S. Aurelii Augustini Confessiones: ad fidem Codicum Lipsiensium et editionum ...

241쪽

tem Domini me supra me manet in aeternum. Si ergo verbia sonantibus et praetereuntibus dixisti, ubneret coeuim et terra, atque ita fecisti eoesum et

terram, eraa iam reatura eorporaIis ante coelum et terram, usus motibus temporalibus temporaliter vox ilia percurreret. ullum autem corpus an Θco inuri et terram aut si erat, id certe sine transit Tia Oee seueras, unde transitoriam Oeem faceres,

qua diiselles, ut fieret coelum et terra quidquid enim iuud esset unde talis vox fieret, nisi abs te factum esset, omnino non esset Ut ergo fieret eorpus, unde ista verba fierent, quo orbo a te dictum est C VII. Vocas itaque non ad intemgendum Ver- Nun, Deum apud te Deum, quod sempitern dieitur, et eo sempitem dicuntur omnia. Neque enim mi tur quod dicebatur, et dicitur aliud, ut possint dies omnia; sed simul ac sempiterne ninia. Aliominiam tempus et mutatio, et ison vera altemitas, neu vera immortalitas. Hoc novi, Deus meus, et graticis ago. Novi, confiteor tibi, Domine; mecumque novie et benedicit te, quisquia ingratus non ea certae vertienti. Novimus, Domine, novimus ', quoniam in quaneum quidquid non est quod erat, et est quod non exae, in inritum movisu et orit r. ΝΟ ergo quidquam Verbi tui cedit atque succedit, quisniam vere immortale atquo aeternum est. Et ideo Verbo tibi coaeterno simul et sempiterne dicis omnia, quae dicis, fit Midquid digis, ut e ne aluer, quam di- ceu laeta nec tamen et sustulit sempiterae fiunt

C VIII. c., quamo, Domino Deus meus UNEumque vides; sed quomodo id eloquar neselo, nisi qui omne, quoia esse incipi et esse desinit, tune es-ae incipit et tunc esse denisit, quando debuisse incr-Pere vel desinere in aeterna ratione eognoscitur, ubi nec incipit aliquid nec desinit. Ipsunt est Verbum tuum, quod et principium est, quia et loquitur nobis.

242쪽

Iohann. 8, 21. Sie in evnngeno per earnem ait, et hoc insonuit foris auristis hominum, ut credBretur, et in tua maereretur, et inveniretur in Mem verit te, ubi omnes discipuIoa bonua et sola magister docet. Ibi audio oeem tuam, Domine, dicentia mihi, quoniam ille loquitur noris, qui Gest non. Qui autem non doeet nos, Miam si loquatur, no nobis loquitur. Quia porro nos docet, nisi stabilia verit , quia et per orenturam mutabilem eum admoneuaur, ad veritatem stabilem ducimur Ibi ver diaeimus, eum aeminua et audimus eum, et gaudio audemus Propter

vocem Ponat, reddente no unde sum . erides principium, quianiaimuneret, eum erraremuS, non e ne quo redisem . Cum autem redimua ab Errore, em gnoseεndo utique redimus ut nutem e.gnoacamus,doeet nos, quia principium eae et is itur . ia. C. IX. In hoe principio, Doua, fecisti eoarum et terram, in Verbo tuo, in filio tuo, invisi rae tua, iasapientia tua, in veritate tum miro modo di via, et miro modo faciens. Quia omprehendae misenanabit quin curia, quod interlucet mihi, et

Percutit eo maum aina laesione, M inhorreaeo, et inardeaeo Inhorrea eo, in quantum aina, mi is ei um inardeseo, in quantum similia ei num. Salaientia, napientia i a eat, quae interlaeet mihi, discindana nubilum meum, quod, Turgus eoopollit, Estaientem ad ea, aligine ato aggere PoenRrum in aeum; quoniam te is matus at in ematae vigor me , t non usseram honum m- donee tu, Domino, qui propitina uina ea omni stlamultatibus mala, etiam aenea omnea languores -- εν- et redimas dB eorruptione vitam meam, ex earonabis me in miseratione dimiserie rela, et satiabis in bonis desiderium meum; quoniam Buctu Meuriaeventus me aicut aquilae. Ps. Iza, a. aa. Spe enim alvi faeti aumus; e Promissa tua per patientiam exspectamus. Audiat te vitus aermoetuantem

