos ex prauis nutri mentis qualia famis tempore ingerutur , ut legumina, fruticum 8c arboru germina,huthi Sc aliae radiceS,etc. colligi, Sc diuersos morbos producere: Quod probat per historia caritatis annonae sui temporis:in qua mulis iis ut scribit)uaria per cutim oborta sunt ulcera, quo rum nonnulla impetiginem uel scabiem uel lepram roferre uidebantur: Item febres, dysentem tenesmi, ei cae mala,uiscerum inflamationes: 8c sanguis, si quibus ab initio morbi uena secta fuerat, igneus uel ater,uel se
rosuS,uel mordax erat, ut cicatrix aegre coiret. Nonnullis cum febribus deliriu accidebat, uel sopor,8 alii clis similes contrarn inter se affectus, ut uictus etiam dissi l
milis erat Quod ipse nonnullos inter isse uiderit ab esu fungoru,aut cicutae aut ferulae. a. Digressito: Quod ut in superficie corporis uaria tumorum 8c abscessuum genςra fiunt, sic intus in corpore similia nasci. Contra illos qui Hippocratis doctrinam relinquunt,3 tumorucausam non eX humorib us,sed aliunde petunt. Noraul 1os senes agnoscentes errorem suum, Hippocrati tame Palam non cosentire, ne si reuocauerint sectam suaman contemptum apud homines A ignominiam incurrant Praecipue accusandos esse sectarum authores, qui hu
moribus etiam malis et uenenosiS morborum causammon adscribunt. De ui uenenorum. 3. De Patre
suo, et seipso:madolescens fructibus ijs quos horaroS ,id
est fugaceS uocant,abunde usus et acuto morbo impli catUS, uenam incidere coactuS sit, decem et septem tu annos natus: deinde mortuo patre, cum iam nouende, cim annorum esset,eadem ob causam simili morbo cor heptus,iteru uenam incidit. Deinde cum ad uicesimuoctauum usq; annum uel singulis uel alternis annis ge/grotaret, tandem horaris fructibus prorsuS renuncia. uit,ficubuS tantum excepti S uuiSQ3 maturiS, quae tamemoderate sumebat. Et . ab eo tempore tum ipse tum a. 1β qui similiter ei ab istinuerunt, curam O adhibuerunt
ut exercerentur ante cibum, et cruditates Uitarent,om
Des commode ualuerint.Illi qui ante cibum exercetur, minus exquisito uictu opus esse. Cui uero nec exerce re,ne P cibum tempestiue sumere uacat,unde minus i
donea concoctio sequitur, huic no solum probatissimo uictu,sed medicamentis etiam quando P opus est, ut alui deiectione, ut phlebotomia, uel altis. God quietis hominibus potissimum haec Oribat, qui non inseruiui alii S: deinde illis etiam qui necessarhs negotiis, et alijSinseruiendo occupantur, praecepta quaedam se traditu rum. Lecturum haec meminisse oportet scriptorum in tribus de facultatibuS alimentorum libris. q. Qui panes optimi sint. Alicam S suillam carnem, nisi exa/cte in uentriculo simu I 8 iecore concoquantur, iecur 8crenes obstruere praesertim si angustos meatus habeat Et quod obstructionem erctorum comitetur grauitas,aIiquando etiam dolor,aut putredo,aut phlegmone, digestionem quo p per obstructionem iecorum impediri. Remedia aduersus obstructione,inuenta sunt quae me dici salubria uocant, in aperiant, abstergant,attenuent εἰ incidant. Cauendus est tantum nimius eorum usus, ne nimis calefaciant,eXiccet 8c incrassent humores. Ex ercitiu ante cibum tum maxime usurpandum, cu quiScrassi succi cibos liberalius assumpserit, ut sunt alica,t agus, suilla,& panes non bene parati:&oua sere,qua quam distincte de ths dicendum est ut de lacte quo . G s. De mediae naturae nutrimentis: hoc est neo te anuis,nei crassi succit ut sunt panes optimi, Sc aues quaedam ut galli, phasiani, perdiceS, attagenes, columbae, merulae, turdi, turtures, Sc passerculi omnes)pisces ite
saxatiles, pelagici, littorales, gobin, murenae, huglossi, aselli: et simpliciter pisces omnes, qui nem insuaue,nem mali odoris,ne 9 glutinosum quicquam gustu reprae
entent. Crassi Sc lenti succi alimenta, illis qui libere Iexerceri possunt,somnow abunde uti, & grauitatem inde in dextro hypochondrio non percipiunt, conceden da: aliis non. Nullus morbum incidestet, qui caueret. cruditatem,& qualemcuncy sumpto cibo motum. Osituendae sanitati magis Φ bonae habitudini studet, tenainciis malio succi cibos omittat. s. De crassi succi ci/barijs docet hic sumpto initio,us p ad finem decimi ca/pitiis. De pane. De caseo,eiusq3dimerentiis. De lacte
in genere,& peculiariter de ovillo, caprino, camelino, asinino. Et caprinum sine melle periculosum sit,c 1 facile coaguletur Plura de lacte coagulato: praecauerine coaguletur,11 melliS, aquae,& salis nonnihil admix/tum fuerit. Iterum de caseo: Et . a sero aluus mouea tur. 7. De placentis ex lacte &caseo: item ex similagine ξc lacte quae ueteres uno nomine itria, posteriores lagana 8c rhyemata uocant)cie path;S huiusmodi ex tritico sine fermentatione cibariis, siue bellarius. Huc per tinent etiam cochleae,& oua uarijs modis apparata: fri Xa,ni concoquantur,inter deterrimas earum reri quae' concoqui nequeunt habentur, Mollia in aquatiliu nuχmero, ut lolligines, sepiae, polypi, crass1 tenacis. succi sunt: 1tem celacet pisceS, ut thynni, etc. item Ostracoderima, quorum succum aluum deiicere ait,ParteS uero fio.
lidiores crassum Sc frigidum humorem gignere. O mκnia quae crassi succi esse hactenus dixit, etiam glutino sa esse, ceptis purpuris hucciniS4, 8c brassica 8c len/'te. De dracunculo,aro,&bulbis Fungi pessimi et leta/les saepe sunt,a boletis tamen inquit neminem interiisse memoriae proditum est. Tuber, amylu, Sc nUX pinea, crassi quidem,sed non mali succi sunt. 8. De partiκhus animalium quae crassum succum generant, ut sunt, iecur,renes,testeS. Dod iecur mali succi non sit, de sui I lo iecore sycoto,id est Mato. Lien aliorum animalium deterioris succi est,suillus minuS nocet. De corde. De musculis et carne: ec sp uulgo extremas tantia musculi Partes,musculum dica reliqua carnem. Extremae parites animalium, pedeS scilicet, propter ligamenta et tendoneS,neruosae tenaces psunt: Eius de naturae sunt par res circa labia. Alaeuolatilium caeteris salubriores sunt partibus: ut et animalia integra quae exercentur, igna uis praestant. De suilla cuti. De cerebro,medulla dor si glandulis et testibus. V. Differentia animalium ab aetate. De his quae statim a partu eduntur animalib. De agnis,porcellis,hoedi S,et uitulis. De lingua. De gladulis mammarum ubera uocant si lac contineanu . bonae sint, si animal honi habitus fuerit: Quod et caete ris partibus commune est. De lacte muliebri,et quo imbrio phthisicis prosit. Nulla pars animalium, quae uel malo habitu sunt,uel iam consenuerunt,salubris ha, henda est, Lacstentiu iecur et reliquae partes bonae sunt, si matris lac probum fuerit. 1o. uae sexto capite crassi succi cibaria recensere coeperat, hic absoluit,diκstinguens simul quae bonum quaechmalum succum eis fiςiant. Noxam esse a crassi succi cibis, quod corporis meatus,et iecur reneSQ obstruant. Quare frequens eoAEru usius, licet boni sint succi, uitandus est omnibus: praeterquam illis Orte, qui multa exercitia, ethonam uiscerum constitutionem habent. Crassum succum gignut glandes quernae suibus relinquendae, palmulae, sta Neae minus astringunt et succi non mali sunt: ilignae gla/ctes acerbae et uitandae: castaneis etiam parce utendum ne aluus astringatur et infletur.Palmulae seu phoenico halani,dulces sunt et astringunt. Differentiae ipsiarum: Aegyptia dura est, sicca, et austera.Patetos dulcior est,etminus astringit: omnes crassi sunt succi. Canon, Dulces cibi crasso succi, iecinoris ac lienis obstructio/nes iaciunt, tum inchoatem iam in uisceribus phlegmonen augent,inflationes . et scir*hosa uitia, et abscessuu genera
