Joannis a Lasco opera tam edita quam inedita recensuit vitam auctoris enarravit A. Kuyper

281쪽

posita semper haheat. Haee enim eum ad nos pertineant Sacramentorum testimonio, et quidem ex Christi ipsius, qui non mentitur. iustitutione, non possunt sine magna consolatione nostra reputari. Nimirum baptismus noster testa- 629 tur. nos, ad quem moduin aqua sordes omnes eluuntur. ita sanguine Christi etiam ablutos esse in morte ipsius, ut, etsi tu nobis servi qdhue peccati simus per omnem hie vitam nostram. in Christo tamen, Domino mundi iam modis omnibus simus per salutarem sanguinis sui in morte ipsius ablutionem,

sie ut nulla iam nostra infirmitas imputari, nobis' possit propter

Christum,ad nostram condemnationem. Et coena rursum Dominica testatur etiam. Omnem iustitiam. omne meritum Et omnem gloriam

Christi Domini tam eerto ad nos omnes pertinere. qui de uno pane edimus et de unci poeulo bibimus in eoenae suae usu iuxta eius in stitutionem. quam certo eredimus exa Pauli doctrina, Coenam ipsam Dominicam esse indubitatam communionem eorporis et sanguinis Christi, hoe est, societatem nostram individuam cum Christo Domino in iis omnibus, quae ullo modo pertinere possunt ad corpus et san guinem ipsius. sic ut neque nos sine Christo Domino damnandi unis quam simus, neque ille sine nobis corporis sui 'foetis adeoque et membris mysti eis, in 630 coelesti sua gloria regnare etiam possit. 6. Monetur aeger, ut, quoniam morbi nostri et omnia alioqui crueis genera nobis a Domino ad fidei nostrae explorationem immittuntur, et fides nostra non aliunde melius, quam ex charitatis omelia aestimari potest, iisdem quoque charitatis ossiciis illam aeger ipse et Deo ipsi et suae etiam Leelesiae studeat in morbo hoc suo approbare. Esse autem haec praecipua charitatis inter eos ossiciar reconia ei liari iis, quos offendimus, sive domi nostrae, sive laris, ignoscere omnibus, qui nos ullo etiam modo offenderunt, restituere, si quid cuiquam praeripuimus, cavere, ne ullis turbis ae dissidiis ullam etiam post nos occasionem relinquamus. Si quem igitur offendisset Reger, sive consulto, sive per imprudentiam, potissimum autem in sua ipsius familia, hute ut remnet lietur et pro virili sua satisfaciat. Abinlata restituat, habet . enim ultorem Deum omnis iniustitia. alque adeo exeluditur etiam a Regno Dei. Ignoscat omnibus, a quibus ullo modo laesus est, ad quem modum ipsemet sua. 63I sibi peceata a Domino remitti ae eondonari optat. Disponat tempori de bonis ac rebus suis omnibus, sive per testamentum, sive alio quovis modo, tollatque, quod in ipso est, omnes post se litium ac dissidiorum occasiones. In hane sere sententiam habentur potissimum npud aegros admonitiones, observato, ut dictum est, ipsorum ingenio atque affectu in morbo ipso, observata item morbi magnitudine ac periculo, ne imis portune conscientia ipsorum gravetur.

282쪽

Itabentur etiam preces publieae in templo per Ecclesiam Pro Remotis illis Datribus nominatim, si ullo modo de vita periclitari videantur, admoneturque Eeclesia de illis visendis, ut eis aliquot fratres subinde adesse possint. Et apud aegrotos ipsos iubi fratres aliquot adsunt. habentur etiam preces, ipsomet aegroto auseultante aesimul etiam precante. Quod si aeger inopia ulla premitur. lum Diaconis iniungitur. ut eius inopiae succurrant. monenturque ut curam illius peculiarem habeant, esticiantque ne un- 632 quamisit solus, sed habeat, qui illi adsint. Quodsi quis a morbo suo revalescit, id quoque ministris indieatur. habeturque publica in coetu Ecclesiae pro aegroti revalescentia gra tiarum actio. adiuncta preeatiuncula, ne. qui revaluit. dono hoc revalescentiae aliquo modo abutatur, ipseque aeger monetur, ut post reostitutas a morbo virestiad coelum Ecclesiae ipsemet veniat et suam erga Deum pro restituta valetudine gratitudinem publice attest tur. Neque enim impunem esse apud Deum omnem ingratitudiuem omnino.