243쪽

in eo prine Blo fecisti coelum et terram. C. . monDe ecce pleni sunt vetustati suae, qui nobia dici et Quid faciebat Deus, ante quam faceret coelum o terram Si εnim vacabat, inquiunt, et non atur liquid, cur non sic semper et deinceps, quemadmod mi retro semperisessavi ab Ope- vel Si enim ullus motus in D. noma exstitit, et vo-Itane a nova, ut Creaturam conderet, quam numquam rente Ondiderat, quo modo iam vera aeterilitas ubi oritur voluntas, quae non erat Neque onim voIuntas Des creatura eat, sed ante malunam; quia non cre

retur aliquid, nisi oreatoris voluntas praecederet. Ad ipsam ergo Dei substrentiam pertinet Voluntas eius. Quod si exortum est aliquid in Dei substantia, quod Prius non erat, non veraciis dicitur aeterna tua substantia. Si autem voluntas Dei sempiterea erat, ut

esset creatura, eur non emPiterna et erentura

C. M. Qui haee dicunt, nondum te intelligunt, osapientia Dei, iux mentium nondum intelligunt, quomodo fiant quae per te atque in te fiunt, et conantur aeterea vera ae adhuc in praeteritis et futuria rerum motibua cor eorum volitat, et adhuc vanum eat. Quia tenebat illud, et figet ulud, ut pam Iulum stet, et paululum rapiat splendorem semperstantia aeternitatis, et comparet cum temporibus numquam tantinua, et videat esse incomparabilem; et vident longum tempus, nisi ex multis praetereuntibu motibus, qui simuI extendi non possunt, Iongum

non fieri non autem praeterire quidquam in aetemno, ed totum sae praesens; nuutim vero tempus totum eas praesens et videat omane praeteritum propelli ex futuro, et omne futurum ex praeterit consequi, et omne praeteritum ac futurum ab eo, quod semper est praesens creari et excurrere quis tenebit

244쪽

eor honunia ut stet et videtat, quo modo stans die est futura et praeterita tempora, nec futura nec praete ita aeternitastinumquid manu mea valet hoc, aut manus ori mei per loquela agit tam gTandem rem C XII. Eoce respondeo dicenti quid faciebat Deus, ante quam faceret coelum et terram Reapo deo non illud, quod quidam respondisse perhil et artocviariter eludens quaeationis Iolautiam isΑIta, inquit, serutantibus gehennas parabat. Iiud est videre, aliud ridere. Haec non respondeo Libe lius enim responderim neseis quod nescio quam inuo, unde irridetur, qui alta interrogavit, et laud tur, qui falsa respondit. Sed dico te, Deus noster,

omnis reaturae creatorem; et a coeli et terrea nomine oninis reatura inteuigitur, audenter daeo: Anteridam faceret Deus eoelum et terram, non facie-hat aliquid si enim faciebat, quid nisi creaturama ciebat Et utinam sic seiam, quidquid utiliter eire cupio, quemadmodum scio, quod nulla fiebat creat

ra, ante quam fieret una creatural C. XIII. At sicuiusquam volatilis aena 'agatur per imagine retro temporum, et te, Deum omnis tentem et omnicreantem et omnisenentem, coeli et terrae artificem, ab opere tanto ante quam id ει res, per innumerabilia sareula cessanae miratur; erigilet atque adtendat, quia falsa miratur. Nam unde poterant innumerabilia saecula praeterire, quae ipse

non feceras, eum ais omnium saecviorum auctor et

cynditor Aut quae tempora fuissent, quae Rha te condita non essent Aut quo modo praeterirent, Mnumquam fuissent Cum ergo sis perator omnium temporum, si fuit aliquod tempus, ante quam facerea coelum et terrani, cur dicitur, quod ab opere eas basi Id ipsum enim tempus tu feceras, nee Praeterire

-Potuerunt tempora ante quam faceres tempora. Si autem ante coelum et Errani nullum erat tempus, eurquaeritur, quid tunc faciebas mon enim erat tune,