62쪽
beneres ohes Homouent. De quae crassa si, La cipue mali succi sunt,& si sorte in uentriculo corrumpaLul&leta sunt quaedam enim alterutrum tantu sunt tur, simileS sere ueneniS fiunt. Mora,licet perficis S pruiit quae malaca ab Aristotele Mostracoderma uocatur. DiS moderatiora,cum tamen corrumpuntur,no minus II. Conuenire nobis, nec crassum, nec tenax, nec in se habent viiij quam illa. Ficus maturae commenda admodum tenue nutrimentum hoc enim parum alit) tur, uuae appensae inflationem. deponunt, omniq3 uitio nec adnrodum friabile, quale est panis ex panico milio carent. Quomodo caricae partim boni succi sint, speeue: quibus leguminibus coquendis rustici pinguiuscu- l uentrem transierint: partim mali, si retardaverint: &lum aliquid admiscent, ut oleum,uel adipem, uel lac. salubriuS cum amygdali S,Optime uero cum nucibus OEinos Graece dictum fieri ex leguminibus fresis,lecyγ dantur. Antidotum Mithridatis ex caricis, nucibus, thon ex eorundem farina. aedam dum adhuc cru= Sruta. Reliqui arboru fructus, praesertim sylvestres, da sunt,terrestria dura papparet, ut hordeum, triticu, mali succi sunt. Mala, pira, punica,&mespila, medica, θ nux pinea. Regula: CuiuS libet cibarii, cuius natu mentis potius * alimentis adnumerada- Cucumeres, ram ignoras,periculum facito in aqua duntaxat made t Pepones, i neIopepones, nihil boni succi habent, & nisi facienS,uel etiam coquens assans ue. Nam quaecun* in cito descendant in succum uenenis similem uertuntur tumestunt,ueteremin protinus siccitate duritiemΤ de Cucurbita ex hoc genere damnanda non est, licet Acip. ponunt,molliora* Sc humidiora redduntur, praestan Osa in uentriculo corrupta,malum succum gignat Mosatiora,contraria, deteriora,& plane difficilia concoctu. quo P si concoquantur,& cito transeant, innoxia sunt, Quod pater eius eodem hoc modo examinauerit, amyl gdalaS, iuglandeS,auellanas,olera* 8c legumina diueri L, praemadefaciens ea uel praecoquenS,ec quantUm in s iumeret cosideras. Sic&ptisana probatissima est, quae celeriter turget: liquatur enim & in cremorem uertitur. Ateramna ueteres Graeci 1lla uocant semina, quae Percoqui nequeunt. Regula alia: Triticu praestantiuS, plus farinae: deterius,minus reddit. Fructus illi commode asseruantur, qui priusquam marcescant, siccantur. At siccari quaedam non sustinet, cum putre ant prius, ut
cocia. Cucurbitas dissectas aliqui siccant. Fungi hoc ipso ipseruari nequeunt, uitium suum produnt. Cucu meres etiam reponunt aliqui. Pruna recte seruantur,&alij plerit,ut ficus,etc. Haec omnia similiter probari tur,si aqua uel coctione intumestant,idiu quo citiuS, eo melius. talia enim& citius concoquuntur,& melioriS succi sunt. Nihil enim in cibarijs omnibus ad honi succi generationem tam pertinet, in si probe in uentriculo cocoquantur: nano haec Sc alteram tertiam concoctio/ nem facilius admittunt. 12. Animalium uentricu li, uulualid intestina,duriora Φ caro,dimicilioracp con coctu sunt, minus* boni succi 8c nutrimenti minoris. His caudae duriores quidem,sed propter motum minis me excrementota sunt,ut uolatilium colla. De uentri culis pedestrium Saulum,& auium duriores sint,cococtu* difficiliores: si concoquutur tamen, uberiuS nu triant.Gallinae N anseris uentriculi praestat: Caeterae an serum partes,ali S exceptis, durae eκcrementosae sunt
Eiusmodi etiam sunt partes omnes struthocameli. Au res siccae dc paucissimi nutrimenti habentur. Oculi a paucis eduntur,& diuersias habent parteS,eX quih. musculi tantum facile concoquuntur. Ex animalibus ad honos humores gignendoS aptissima est caro suilla mediocris aetatis: crethentiu adhuc suum illis conuenit quihus aetas inclinat: qui ad summum creverunt, homini hus uigentis aetatis, secp exercentibus: Porcei Iorum ex crementitia est. Post suillam praestat h dina, deinde uitulina. Agnina humida est, εἱ lentorem muccoreminin se habet. A caeteris pedestrium abstineri consuIit 13. Ex cerealibus pii sanam cibum optimum esse,bo ni succi minus nutrire Φ Panem.Foenograecu, si qui Sastatim utatur, non est boni succi . Fabae ness mali sunt succi,nec obstruct iones pariunt,sed inflant: abstergunt etiam ut hordeum. Pisum non inflat,sed non aeque ut faba abstergit. Lentes mali & melancholici succi sunt. Oγchrid dolichi praedictis deteriores sunt, cicerculiSm liores. Olyra secundas ab hordeo, tertias tima teneta Panicum prorsus non ededum, mi Iium minus malum est. Cicer egregie nutrit,succi non boni,inflat, semen Sclibidinem auget. Lupinus no mali sed crassi succi est, probe nutrit. Caetera legumina nisi fame coacti homi/nes non edunt. 14. Fructus arboru omnes fere mali succi sunt: castaneis exceptis, quae no malumsuccum
remultum gignunt. Horari, id est fugaceS fructus,pra ni quis liberalius utatur. Oleracea qualem succum ge/ lῖ nerenta lactuca medij inter bonum malum*succi; post: eam malua habetur, deinde portulaca, a triple britu, trumex. Agrestia omnia uitiosissimi succi sunt : ut radi ces etiam acrium olerum: Sed ari, cari, rapi,& napiradi Ices,inter bonum prauumo succum medium generant.1s Aues Sc pisces plerim boni succi sunt. Excipe pi stes lacustres,palustres,&qui in immudis fluminibus
degunt. Praestant qui in puro mari uiuunt,& maxime
saxatiles. Ex iis etiam, qui tum in duIci tum in marina aqua uiuunt,marinos esse praeferendos, et boni bdo/ris sint et gustu suaues,et pinguedinis uel nihil omnino uel perparum in se habeant, diutius .aputredine illae si durent, praesertim si niue circundentur. adde quod qui durae carnis sunt, sic etiam a niue friabiliores fiunt. Capitones, gobii, lupi, in mari semper meliores sunt. Murenae in mali S aquis pessimae. Anguillae nuquam hol nae in quibuscunt aquis. piscium pro pallione et locis .i differetia: Exemplum in multis,ex quibus peiores sunt ' i qui cancellos edunt. Commentarii de alimentorum sal cultate, sunt ueluti pars quaedam operis de sanitate tu enda: Et quod librum etiam de extenuante uictu scrip/serit, honae ualetudinis studiosis utilem. DL Fru/stra sciri medicaminum simul et cibarioru facultates, nisi etiam cognostantur corporum naturae et differen tiae: S unt enim ea uel densa uel laxa,et alia alio temperamento: nec tota solum, sed secundum partes etiam temperamentis differunt: Ilai nutrimentis alia alijs indi/gent, si multum boni sanguinis habent, illis conue nit nutrimentum mediae in primiS qualitatibus natu/rae,et friabile.Friabile et molle,medium est inter sum sedum et aridum,quorum utruno lentore caret. Ut recte lquispiam alimentis possit uti.necessarius cognitu est ii hercle temperametis. 17. De uini S diuersis: et quaenam bonos uel maIos humores gignant.Et primum de laquosis tenuisq; substatiae uinis de quibus etiam cap. 19 quod diuretica sint,parum nutriant. Crassa eo plus nutriunt, quo crassiora sunt. Therarum abseIutaedulae