Ad eundemivero modum et puerperae post completos dies purgationis ipsarum iubentur adesse in eoetu Ecclesiae. sine ulla interim aut Iudaicae aut Papisticae purificationis superstitione, ibique agit Minister publice gratias Deo cum tota Ecclesia pro puerperae illius partu ae valetudinis restitutione et et precatur αut puerpera beneficio Dei illo utatur ad gloriam divini sui nominis et suam ipsius saluintem. laetum autem,sibi a Domino datum diligenter euret. ut silium

Dei. eo quod illum, 633 non tantum sibi ipsi, sed Deo potissimum

et eius. Ecclesiae peperisset.

In mortuorum sepultura non adhibemus fastum ullum theatricum ullumve aut Ethnicum aut ripistieum apparatum, sed summam quam possumus simplicitatem eum publiea interim funeris honestate retiis nemus ad Ecclesiae aedificationem. Ao primum ad aedes fratris demortui conveniunt fratres aliqui et unus aut alter e senioribus Ecelesiae, qui lanus ad templum deseravi. unaque et matronae nonnullae. quae viduae. funus deducenti, adsint atque sub tempus publicae concionis funus in silentio et eum omni modestia ae gravitate ad templum adserunt. allatum ad foveam sepulturae destinatam Oollaeant, repositoque ad foveam lunere, Eceleaia tota sese ad concionem audiendam componit.

283쪽

Postea orditur: Ministerisuam concionem, et, si sit ordinarius pu- bliearum concionum dies. prosequitur aliquandiu 634ὶ suam contio- nem ordinariam ad semihorae spatium. Deinde vero orationem suam de lanere instituit. Si vero non sit dies destinatus publicis concio - nibus et sepultura tanto alioqui tempore differri commode non queat, tum minister de solo lanere admonet Eeclesiam, in hane seriue seni tentiam. I Admonitionis circa funus argumentum. I. Monetur Ecclesia, lanera eorumque sepulturam in Ecclesia in-l stituta in esse, non tam propter mortuos ipsos, quam potius propteri lauerum in Ecclesia spectatores. Mortuis namque, quod ad illos attii uet. Perinde Ose, quocunque modo uut Ioco aut tempore sepeliantur -l nimirum sepultura salutem mortuorum, neque iuvare neque impediret Potest - sed Ecclesiae interesse, ut lanera piorum suorum fratrumi cum gratiarum actione rite ne decenter propter Spem resurrectionis sepeliantur. Atque hic obiter tradueitur error Papisticus de adiuvanda mortuorum 635 salute per funebres ipsorum nenias, Oblationes ati que apparatus, qui error, cum sit in meritum mortis Christi contumeliosus, in eius Ecclesia neque serri neque dissimulari debet. 2. Docetur1Εeclesia, quomodo mors genus humanum, ad linmortalitatem alioqui creatum, per parentum nostrorum peccatum invaserit. Eam nimirum esse Maiestatis divinae, tum sanctitatem, tum etiam dignitatem, ut nullum omnino peccatum impune serat ullo modo, etiamsi nostrae rationi levissimum esse videatur, quemadmodum sane unius pomi vetiti esus levis videri potest.FId porro satis conspicuum esse in filio Dei, quem et carnem in se nostram, ut mori posset, assumere, et mortem demum ignominiosissimam. ad peccati nostri expiationem, oppetere oportebat, imo et in uobis omnibus conspicuum adhue esse, quatenus adhuc propter illum ipsum vetiti pomi esum

morti nos omnes subiectos esse oportet. Proinde merito omnes cavere debere summa cura ne diligentia, ut sibi modis plane omnibus caveant ab omni Omnino quamlibet levis pec- 636 eati occasione. Si eui in Adae imprudentia illum exeusare non potuit, quominus eum

universa sua posteritate sub mortem steternam, quod tu nobis est, condemnaretur, etiamsi ipse in sua transgressione se ita peccasse non omnino persuasum haberet. - quanto maiore nos iam culpa tenemur dum nobis in iis, quae cum Dei voluntate pugnare certo novimus,

negleetis Dei praeceptis, indulgemus 3 Atque hio inducuntur lam

seripturae, quae laciunt ad peceatorum indulgentiam accusandam aedetestandum.