245쪽

ribi nori erat tempus. ec tu tempore tempora praecedis alioquin non Omnia tempora praecederes. Sed praecedis omnia praeterita celsitudine semper' Praesentis aeternitatis, et superas omnia futura, quia illa futura sunt, et cum venerint, praeterita erunt; tu autem idem ipse es, et anni tui non deficiunt. Anni tui nee eunt nec veniunt isti autem nostri et eunt et Venium, ut omnes veniant. Anni tui omnes simul stant, quoniam stant, nec euntes a venientibus excluduntur, quia non transeunt isti auteris nostri omnes Brunt, Cum omnes non erunt. Anni tui dies unus; et

dies tuus non quotidie, sed hodie, quia hodiernus

tuus non cedit crastino neque enim succedit hesterno. Hodiernus tuus aeternitas; ideo coaeternum

genuisti, cui dixisti: Ego hodie genui te. Ps. I. . f. Mebr. 5, 1. Omnia tempora tu fecisti, et ante omnia

tempora tu es, nec aliquo tempore non erat tempus. C. XIV. uuo ergo tempore non feceras aliquid, quia ipsum tempus tu feceras et nuΙΙa tempo-Ta tibi coaeterna sunt, quia tu permanea: at illa si Permanerent, non essent tempora. Quid enim est

tempus Quis hoc facile reviterque explicaverit Quis hoc ad verbum de iΙΙ proferendum vel cogitatione comprehenderit quid autem familiarius et notius in loquendo commemoramus quam tempus Et intelligimus utique, cum id loquimur intelligimus etiam, cum alio Ioquente id audimus. Quid est ergi,

tempus Si nemo ex me quaerat, scio; si quaerenti expileare velim, nescio fidenter tamen dico, scire me. Quod si nihil praeteriret, non esset praeteritum tempus; et si nihil adveniret, non esset futurum tempus; et si nihil easet, non esset praesens tempus. Duo ergo in tempora, praeteritum et futurum, quis modo sunt, quando et praeteritum iam non est, et futurum nondum esti raesens autem si semper esset praesens, nec in praeteritum transiret, iam non esset

temPus, sed aeternitas. Si ergo praesens, ut tempus

246쪽

a16 AURELII AUGUSTIΝI

sit, ideo fit, quia in praeteritum transit, quo modo ae hoc esse dicimus, cui causa, o ait, illa est, gaia non erit, ut scilicet non vere dicam 'ηmpus eme, in quia tendit non esse C. v. Et tamen dicimus Ion in tempus et breve tempus neque hoc uia de praeterito aut futuro

dicimus. Praeteritum tempus Iongum, verbi grati Vocamus ante centum annos, futurum itidem longum post centum annos. Breve autem praeteritum, uicue

Iuta, dicimus ante decem diea, et brevia futurum Pontecem diea. Sed quo pacto Iongum eat aut breve, quod non esti Praeteritum enim iam non est, et uturum nondum est. on itaque dicamus longum eat; sed dicamus de praetoriis longum fuit, et de futuror Iongum erit Domine ineua, Iux mea, noune et hic veritas tua deridebit hominem quod enim longum

fuit praeteritum temyua, cum iam e et praeteritum, Iongum fuit, an cum adhuc praesens esset Tune enim pote i esse Iongum, quando erat quod eam Iongum. Praeteritum vero iam non erat; undae nec Iongum esse poteIat, quod omnino non erat. Non ergo dicamus: Iongum fuit praeteritum tempus αε- qise enim inveniemus, quid fuerit longum, quando, ex quo Braeteritum est, non eat aed dicamus Ion nutrit illud praesens tempus; quia cum praeaen emaee, Iongum erat. Νondum enim praeterierat, ut non E set, et ideo erat, quod Iongum esse posset Pisatea vero quam praetexiit, simiu et longum me destitit, quod esse destiti Videamus ergo, o anima humari utrum praesens tempua Oasit esse longum datum

enim tibi est sentire moras atque metire quia responde his mihi An contum anni praesentea longum

tempua eat vide prius, utrum possint praesente Ea-ae centum anni S enim primu eorum annua ritur,iPse praesens est nonaginta vero et novem lueturi sunt, et ideo nondum .unt. Si autem aeeundus annua uiu , - unus est praeteritus alter praesena, Cae-

247쪽

eteri fuit . Atque ita si mediorum quemlibet cent narii huius numeri antium praesentem posuerimus, ante inum praeteriti erunt, post illum Pituri uno

Circa centum anni praesente esse non poterunt. Vide saltem, utrum qui agitur unus Ipse ait praesens.