clinis est: Cilicium austerum dulcem simul. uar Aegis ac Perperinae proueni ut, media inter haec sunt: Et haec lomnia nigra sunt Nulla enim uina inuenies crassa pari lter ac duIcia, quae nigra non sint. Proinde et sapa,licet ex albis uinis cocta,nigrestit. Athorum alia austera et crassa,alia aquosa ac tenuia inLEY flauis rutiliSw,noκ nulla mediocriter dulcia sunt, ut Falarnum: alia omnino dulcedine carent. His rubra crassiora sunt, et ex ru/ .hris quae proxima colore nigris sunt. Illis qui refectio ne indigent,dulae uinum propinarium, praecipue cum
iecur, lien,et renes eorum uitio carent.Temperamentis
et consistentiae humorum, si in aliquo uitio sunt, contraria uina: sin minus, similia propinanda. Odoratum honos quidem humores gignit,sed caput tentat: tenue capiti non nocet, diureticum est. Ultanda crassia simul malim odoris, insuauia et austera. Austera Iaxum sto inmachum et uentrem,praecipue calidos confirmant secliom. a i a non
63쪽
alimenti distributionem promouent: nec sudoribuS e liciendis,nec aluo deiiciendae conferunt. I8. Rursus de uinorum facultatibus ueluti per capita ali quot agit. Uina calida, ut rutila & dulcia, biliosis non conuenire. calefaciunt enim,capitis dolores de febres facile inferunt,neruoS nonnunquam laedunt. Pituito sis uero & frigidis ae crudo humore reserti S conueni ut,
εἱ illis qui otiosi in frigidis locis degunt: item hyeme frigidam 8c humida tempestate. EX rutilis quod sub dulce
est, minus nocet capiti, minus febres ciet. Cras sum uinum Sc dulce aluum delicit: Quod se mustum facit,& si interdum non efficit, ualde nocet: aegre conco quitur, cras um succum 8c inflationes parit. Plaeram uina praeter crassa fic dulcia,pcr aetatem flauescunt: e ni gr1S quaedam in rubrum gilvum* prius, deinde in fla/uum colorem transeunt. Alba quaedam, ut Caecubum, subamara fiunt . Cauponum dolus recentibuS Caecu hum miscentium. 19. Vina uetusta ca uenda quia nimis calfaciunt: item recentia, quia nihil calfaciunt, & multa habent incommoda, ut quod in uentre aliquando diutius haerent, aliquando etiam coχ acescunt. Illud tantum reces tuto bibitur, quod tenuis substantiae est: Eiusmodi uina rariora sunt, tum alias tum quia longam uecturam non ferunt. Tenuia cari
didax aquosa sunt colore simul Sc gustu inde oligophora dieta)capiti innoxia sunt, nunquam ualidius astrin Sunt. Huiusmodi uinum renue Sc subadstringens capi iis leui dolori ex deprauat1S uentriculi uaporibus me detur. Quae uero ne minimum quidem adstringunt, tanto praedictis inferiora sunt, quantum aquae praestas. ain de aqua, praesertim non hona, nonnulli S in Uen triculo corrupta, ipsum debilitat, unde sanies biliosa in cauitatem eius colligitur , ut per inediam quocp sit,sccapitis dolor oritur : Cui mox huiusmodi uinum me detur. Natura uel aetate nimium calidis, aqua salu hrior uino est, si uindo tamen fit opuS, tenue R subad γstringens conueniet. Sic caetera etiam qHae ediam tur bibunturve distingui debent, Sc ita demum ad utentium naturas accommodari. Verum caetera sero om fata, non ut uinum qualitates genere diuersas habent, sed secundum magis S minus duntaxat: ut cepa, nulla quidem refrigerat, una tamen quam altera mapis mi nusue calefacit. At inter uina, sunt quae efficacissime ca
lefaciant, ut peruetusta quaedam: alsa, ut alba Scauste/ra, uel recentia crassa, manifeste refrigerant. et O.
Mellis etiam suae differentiae sunt,praesertur dulcis48mum simul Sc acerrimum, pituitosis, frigidis, et seniγ hus tantum conueniens. cetum mulsum aetatibus naturi scyomnibus saluberrimum. Quod medica/mina salubria a medicis dic2a,omnia attenuet: Et quod attenuantia tutiora sint ad sanitatem tuendam, sed ho/nam habitudinem roburo praestare nequeant. Multi uero robusti bene habiti esse malunt, quam tutiuS cum tenui et graeiliore corpore ualere: Quibus conuenire ait exercitium ante balneum et apotherapian. Ea qui negligunti diu fani uiuere non possunt, licet uictu alio/qui sobrie utantur: Et quod conueniant eis mediae naturae cibi, nisi quando necessitas cogit uberius alentes et crassos sumere. 21. Uitanda prorsus omnia quae mali succi sunt, nisi cum aestate languentium cos Porum siccitati et calori conssilitum tunc enim concedi/tur moderatus usus malorum, prunorum, ceraserum, mororum, praecocium perscorum,sicuUmritem cucu merum,Peponum,melopeponum, cucurbitarum. Datur tunc etiam melce refrigerata, aphrogala, et opera
lactaria, ut argyrotrophema. Sed uir prudens istis re lictis meliorem modum adhibebit: nempe e balneo re/dienS, primum aquam hibet, moX uinum mediocriter aquosum,i scp uomitu reiectis lactucam edet postea su/illos pedes bene decoctos ex garo et aceto sumet: item alas gallinae, uel anseris, et eiusdem uentriculum: nec non pisces nonullos frixos ex his qui molli sunt carne: et ex holeribus, quae mali succi non sun Gut maluam, cucurbitam- Uinum postea frigida ualde dilutum hi/het, etc. Hoc tempore conuenit etiam alica frigida cumulso uino et frigido, itemplisianae frigidae cremor Deusu niuis, et aquae sontanae, et uini praefrigerati: od haec pertineant tantum ad homines ualde oc l cupatos, uel Iaborantes. Otiosi qui se exercent, frigidol potu no egent: caeteri qui non exercetur, fonti S aquaml bibant,et niuis usum uitEt, cuius multa magnaJ nocu/l menta licet non statim,sensim tamen aucta percipiun . tur, re t3ndem uel omnino non tollenda. Humo i reS mali succi gignit cruditas, siue mali siue honi succii cibos illa sequatur. Quod si tenuis inde per corpus hu/mor colligatur,acuti uel calidi abscessus sequentur: sint crassus, arthriti deS,nephritides, anhelationeS, et lienisi iecoris inscirrho si affectus gignentur: Sin melancholi
l cUS, cancri fient, leprae, scabieS, quartanae, melancho lia, cutiS color uitiatus et ater, cum lienis itidem tumo re, interdum uariceSaut haemorrhoides. Ex diuersis autem humoribus, mi viae aflectioneS prouenient, uti herpetes, phagedaenica ulccra, et malefica om l nia,et eius generis acutae febres, quae ad tempus recidiuant.
64쪽
Poen Ibibo, uim habeant. Na qui intra ur
bes degebant sicuti motis est dusib1 aestate pararet,qus inproximu anna uictui suffec tura essent, uniuerso ex agris frumento hordeoch,fabis lenti bus 3 asiportatis,cereales reliquos fiuctus quos leDO BALAMIO SI cULO INTERPRETE. N NON AE caritas assi- I. pungens,ut aegre inde ad cicatricem coiret.Non dua, quae no paucos ab nullis praeterea,praecipue i morituris ea cu febri hinc annos multas na- hus acciderunt,quae menti Uel uigiliis ossicerent, tiones Romano Impo uel porriGraeci cataphoran uocant.Sed nec inario subditas afflixit: ijs rum fuisse contrarios morbos si plomataw qU quino othino rudes imi bustunc illi corriperent,cu non modo natura aUt
periti s sunt, planer fidi aetate inter se inuice differrent,sed uietus quo
nificacit, quanta uitiosi l ratione:quo uarie 8ccotrarias uires habent supecorporis si icci Graeci l riore uidius inopia usi sunt. His enim rebus qua . cochymian dicut) ad j rum cuil copia erat,vesceban quae cum dissimi .