II. 18

284쪽

3. Docetur Ecclesia, quod, etsi mors ita iam.Ἱut est dictum universum genus humanum Propter peeentum pervaserit, naturaque uostra, ex nobis ipsis, aliud nihil simus squam irae ac mortis filii Deum, tamen nostri misertum, quemadmodum nos non equidem ad mortem,ti sed ad vitam aeternam initio creaverat, ita nos etiam a morte rursum ad vitam aeternam, donato nobis in carne nostra uni. genito suo filio, revocare voluisse. Hunc igitur Dei filium, Patri suo

coaeternum et coaequalem, ussumpta ex matre virgine Parne nostra,

ho- 637 minem factum esse, per omnia nostri similem, excepto solo duntaxat peccato, atque ita demum universi humani generis carneia in suo corpore sanctificasse, etsi in nobis haec illius sanetisiratio conspicua non sit adhuc. Sed quoniam carnis haec nostrae in Christi eorpore sanctificatio ad nos, propter peccatum nostrum non aliter potuiιά pertinere, quam si aeternae Patris Dei iustitiae pro nostra transgressione satisfieret. ipsummet eundem filium Dei sacrosanctum iam in se,carnis nostrae corpus in mortem, peccato nostro constitutam, summa cum ignominia ad peccati nostri expiationem ultro o tulisse idependisseque per corporis sui innocentissimi in carne nostra oblationem, quod eidem ipsi carui in nobis propter peccatum nostrum decreto Dei fuerat constitutum, sic ut nobis amplius peccatum nostrum ad condemnationem propter Christi Domini mortein imputari haudquaquam possit, praeterquam si nos ipsi per contemptricem tanti istius beneficii ineredulitatem ab ea peccati nostri expiatione in Christo, Domino excludamus. Vult enim filius Dei fide apprehen- 638Nisuum hoc benescium, ut nostram erga illum gratitudinem attestemur, et nos ab impiis ipsius contemptoribus f dei nostrae testimonio separemus. Nou quod salus nostra a fide nostra pendeat. sed quod Deus contemptricem illam beneficii Christi tu redulitatem neterna condem natione puniat. Requiri igitur fidem in nobis, si benes eium illud expiati per Christum Dominum peccati nostri ad nos debeat pertinere

sed requiri, non ut causam ullam mediumve salutis nostrae - causa enim salutis nostrae unica est, nempe gratuita Dei misericordia, medium item unicum etiam, nempe Christi Domini in carne nostra meritum -used requiri ut gratitudinis nostrae quandam attestationem, qua ab impiis tanti beneneti contemptoribus discernamur. 4. Docetur Ecclesia, quaenam sit ea fides, quam Deus in nobis requirit, ne a Christi Domini beneficus excludamur. Tres esse illius notast Scripturis sanctis proditas. Primum, ut certo verbi Divini testis monioliuxta unanimem totius Scripturae consensum Dilatur. Fides ex auditu, inquit Paulus, auditus 6393 per verbum Dei. Alteram, ut)sit firma ac certa persuasio, non fiexilis ad omnem ventum doctrinae cuiusvis, instar arundinis, sed ut ei quod credimus toto corde

285쪽

nostro pro nostra infirmitate assentiamur. Sic Christus Dominus fidem in Petro vacillantem reprehendit, firmam vero in Ioanne Baptista commendat, Matth. 14, 1I; Sio et alibi fidei firmitudinem commendari, haesitationem vero traduci videmus, Matth. 2I, Mar. II, Itom. 4, Iacob. 3. Tertiam vero fidei notam esse, ut non e rationis nostrae iudicio nostrisque asse libus naseatur, sed spiritum sanetum autorem suum in corde nostro habeat, qui divino astitatu suo eorda nostra excitet ad apprehendendas verbi divini promissiones, ut nobis Placeant. nosque pacificata nostra conscientia in illis sidueia Christi Domini conquiescamus. etiamsi nondum ea, quae in promissionibus divinis habentur, in nobis hic conspicere possimus. Ex fructibus vero istis lacile apparere, num spiritum sanetum fidei nostrae autorem habeamus. Neque enim est odiosus actatus ipsius, sed profert semper fructus suos, qui nobis in cor- 640 de nostro. testantur, nos habere intra nos spiritum sanetum fidei nostrae autorem. Esse autem hoc proprium spiritui sancto, ut carnis concupiscentiis, non equidem indulgeat. sed prorsus adversetur. Tum demum igitur spiritum sanctum noεtrae silet autorem esse tutelligemus, dum nostrae fidei repugnantiam spiritus adversus carnem in corde nostro adiunctam esse sentimus. Et hunc si nullam omnino in corde nostro sentiamus, frustra