Et eius enim a primus agitur mensia, futuri sunt caeteri si secundus, iam et primus praeteriit, et Tmtiqui nondum sunt. Ergo ne annua, qui agitur, totus est praeaena; et a non totus eae praesena, non stannua praesens. Duodecim enim menaea annus est,

quorum quili,st unus mensis, qui agitur, iPse Prae nena est, eae eri autem praeteriti aut futuri. --- quam neque mensis, qui agitur, praeaena est, sed unus dies: si primus, futuris caeteris; si novissimus, Praeteritia caeteria; at mediorum quilibet, Inter praeteritos et futuros. Ecce praesens tempus, quod sorum inveniebamus longum adpellandum, vix ad unius olei spatium eontractum est. Sed discutiamus etiam ipsum, quia ne unus dies totus est praesena. octurnia enim et diurata horia omnibus viginti quatuor B Ietur, quarum Print caeteras futura habet, no-vianima praeterit , aliqua vero interiectarum ante se praeteritas madiae futuras. Et ipsa uua horas

gitivi particulis agitur quidquid ei ius avolavit, Praeteritum eat quidquid eius restat, urum. Si quid intelligitur temporis, quod in nullas iam vel inminutissimas momentorum partea dividi possit, id solam est, quod praesens dicatur; quod tamen ita raptim a futuro in praeteritum transvolat, ut nussa morula extendatur. Nam si extenditur, dividitur in

Praeteritum et futurum praesens autem nullum

habet spatium. Ubi est ergo tempus, quod Iongum dicamus An futurum mon quidem dicimus longum est, qui nondum eat, quod iongum ait sed dicimum longum erit quaado igitur erit Si enim et tunc, cum adhuc futurum erit, non erit longum, quia quod ait longum, nondum erit; si autem tune

248쪽

erit longum, eum ex futuro, quod nondum eat, esu iam coeperit, et praeaens factum erit, ut Posau eaae, quod Iongum ait iam superioribus vocibus Iam praesens tempus, longum se e se non posse. C. XVI. Et tanten, Domine, sentimus interies a temporum, et comparamus ibimet et dicimus alia Ioneiora, et alia breviora. etimur etiam, quanto

sit brevius aut longiua illud tempus, quam illud, et respondemus, dupIum esse hoc vel triptam, i1Iud auteni simplum, aut tantum hoe esse quantum iuuae Sed praetereuntia metimur tempora, eum sentiendo metimur praeterita vero, quae iam non sunt, uti tura, quae nondum sunt, quis metiri potest misi sorte audebit quis dicere, metiri posse. quod non est. Cum ergo praeterit tempus, sentiri et metiri potest:

cum autem praeterierit, quoniam non est, non Pov

est.

C. XVII. Quaero, pater, non Marmo, Deus meum, praeside mihi et rege me. Quianam eat, qui dicat mihi non esse tria tempora, sicut puer didicimus, puerosque docuimus, praeterieum, praesen et hit rum, sed tantum praeaens, quoniam tua duo non sunt An et ipsa sunt; sed ex aliquo procedit Oeculto, cum ex futuro sit praeaens et in aliquod recedit occultum, eum ex praesenti sit praeteritum mam ubi ea viderunt, qui futura cecinerunt, at nondum sunt Νeque enim potest videri id quod non eat. Et qui

narrant praeterita, non utique vera narrarent, at animo illa non cernerΘnt quae a nulla essent, Ceriuomnino non possent. Sunt ergo et futura et praete

ita.

C. XVIII. Sine me, Domine, amplius quaerere,

spes mea non conturbetur intentio mea. Si enim nunt futura et praeterita voIo scire, ubi sin Quodni nondum valeo, scio tamen, ubicumque sunt, num ibi ea futura esse aut praeterita, sed praesentia.