labeant. Na qui intra ur Iesuariscpessentieas nonulli sumebat, quς uel acis est dusibi aestate para do,uel acri,uel amaro,sal ue succo foret: alii quSi uictui fame stura essent, austero,aut tenaci,aut adstringedi, uel restigeranto hordeoch,fabis lentia di,ues egregie quide humectandi uim obtinente, l eliquos fiuctus quos te aut qus ueneni participes extitissent pse em non gumina&chedropa appellant, eoru etia parte in B nullos noui ab esu fungora protinus interi)Ee:a urbes aduecta,agricolis relinquebant. Quae cuil otios ab esii cicutae,aut ferulae: ex hist fgre perpauli per hyeme consimpsissent:mali si icci alimentis ocos mortis periculo liberatos. toto uere uesci coacti sunt. Teneris naiam lauticia II Cunctis ergo hominibus eosderate ec cum Mastorui. germinibus,re extremis ramulis,la ratione iudicantibus,illud erat perspicuinqua scia bulbis,di mali succi plantarii radicibus alebatur. licet ratione exteriores ulcerationes multifariam
Agrestia quoi, olera,& quicquid sors illis uberia fiebant, ct multiplices diuertat tumorum spe
us obtulerat,utpote herbas fere omnes uirentes cies oriebantur:alius nan* phlegmonodes,alius
decoctas,quas nemo un* prius degustaverat, ad erysipelatodes,alius prae duritie scirrhodes, alius satietate semper edebant Ea propter cernere erati nonnullos ultimo uere, sed fere omes ineute aestate multimodis uariis , per cutim ulcerib.laborantes.Ex his nant alia erysipelatod alia erat phle gmonode,alia ad herpetis similitudine serpentia, nonnulla impetigine,uel scabie quasi,& lepra re
Cedematodes eraneadem ratione eiusdem gene
ris affectiones nonullis in profundis partib. quas Principales dicimus fieri etia potuisse.Sed illi di taXat perpera sentiunt,erranti qui ab Hippocratis doctrina quae de humoribus habet, di epati l Audent enim cuilibet rei potius lipsis humori sine uidebatur.Sed ex his quae sese mitissime per c hiis causas assignare. Veruntamen horu nonnulIi
cutim extulerusiuitiosbs humores ex uisceribus, Simis corporis partib. extraxerat. Qua uero nonullis instar carbunculi, aut phagedaenae cum se bre accidere multos quidem longo tempore se stulerui uixi paucissimi ita assest mortis periculum euaserunt. Quinetiam febres permultae absiscutis ulceribus sebant, quae alui deiectiones gra
Uiter olentes,mordaces ,ac postremo intestino rum tormina,aut inane egerendi uoluntate, quae
tinesmos graece dicitur) afferebant. Vrinae etiam cum acritudine 5 graveolentia uesica in nonnullis ulcerabant dii alijs quom,uel olido febres stilore,uel abscessibus putredinem contrahentibus iudicabantur. At quibus ex his quae ante diximus, mihi clam retulerui, se quide apertissime agnoste ire, P contentiose & altercandi studio Hippocrati laduersant,censentc, humores ad secundaues ad
uersam ualetudine ne F boni ne 3 mali quic* aD
ferre et Verum pudere 1psos artate iam confectos,
quinquaginta post annos, in Hippocratis senten . tiam descendere, eam. appxobare re sequi Nais thoc pacto,aiebant,n6n ijs tantu qui a nobiserudi lii insilueti . int:sedijs quo qui nostra cossietudine opera usi sunt,obfuisse uideremur. Adde that insiper . a pleris p ceu uera dogmata fessi, thonore afficerent:quae si prauitatis plena,&non recta esse faterent,longe alijs imperitiores habe- lren nemo. in poster ut antea,floris opera stu lnihilaccidit, omnes uel aliquo ex extis euidenti diu , requireret. his ergo,ut ratio postu1at, ignoLphlegmone correpto, uel ex uehementi praua , cendu a nobis est: nessi horu propositu damnadu, febre interiere. Cum aut morbi initio medici non sed una ipsi etia infelicitate eiusmodi doleamus, nulli perpaucis uenam incidere auderent, nel cii prius Φ de iis qine didicissent ferre iudiciu poLenim ab re ab eius generis remedio abstinebant, sin in pessimos praeceptores inciderint: ueruiti quandoquide prius aegrorum uires re luis erat) li odio digni,quae primu honoris g1oriae cupido i missius quide sanguis, no adeo probatae bonitatis late impulsi sectas dogmatia instituerunt.ne em
spectabatur,qualis exfalubri corpore mitti Qlet: sed uel suluior, uel atrior, uel serosior erat, uel a cer,ci eam ipsem disectam uenam dumsueretinuiti errant,sed sponte hominibus imponere stadent,qui cum illis familiarius uersant:cum nemo eQ dementiae deuenerit ut nesciat qua malii si vi
65쪽
et 31 DE cIB mores corporis in uenenosas quaIlitates coueriti AHi ipsi ital quoru causa haec scribimus, dissicile iis omino fieri non posse arbitrane, ut haustu leta litum uenenora pereutes,secerni dignosci. ab 'si possint,qui ab aliqua corporis affectione periere.
Nec uero quod plane perspicimus ) inficias ierit
quispiam, ob humore scilicet quem uenenata animantia in ictam particulam inΠigunt,uel illam celleriter mortificari,uel in putredine labi, uel dolo ribus uehemetissimis,aut phlegmone urgeri,necno scorpione ieiuni hominis sputobis terue aspersum protinus interire. Nam sicuti naturae quaedaciam alijs quom naturis coueniunt sic altera quo que alteri aduersatur,eamΦ corrupiti Ab iis ergo
alimur quae naturae nostrae accommoda sunt:quae
illi aduersantur,nos ad perniciem ducunt. Sed det Ahis copiosius in libris de naturalib. facultatibus, ldec, simplicibus medicamentis diximus. lIII Caeterum ad praesentis operis cognitionem, ea tantum referre sit satis quae ipse sterilitate anno triae obseruatis. Quod si mihi fidem adhibere uolueris, nulla quidem cause ad mentiendum impul-l
sed aegre admodum ferenti,q, plerim falsissima
scribant,quae longo sunt experimento ad huc useque uitae diem a me cognita,deos quot ad ligc testes implorans,reces o. Pater meus geometriae, architectoniae, astronomiae, arithmeticae, logisti
ces studiis plurimu ualuit: maxime . , omnib.quihus erat notus,ob ipsius iustitia,modes ia,bonitatem ut quiuis ex philosephis, admirationi fuit. Is cum puer ipse adhuc essem,eam mihi uicctus rationem instituit, ut nullis per id tempus obnoxius morbis uixerim. Vbi uero adolescentiam sum in gressus,ille in agrum,rei rusticae studiosus cocecsthego uero doci rinae studus ardentius quam caelteri condiscipuli die noctuci; operam dabam.Sed cum per totum id tempus, quod oporan uocant, horaris,hoc est temporariis uel fugacibus fructi
hus una cum aequalibus meis uberius usus essem, adueniente autuno,acuto morbo correptus sum,
uenami incidere opus fuit. Cum4 ergo in urbe
Pater reuerteretur, ad me obiurgandum se con
uertit,eius. generis uictus admonuit, quo eodesuadente,usiis antea fueram, uti, ab illo in post rum minime discederem,uitarem dalium in continentium consuetudinem praecepit:Tum se quenti etiam anno operam curam , adhibuit ut sebrie uiuerem,atin horaros fructus cum moderatione gustarem . At* ita in eo anno qui erat aetatis meae undevicesimus,incolumis uixi. Sed cum altero deinde anno Pater excessisset e vita, ipse .