equidem nobis ullo prorsus fidei nomine, quam Deus alioqui in nobis requirit. blandiamur. Nam eam ipsam, quam ipsemet largitur. α non ullam ullam fidem requirit in nobis Deus, si a Christi Domini beneficiis excludi nolimus. Cuius Musum si ullo modo in eorde nostro ipsius beneficio habeamus, atque adiunctam illi repugnantiam adversus carnem nostram iutra nos pro nostra infirmitate sentiamus

atque haec talis fides, non sit dubia plane et certo praeterea verbi divini testimonio, ut dictuin est, nitatur, tum equidem tam nos certos esse debere de sublata a nobis omni peccati nostri condemnatione deque Abolito plane 6ll) mortis regno in nobis per Christi

Domini propitiatoriam tu morte eius oblationem, quam certum est, Deum esse Deum, qui in verbi sui divini promissionibus verax sit et fidelis. neque mentiri ullo modo possit. 5. Docetur Ecclesia, quod, etsi peccatum nostrum sit iam expiatum morte Christi Domini, regnumque mortis sit in nobis iam prorsus abolitum quatenus quidem in nostra cum Christo Domino eommunione silet nostrae testimonio permanemus) sub peccato tamen adhuc et proinde sub morte etiam, quod in nobis est. dum hic vivimus, linescamus. Nimirηm Christus Domitius non equidem peccatum ip una, cuius vlioqui prorsus expers erat, sed solam peccati poenam pariter ac culpam sine peccato interim ullo in se transtulit. Et proinde,

dum sub peccato haeremus adhuc, quatenus equidem illi, quod in 18.

286쪽

nobis est, subiecti'sumus, hactenus nos morii etiam subiectos esse oportet nci tempus usque nostrae restitutionis. Sed ad quem modum peceatum in nobis haerens, etsi nos cogat latere malum quod nolumus, et non permittat sacere bonum quod volumus. non est tamen

damnans nos amplius peccatum propter 642ὶ Christum. - ita et mors et si nos propter peccatum invadat, non tamen in regno amplius suo detinere nos potest propter Christum. Sed quemadmodum Christum Dominum, posteaquam illum loco nostro invasisset, detinero in Regno

suo non potuit, redivivumque ferre coacta est in ipsius resurrectione, ita et nos redivivos in nostra resurrectione serre cogetur, etiamsi nunc morsum illius evitare non possimus. Unde sit etiam ut mors haec nostra, qua anima a corpore separatur, non tam mors lam aliO-qui. quam somnus quidam potius vocetur. et mss. Monetur Leelesia de incerto mortis tempore, quod equidem Deus ita incertum esse voluit, ne, si de illo certi essemus, resipiscentiam nostram in extremum usque vitae nostrae tempus differremus, cum ne sic quidem sub temporis ea lueertitudine magna illius cura. nisi morbo gravi aliquo adacti, tangamur. Quanto igitur m tuus perti esse possumus de mortis hie nostrae tempore, tanto nos ad illam magis componere debere, perinde atque si in soribus esset. Est enim dies Domini, sicut sur, et ipsemet se ea hora, qua omnium 6M minime expectaretur, adfuturum esse praedixit. Haec ita in genere pro lanebribus concionibus tractantur. Et, si quid a demortuo fratre illo dum viveret praeclare actum est, in fidei suae consessione promovendave religione, aut iuvanda alioqui Christi Eeelesia, aut si quid pro Christi nomine passus est, id totum commemoratur, ut dona Dei in illo praedicetitur et Ecclesia ad eius imitationem invitetur, potissimum autem si quod peculiare specimen resipiscentiae aut fidei suae dedit ante mortem suam, ut per eam Oceasionem Ecclesia etiam ad resipiscentiam et mundi huius momentandi

contemptum excitetur.

Finita conpione, deponitur funus in foveam et demum terra tegitur ut fovea expleatur. Interea vero canitur Psalmus a lota Ecclesia 103. a Benedic anima mea Domino. uo absoluto completaque laneris sepultura, Minister Ecelesiam ad precationem publicam invitat. complettentem in se pro evocato e vitae huius miseria fratre dem tuo gratiarum actionem, ad hune modum: 644 Preeatio post absolutam sun eris sepulturam. . Agimus tibi gratias, omnipotens et misericors Pateri per Iesum Christum filium tuum Dominum ae liberatorem nostrum, quod no-