Nam si et ibi futura sunt, nondum ibi sunt; si et ibi

249쪽

Praeterita sunt, iam non ibi sunt. Ubi isque ei εο

Sunt, quaecumque sunt, non sunt nisi praesentIa. Quamquam praeterita cum Vera narrantur, e memoria proferuntur non res ipnae, quae prReterierunt, sed verba concepta ex imaginibus earum, quae in antita velut vestigia per sensus praesereundo fixe-Tunt. ueritia quippe mea, quae iam non est, in tempore praeterito est, quod iam non est, imaginem Ver eius, cum eam recolo et narro, in praesenti tem-Pore intueor, quia est adhuc in memoria mea. Utrum similis sit causa etiam praedicendomm futurorum, ut rerum ' a nondum sunt, iam exsistentes praesentiantur imagines, eonfiteor, Deus meus, nestio. 11- Iud sane scio, nos plerumque praemeditari futuras tactiones nostras, eamque praemeditationem esse Praesentem actionem autem, quam praemeditamur, Osdum esse, quia futura est quam cum adgressi fuerimus, et quod praemeditaba, ur, agere coeperimus, tunc erit illa actio, quia tunc non futura, sed Praesens est. Quoquo modo se itaque habeatare na praesensio futurorum, videri nisi quod est non Potest. Quod autem iam est, non futurum, sed praesens est. Cum ergo videri dicuntur futura, non ipsa quae nondum sunt, id est, quae futura sunt, sed eo. rum causae e signa forsitan videntur, quae iam sunt; ideo non futura, sed praesentia sunt iam viden- risus, ex quibus futura praedicantur animo concepta. Quae rursus conceptiones iam sunt, et eas praesentes apud so intuentur, qui ilia praedicunt. Loquatur mihi aliquod exemplam tanta rerum numerositas. Intueor aurorum Oriturum solem praenuntio. Quod intueor, Praesens est quod praenutilio futurum: non sol futurus, qui iam est, sed ortus eius, qui non dum est tamen etiam ortum ipsum nisi animo im onarer, sicut modo cum id Ioquor, non eum Possem Praedieere. Sed nec illa aurora, quam in coelo Ul- deo, solis ortus est, quamvis eum praecedat, nec illa

250쪽

Imaginatio in animo meo, vae duo praesentis Cedinuntur, ut futurus ille ante dicatur. Futura ergo nondum sunt; et si nondum anni, non sunt; et ni non aunt, Ideri omnino non pomunt; sed praedigi possunt ex praeaentibus, quae iam aurit, et videntur C. xlx. Tu itaque regnator crenturne tuae, quis est modus, quo docea anima ea, quae futur nunti

Docuisti enim prophetan tuos. Quianam illa modus ea quo docea Iutura, cui futurum quidquam non est; vel potius de futuris docea praeaentia Nam quod non est, nee do eri utique puteat. Nimia Ionge est modun iste ab acie mea invaluit ex me, non potero ad tuum potero auteni ex te, eum dederis tu, dulae

Iumen ceu torum oculorum meoTum

C. xx. Quod autem nune liquet et elaret, nee futura sunt, ε praeterita Nec proprie dicitur: empora sunt tria, praeterieum, praeaena et fatumini; ae fortasse proprie diceretur tempora audit tria: praesens de practieritis, praesens de praesentibus, praesena de ruturis. Sunt snim haema anima tria quaedam, et alibi ea non videor praeaena de praeteritia memoria, praesens de praesentinua eontuitus, praesens de futuri exspectatio. Si haec permitibisur dicere, tria tempora video, fateorque tria sunt. Dieatur etiam tempora sunt tria, Pra erit m pomaens et futurum sicut abutitur conauetudo, dieatur:

ecce non curo, ae. resisto, nee Tepreh-do dum e

mon intelligatur, quod dicitur, neque id, quod sat Tum est, sae iam, neque id, quo praeteritum εα Pauca sunt enim quae proprie loquimur, Iura non proprie; sed agnoscitur, quid velim . C. XXI. Dixi ergo paulo ante, quod Praetereum tia tempora metimur, uti simus vicere, duplum ea-

ne hoc temporis ad illud simplum, aut tantum ho quantam illud, et si quid aliud do partibus temporum

Possumus renuntiare metiendo. Quocirca, ut dicebam, praetereuntia metimur tempora. Et si quia