una cum eiusdem aetatis amicis oporae fructus adlatietatem sumerem,in aegritudinem sirperiori cosimilem incidi, ut tunc quot sanguinis missione opus esset. Deinde uero uel singulis annis, uel es ternis nonnunt,ad octauum uis 8c uicesimu annum morbo aliquo labor a Cum. tunc temporis pericula esset,ne ea pars mihi, qua iecur septo traliter annexa est,abscessu corriperetur, ab esia horsora omnium mihi penitus abstinedia propo su exceptis ficubus uuis I omnino maturis,quasis 13arie intemperanter ut antea ,sed cum moderatione stimebam.Quam sane uictus ratione, cum quida ex sedalibus natu me duobus annis maior co probaret,curam ambo adhibuimus, ut mercere mur, cruditates 3 omnino uitaremus, ob idi ad hanc usin diem multos iam annos incolumes ut
ximus.Reliqui quo P ex amicis, qui me hortante exercitatione usi sunt,moderate. cibum sumpserunt,recte omnes semper ualuerunt, sed alij quidem a quinto iam dic vicesimo, alii ab aliquanto paucioribus annis,ut culin scilicet persuasum fuit horaeos fructus, cibos , alios mali succi uitari
portere.De quibus in hoc opere a nobis agedum est.Siquis ergo poterit ante cibum exerceri,haud saner exquisitis admoda cibis utatur. i uero ne gocia re occupationes impedimento sunt,no modo huic probato innoxio* uictu, sed salubribus
quo medicamentis opus est. Perim enim in eo uitae genere constituti sunt,ut cum nem ante cibK probe exerceri , at y aptis temporibus cibum sis
mercineo efficere idonea concoctionem ualeat,
quin morbo aliquo assiciantur,fieri no possit,nisi Per quaedam temporum interualla alui deiectio nes praeparent.Egent quo,interda ualidiori u euatione,Opportuna , sanguinis missione.Quae clam praeterea salubria medicamina accomodatis temporibus sumeda sunt. His ergo in primis hac uictus ratione,ex qua probatissimus sanguis πιν ni possit,describimus,qui quiete uita agunt, ne. ad fores potentissimoru ciuium ante lucem acce dere,aut necessarijs occupationibus adstricti,ubi nimium sudarint inalgere,itemch nonnullis dum lauantur assistere,eosdemi domu reuertentes deducere,ato etiam celerrime, ubi ipsi lauacris usi sint,ad coena sese recipere cogunt. Post haec enia tendu a nobis est,ut quaeda his etiam prscepta tradantur,qui inquieta,ac negociis dedita uita agunQua in re meminisse opus est,quae tribus commetariis de alimentorum facultate scripsimus. iiii Cibi itam probati succi sunt,ex frumctaceo rum gener Panes mundissimi, probe , cdfectu adhibita prius maceratione, debita. fermetatio ne,addito etiam sale, ct in clibano decocti mox furnacei. Alica uero,sicuti re Suilla caro,si exacte
in uentriculo concoquantur, tum in sanguinem a iocinore conuertatur,probatissimos humores gi
gnunt, sed glutinosi aliquidin se habent, ob id
in 1js iecur obstruunt,&renes, quibus haec a natura adstrictos meatus habent. Horum quo usus uberior in supradictis particulis,uel grauitate,uei ldolore nonnun* facit. Adde Φ iocinoris obstru ctiones concoctu cibu in diuersas corporis par tes reddi prohibent id anadossin Graeci uocant. Quin etiam in uenis quae per cauas ipsius part , uel per mesaraeon sitae sunt, redundans hum periculu assert,ne uel putredine cotrahat,uel es ipsS Particulae in quibus congeritur,phlegmone laedatur. Necesse est em crudos crassest, humores, uel cocoqui uerti. in sanguine,uel in putredinem lahi,no secus ac alia omnia quae calidis in locis dimitus maserint. Quamobre inuenta a medicis me-
66쪽
BONI ET Idicamenta sent qus salubria appellantur,tenuadi ascilicet inm habentia.Ea nancν adstridios meatus obstructionibus liberant,ac siquid lenti humoris infixum vasis haeres , fuerit,abstergunt, crassas. humiditates attenuat ac dissecat Qu5d si φ quis
piam uberius utatur,ea uel serosiim,uel biliosum, uel melancholica procedente tepore efficiuisanguinem. Nan F eius generis medicamenta ut prope dixerim omnia,no modo tenuadi incidendi , facultatem habet,sed immodice etiam calefaciendi, obid i 5 solida exiccat membra,crassum humore reddunt,quo in renib.asta calculi gignunt. Optima ital corporis constitutio quae temper tinima est,meatus per quos humor fertur, Parentiores habet ac fieri quide potest, ut corpus eius modi bene semper se habeat, dummodo quatum B sitiatis,ante cibis exerceatur,prscipue., ubi craD
si succi cibos liberalius assumpsit, qualis alica ut diximus)habetur,8c Suilla caro,Panis. fumac
us,aut in clibano minus probe decoctus, ne* ea cura 5c diligentia confectus,quam paulo ante re censiuimus.Tragus ex frumetacei generis alimentis eiusdem cum alica naturae est,uerum aegrius in uentriculi concoctione * alica ipsa concitur. Ad haec quo F prope accedunt Ouorum uireS, natura p,de quibus non secus ac de lae e multa distincte diceda in qus accurate nobis in operis pro gressu paulo post reserentur. v Sed quemadmodum prius sermulam quasi quandam alimentorum descripsimus, quae boni mali*5 glutinosi succisiunt:siceorsi quom ano chis mentio facienda est, quae quodam quasi ex minato modo se habet, media. naturaliter inter crata ac tenuis materiae cibaria sunt. Qus alibi Otia in libro de extenuante uictu diximus. Sed plura ex his qus tenuis materiae sunt,medicamina potius,* alimenta a nonnullis appellant:at quae glutinoses cratas. humores gisnunt,si probe in uetriculo concoquantu bonuchi in iocinore sanguinem essiciant,maxima ad nutricandum essicacia sunt Cibi autem nulla omnino ex parte damnan di,nel tenues,ne 3 crassi sunt, sed ueluti in sym-: metria,Omnis*excessus mediocritate consistsit Eius generis Panes optimi habentur, quorum cofestionem libro de facultate alimentorum primo' MI scripsimus:praeterea ex Gallinaceoru genere se, Disius aluum minus dencit, magis inutrit. Constat minae quidem ct mares:ex Auibus phasiani, per l- - .-3σμή dices,attagenes, columbae, merulae, turdi, turtu
tensionis afferat: cui autem aetas, aut consuetudo: obstat,quin exerceri ante cibum possit,eius generis uictu quem diximus, omnino abstineat: qui iraertem penitus, et ociosam uita agit, eiusmodi e tiam cibos uitet,sed uel gestatione,uel deambulatione ualidioris exercitationis loco utatur. Ad s nitatem enim tuedam,si corpora moderate exe centur,mirum in modum prodest:at contra quies 8c ocium diutura in maximo illis nocumeto est. Nel enim morbo quisquam corriperetur,si accurate obseruaret,ne in cruditates 1ncideret aut ue hementer post cibum exerceretur.Nam si ti bonae ualitudini ante cibum exercitatio in imum affert comodum,sic qualiscun* sui'pto cibo motus noxius admodum est. Alimen' enim eπ ueratre ante cococtionem in diuersas eorporis partes distribuitur propterea pcrudi humoris copia per uenas aggeritur, quae multip1ices minos affert,
nisi aut multis laborib.is humor dissoluat, aula mcinoris uenaruch facultate cococ28 uersus. insanguine fuerit.Quare qui tuede tantu sanitati,no si euti gymnasticae dediti bonae habitudini studet, iis tenacis mali , succi cibos uitare tutissimu est VI Deinceps ergo quae hactenus de crassi succi cibariis dicta a nobis non sunt,recenseantur, rumsest a Pane ipi ordiamur.Is em si quod fermen ei Sc salis sit satis minimein se habe parumΦ ma Cermus, net quam deceat in clibano coeturam adeptus fuerit,crassum quide succum nonnihil in se tenacis habente gignit,que Praxagorae ac Phi lotimi sectatores glutinosium dicere seliti sunt.
seus omnis crassi,uetus mali etiam succi est, reces uero succi prauitate caret.Crassities aute cum lentore non in omni est caseo, cum lactis ex quo fit, tum animalium, tum pabuli uarietate non par
uum discrimen sit.Caprini lactis ustis frequens a pud nos est,apud alios bubuli. cipe etiam Sc ouillo utuntur,sed crassitiem in se habet, alip idcirco asinino est contrari bubulu uero pingue.Capri nu inter caetera lactis genera moderate se habet, cum non admodum pingue erassum. sit, ob id. medium quom esse censetur,quod in corporibus
nostris praestat.Lac enim quod serosum est actonu minus nutrit,alud magis deflcit: contra craseres, ec paruae uolucres omnes: Pisces item saxati lses,pelagic littorales,gobii,murenae,buglossi,a iselli,et simpliciter pisces omnes,qui ne pinsuave, lne mali odoris,necv glutinosum quicquam gu-lstu repraesentent.Sed ad horum natura explican ldam multa quide distincte diceda essent,quae ubi de mali succi cibis mentio a nobis siet, enarrabi mus.Sed quaeda prius addeda quae desivit. Quis quis enim exercitatione multa ut Bmnoo ad s.cietatem potest,eam. sibi uitae rationem delegit,