287쪽

girum hunc fratrem. N. aut lororem N. e mundi huius miseri ad vitam ae gloriam tuam aeternam in vera filii tui fide et consession oevocasti. neque dubitamus quin et animam illiu iam transtuleris in regnum tuae immortalis gloriae, et corpus etiam ipsius excitaturus sis guo tempore ad resurrectionem vitae ad gloriae tuae aeternae, etiamsi nune in terram descissum quiescat. quo quidem nomine demortuo nostro bule Dalri aut εorori . tua freti misericordia, ex animo gratulamur, teque supplices precamur, ut et nos omnes, dum hie vivimus, tua complecti paterna misericordia, actionesque nostras omnes et omnia nostra consilia per spiri- 645 tum sanetnm tuum gubernare digneris, ut nostris oculis a rerum mundi huius cura. ad te rerumquet testium meditationem sublatis, te potissimum, Pater beneficentissimel tuumque in nobis opus intueri semper tibique per omnem deinceps vitam nostram in sanctitate et iustitia servire pro nostra infirmitato possimus, utque ita demum in fide ac consessione filii tui ex hac vita excedentes, iuxta beneplacitum sanctae voluntatis tuae tecum una in aeternum esse possimus. Et quidem non nostro ullo qui aliud nihil in nobis ipsis quam misera peccati et mortis aeternaeimancipia sumus. sed solo dilecti filii tui merito, summi siletis. simique ac aeterni Pontificis animarum nostrarum. qui tecum pariter et cum sancto spiritu in una atque eadem divinae existentiae mona deest unus verus atque aeternus Deus. 6l6 Iaudandus in secula. Amen.

Finita hac precatione, dimittitur Εeclesia cum solita benedictione et pauperum diligenti commendatione. Diaconis nil portas templi stan

288쪽

inu iam

HABES eandide tector' non externos tantum Ecclesiae nostrae ri. tus, sed omnem praeterea rationem gubernationis illius in nostro ministerio, deniqua et doctrinae adeo nostrae summam fere omnem. pro eo ae min sterii nostri quaeque acila id postulare videtur. Tractauimus autem id totum quanta potuimus fide et simplicitate. non vilio speetantes, quam ut concessum nobis a Deo optimo Maaeimo insistuendae

nostrae Getestae taes bile bene tam piis omnibus palam faceremus, mentissimi stem Regis eramplum, aeterna alioqui memoria Gynum studiam praeterea ac pietatem illius in promovenda sanae doctrinae et eustus Dirini 6473 puritate, et sinsularem erga peregrinos omnes propensionem squi modo verae religionis amantes essent) Melesiae Christi commendaremus, simulque etiam ministerii nostri fidem sub tanto Dei bene io piis ubique omnibus approbaremus. Quodsi eti quam forte hic non probetur, aut doctrinae genus. aut rituum forma, aut ratio alioqui sesa gubernandae Ecclesiae, eum rogamus. tit charitatis et modestiae Christianae memor esse velis, hoc est. us. quae illum quoquomodo Uendunt, ea sine eon iciis ac Ihraeiudieiis tragicisque turbis eae verbo Dei reprehendat. Nos sane nihil humania nobis alienum esse putamus, nedum ut nos et falli et labi posse non libenter etiam agnoscamus. Et proinde adeo non recusamus moneri, denique et reprehendi, sive priuatim sive publice, in lenitate et modestia Christiana, ut nos etiam omnibus plurimum debere prosileain mur, qui nobis errata nostra verbi divini testimoniis commonstrent, tantum abest ut piis modestis et Christianis reprehensionibus o=-damur. Caeterum maledictis ae conviciis. denique et praeiudiciis contendere, non am- M8ὶamus, mulumque Apostolum hic sequi malumus, qui hunc morem et a se et ab Ecclesia Dei alienum esse testatur. Atque audimus quidem nonnullos ostendi, quod in instituenda

nostra Ecclesia, non equidem nobis sequendos esse eristi Perimus aliarum Ecclesiarum ritus atque observationes, sed novas propemodum omnes nobisque peculiares caeremonias observemus, veluti con-

289쪽

te fis aliis mel ιis, quae interim eontemni a nobis hae in parte non debebant. At vero huis istorum ossensioni et in libello inso μὰ- ubi re oecasio Uerebat a in ipsa potissimum liminari Epistola

abundamnobia respondisse ridemur, ut non sit optisamuliis id nunc repetere, nempe nos neque eontemptu ullo aliarum Ecclesiarum, per quas nos alioqui in diuinorum eognitione profecisse ingenue et libenter agnoscimus, neque item ullo novanu. quidquam studio estis3e. quidquid huius egimus, aed potius id cona os esse. ut. sublati omnibus

antichristianis nouationibus, quoad eius seri posset, ad priscam illam primaevae Ecclesiae Apostolicae puritatem quam proxime accederemus. pem 619 missatinterim aliis Ecelestis sua hac iis parta libertate eget sine praeiudiciis ullis. Ad Mee JUem ipsam eoncrediti nobis

ministe, si id postulasae, eum hac potissimum in ione cura nobis nostrae Melesiae eommitteretur, ut In illius minis eris. non tam equidem aliarum Ecclesiarum ritus'tillos, quam verbi dirini restulam potiustitque Apostolieam obserrationem 3equeremur. Denique cum et a Regei mo et a praecipuis ipsius Proceri δ' ubinde moneremur 'tit per mis a nobis tanta libertate in nostro ministerio recte et fideliter, nonia homInum gratiam ullam. ed ad Dei solius gloriam'per cultus ipsius repurgationem uteremur, et caveremus. ne quid in nobis a nostria adversiariis squos equidem mustoa.haberemus aeeusariet merito posset. Ne aurem quisquam Putes, sana atque a 'nobis eoiissem ess . et ede permissae,nobis Ecclesiae nostras nostrique in illa ministerii rationa et Regiam stem pietate disimu/. Reyium θMum iustitutae no- atriae Ueclesiae nostrique in illa ministerii Diploma'adiungendum his esse existimavimus, quod alioqui satis testabitur. nos, neque dedistia ἰ 650ὶ in instituenda nostra Eeelesia benepli mastnitudine. --que de Regio ema veram relivionem Perestrino/qua homines studio. neque do nostri Minialerii rationibus, secus quam res se habet dirisse. Et Gynum alioqui esse iudicavimus. in aedito δε- Diplomate tantae piatatis Me iuvi Cutholicae Christi Ecclesiae commendareturivio reliquos orbis,Christiani Principea eaecitaret ad Regis piamissimi imi

EXEMPLUM DI PLO VATIS REGII.

eiae et Hi horniae Rexi fidei defensor et in terra Ecclesiae Anglicanae et Hibernicae supremum subi Christo caput. dioitig oste

290쪽

. Omnibus. ad quos praesentes liter ne pervent rin t. salutem lo Cum magnae. quaedam et graves considerationes nos ad praesens specialiter impulerunt .itum etiam cogitantes illud. quanto studio et charitato Christianos Prinei pes in sacrosanetum,Dei. Euange inlium eι 65I religionem Apostoli eam. ab ipso Christo inchoatam institutam et traditam. animatos et propensos esse eonveniat, sine qua haud dubie politia et civile regimen neque eonsistere diu ne inque nomen suum tueri potest. nisi prinei pes caeterique praepotentes viri, quos Deus ad Regnorum gubernacula sedere voluit, id imprimis operam dent, ut per totum reipublieae corpus dasta syn

e era quo religio dissundatur et Ecclesia. in vere Christianis et Apostolicis opinionibus. et ritibus

instituta et adulta. per sanctos ad carni et mundo mortuos ministros conservetur, pro eo quod Christiani Prinei pis ossietum statuimus, inter alias gravissimas de regno suo bene splendideque administrando cogitationes, etiam religioni et religi nis causa calamitato fractis et afflictis exulibus

consulere:

ν Sciatis. quod non solum praemissa eo templantes et Ecclesiam a Papatus tyrannide per nos vindieatam in pristina libertate conservare cupientes.

verum etiam exulum ae peregrinorum conditionem

miserantes, qui iam bonis temporibus in Regno nostro Angliae eommorati 652 sunt, vo Iuntario exilio religi vinis et Eoelesiae causa mulctati, - quia hospites et exteros homines, propter Christi Euangelium ex patria sua profligatos et eiectos et.in Regnum nostrum profugos, praesidiis ad vitam de- 'gendam ne eessariis in Regno nostro egere non dignum esse . neque Christiano homine, neque Prin-eipis magnis ieentia dignum esse duximus, euius liberalitas nullo modo in tali rerum statu res trietae laus ave esse debet. Αe quoniam multi Germanae nationis homines ae alii peregrini, qui confluxe-νunt et in dies singulos eonfluunt in regnum nostrum' Angliae ex Germania et aliis remotioribus

partibus, in quibus Papatus dominatu Euangelii