quae publicis negochs forest. labore minime impeditu is sane crassi leti , succi cibis uesci potest, ac tum praecipue cum horum usus si equctior parenim lac omne ex triplici dissimilii substatia, prama quide serosa 8c tenui, altera crassa oc ad casea
faciadum accommodata, tertia oleosa et pingui. Quae saner non itidem animantia omnia praeviant, Nam camelinum asininum. serosi humoris plus habet,plus casei ousllum, plus pinguitudinis bil hulum.Capelle uero inter caetera animantium getl nera mediocritatem adeptae sunt,riirsusq; inter se inuiceml collatae illo quem diximus modo dis. ferre uidentur.Nel enim harum parua dissicrimi na sunt,ab aetatria pastionibus, ab anni tempore,
ab eo ipso spatio quo a partu aedito distant. Quae
abunde tertio de facultate alimentorum libro diaximus.Nunc uero id tantum referre sit satis,caprinum Iac sine melle sumptu periculosum esse Pim
67쪽
D A Usa et risique enim qu1purum 1Illud hauserunt, coactum A exliis minis adiunctiocritate tetidunt est in uentriculo, in speciem casei : quod quidem ite,Buccinae, Purpurae crassi admodussicci sunt, quum accidit, mirum est quam aggravet homia ac simpliciter quςAristoteles Ostracoderma,hoc nem,ac strangulet. Maiori quom admirationi est, est dura testa intecta uocat. Chamar, Patellae, P
cum in cuiuspiam uulnus,ues in uentrem, intesti L ct ineS,Pinna 8calia eiusdem generis: quoru Purnumue aliquod sanguis in grumos compactus de purae,&Buccins duriorfini carne, ct siticci craD fluxerit.Nanin is frigore exolvitur,ac pene exani sioris:sed ca ro in altis,prscipue . in Ostreis.humatur,pullus in imminui re male ne habet. Quin midior, & tenacior est. Qtiora omnium flaccum l& huiusmodi tinguis sese in uulner insinuans se scire debes,non secus ac serum ladi is,aluum de 3 cit,ut partes illi proximae protinus putredine con cere: at solidiores ipserum partes,isius ob crassi trahant.Sed curis humor inter omnes alios cor- tiem concoqui, crudum.&crassum re frigidum poribus nostris accommodatissimus ubi frigefa- humorem gignere. Eadem quo* oc Brasiicae, re ctus est,huiusmodi pathemata inuehat, non parse Lenti evides potestas est:multisc, alijs,sed minois luam certe inuestigationem requirit. Exhis uero re essicacia. His de rebus,trib.de facultate alimen lplaner perspicuum est,quantam uitiosi succi quali torum commetar's uberius scripsimus . Reliquae ltates in m habeant,quas saner tanquam parui mo- η ergo ex his octibus, quae crasti succi esse diximus, lmenti,quida nostrae huius aetat1s medici asperna exceptis testa inte si is, et glutinosa et tenaciaincitur:eos. sequuntur, qui ita sentiendum esse pria Brassicae ac Lentes non eandem cum glutinosis lmum commenti sunt. Eam ob causam lac ubi sim antedictis succi naturam sertitae sitiat, sed earu silc lmunt nonnulli,ne in uentriculo coaguletur, mela cus nitrosus,& denciendae suo emcax est, sicuti itis,aquae,5 salis nonihil admiscent. Ad bonos aut Dracunculi acerrimus 8c amarissimus. Vtruno item humores gignendOS ex iis animantib. Iac pro etiam Aron habe sed minus essicacite Bulbiaci thatissimum habetur, quae bono corporis habitu stero amaro succo sunt, ex ijs lotis,&saepius D lsentiid ubi emulctu fuerit,statim hauriat. Abi, terata coctura quicquid stiperest crassi succi habedantius uero coctum satis crassum succis praestat, tur.sed fungi inter huius generis cibos frigidissia praecipue. si velfarina triticeam,uel militi, uel a- mo,tenacissimo,ec crasta si icco sun a Boletis in
mylis cum eo decoxeris Caseus Omnis crassi, us tum neminem inter isse memoriae proditum est: tus mali etiam succi est,recens uero S modo coa- sed Si hi ubi concoqui nequiuerint, choleram inctus dehciendae alui gratia ante cibum cum melle nonnullis excitarunt. Ab esii csteroru fungorum sumitu succich minus quam uetus crassi est,nun te alη mortui sunt, at 3 proXime ad mortem accesse quam autem mali. At quod ex lactis concretione runt,strangulationis periculo, uel alui fluoribus, ldefluit serum,aluum egregie mouet. aut cholera laborates.Tuber leniter crasSi, no ma VII Quae ex lac le&caseo placenta conficitur, ii succi est.huius generis Amsu habetur, nec ma lcrassi succi alimonia praestat,proptereat, iocino li,sed succi crassioris est. Itide Nux pineaquaue ris meatus obstruit.Eadem ratione etiam quae ex teres Strobilon dixere,se habeti l
similagine&lacte ubi lagani aut rhyematis quic VIII In his quae crassi succi censentu Ιecu Re lqua admistum sit: tum quae ex similagine,uel om- nes,Testes annumerandi sent: uerum Iecus malinino ex triticea farina se musto conficiuntur, pxa sicci non est:Renes,Testes ii non boni, his tame ui succi omnia sunt Quin etiam ipsa per se lagana exceptis qui ex gallinaceis habentur, praecipuel lxhyemata , 8c bellaria omnia quae ex tritico coim ex saginatis,iterni suillo iocinore,si quandoid eta sunt, re fermentatione carent, ac tum potis nimal caricis nutriatur,quod propterea Sycolori lsmum ubi nonnihil casei in se habent succi stat quasi ficubus altum uocant. Lien ex caeteris aes crassioris.sed mea quidem sententia quae a nobis niantibus satis uitiosi silcei est, &melancholicus linodo lagana ac rhyemata appellantur, ueteres suillus uero minus nocet. Cordis substantia disti communi appellatione Itria, hoc est liba dixere. o o ac fibris magis scatet quam quae habetur in Cochleae crassi sicci censentur: irem ue oua quae , Iiis uisceribuscin his enim inter vascula, quaedam uel elixa,uel tosta,penitus densata sint, frixa uero concreti sanguinis fissistantia apparet: corde si mali succi,fumota in stomacho cocturae sunt,se brae multae selidae & longae,non secus alch in m cum etiam admistos cibos corrumpetis. Quapro sculis spectantu in quibus carnosa simstantia cir pter inter deterrimas earum rerum habetur, quae cumdeniatur,at y ea de causa nonnulliipsumcor li concoqui nequeut Mediocriter uero cocta, quae t in musculorum genere locandum putant, ex quo ideo tremula appellantur, d concoctionem, di rum substantia tota nostri corporis moles confici li gestionem,nutritionem, bonit succi generatio tu tu quicquid proprie caro appellatur, estur p nem praestantiora: sicuti&quaeirbilia dicimus, i ex uidi imis Sed mustuloru nitia quae Capitauo 41 modum in coctura adhibueris,ad lentedas gum cant,neruossiora quoquomodo silint, in eat capi turis asperitates idonea sunt, cum liquidumas ita ex ossibus ligamenta initium ortumlhaben huc coactum densatumo non sit. In Aquatilibus ilia disperguntur. In fine musculi Tendones oriunuero quae mollia dicunt: uidelicetLolligines, S luceam ob causam extreme utritam illorum pax piae, Polyphallain eius generis,craso tenaciQ suc tes neruosiores: sicuti re mediae carnos, sun Sc eo sim necnon ex piscibus qui cet cet generis ha uberrime nutriunt. hae quide partes ab omnibushetur, cuiusmodi sunt oc Thynni. Sed Velamides Carnes appellantur,cu ipsam fibras prs tenuitate
68쪽
137 .m me intueantur, quae ex ligametis neruis. in
hancipium carnosiam substantiam dispersis con stant.Sed haec cuiam ab illis caro praenominetur, non sine causa extremas ipsius duntaxat partes Musculum dicunt. Verum aliter res habet:nam totus musculus propriis quibusda lineametis cir cunscriptus seisi Rusc, ab alqs cernitur, obitin functionem una quae est ex motibus uoluntarijs. hocem nomine eius generis motus ab his distinguendos putant, qui naturales &uoluntatis experres sunt. Partes musculi quae diximus distrimina recipiunt In extremis animatium partibus caro inest
paucissima,ossios, & neruos, sunt,non nerui illius causa,qui uoluntario motu fungitur. Nan is in huiusinodi partibus exiguus est)sed Iigamentalis,& eius quem ueteres Graeci Tedonem, Aponeurosin quasi enervationem, medici recetiores uocant. Haec sane elixa tenaci satis lentore S glutinosa sunt, eam*ob causam simile etiam corpo ri alimentum praebent. Eandem quo P naturam sortitarint pedestrium animantium partes, quae penes labia sitae sunt. Lentum enim non crassum
humorem gignut,indicioch est coctura, cum plintimum ibi tumoris concipiant, relaxentur .Co-mode tamen hae concoquuntur, item in Alae uolatilium communi quadam cum corporibus se ex
ercentibus ratione, haec omnia excremen tu carent: quae uero in ocio degunt, excrement
fasinit.Suilla cutis praepinguis ubi probe elixa sit glutinosiim pinguedinem , in se hab entem, non
satis quidem crassum silccum praestat, ne* ueluti extremae partes concoctionem admittit , nem bonum succum sed excrementosiorem gignita Cerebrum quot animalis pars crassi seces est, ec quae dorso excipitur Medulla . Sunt quot Glandulae
eiusde naturae,sed mediociiter,nec non iuuenum uicitimarum Testes. iae Illud aute in cunctis animant1u partibus col muniter meminisse debes, scilicet senioru,duras, siccas, et cocoetu dissiciles esse:at contra iuniorii, humidas, molles,at* idcirco commodius concoqui, his tamen exceptis, quae ubi in lucemeditae sunt,protinus in cibo simuntur. Nanque omneSeiusimodi muccota sint, ac praecipue quaesiuapte litatura humidiori sint carne,ut Agni,&Sues: ue trum Hoed Z Vituli, ut qui natura simi sicciores, nmulto melius concoquuntur, nutriuntq;. Similia lier ergo Glandula Testes. se habent:at etiam lLingua,cuius fere natura glandulosa est. Quaein lMammis glandule habentur,si Iac in se continet, lVbera appellantur : crassique silcci edulia simi. lQuod si animal ex quo stimuntur, boni habitus li fuerit,&abunde nutriunt,&bonum succum es , iciunt.Quod sine cum commune quoddam sit sa ltius id quidem semel aud1re: ut mox facile tibi in lmentem redeat Lac ergo,ut medici omnes literis tradiderunt,siicci habetin probatissimi,Quapro pter nonnulli pulmonis ulceribus affectos potione tanta lactis rari purant, antea sellicet quameaipsa ulcera ampliem, callosae, fiant. Sed prae Uteris laeMuliebre,tan* naturae nobis pALI succraccommodatum,ab alijs medicis, praeeipitet, ab Herodoto Sc Euriphone ad tabidos affetius celebratur. Et ubera quide more infantiu illoru iudiacio ab ita affectis sugenda sint. Lacein simulat post emulctum,nati uar bonitatis nonnihil amittit, ex quo constat plane inter cibaria omnia lac optimi siicci re horum in primis,& aliorum quo Q in edicorum iudicio censieri. Sed quod diximus n6 in his tantum cibis, uerum in aliis quow permultis
communiter obseruari oportcre,iam recensenduest lac uidelicet ex ijs animantibus quae boni ha bitus fuerini,hom succi: ex ηs uero quae deprau thno secus ac stinguis qui in illis habetur, rnali sircci esse Nem enim lac bonum sicca praestabit unquam,cu totum corpus uitiatos humores habu
rit, propterea. lac ex animantibus quae boni sint habitus ut diximus ad bonos humores gignen dos probatissimum est.Idem Glandulae ipsae tum Iac in se habentes, tum aliae quo* salubrium ani mantium praestant. Itidem tecur, Testes , se habent:Haec enim ex is animantibus sumpta, qua tu deprauati humores fuerint, bonit iccu emce re non queunt, Sicut nem ex his quae iam conse nueruntinuitu enim ex 's boni sicci est. sed quin curim adhuc lactetia sint, si matris lac probatum fuerit,eorum iecur boni issicci est, oc caeterae etiam partes bene se habent. π Qualem uero alia animantium membra su morem gigna paulo post a nobis dicetur. Nun Eautem is sermo ut ratio postulat) quem de crasti sicci cibar is prius inchoauimus, abibluatur, quae quidem cum pauca sirpersint, a nobis recenseant, distinguetes uidelicet ex ηs tum qui malum, tum qui bonum siccum essiciant, mox reliqua expli canda sent Vsiis enim praesentis operis ad id per ltinet, quo scilicet bonos humores gignerrimalos lautem uitare possimus . Cumq: sicut initio huius lira statiois expositimus, cibi qui crassi secet sitnt. corporis perspirationem dissicile reddant:in eo ac praecipue in iocinore& renibus nonnullas obstrue tones faciant:propterea ab eorum ei continuo, 8c si boni sicci habeantur, meo iudicio abstinendum. At si qui inali si icci sint, seu tenues,seueratas humores gignant,penitus uitandi. fieri au item potest,ut hi duntaxat, qui uehementer exem lcentur, uiscerac , a natura deprauate constituta
non habeant:crassi glutinosi c. sicci cibis uescan tur,iis , minime laedantur. Est ergo ex crassi icci cibis utrach Balanorum species, & quetnae uidelicet, ct fructus etiam ψοινικωδ, hoc est Palmarum
Graeci palmas earumq; itidem fructus Phoenicas
uocat. ex his uero,quas quercus ferunt Castaneae
quae & Castana appellantur, grataesint homini ecseauexeas tum urbani,tum al' 'uom p er Asiam, Sardianas,8c Leucenas uocant a locis ipsis in quilhus uberius Ormtu Quam igitur ob causam Sar idianae dicantur,plane patet Sed Leucenaea Ioco quodam Idae montis, que plurali numero ut Thelbas appellat,nomen simpserunt. Eius ita P generis glandes uel asiae uel elixae ahomibus si untia
69쪽
ad sues potius* homines nutriedos idoneae fiunt, I nisi quispiam ingenti necessitate oppressus ut in
extrema uiritus inopia accidit)edere illas cogat.
l Ilignae uero Glandes quas Graeci Acylos dicut)l durae si t& acerbae , & propterea insuaves , oc sil eae ipsis elixaestimantur Nam 86 aegre concoctio nem admittunt,crassum , succum reddut, eam pob causam uitandae sint. od autem adstringent t1ssucci discrimina quaedam sint siiccus austerus &acerbus secundii plus minusue perspiculi est. l in austeris entiri adstringendi qualitas remissa est, i in acerbis intensa.Quare quanto glandibus acer hiores sunt Acyli tanto glandes castaneis.)n hisi enim astringedi facultas ualde imbecillis est, qua 'Dis aequeac reliquae glandes inter crassi icciciat hos annumerentur,commodius tame concoquul tur,ac nullatenus prauissicci, BC adstringendae at uo minore emcacia sint. Sed & harii usi uberio i re abstinendu,non ea tantu de causa, ψ sicuti muli ta quae diximus,crassi succi habeantur:sed inre concoqui,aluum , adstringere,ct inflationes ex citare possint. Palmarum Ductus Graeci omnes quemadmodum diximus tu palmas tum ipsarum t fiuctus eodem uocabulo Phoenicas appellat)duli cis sicci sunt,et adstringendi etiam facultatem hal hentis.hos medici quidam recentiores composi to nomine Phoenicobalanos uocant,idq apud uel teres Graecos in usu non esiman p illi hos fiuctust φοινλων βαλιμουρ; hoc est palmarum balanos siue glandes,non phoenicas, seu phoenicobalanos di cutit. Nunc aut de nominibus distincte dissereretit hon propositi operis est:sed ad eius generis homit nes pertinet,qui in ocio uitam agunCeost potici simum qui ueterem Atticorum linguam didice t runt: At quae ad sanitatem faciunt,ea omnibus hol minibus necessaria sunt . in uero eius generis uial Ou quem ratio bonae ualetudinis postula uti oml nes nequeat,uel quia negocijs dediti, uel quia intemperanter uiuant,uel quae tuendae sanitatis causaagenda essent,ignorent, illorum duntaxat st
dio praesens opus aggressi sumus, qui salubris usectus rationem agnoscat, ad eam4 sese accommodare student. Inter Acylos &Quernas Glandes, Castaneast in ipsis particulatim arboribus, non magnufructus discrimen recipit, at in Palmis noleuiter ditari. Nanssi Aegyptia palmula dura,si acac, re austera,si cu ea conferat, quam Graeci Pa -
teton Q calcatae similis sit dicuti qu 'satis duli cedinis&imbecilles adstringendi uires habesinal tura inter se contrarias esse arbitraberis. Aliae ue j ro inter has mediae censentur,ut quae plus minus i ue austeritatis aut dulcedinis habeat. Harum suest cus 8c crassitiem habet, ac facile iecur obstruit,l quod . scire ac meminisse expedit, dulces cibi crassic, succi iocinoris ac lienis obstructiones fa
ciunt,tii inchoanteia in uisceribus phlegmone sal tis augent inflationes4,8i inscirrhuinduratas si i sectiones,necn5 abscessuu generationes ulliquil do patet)proritant. Sed haec forsitana salubri in i cstu cuius pars in hoc opere scribitur, remotioras sentiRursiis ergo ad xem reuertamur, decisis ci ' I B I s. 34obariis agamus,quorum siccustum crassite, tum T lentorem in se habet .Ex his enim alia crasta duntataxat succo sunt,utLenticulae.lento alia, ut Mal- luae.nOnulla utrunc sortita sunt,ut quae Mollia ab Aristotele 8 Dura testa'intecta appellantur. X i Nostris autem corporibus alimentum ae commodatissimum est , quod ex his rebus conficilcitur,qus nec crassi,nec tenacis succi sunt. Hsc Gnim moderatae consistentiae sanguine gignunt.
Quod uero tenue admodum est, uitium in se ha- lhet,siquidem parum nutrit, quae . eo cibo nutria luntur corpora,ct gracilia et imbecilla redduntur. Adbonabitam ualetudine eiusmodi cibi accomo ldatissimi censentur,qui media quanda natura in lter ea quae diximus,habent, quili non nimis tenal, ces glutinosi , sunt.In his quo p uitium inest, qui lomnino friabiles habentur, ut qui paucissimu in lse lentorem habeant. Panis enim ex Panico MLilioue confectus, dum estu arenam, uel quasi cia lnere refert.Eapropter cum Elnos similiter ac Le- lcythom ex antedictis confeceris, pinguia, lento, tremi, in se habentia illis admiscenda sunt.Haec lnim agricolae indito uel oleo uel sitillo caprinoue adipe,uel ouillo bubulbue Iacte in cibo sumunt. lEtnos a nobis appellatur, quod ex fiesis legumia inibus chedropisc, conficitur:at Lecythos,cuhsc lipsa moliuntur, eorudem , farinam adipe aliquo
admisto in aqua decoxeris. Si uero cibaria per se nonulla inspexeris anteal uel elixa, uel tosta, uel lfrixa,uel tantummodo madefacta propriam prael parationeadepta sint,terrestria,duxa , apparent:- lelixa uero,aut humore madida, mollia reddunt. lhu1usmodi est,ex frumentaceorum genere, Hor ldeu,ac Triticu:ex arboreis Ductibus Nux pinea. Ad id ergo mentem quom adhibere debes,ut no lmodo cum in exteras regiones perueneris, uer letiam apud nos, siquid tibi insuetum edendum est,eius prius natura non elix sed aqua duntaxat madefacti experiare,uel id tibi simul elixandum, lassandum re est. Nam quae ex seminibus aut om lnino ex fructibus intumescunt, ueterem c. protia
nus siccitatem duritiem , deponunt, molliora. loc humidiora redduntur, praestantiora: quae uero lminime tument, pristinam. duritiem retinent, ldeteriora sunt. Haec em8c terrestri stibstatia si int, l
aegress concoquuntur,ati ut, ocin uentre perfie ciantur digeratur4,8 in iocinore ac uenis in sanis lguinem conuertantur,ualentibus corporis faces
tatibus opus est.Quae sane ambae actiones in imbecillis corporibus haud prospere succedui, pro- lpterea. siccus ex cibis eius generis crudas redditur,eae quo multiplices morbi gignutur.Sed quo- litiam singulae si uctuum species maxime inter se ldifferunt,id animaduertendum est,ulsiqui tibi ira cibo sumendi sunt,madefaciendi prius,interduc, letiam prςcoquend ut cuiusmodi naturae fuerint, certissimum experimentum assequaris.Quamob irem Pater meus harum rerum diligens studiosus- lque, cum Amygdalas hoc pacto expertus esset,
Nuces. Iu ades Auellanas , quas Poticas, paruitate Leptocarya appellant,idecim oleruge l
70쪽
niaues madefacies,uel praecoques, quam deinde tumoris cociperent,agnoscebat. De Ptisana autet quidna recesseri a nobis debetcta pueris plane pa-l te v quae celeriter turget,probatissima,que pose mulisi temporis paruintumuit,vitiosa est. Nancr illa liquat,&in cremore uertitur, haec dissiculter 1iqtiesci ac duritiem retinesicremorem. paucis simum praestat. Caeterum cerealia quaedam semi na dum coquuntur,nequa* tumet: at ue haec a priscis quibusdam medicis quia percoqui non poscsulit, Aterana nuncupantur. Quamobrem Pater meus& eo quo paulo ante diximus modo, oc copia etia farinae Triticum experiebatur. Na quod praestantius,plus quide: quod deterius est,minusti farinae reddit.Quae igitur dico ne arbitreris mini me ad repertinere,si quide quod communiter dicitur de cunctis seminibus fruetibusc, qui repo nipossunt,id ab eode Patre. a me etia diu exploratum,longoss experimento comprobatum est. Sed iam patet eos fiuctus comode me dicereas. seruari,qui priusqua marcescant, exiccentur: ido nonnulli sustinere non queut, ut Mora,PeponeS, Melopepones. Adde etiam Persicare alia eiusdegeneris.Haec em putrescunt primi arefiant No nulli tamen Cucurbitas in tenues partes disse 2 arescere sinunt. quemadmodu etiam alti fungos. Sedremaximum prauitatis fungorum putant ecse signum,quod siccari non postlint. At de seruandis Prunis quid scribendum est Nemo est enim qui nesciat,ea non modo apud Damascenos Ibe rosch: sed apud nos quot seruari. Quare paucissi mos fiuctus deprehendes, qui siccari no possint, praeter quos diximus Pepones,Melopepoes, Armeniaca,Persica, ct quae a Romanis Praecocia appellantur.Ficus etiam siccatae durant:ac Cucumeres ut Cucurbitae reponatur: sed haec in usum hyemis asseruata eade quo ratione explorada simi Nam quae aquae madorem penitus hauserint, uel adhibita coctum,uel secus, inter caetera consimilis generis praestantissima sunt. Quibus uero accidit,ut multo temporis spatio non admodum intumescant,uitiose censentur Qub fit, ut cibi qui illico iii tumorem cres uni,ct natura meliores habeantur,ne aptius tantum concoqui possin uera I
quot ad bonos humores gignendos cuius rei indagandae haec omnia scribimus ) sint praestantio res.Nihil enim in cibarijs omnibus ad boni succi generationem tam pertinet i si probe in uentri culo concoquantur.Nanin haec & altera & tertia concocitione facilius admittunt,sed secuda coco ctio ut plane nosti) iii iocinore A uenis, tertia in singulis quae nutrisitur partibus perficitur, Culinquidem gratia duae illae priores expetuntur Nam quae nutrienda sint, nutrientesecundu qualitatc mutato,& ad eius quod nutritur natura assimila t6,nutriuntur.Praeparata aute praecocta . comodius*quae concocta non fuerint, transinutatur inuicem enim concoctiones flaccedunt: na quici quid uentriculus concoxit, diecur transit, ab istὲ υ3t AG SVccI Alio ad nutriendas partes transmittitur. Cunctis er go corporis partibus iecur alimentu praeparat illiuetriculus: huic os:ori quaedam uel iurulenta, uel assa,vel Dixa,uel tantummodo madefacta sied his omnibus gubernatrix natura Ductiferas plantas Praeparat. Nonnulla etiam ab ea ipsa gignuntur,
quae nec elixancla,necassanda,nec madefacteda, nec aliter praeparanda sunt. mii Sed haec ut omnibus quae edendo suntco munia,in uniuersim nouisse oporter. Nunc uero quae iam omisimus, particulatim attingamuS. Ο- missa aute sunt ex animalium particulis, Vetricu Ii, lumlatestina, Aures, ocul atq3 etiam Camd nec non cerealium seminuae plantarum quas Horaeas uocant,at y olerum quo Permulta. Ve
striculi ergo Vuluae Intestina duriori quam caro substantia constant:quoin ea duriora sunt,eo etiaconcoctu dissiciliora,nec adeo boni succi: mino iret ad nutriedum Φ caro ipsa essicacia sunt . Sed Caudae sunt his quom duriores. reliqua uero in ipsis quae ad concoctione &nutritione spectat,du
ritiei proportione respondet, hoc tame eXcepto, quod motionis causa minime excremerosae sunta
Cum his uolatilium Colla similitudine quandam habent. Ventriculus ex pedestrium et uolatilium genere maxime differt. Nam in pedestribus GaD sis durus. est,& concoctu difficilis,at in uolatilibus si concoquatur uberrime nutrit. gallinae uero 8c anseris praestantissimus est Caeterat uero anserinae partes alis exceptis,' durae re excremento sunt,nec lacile concoctionem admittunt.Ex gra
clibus struthis quos modo StruthocameloSuo
cant membra omnia dura excrementosa, di con coctu etiam dissicilia. Aurium cartilago ct sicca est,reminime nutrit: Earum cutis exterior tenuis arida p,aegre item concoquitur, &paucissimi nutrimenti est.Oculi a paucis eduntur. Constant em lex dissimili subsi antia.Ex his nano Tunics aliam naturam sertitae sitnt,aliam Musculi, aliam quod a crystalli ac uitri similitudine Crystalloides ac Hyaloides dicitur. Inter haec Musculi tantu facita
lime concoquuntur.EX animantibuS quorum natura ad bonos humores gignendos aptissima est, Sues mediocris iam aetatis habentur: qui enim ad lsummu creverini,hominibus ingentis aetatis, sec, lexercentibus qui uero adhuc increscunt,4s quorum aetas inclinat idonei sunt. Caro ex porcellis Paruulis excrementis scatet. Quare ex pedestrib. animantibus Suilla caro probatiss1mus cibus est, deinde Hordina,mox Vitulina. Agnina uero hirmid tum lentorem muccorem p in se habere cesetur.a caeteris pedestris generis meo iudicio a
stineat,quisquis boni succi generationi animum curam. intenditi ae sane quonam pacto secu dum speciem differa libro tertio de facultate alimentorum docuimus.
xiii Ex seminibus cerealibus Ptisana quae pro fhe cocta sit cibus optimus existimatur, bonumissicca gignit. Indicat quo* hic sermo Hordeum itidem optimum esse oportere. Na si huiusinodino nes nunquam congruam cocturam admittici